Gombrowicz— Ferdydurke — opracowanie.
Witold Gombrowicz - Ferdydurke - opracowanie
Spis treści
1 Autor Witold Gombrowicz(1904-1969) 1
1.1 Czy Gombrowicz wielkim pisarzem był? 1
1.2 Najważniejsze utwory: 2
1.3 Epoka 2
2 Informacje ogólne o utworze 2
2.1 Kształt utworu 2
2.2 Nawiązania literackie 2
2.3 Groteska w "Ferdydurke" 2
2.4 Słowa-klucze 3
2.5 "Ferdydurke" jako powieść o... 3
3 Bohaterowie powieści 3
3.1 Pimko 3
3.2 Syfon 3
3.3 Miętus 3
3.4 Młodziakowie 3
3.5 Hurleccy 3
3.6 Józio 3
3.6.1 Józio w szkole 3
3.6.2 Chłopaki i chłopięta 3
3.6.3 U Młodziaków 4
3.6.4 Panicz w Bolimowie 4
3.6.5 Miłość kolejną "gębą" 4
4 Człowiek będący zawsze "niedo" 4
5 Czy w społeczeństwie można jednak w ogóle być sobą? 5
5.1 "Złapani w formę" 5
6 Jak czytać "Ferdydurke"? 5
6.1 Absurd uporządkowany 5
7 Gra z czytelnikiem 6
8 Styl gombrowiczowski 6
9 Kompozycja 6
10 Forma 7
11 Obraz szkoły u Gombrowicza— miejsce pierwszej fazy podróży 8
12 Obraz środowiska mieszczańskiego i ziemiańskiego: — obraz II i III fazy podróży 8
12.1 Środowisko wiejskie z tradycyjnym dworkiem szlacheckim 9
12.2 Miasto 9
13 Powieść GROTESKOWA 9
14 Streszczenie 10
15 Powiastka O Filidorze I Filbercie 10
— pochodził z rodziny ziemiańskiej,
— studiował prawo w Warszawie, filozofię i ekonomię w Paryżu,
— w sierpniu 1939 roku wyjechał do Argentyny, do Europy wrócił w 1963 ( stypendium Fundacji Forda),
— od 1964 roku mieszkał we Francji (zmarł w Vence koło Nicei).
Niewielu jest autorów lektur szkolnych, którzy budziliby tak ogromne kontrowersje jak Witold Gombrowicz. Dla jednych — pisarz wybitny, potrafiący inaczej spojrzeć na literaturę i kulturę. Dla innych — autor irytujący, tyle że modny. A ilu jest takich, których ten twórca i fascynuje, i drażni jednocześnie? Należy do najlepiej znanych za granicą polskich pisarzy. Może dlatego, że unikał w swojej twórczości zamknięcia w kręgu tylko spraw polskich, umiał z dystansem spojrzeć na narodowe wady i mity. W swoim "Dzienniku" pisał: Mój stosunek do Polski wynika z mego stosunku do formy — pragnę uchylić się Polsce, jak uchylam się formie — pragnę wzbić się ponad Polskę, jak ponad styl — i tu i tam to samo zadanie. To on ukochanego przez Polaków Sienkiewicza odważył się nazwać "pierwszorzędnym pisarzem drugorzędnym" i "katastrofą naszego rozumu". Długie lata emigracji spędził właściwie na obrzeżach życia literackiego. Jako pisarz był niezwykle konsekwentny, nie napisał niczego, co byłoby wyrazem jakiegoś artystycznego kompromisu. Rozwijał w swoich utworach to, co można zobaczyć już w jego debiutanckim "Pamiętniku z okresu dojrzewania." Niechętne przyjęcie tego tomu opowiadań przez krytyków stało się inspiracją do powstania "Ferdydurke". Pierwsza powieść Gombrowicza miała być początkowo jedynie odpowiedzią na negatywną ocenę. Rozrosła się jednak; zaatakował w niej pisarz kulturę i tradycję, które jego zdaniem ograniczają człowieka.
