nauczanie przez przyswajanie.rtf

UCZENIE SIĘ PRZEZ PRZYSWAJANIE

Klasyfikacja metod oparta na koncepcji wielostronnego nauczania-uczenia się Wincentego Okonia:

·              metody asymilacji wiedzy - uczenie się przez przyswajanie: pogadanka, dyskusja, wykład, praca z książką;

·              metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy - uczenie się przez odkrywanie; klasyczna metoda problemowa, metoda przypadków, metoda sytuacyjna, giełda pomysłów mikronauczanie, gry dydaktyczne;

·              metody waloryzacyjne – uczenie się przez przeżywanie; metody impresyjne, metody ekspresyjne;

·              metody praktyczne – uczenie się przez działanie;               metody

·              ćwiczebne, metody realizacji zadań wytwórczych.

Wartości edukacyjne przeżyć emocjonalnych:

Organizowanie przeżyć emocjonalnych uczniom jest nie tylko konieczne, ale zarazem wielorako korzystne dla ucznia.

Uczenie sie przez przeżywanie będziemy rozumieć jako uznanie prawomocnej obecności przeżyć emocjonalnych w procesie kształcenia, a teorię wielostronnego kształcenia jako m.in.koncepcję, której hasłem jest: uczenie się wielostronnie zaangażowanego podmiotu poznającego, który jest aktywny w procesie uczenia się tak intelektualnie, jak i emocjonalnie.

MOTYWACJA- UCZUCIA W NAUCZANIU, UCZENIU SIĘ.

Nauczanie-uczenie się jako proces intencjonalny, ukierunkowany na realizację złożonego celu. Ważna jest motywacja, ukazująca uczniom wartości celu kształcenia, którym jest w istocie cel poznawczy.

Nowoczesna dydaktyka- dydaktyka samodzielnego myślenia.

Jeżeli uczeń "zwiąże się " z danym tematem emocjonalnie, wtedy będzie większa trwałość przyswojonej przez nie wiedzy.

Koncepcja ta odnosi się do każdego etapu kształcenia, począwszy od kształcenia zintegrowanego, a skończywszy na kształceniu uniwersyteckim, również w odniesieniu do oświaty równoległej. Przyswajanie nowej wiedzy dokonuje się przez działanie, odkrywanie, przeżywanie. Dzieje się to za sprawą następujących metod: problemowej, praktycznej i eksponującej.

Metoda problemowa zakłada, że uczniowie będą odkrywać nową wiedzę, badać, poszukiwać, eksperymentować, co wpłynie na zrozumienie ukrytych w problemie treści. Przejawem metody praktycznej jest proces dydaktyczno-wychowawczy oparty na działaniu, dzięki czemu uczniowie nabywają wiele umiejętności niezbędnych w życiu codziennym. Metoda eksponująca dotyczy przeżywania różnych stanów emocjonalnych towarzyszących odkrywaniu i działaniu.

*

Wykorzystywanie teorii wielostronnego kształcenia w praktyce edukacyjnej stwarza ogromne możliwości wielokierunkowego oddziaływania na osobę ucznia przez nauczyciela, jak również wskazuje na wielostronność aktywności samego ucznia (poznawczej, intelektualnej, motorycznej, moralnej, emocjonalnej). Sprzężenie metod wielostronnego rozwoju, ich wzajemne przenikanie się, uzupełnianie i kompensowanie sprzyja lepszemu poznaniu, pełniejszemu zrozumieniu, trwalszemu oraz skuteczniejszemu zapamiętywaniu i kodowaniu wiedzy w umyśle ucznia, a te elementy stanowią fundament edukacji. Lepiej bowiem zapamiętujemy to, co pełniej, wielozmysłowo poznamy w atrakcyjnej dla uczącego się formie. Bardzo ważne są przy tym relacje pomiędzy uczestnikami procesu: nauczyciel i uczniowie stanowią zespół osób wzajemnie się wspierających, budujących zaufanie, zrozumienie i pełną akceptację swoich pomysłów.

