Filozofia współczesna
od Comte'a do Putnama
0. WPROWADZENIE
1. POZYTYWIZM, PRAGMATYZM I KIERUNKI ZBLIŻONE:
1. PIERWSZY POZYTYWIZM
1. AUGUST COMTE (1798- 1857) 3
2. CLODE BERNARD (1813- 1878) 9
3. HIPOLIT TAINE (1828- 1893) 9
4. ERNEST RENAN (1823- 1892) 11
2. DRUGI POZYTYWIZM
1. ERNEST MACH (1838-1916) 12
2. RICHARD AVENARIUS (1843-1896) 13
2. UTYLITARYZM
1. JEREMY BENTHAM (1748-1832) 13
2. JOHN STUART MILL (1806-1873) 14
3. EWOLUCJONIZM
1. KAROL DARWIN (1809- 1882) 16
2. H. SPENCER (1820-1903) 17
4. PRAGMATYZM
1. CHEARLES SANDERS PEIRCE (1839–1914) 18
2. WILLIAM JAMES (1842–1910) 21
3. JOHN DEWEY (1859-1952) 24
5. NEOPOZYTYWIZM:
1. MORITZ SCHLICK (1882-1936) 25
2. UDOLF CARNAP (1891-1870) 26
3. ALFRED JULES AYER (1910-1989)
6. FILOZOFIA ANALITYCZNA I KIERUNKI ZBLIŻONE:
1. POCZĄTKI FILOZOFII ANALITYCZNEJ
1. GOTTLOB FREGE (1848-1925)
2. BERTRAND RUSSELL (1872-1970)
3. FRANK RAMSEY (1903-1930)
4. LUDWIG WITTGENSTEIN (1889-1951)
5. GEORGE EDWARD MOORE (1873-1958)
2. FILOZOFIA PROCESU
1. A. WHITEHEAD
2. CH. HARTSHORNE
3. FILOZOFIA JĘZYKA POTOCZNEGO
1. J. AUSTIN (1911-1960)
2. G. RYLE
3. P. STRAWSON.
7. NEOPRAGMATYZM
1. QUINE
2. M. DUMMETT
3. D. DAVIDSON
4. R. RORTY
5. H. PUTNAM
0. WPROWADZENIE:
Filozofia współczesna- datowanie:
-od 1830r. – „Kurs filozofii pozytywnej” Comte’a.
-od 1831r. – śmierć Hegla.
Modele filozofii współczesnej:
1.- skrajnie racjonalna; oparta na nauce (filozofia pozytywna i scjentystyczna); filozofia na wzór nauki (hermeneutyka, fenomenologia); relacje filozofii w stosunku do innych nauk jako problem filozofii; filozofia jako psychologia.
2.- Filozofia XX w.:
XIX w.- filozofia zmienia się wraz z rewolucja naukowo- techniczną; zmiana systemów i relacji społecznych; brak właściwego klucza do interpretacji filozofii.
XX w.- I wojna światowa- kryzys ludzkości, który zachwiał równowagę społeczną.
- Egzystencjalizm- brak obiektywnego sensu ludzi, powinni oni tworzyc własny sens.
- Husserl- "Kryzys nauk Europejskich"- transcendentalna filozofia.
3.II wojna światowa- filozofia powojenna:
- historycy- refleksja przemian polityczntch.
4.XIX w. - opozycja Hegla, Comte.
1. Pierwszy pozytywizm: A. Comte, C. Bernard, H. Taine, E. Renan.
AUGUST COMTE: (1798- 1857)
„Kurs filozofii pozytywnej”,
„Katechizm pozytywistyczny”: próba na wzór rewolucji francuskiej ustanowienia nowego kalendarza bez świąt religijnych, zamiast tego np. odkrycia wielkich ludzi, którzy przysłużyli się światu.
Główny cel to zakończenie chaosu wywołanego rewolucją francuską. Uważał, iż była przełomowym wydarzeniem. Z jednej strony przyniosła ona postęp wolności, ale poprzez to, że zburzyło porządek; jest niebezpieczna może doprowadzić do kresu.
Comte chce zbudować nowy porządek, który będzie postępem w przeciwieństwie do chaosu. Jego filozofia jako cel totalny zbudowania porządku w świecie.
Definiował on filozofie jako ogólny system ludzkich pojęć za pomocą, których myślimy i interpretujemy świat.
