SEMINARIUM 01 – NEUROANATOMIA

Unaczynienie mózgowia :

Do mózgowia krew dopływa przez :

1.     tętnicę szyjną wewnętrzną , która dzieli się w jamie czaszki na tętnice przednia i środkową mózgu

2.    

tętnicę kręgową. Tętnice kręgowe prawa i lewa, łączą się w jamie czaszki na w tętnicę podstawną, która rozgałęzia się na prawą i lewą tętnicę tylną mózgu .

Tętnice szyjne wew. Zaopatrują większą cześć przodomózgowia, a tętnice kręgowe z t. Podstawną tworzą układ podstawno – kręgowy  zaopatrujący pień mózgowia, móżdżek, tylno- dolną część przodomózgowia.

Zamknięcie światła t. Szyjnej wew. Lub t. Kręgowej może prowadzić do poważnych zaburzeń związanych z niedokrwieniem mózgu. Ich nasilenie zależy od rozległości tego procesu oraz stanu pozostałych naczyń, z których może wytworzyć się krążenie oboczne.

Tt. kręgowe – jedyne które przechodzą przez wyrostki poprzeczne, są często atakowane przez zmiany zwyrodnieniowo- miażdżycowe gł. U starszych . Zespół tętnic szyjnych, co prowadzi do spadku przepływu krwi przez nie, pień mózgu i móżdżek. Zespół ten objawia się : nudnościami, wymiotami, zawrotami głowy. Leczenie polega na nawodnieniu i podaniu leków uspokajających.

Zamknięcie t. Podstawnej powoduje masywne objawy ze strony nn. Czaszkowych, czterech kończyn, ośrodka oddechowego, krążenia.

Zespoły naprzemienne spowodowane zamknięciem odgałł. T. Podstawnej dotyczą pnia mózgu, jj. Nn. Czaszkowych. Po stronie uszkodzenia objawy ze strony nn. Czaszkowych, po drugiej z dróg piramidowych - niedowład, czuciowych- niedoczulica ( dróg długich )

Zaburzenia krążenia mózgowego powoduje udar – nagłe wystąpienie objawów ogniskowego uszkodzenia mózgu na podłożu naczyniowym, trwającym minimum dobę.

Udar mozgu – stroke

Udar mózgu- apoplexia, insultus, ictus cerebri.

Udar:

1.     krwotoczny 15-20%

a)     samoistny krwotok śródmózgowy

b)     krwawienie podpajęczynówkowe

2.     niedokrwienny 80-85%

a)     zatorowy – w ciągu dnia , podczas aktywności, zator pochodzący z serca, dużych naczyń.

b)     Zakrzepowy- po nocy ( noc- spadek RR, domyka się naczynie ) , rano pacjent budzi się z niedowładem

c)      hemodynamiczny- w niedocukrzeniu, zaburzenia rytmu serca.

Objawy ogniskowe w zależności od naczynia, które jest zamknięte.

Tętnica przednia mózgu – zaopatruje gł. Płacik okołośrodkowy .

Zamknięcie światła t. Przedniej mózgu prowadzi do niedowładu i zaburzeń czucia w przeciwległej kończynie dolnej ze względu na niedokrwienie lub zawał przyśrodkowych obszarów kory ruchowej i czuciowej. Zaburzenie zwieraczy.

Tętnica środkowa mózgu – zaopatruje górno- boczna półkulę, oddaje gałęzie do torebki wew. , środek czuciowy i ruchowy mowy.

Zamknięcie światła t. Środkowej mózgu :

1.     niedowład i zaburzenia czucia po stronie przeciwległej w zakresie twarzy i kończyny górnej ( zakręt przed/ za środkowy )

2.     zaburzenia mowy ( afazja) – czuciowy ośrodek mowy Wernickiego ( pole 22 )  w zakręcie skroniowym górnym i ruchowy ośrodek mowy Broca ( pole 45, 46 )  w zakręcie czołowym dolnym

3.     objawy zależne od uszkodzenia płacika ciemieniowego dolnego , niedowidzenie połowicze, niedowład ośrodkowy n. VII, XII

Uszkodzenie półkuli nie dominującej – objawy neglektyczne tzn.: chory nie ma poczucia niedowładu ( pomijanie stron )

Tętnica szyjna wew. Daje gał. – t. Oczną. Spadek RR, zdenerwowanie powoduje chwilowe zamknięcie t. Szyjnej wew. Co powoduje przejściową ślepotę 1- oczną.