Powieści: Ferdydurke (1937), Trans-Atlantyk (1953 — Paryż), Pornografia (1960), Kosmos (1965),
Opowiadania: Pamiętnik z okresu dojrzewania (1933), Bakakaj (1957),
Dramaty: Ślub (1953), Iwona, księżniczka Burgunda (1958), Operetka (1966),
Dzienniki z lat 1953-1969 (wydane
w czterech tomach).
Dwudziestolecie międzywojenne:
— kreacjonizm w literaturze (Witkacy, Schulz, Gombrowicz) — tworzenie nowych światów zamiast realistycznego odtwarzania, obecność groteski,
— pesymistyczny pogląd na cywilizację i kulturę (aż do katastrofizmu),
— nawiązania: Freud, egzystencjaliści (człowiek jest samotny!).
„Ferdydurke” była młodzieńczą powieścią pisarza, która stała się przedmiotem ostrych dyskusji, sporów, rozlicznych nieporozumień krytyki. Wpłynęły na to m.in. tytuł utworu, jego kompozycja i zakończenie. Tytuł zaczerpnął Gombrowicz z powieści pt. "Babbit" popularnego amerykańskiego pisarza, laureata nagrody Nobla S. Lewisa; przejął z niej imię i nazwisko — Freddy Durkee i połączył je, przestawiając jedne i rezygnując z innych głosek, by słowo lepiej brzmiało po polsku. Słowo to oznacza dosłownie "nic" — tytułem tym, który tworzy słowo bez znaczenia, odbiega pisarz od konwenansów przyjętych w literaturze, szczególnie w powieści. Kompozycja składa się z trzech części przedzielonych dwoma nowelkami, które z kolei poprzedzone są przedmowami. Nietypowe jest również zwrócone do czytelnika i niepochlebiające mu zakończenie powieści, kpiący dwuwiersz, co także nie podobało się krytykom, nastawionym na pewne stereotypy. Gombrowicz zademonstrował nowy styl w prozie, oparty przede wszystkim na ironicznym naśladowaniu, karykaturowaniu istniejącej literatury, wyśmiewaniu jej schematów, powielanych rozwiązań, sposobów widzenia człowieka i świata. Pisarz wprowadził własne kategorie postrzegania świata, na podstawie kontrastu par, np. dojrzałość-niedojrzałość, wyższość-niższość, młodość-starość. W ostatniej części utworu odnajdujemy znakomitą scenę opisującą próby bratania się Miętusa (sfera "wysoka") z parobkiem (sfera "niska"), co wcale nie okazało się łatwe i doprowadziło Miętusa do następującego wniosku: "Wtenczas wpadł na szalony pomysł, że jeśli zdoła zmusić parobka do dania w gębę, lody prysną. — Daj mi po mordzie — zabłagał, już nie bacząc na nic — po mordzie daj! — i chyląc się nadstawiał twarz jego rękom. Lokajczyk wszakże wzbraniał się: — Ii — mówił — po co mnie bić jaśnie pana? — Miętus błagał i błagał, aż wreszcie krzyknął: — Daj, psiakrew, kiedy ci każę! Co jest, do cholery ciężkiej! — W tej samej chwili świeczki stanęły mu w oczach i druzgot, taran — to parobek walnął go w gębę! — jeszcze raz — krzyknął — psiakrew! Jeszcze raz!"
— Chaos i porządek jednocześnie:
* przypominające teksty romantyczne udziwnienie kompozycji, epizodyczność,
* precyzyjny układ treści - 3 cz.; szkoła, stancja, dwór, połączone z fragmentami o Filidorze i Filibercie
— Niejednorodność gatunkowa: powieść, pamiętnik, esej, powiastka filozoficzna, poemat dygresyjny
— Różni narratorzy — pierwszoosobowy (Józio i autor), trzecioosobowy.