Ma ona być filozofią pozytywną:
-rzeczywiste- realnie istniejące bada fakty w przeciwieństwie do iluzji, żadne fantazje nie mogą mieć miejsca.
-pożyteczne- ma się skupiać na tym, co przynosi pożytek, czym można się posłużyć tylko to, co praktyczne.
-pewne- niepewne- filozofia, która dąży do pewności, tylko takie sądy, które są pewne bądź w najwyższym stopniu prawdopodobne.
-ścisłość- nieścisłość- filozofia ma być nauka ścisłą opartą na empirycznych danych i ich matematycznym opracowaniu, odrzucenie niejednoznacznych nieścisłych pojęć.
-filozofia budująca, konstruktywna- jest projektem rozwoju świata, budowa nowego porządku, nie chce burzyć (nie rewolucyjna), chce budować.
-niekrytyczna- Przedsięwzięcie Kanta jest jałowe, nie stajemy się mądrzejsi znając mechanizmy funkcjonowania poznania. Rzeczywistość poznania nie jest krytyką poznania, ale poznawaniem przedmiotu. Uwarunkowania podmiotu zdaniem Comta są to transcendentalne iluzje, dla których nie ma rozwiązania pytania o takie rzeczy, są bezzasadne i bezsensowne, powinny być odrzucone. Comte ogranicza przedmiot poznania do systematycznej oceny tego, co jest.
Filozofia powinna być syntezą poznawania empirycznego, która rejestruje fakty, ustala związki i na tym poprzestaje,dając ogólną syntezę. Tylko taka filozofia może mieć cel totalny. Tylko taka filozofia może powrócić do ideału państwa platona. Władze powinna mieć elita naukowa, jest to możliwe tylko wtedy, gdy będzie miała wiedze prawdziwą i jeśli będzie w stanie przekonać do swych zasad, jeśli będzie taką reformą, że jednostki przystaną na pewien zbiór przekonań, jeśli takiego zbioru wspólnych pojęć nie będzie nadal pozostanie stan chaosu.
- ostateczny cel filozofii- cel polityczny!
Epoki:
Organiczna- ład, rozwój, zasady życia społecznego. Grupa dominuje nad jednostkami; jednostka jako element instytucji.
Krytyczna- rewolucyjne wrzenie- faza potrzebna, ale niszcząca, jeżeli nie ma finału w epoce organicznej. Samowola jednostki, bunt, chaos.
Należy dążyć do podporządkowanie jednostką grupom. Ograniczenie egoizmu na rzecz altruizmu.
Rozum naukowy jest właściwym narzędziem rozwoju społecznego, ładu i bezpieczeństwa.
Historiozofia: ludzkość rozwija się w trzech fazach (tak rozwija się też każda poszczególna jednostka, każdy w swoim życiu odzwierciedla stan całej ludzkości):
1)Teologicznej
2)Metafizycznej
3)Naukowej(pozytywnej)
Społeczeństwem powinni rządzić uczeni, a uzasadnieniem jest prawo trzech faz.
Ad. 1. Teleologiczna: odpowiada pewnej naiwności umysłu, który jeszcze się nie przebudził; stawia się pytania absurdalne, najtrudniejsze najbardziej ogólne np. dusza człowieka. Są to pytania, na które nie da się konkretnie odpowiedzieć. Szuka się odpowiedzi totalnych, ogólnych: skąd świat- bóg go stworzył itp. Jest to odpowiedź instynktowna, której nawet nie rozumiemy, w ten sposób człowiek wyjaśnia w sposób prosty, ale nie pozytywny cały świat.
W tej fazie pojecie boga jest antropomorfizowane (analogie przeciwieństw), tej strukturze odpowiada także absolutna władza królewska (jeden władca ogniskuje wokół siebie społeczeństwo).
Postacie fazy teologicznej:
Fetyszyzm- ciałom zewnętrznym przypisujemy istnienie, analogiczne do naszego, ale silniejsze (ubóstwianie gwiazd- najwyższy stopień fetyszyzmu).
Politeizm- spekulatywna wyobraźnia, nad którą wcześniej górowały instynkt i uczucia. Odmawia życia przedmiotom materialnym i obdarza nim istoty fikcyjne.
Monoteizm- nieunikniony upadek pierwotnej filozofii; ograniczenie wyobraźni; przyroda podpada pod prawa; jeden Bóg jako stwórca świata. Krystalizacja poglądu na temat abstrakcyjnego pojęcia, które może wyjaśnić zjawiska; tworzenie autorytetu duchownego.
