72.doc

72.TWÓRCZOŚĆ W.LUTOSŁAWSKIEGO

Witold Lutosławski (ur. 25 stycznia 1913 w Warszawie, zm. 7 lutego 1994 w Warszawie), polski kompozytor współczesny i dyrygent. Syn Józefa Lutosławskiego.

Historia życia

Pochodził z rodziny ziemiańskiej herbu Jelita mającej swą posiadłość w Drozdowie, k. Łomży. Jego zainteresowanie muzyką miało swe korzenie w dzieciństwie i tradycji rodzinnego muzykowania. Komponował już w wieku 9 lat, a w 1922 napisał Preludium na fortepian. Później uczył się gry na skrzypcach i fortepianie oraz uczęszczał do Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie. W roku 1931 zdał maturę. W latach 1927–1928 i 1932–1937 uczęszczał do Konserwatorium Warszawskiego, studiując pianistykę oraz kompozycję, a na przełomie 1931–1933 oddawał się studiom matematycznym.

Z początku II wojny światowej walczył jako żołnierz przeciwko Niemcom, a potem, w czasie okupacji grywał w warszawskich kawiarniach w duecie z Andrzejem Panufnikiem oraz koncertował z Eugenią Umińską zbierając fundusze na pomoc ukrywającym się artystom m. in. dla Władysława Szpilmana. Z Andrzejem Panufnikiem przygotował około 200 transkrypcji utworów znanych kompozytorów, między innymi opracowanie 24 kaprysu Paganiniego, zatytułowane Wariacje na temat Paganiniego. Prawie wszystkie kompozycje sprzed i z okresu wojny zaginęły.

Po wojnie komponował między innymi symfonie, koncerty i utwory dla dzieci. W latach sześćdziesiątych zaczął działać jako dyrygent i wykładowca – w kraju i za granicą. Udzielał się też w Związku Kompozytorów Polskich.

W latach 50. komponował również muzykę teatralną, radiową, jak również zwykłe piosenki (walce, fokstroty, tanga). W tej, wyraźnie zarobkowej działalności korzystał najpierw z pseudonimu Bardos, a później Derwid (gdy okazało się, że Bardos to także nazwisko węgierskiego kompozytora.

Jest twórcą oryginalnej techniki kompozytorskiej – aleatoryzmu kontrolowanego. W czasie największego rozkwitu awangardy Lutosławski nie zapominał, że nowość jest tą cechą utworu, która zużywa się najszybciej. Był jednym spośród nielicznych kompozytorów, którzy w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku nie zapomnieli o prawach rządzących percepcją muzyki.

Uznawany za najwybitniejszego – obok Chopina i Szymanowskiego – polskiego kompozytora wszech czasów. Został odznaczony najwyższymi orderami PRL i III RP: Orderem Budowniczych Polski Ludowej oraz Orderem Orła Białego. Laureat Polar Music Prize z roku 1993. Tytuły doktora honoris causa przyznały mu uniwersytety: Warszawski (1973), Mikołaja Kopernika w Toruniu (1980), Jagielloński (1984) oraz Akademia Muzyczna im. Fryderyka Chopina (1988). Zarówno Filharmonia Wrocławska jak i Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia w Nysie oraz Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia w Stargardzie Szczecińskim mają zaszczyt nosić jego imię.

Twórczość

Ø      Stylistyka kompozytorska podlegała przemianom

Ø      We wczesnych utworach nawiązywał do neoklasycyzmu i folkloryzmu

·         Melodie ludowe

·         Bukoliki na fortepian

·         Mała suita na orkiestrę (oparta na autentycznych pieśniach i tańcach ludowych z okolic Rzeszowa)

·         Wa­riacje symfoniczne

·         I Symfonia

·         Wariacje na temat Paganiniego na dwa fortepiany

·         Koncert na orkiestrę z 1954 roku (powstał z inicjatywy ówczesnego kierownika artystycznego Filharmonii Warszawskiej — Witolda Rowickiego, i jemu został dedykowany)

Ø      „Nigdy nie byłem neoklasykiem" — mówił o sobie Lutosławski. Twier­dził, że „[...] Muzyka musi sięgać po rzeczy nowe, zawsze po nie sięgała". Zdecydowanie bardziej odpowiadało kompozytorowi określanie go mia­nem „klasyka współczesności".

Ø      W koncertach Lutosławskiego zwraca uwagę zwłaszcza różnorodność ukształtowania partii solowych — od dramatycznych od­cinków recytatywnych, poprzez płynne kantyleny, aż po wirtuozowskie figuracje.

Ø      latach sześćdziesiątych wykorzystał w swojej twór­czości aleatoryzm kontrolowany, polegający na wprowadzaniu odcinków muzycznych, których nie obowiązuje wspólna miara metro-rytmiczna, i zestawianiu ich z fragmentami całkowicie dookreślonymi

·         orkiestrowe Jeux uenitiens (Gry weneckie, 1960-1961),

·         Livre pour orchestre (Księga na orkiestrę, 1968),

·         Kwartet smyczkowy (1964)

·         Trois poemes d'Henri Michaux (Trzy poematy Henn Michaux, 1961-1963) na chór 20-głosowy i orkiestrę

Ważniejsze dzieła

·         I Symfonia (1947)

·         Spóźniony słowik i inne piosenki dziecinne do słów Juliana Tuwima (1947)

·         Koncert na orkiestrę (1954)

·         Pięć pieśni do słów K. Iłłakowiczówny (1957)

·         Muzyka żałobna (1958)

·         Gry weneckie (1961)

·         Trois Poémes d’Henri Micheaux (1963)

·         Kwartet smyczkowy (1964)

·         Paroles tissées (1965)

·         II Symfonia

·         Livre pour orchestre (1968)

·         Koncert wiolonczelowy (1970)

·         Preludia i fuga (1972)

·         Les espaces du sommeil

·         Mi-Parti

·         Novelette

·         Koncert podwójny

·         III Symfonia (1983)

·         Łańcuch I

·         Łańcuch II (1985)

·         Łańcuch III (1986)

·         Partita

·         Koncert fortepianowy (1988)

·         Chantefleurs et Chantefables

·         IV Symfonia (1992)

·         Preludia taneczne na klarnet""