Tętnica tylna mózgu zaopatruje –potylicę , pień mózgu , móżdżek.

Zamknięcie t. Tylnej mózgu powoduje niedowidzenie połowicze jednoimienne przeciwstronne, spowodowane uszkodzeniem kory wzrokowej i promienistości wzrokowej.  Duże ogniska niedokrwienia powodują ślepotę potyliczną.

Naczynia w obrębie koła Willisa są często źródłem patologicznych rozszerzeń – tętniaków.

Unaczynienie móżdżku :

1.     t. Móżdżku górna- od t. Podstawnej

2.     t. Móżdżku dolna

a)     tylna- od t. Kręgowej

b)    

przednia- od t. Podstawnej

Torebka wewnętrzna:

Większość włókien projekcyjnych kory mózgu oraz włókien łączących wzgórze z kora przechodzi przez torebkę wew.

Uszkodzenie torebki wew. Powoduje :

1.     niedowład dolnej części twarzy oraz języka i podniebienia po stronie przeciwległej          ( droga korowo- jądrowa )

2.     porażenie/ niedowład połowiczy mięśni kończyn i tułowia po stronie przeciwległej                  ( droga korowo- rdzeniowa )

3.     osłabienie/ zniesienie czucia po stronie przeciwległej ( promienistość czuciowa)

4.    

niedowidzenie połowicze po stronie przeciwległej ( promienistość wzrokowa)

Układ żylny 

Krew z zatok odpływa z jam czaszki przez ż. Szyjną wewnętrzną , ż. Wypustowe.

Zatoki opony twardej dzielimy na :

1.     grupę dolno- przednia ( podstawa czaszki)- klinowo- ciemieniowa, jamista, skalista górna i dolna

2.     grupę górno- tylną ( spływ zatok na guzowatości potylicznej wew.) – strzałkowa górna i dolna, prosta, poprzeczna, esowata, potyliczna.

Zamknięcie odpływu krwi żylnej przez zatoki w następstwie zakrzepu prowadzi do masywnego obrzęku mózgu, padaczki , objawów ubytkowych. 

Zatoka jamista :

-          zamknięcie światła zatoki ( zakrzep ) prowadzi do odwrócenia kierunku przepływu krwi-  krew odpływa do żż. Ocznych do oczodołu ( objawy: wytrzeszcz, obrzęk powiek, zaburzenia ruchu gałki, utrata wzroku )

-          często obecne tętniaki tej okolicy – objawy charakterystyczne dla porażenia n. III. IV, VI, V

-          przez połączenia krążenia żylnego twarzy z naczyniami żylnymi oczodołu ( ż. Kątowa) procesy zapalne mogą przenosić się z górnej części twarzy do zatoki jamistej i innych żył wew. Czaszki.

-         

Odprowadza krew do zatoki skalistej górnej i dolnej

-          Światło zawiera : t. Szyjna wew. , włókna współczulne, n. VI

-          Ściana zawiera: n. III, n. IV, n. Oczny V1, n. Szczękowy V2

Opony mózgowo- rdzeniowe

1.     opona twarda :

a)     unaczynienie – odgał. T. Szyjnej zew. :

-          t. Oponowa środkowa – od t. Szczękowej

-          t. Oponowa przednia- od. T. Sitowej przedniej

-          t. Oponowa tylna- od t. Gardłowej wstępującej lub t. Kręgowej

b)     układ żylny – żż. Oponowe środkowe

c)     

unerwienie – gałł. Oponowe odchodzące od trzech gł. Gał. N. V i n. X

Krwotok nadtwardówkowy – wskutek rozerwania t. Oponowej środkowej podczas złamania kości , następuje oddzielenie opony twardej od kości. Nastepuje wzmożenie cisnienia śródczaszkowego i ucisk na mózgowie.

Krwotok podtwardówkowy- rozerwanie żż. Górnych mózgu podczas silnego uderzenia w głowę

Krwotok podpajęczynówkowy- przyczyna jest pęknięcie tętniaka mózgu , krew wylewa się do przestrzeni podpajęczynówkowej i  miesza się z PMR

Płyn mózgowo – rdzeniowy :

-          płyn przepływa z komór bocznych do komory III przez otwór międzykomorowy- Monroe, a stąd przez wodociąg mózgu do komory IV i dalej do przestrzeni podpajęczynówkowej

-          płyn wytwarzany jest w splotach naczyniówkowych komór  ( gł. Bocznych) , też w komorze III, IV w ilości 100- 160 ml

-          płyn jest wchłaniany do układy żylnego przez kosmki pajęczynówki  ( ziarnistości Pacchioniego)  oraz przestrzenie otaczające naczynia ( Robina- Virchowa) i nerwy

W komorze IV są otwory : nieparzysty otwór pośrodkowy Magendiego oraz parzysty otwór boczny  Luschki- PMR dostaje się do zbiornika móżdżkowo- rdzeniowego ( zbiornik wielki mózgu) .