Naturę takich zachowań można analogicznie odnieść do stylu demokratycznego w szkole, opartego na rzeczywistej współpracy i wzajemnym zaangażowaniu w zadanie, za którego powodzenie lub porażkę ponoszą odpowiedzialność obie strony. W metodach aktywnych bardzo ważne jest porozumienie między uczestnikami i chęć wejścia w zadanie, wynikające z wewnętrznego przekonania, że warto się zająć danym problemem. Aby zaistniało porozumienie i zrozumienie, musi się rozwinąć pełna i rzeczywista komunikacja w danej grupie, czyli wymiana informacji między nauczycielem i uczniami, którzy pozostają ze sobą w bezpośrednim kontakcie. To ona otwiera liczne możliwości wzajemnego oddziaływania. Nauczyciel staje się współorganizatorem życia w klasie, które skupia się wokół osoby ucznia. On sam jest źródłem pomysłów, może brać czynny udział w projektowaniu i planowaniu zadań.

*

Druga metoda otwierania interakcji - znana z literatury jako podążanie za dzieckiem - jest preferowana w kształceniu ze względu na rozwój indywidualności i spontaniczności ucznia. Jeżeli wspólnym polem uwagi jest obiekt spontanicznego zainteresowania ucznia, temat zajęć staje się niejako jego własnością. Sposób pracy odwołuje się do jego wyobraźni, zdolności odkrywczych i umożliwia rozumowanie. W aktywnym komunikowaniu się następuje zmniejszenie dystansu społecznego między nadawcą a odbiorcą komunikatu.

Na podmiotowej interakcji społecznej opierają swe założenia metody wspierania edukacyjnego, poruszające się w obszarze działaniowym metod aktywnych, ponieważ są zorientowane głównie na ucznia, jego możliwości i potrzeby, a także oczekiwania. Nauczyciel wchodzi w rolę współpartnera uczniów w obliczu sytuacji problemowej. Czynnikiem wymiernym podmiotowej interakcji są informacje czy też określone stany emocjonalne. Dynamiczna interakcja wspierająca eksponuje osobę wspierającą i odbierającą wsparcie. Takiego typu interakcja jest oparta na poczuciu odpowiedzialności za rodzaj udzielonego wsparcia w stosunku do potrzeb danej osoby. Efektem interakcji wspierającej jest rozwiązanie problemu lub maksymalne, satysfakcjonujące obie strony zbliżenie się do niego. Problem może dotyczyć sytuacji trudnej i wówczas celem będzie odnalezienie sposobu skutecznego jej przezwyciężenia. Wyznacza to styl pracy nauczyciela ujmującego ucznia w sposób podmiotowy, z jego możliwościami, potrzebami i oczekiwaniami. Uczeń staje się więc głównym kryterium doboru celów, treści i metod kształcenia, niezależnie od programu i rozkładów nauczania.

Pojęcie metod aktywnych jest bliskie pojęciu kształcenia określanego jako dynamiczny proces formowania się człowieka, polegający na ciągłym wyborze treści oraz sposobów działania nauczyciela i ucznia tudzież na takim doborze warunków uczenia się, aby uczeń przeżywał kształcenie jako swój własny proces, sprawiający jemu samemu satysfakcję, a zarazem, aby jak najchętniej przystępował do jego realizacji i kontynuacji. Metody w decydującym stopniu wpływają na skuteczność pracy dydaktycznej i sukces edukacyjny uczniów. Metody aktywne wyzwalają aktywność ucznia, sprzyjają rozwojowi postaw twórczych, ponieważ opierają się na jego zamiłowaniach i zainteresowaniach. Ważna jest też wiara w powodzenie, pomimo iż zadanie wykracza poza dotychczasowe umiejętności ucznia. Pozwala to jednak jemu się rozwijać i sięgać po coraz trudniejsze zagadnienia.

*

Metody aktywne stają się wyzwaniem i szansą nowej edukacji, ponieważ wykorzystują potencjalne możliwości tkwiące w każdym uczniu, przygotowują go do pełnego odbioru rzeczywistości za pomocą wszystkich zmysłów, rozwijają umiejętność uczenia się, uczą prawidłowej komunikacji, dyskutowania, trudnej dziś sztuki konwersacji, zadawania twórczych pytań, umiejętności pracy w zespole, radzenia sobie w trudnych sytuacjach, sposobów przezwyciężania trudności, planowania i organizowania pracy indywidualnej i grupowej, sprzyjają lepszemu poznawaniu się, budowaniu więzi w grupie, umiejętności gromadzenia doświadczeń o sobie samym i innych, wyzwalają aktywność twórczą poprzez twórcze, absorbujące zadania, pozwalają mu ocenić swoje dotychczasowe możliwości, ośmielają ucznia, pozwalają wyzbyć się wielu zahamowań i odrzucić pewne stereotypy myślowe, uczą solidarności i współodpowiedzialności, uczą podejmowania działań na rzecz własnej klasy, szkoły, miejscowości.