— Boska Komedia Dantego (wędrówka Józia),
— Gargantua i Pantagruel Rabelaisgo (przejawy groteski, język),
— Kandyd Woltera (motyw wędrówki i powiastka filozoficzna jako gatunek),
— Pan Tadeusz Mickiewicza (Zosia, dwór szlachecki),
— W poszukiwaniu straconego czasu (początek Ferdydurke — parodią przebudzenia Marcela z pierwszego tomu dzieła Prousta),
— poezja romantyczna (jako przedmiot parodii).
— absurdalność świata przedstawionego, który nie poddaje się logicznej interpretacji, np. porwanie 30-letniego mężczyzny do szkoły i traktowanie jak ucznia, chłopi zachowujący się jak psy,
— obecność dziwaczności, karykatury, deformacji, np. przerysowani bohaterowie: Pimko — Wielki Zdrabniacz, pozornie nowocześni Młodziakowie,
— łączenie sprzeczności: piękna z brzydotą, tragizmu i komizmu, np. śmieszny pojedynek na miny, którego następstwem jest jednak samobójstwo Syfona,
— parodiowanie konwencji lit. — bezsensowny tytuł czy kończące utwór "Koniec i bomba a kto czytał, ten trąba", wiele aluzji lit.
— szczególne traktowanie języka: mieszanie różnych stylów, tworzenie neologizmów itp.
Pupa (upupienie) — narzucona niedojrzałość.
Łydka — nowoczesność, swoboda obyczajowa, erotyzm.
Gęba — narzucona przez społeczeństwo maska, przypisany człowiekowi stereotyp.
— zniewoleniu człowieka przez Formę,
— destrukcyjnym wpływie kultury na jednostkę (ciągłe poczucie niższości!),
— niedojrzałości,
— polskim społeczeńst. międzywojennym (satyra na konserwatywne ziemiaństwo i inteligencję, która pozuje na nowoczesność),
— szkole, która utrzymuje w niedojrzałości (upupia),
— miłości, będącej kolejnym społecznym schematem,
— literaturze stanowiącej źródło powtarzanych setki razy form,
— nieautentyczności tkwiącej w języku.
profesor gimnazjum, jego ideałem jest upupienie. Porywa Józia do szkoły.
uczeń gimnazjum, przedstawiciel niewinnych "chłopiąt", popełnił samobójstwo po pojedynku na miny.
uczeń gimnazjum, jeden z wyzwolonych "chłopaków", walczący na miny z Syfonem. Ucieka z Józiem na wieś; w dworze Hurleckich pragnie zbratać się z parobkiem (Walkiem).
zdemaskowani przez Józia inteligenci udający nowoczesność, w rzeczywistości obłudni i drobnomieszczańscy. Rodzice nowoczesnej pensjonarki Zuty — uosobienia witalności i erotyzmu.
wujostwo Józ., właściciele majątku w Bolimowie. Konserwatywna rodzina podkreślająca różnice między państwem i chamstwem.
30 letni mężczyzna, przeniesiony siłą do gimnazjum. Próbuje uciec przed narzucanymi mu formami, ma świadomość zniewolenia.
To chyba najbardziej znany fragment "Ferdydurke" i chyba najbliższy czytelnikowi w wieku licealnym. Któż z Was nie miał w szkole wrażenia, że jest traktowany jak dziecko i zmuszany do powielania cudzych myśli? Szkoła u Gombrowicza "jest metaforą stosunku człowieka do piramidy dorobku wieków: wiedza ta jest nieprzyswajalna dla jednostki, wpędza ją w kompleks niższości i nieautentyczności, każe w myśl społecznych nakazów udawać dojrzałość i ukrywać skrzętnie ignorancję (...)" (Jan Błoński). Gimnazjum dyrektora Piórkowskiego jest szkołą szczególną — jej cel to "wyrabianie pupy", czyli jak najdłuższe utrzymywanie w stanie nied...
Kaacha91