Alkaloidy- budowa pierścieniowa, charakter zasadowy, a.właściwe, protoalkaloidy, pseudoalkaloidy (nikotyna, strychnina, kokaina, morfina, chinina), surowce: opium, liść pokrzyku, kokainowca, herbaty, ziele glistnika, ruty; psiankowate, makowate, mogą być toksyczne, wł. uzależniające. Terpeny-zw. org. w postaci węglowodorów lub ich form utlenionych, a)monoterpeny np.mentol, wyst.w olejkach eterycznych, ciekłe niekiedy stałe, rozpuszcz.się w tłuszczach, w wodzie nie, charakt. intensywny zapach, lotne z parą wodną, poprawiają ukrwienie skóry, wykrztuśne, bakteriobójcze, żółciopędne b)seskwiterpeny np. chamazulen, ciekłe niekiedy stałe, niektóre lotne z parą wodną, w olejkach et, środki lecznicze- leki goryczowe, przeciwbólowe, przeciwzapalne, uspokajające c)diterpeny-wyst.jako alkohole, węglowodory, kwasy, laktony, nie są lotne z parą wodną, fitol skł.chlorofilu, retinol wit.z grA, kwas giberelinowy jego pochodne są hormonami roślin d)triterpeny-zw.o budowie cyklicznej, stałe, nie lotne z parą wodną, rozp.w tłuszczach e)tetraterpeny np.beta karoten, zw.o charakt. barwników, wyst w chromoplastach roślin, wł. antyoksydacyjne f)politerpeny-zw.o budowie łańcuchowej, występują w soku mlecznym roślin Witaminy-związki naturalne, ich niedobór powoduje awitaminozę, regulują różne procesy ustrojowe, witD powstaje dzięki promieniowaniu słonecznemu, reszta witamin musi być dostarczona z pokarmem a)rozp. w tłuszczach (A-korzeń marchwi, D-nasiona kozieradki, E-liść sałaty, K-liść pokrzywy, F-olej wiesiołkowy) b)rozp. w wodzie (B-drożdże, pyłki roślinne, PP-drożdże, kiełki zbóż, H-nasiona strączkowych, kwas foliowy-liść szpinaku, C-owoc dzikiej róży, papryki), surowce witaminowe-owoc róży, czarnej porzeczki, pieprzowca, liść pokrzywy Garbniki – substancje roślinne o złożonym składzie chem. rozp.w wodzie, bezazotowe, wchodzą w reakcję z białkami i innymi makrocząsteczkami (działanie ściągające), wł. przeciwzapalne, bakterio grzybo wirusobójcze, tworza warstwę ochronną w miejscu zranienia, używane też w przemyśle, wyst.w korze, korzeniach, kłączach, liściach, są to wydaliny roślinne, łączą się z metalami ciężkimi, działają słabo znieczulająco, kora dębu-ściągająco, owoc borówki czarnej- przeciwbiegunkowo a)g.hydrolizujące b)g.skondensowane Olejki eteryczne- mieszaniny subs.lotnych, silny, przyjemny zapach, w 1 olejku jest 100 a nawet więcej związków, subst. niejednorodne , skł.dominujące decydują o działaniu i aromacie, działają drażniąco na skórę, środki aromatyczne, przemysł kosmetyczny, spożywczy, przeciwbólowo, przeciwzapalnie, przeciwwirusowo, przeciwskurczowo, stosowane zewn. kompresy, kąpiele lub przez drogi oddechowe, (astrowate, selerowate, jasnotowate, różowate, cyprysowate, oliwkowate, imbirowate, mirtowate)
rotheden