Pień mózgowia

1.     powierzchnia podstawna – konary mózgu, most, rdzeń przedłużony . Na powierzchni tej ukazują się nerwy czaszkowe III- XII , z wyjątkiem n. IV który uchodzi na powierzchni grzbietowej .

2.     powierzchnia grzbietowa – wzgórki pokrywy ( śródmózgowie) , dno komory IV – dół równoległoboczny, tylna powierzchnia rdzenia przedłużonego ( pęczek smukły i klinowaty – drogi czuciowe)

Rozmieszczenie jąder nerwów czaszkowych w pniu mózgowym:

Nerwy czaszkowe :

1.     czuciowe specyficzne : n. I, n. II, n. VIII

2.     ruchowe : n. III, n. IV, n. VI, n. XII

3.     ruchowo- czuciowe ( mieszane ) :n. V, n. VII, n. IX, n. X, n. XI

N. VII, IX, X – zawierają włókna smakowe , Nerwy z uner. Przywspół. – n. 3, 7, 9, 10.

I NERW WĘCHOWY

Nerwy węchowe – blaszka kości sitowej – opuszka węchowa – pasmo węchowe –kora węchowa ( brzuszna , przyśrodkowa część płata skroniowego i czołowego) , ciało migdałowate

II NERW WZROKOWY

Odruch źrenic na światło – polega na ich zwężeniu pod wpływem światła. Impuls z siatkówki – nerw II- pasmo wzrokowe- ciało kolankowate bocznme- pole przedpokrywkowe- j. Przywspółczulne Westphala- Edingera n.III – zwój rzęskowy – m. Zwieracz źrenicy. Ponieważ informacje o natężeniu światła dochodzą do jądra Wetphala- Edingera dochodzą obustronnie, oświetlenie jednego oka prowadzi do obustronnego zwężenia źrenic ( skrzyżowana, konsensualna reakcja źrenic).   Nerw II- ramię dośrodkowe, N.III- ramię odśrodkowe

Uszkodzenie łuku odruchu źrenic na światło:

1.     w polu przedpokrywkowym lub ramieniu odśrodkowym – powoduje brak zwężenia źrenicy przy zachowanym widzeniu.

2.     w obrębie n. II ( ramię dośrodkowe) – brak reakcji ze strony obu źrenic pod wpływem oświetlenia oka ślepego, reakcja zachowana obustronnie wskutek oświetlenia oka zdrowego

3.     brak reakcji konsensualnej – uszkodzenie włókien przechodzących na druga stronę w spoidle tylnym, obecność odruchu po tej samej stronie i jego brak po stronie przeciwnej

Odruch na zbieżność ( konwergencja) i akomodację ( nastawność) = odruch akomodacyjno- konwergencyjny- występuje kiedy wzrok kierujemy na przedmiot blisko położony. Impuls z siatkówki –n. II- pasmo wzrokowe- ciało kolankowate boczne- I rzędowa kora wzrokowa- kora wzrokowa asocjacyjna- wzgórek górny pokrywy- j. Perlii ( śródmózgowie) n. III- j. Westphala- Edingera n. III- zwój rzęskowy- mięsień zwieracz źrenicy , mm. Proste przyśrodkowe ( ruch zbiezny), mm. Rzęskowy ( wypukła soczewka )

Objaw Argylla- Robertsona- spowodowane uszkodzeniem pola przedpokrywkowego i jego połączeń np. w kile OUN; brak odruchu źrenic na światło przy zachowanym odruchu na akomodację.

Odruch rogówkowy – wywołany prze dotknięcie rogówki chusteczką, powoduje przymknięcie powieki chorego. Ramię doprowadzające to I gał. N. V , ramię odprowadzające- n. VII. Zniesienie / osłabienie odruchu dowodzi uszkodzenia n. V lub n. VII. Badanie n. V czuciowego .

Droga wzrokowa: do kory wzrokowej, jądro nadskrzyzowaniowe w podwzgórzu, wzgórki górne pokrywy, pole przedpokrywkowe.

III NERW OKORUCHOWY, IV NERW BLOCZKOWY, VI NERW ODWODZĄCY