– odruch, służy jako dodatkowy mechanizm oczyszczający drogi oddechowe, gdy fizjologicznie układ rzęskowy jest niewydolny lub gdy jego funkcja jest upośledzona
– ochrona drzewa oskrzelowego przed nadmiarem wydzieliny lub substancją obcą
– wywołany świadomie lub odruchowo
– rozpoczyna się głębokim wdechem, zamknięcie nagłośni, relaksacja przepony, skurcz mięśni przeciw zamkniętej nagłośni, wzrost ciśnienia, otwarcie nagłośni
– często są dodatkowe mięśnie wdechowe
– najczęstszy objaw spotykany w praktyce
– diagnostyka różnicowa i algorytm postępowania
® przewlekły, trwający dłużej niż 3 tygodnie (najczęściej jest suchy)
® wywołany poprzez:
q czynniki drażniące (dymy, pyły)
q aspiracje (wydzielina z górnego odcinka dróg oddechowych, żołądka, ciało obce)
® wiąże się ze:
q stanem zapalnym błony śluzowej (bakteryjne lub wirusowe)
q obturacja drzewa oskrzelowego (astma, przewlekłe zapalenie oskrzeli, rozstrzenie oskrzeli, mukowiscydoza)
q naciek ściany oskrzela (rak płuca)
q ucisk na drogi oddechowe (powiększone węzły chłonne, ucisk śródpiersia)
przyczyny kaszlu według lokalizacji anatomicznej; obszary wyzwalające kaszel:
® poza klatką piersiową:
q OUN
q głowa i szyja
® w obrębie klatki piersiowej:
q drogi oddechowe
q tkanka śródmiąższowa płuc (suchy, przewlekły kaszel, trzeszczenia)
q śródpiersie
q układ sercowo – naczyniowy
q górny odcinek przewodu pokarmowego
q jama opłucnej (płyn, naciek nowotworowy)
q przepona
ostry kaszel:
– przeziębienie – najczęściej
– ostre bakteryjne zapalenie zatok
– zaostrzenie przewlekłego zapalenia oskrzeli
– alergiczny nieżyt nosa
– nieżyt nosa wywołany środowiskiem
– krztusiec
– zapalenie płuc
– zastoinowa niewydolność krążenia
– zator tętnicy płucnej
– zachłyśnięcie
ocena stanu chorego:
– wywiad i badanie fizykalne
– koncentrujemy się na najczęstszych przyczynach, tj. przeziębienie i zapalenie zatok
– należy pamiętać o zatorze tętnicy płucnej i z.n.k.
krztusiec:
– 4 – 6 tyg., ostry, przewlekły
– klinicznej poprawie w zakresie objawów z górnych dróg oddechowych towarzyszy nasilenie kaszlu
– u dorosłych typowy wdechowy dźwięk pod koniec napadu kaszlu (może nie występować)
– zwykle choroba rozpoczyna się objawami nieżytowymi, a następnie pojawia się kaszel, towarzyszą często wymioty
– pacjent nie gorączkuje
– prawidłowy Rtg
– leukocytoza, limfocytoza
– badanie wymazów
– badanie przeciwciał metodą fluorescencji bezpośredniej
kaszel przewlekły > 3 tyg.
® palacze papierosów (91 – 94%)
*zespól spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła (PNDS)
*astma oskrzelowa (napadowość objawów)
*choroba refluksowa żołądka (GERD, związek z przyjmowaniem pokarmów)
*przewlekłe zapalenie oskrzeli
® osoby nie palące papierosów
*chory z prawidłowym Rtg stosujący inhibitorów konwertazy (ACEI) ® wywołuje u 15 %
*PNDS 40%
*astma 25%
*choroba refluksowa żołądka GERD 20%
*POChP 5%
u około 25% chorych przyczyna jest niejednoznaczna
nieefektywny kaszel:
PRZYCZYNY:
SKUTEK:
ból w klatce piersiowe lub w obrębie j. brzusznej
utrudnione usuwanie wydzieliny
porażenie, osłabienie mięśni oddechowych
niedodma
depresja OUN
zaburzenie wymiany gazowej
obturacja górnych dróg odd.
zapalenie płuc
osłabienie przepływu wydechowego i/lub zmiany w ślinie
ropień płuca
rozstrzeń oskrzeli
ocena stanu pacjenta:
® charakter kaszlu:
q napadowy
q szczekający (krtań)
q suchy (uwaga! połykanie wydzieliny)
q z wydzieliną (uwaga! krwioplucie, ropa)
® okres występowania:
q w nocy
q w czasie posiłku (przetoka, GERD)
q po przebudzeniu
yypy kaszlu:
– gardłowy (pokaszliwanie, chrząkanie)
– wilgotny (luźny, średnio dźwięczny)
– suchy (nie charakterystyczny)
– przerywany, podciśnieniowy (raptowne, zduszenie)
– krupowy ® krtaniowy (ochrypły poddźwięk)
® bitonalny (gwiżdżący)
diagnostyka kaszlu:
– wywiad
– badanie fizykalne
– badanie laryngologiczne
– badanie obrazowe Rtg (klp, zatok obocznych nosa), CT
– badania czynnościowe ukł. oddechowego (testy prowokacyjne, spirometria)
– badania endoskopowe (bronchoskopia, gastroskopia)
– 24h pHmetria
objawy współistniejące, poprzedzające:
q przeziębienie
q katar (zaburzenia drożności, węchu)
q gorączka
q duszność
q ulewanie (zgaga)
q bóle zamostkowe
q stridor, świsty
q kontakt z chorymi (infekcje wirusowe)
q wcześniejsze choroby, przewlekłe
badanie fizykalne:
® objawy towarzyszące:
q sinica
q duszność (stridor ® zwężenie tchawicy; świsty ® obturacje)
q odkrztuszanie
q krwioplucie
q palce pałeczkowate
powikłania kaszlu:
o ból w ścianie klp i j. brzusznej
o nietrzymanie moczu
o wymioty
o omdlenie (dodatnie ciśnienie wewnątrz klp ® zmniejsza napływ żylny, przez to obniżają rzut serca)
...
MMikulicz