Możliwości i sposobów wykorzystywania metod aktywnych na zajęciach z uczniami dostarcza nauczycielowi bieżąca sytuacja szkolna. Każdą lekcję, każdy temat można zaprezentować w atrakcyjnej formie, angażując uczniów, dając im do rozwiązania ważny społecznie lub naukowo problem. Metody aktywizujące mogą przybierać postać gier, zabaw, zagadek, eksperymentów, metody sytuacyjnej i inscenizacyjnej, dyskusji, potyczek słownych, ćwiczeń dramowych, wykładu, debat, burzy mózgów, pantomimy, szybkiego czytania, wywiadów, śledztwa, budowania projektów.

Typowe metody eksponujące to:
- film
- sztuka teatralna
- ekspozycja
- pokaz połączony z przeżyciem

Teoretyczną podstawę nauczania programowanego stanowią następujące zasady ogólne:
1. Zasada podziału materiału na niewielkie, ściśle ze sobą powiązane porcje
2. Zasada aktywizacji uczniów studiujących programowany tekst
3. Zasada natychmiastowej oceny każdej odpowiedzi
4. Zasada indywidualizowania tempa i treści uczenia się
5. Zasada empirycznej weryfikacji tekstów programowanych.
 

Metody waloryzacyjne wg W. Okonia (czyli ekspresyjne)
Metody impresyjne (łac. impressio - wrażenie, odczucie, przeżycie) sprowadzają się do organizowania uczestnictwa dzieci i młodzieży czy dorosłych w odpowiednio eksponowanych wartościach: społeczny moralnych, estetycznych, naukowych. Metoda polega tu na wywoływaniu takich czynności uczniów, jak:
-zdobywanie informacji o dziele eksponowanym i jego twórcy,
-pełne skupienia uczestnictwo w toku ekspozycji dzieła,
-stosowna forma aktywności własnej uczestników, wyrażająca główną ideę dzieła,
-konfrontacja tej idei z zasadami postępowania uczestników i ewentualne wyprowadzanie wniosków praktycznych, co do ich własnych postaw i własnego postępowania.
Tak rozumianą metodę można stosować zarówno wobec utworu literackiego, jak i przedstawienia teatralnego, wartościowego filmu, dzieł sztuki plastycznej, utworów muzycznych czy opisu czynów ludzkich, głównie czynów takich ludzi, którzy swoim charakterem i swoimi osiągnięciami są w stanie wzbudzić zainteresowanie i podziw uczestników. Wartość tych metod zależy przede wszystkim od doboru „dzieła” i od tego, czy udało się wywołać u uczestników głębsze przeżycia, chęć do wymiany myśli i wrażeń z innymi, a w najlepszym razie - chęć zmienienia siebie pod jakimś względem.
Metody ekspresyjne (łac. expressio - wyrażenie). Polegają one na stwarzaniu sytuacji, w których uczestnicy sami wytwarzają bądź odtwarzają dane wartości, wyrażając niejako siebie, a zarazem je przeżywają. Dobrym przykładem może tu być czynny udział uczniów w przedstawieniu szkolnym w roli aktorów, scenografów, reżyserów, organizatorów widowni, a nawet autorów prostszych dzieł scenicznych. Podobnie wartościowe przykłady prac zespołowych bądź indywidualnych to wytworzenie obrazu, rzeźby, filmu krótkometrażowego, zorganizowanie wystawy prac uczniowskich, inscenizacja wydarzeń historycznych czy happening lub psychodrama na zadany temat z dziedziny stosunków międzyludzkich. W tych i innych formach eksponowania wartości łatwiej niż w innych warunkach następuje utożsamianie się uczestników z wartościami zasługującymi na wybór lub odrzucanie wartości na to niezasługujących. Ocena pojawia się tu w atrakcyjnej postaci: jest częścią przeżycia i jej nieuchronną konsekwencją, toteż znacznie łatwiej staje się trwałym elementem systemu wartości niż oceny narzucane przez rodziców czy nauczycieli.

ęłęóEwaluacja powinna mieć miejsce po każdych zajęciach. Dzięki temu nauczyciel ma możliwość właściwego ukierunkowania dalszej pracy.ęęłęóPoprzez ewaluację programu należy rozumieć badanie i ocenę programu w trakcie i po zakończeniu wdrażania oraz ocenę efektów wdrażania tego programu w celu udoskonalenia go i wyeliminowania powstałych niedociągnięć(np.ankieta).