Ad. 2. Metafizyczna: pojawia się dążenie do wiedzy absolutnej; nie wystarcza już odwołanie się do boga lub cudu. Określamy coś za pomocą abstrakcyjnych pojęć, które nie maja żadnej treści empirycznej; faza, w której pojawiają się transcendentalne złudzenia, czysta spekulacja. Miejsce boga zajmuje pojecie bytu (wyznacza horyzont tego wszystkiego, co może istnieć), zmienia się również struktura życia społecznego, chce się budować na wzór na zasadzie kompromisu, gdzie wszyscy są poddani bezwzględności prawa (jak przyroda). Ta epoka jest przygotowaniem trzeciej fazy.
Struktura prawa- abstrakcyjna forma obowiązująca wszystkich. Władza oparta na prawie. Prawo jako abstrakcyjne i nadrzędne wobec społeczeństwa, dotyczy wszystkich- ustrój równości.
Ad. 3. Naukowa, pozytywna: występuje pewna synteza spekulacji i empirii, gdzie rozum uwzględnia element doświadczenia empirycznego z tego powodu, iż nie był w stanie odkryć prawdy, rezygnuje świadomie z odkrycia prawdy absolutnej. Godzi się na poznanie już korygowane; źródłem poznania staje się obserwacja. Odpowiada społeczeństwu uprzemysłowionemu, gdzie dochodzi do głosu proletariat. Społeczeństwo proletariuszy najważniejsze; mają przeobrazić świat, najmniej zepsuci, niewykształceni, nikt im nie wkładał do głów zepsutych tez teologii i metafizyki. Jest najlepszym adresatem nowej filozofii pozytywnej.
Nauka:
- nauka o faktach, jako tym, co dane w doświadczeniu. Fakty są względne, są dla zbiorowego podmiotu.
- nauka o zjawiskach i do zjawisk powinna się ograniczać.
- prawdy naukowe- nie musza być prawdziwe w sensie klasycznej korespondencji prawdy; to przybliżenie relacji między faktami. Muszą być dobrze sformułowane i praktycznie użyteczne (wyznaczone naszymi celami praktycznymi). Brak idealizacji- brak ścisłości, konieczności i jednoznaczności praw (obserwacja i eksperyment).
2 zasady:
1)- założenie apriori- determinizm przyrody (brak uzasadnienia); w świecie zjawisk, fenomenów, bo tylko do nich mamy dostęp. Kantyzm- przyjmuje pewne zasady apriori, Bacon- założenia kierowane celami.
-stanie się źródłem postępu, jeśli stanie się udziałem szerokich mas trzeba im podawać naukę we właściwym porządku Temu ma służyć klasyfikacja nauk, która ma odpowiadać jak przebiega historii. Trzeba na nowo pomyśleć naukę, to jest jej pojecie, aby dokonać klasyfikacji.
2)- zasada prostoty- w świecie zachodzi niewielka różnica i ilość związków (żeby nie brnąć w nieskończoność obserwacji). Obserwacje musza być kierowane i w pewnym momencie skończone. Należy ograniczyć fantazje i hipotezy (zawężenie możliwości)- METODOLOGIA NORMATYWNA. Postulat porzucenia badań przy dłuższym braku wyników.
Synteza nauk:
Obiektywna- Kartezjusz; świat w sobie (Comte- jest to niemożliwe)
Subiektywna- Comte; dokonana z perspektywy podmiotu (ludzkości), który dąży do określonych celów politycznych.
- klasa robotnicza- proletariat jako klasa przodująca (Marks); przysługuje jej prawo do nauki i postępu technicznego.
- nauka ma przewidywać i działać (walor prognostyczny).
- Monolit nauki- musi być jednością; respektowanie różnic nauki i jednocześnie jej jedności- rola państwa, które musi nad tym czuwać! Nauka musi dążyć do syntezy.
- triumf rozumu empirycznego- bada przyrodę w oparciu o doświadczenie. Rozum pyta jak rzeczy się zachowują, nie bada istoty. Rezygnacja z pytania: "dlaczego?", na rzecz pytania: "jak?".
Narzędzia: obserwacja, eksperyment i formułowanie praw przyrody (matematycznie).
- nie zakłada ścisłego determinizmu zjawisk, nie poszukuje prawdy absolutnej (zakłada prawdy cząstkowe, przybliżone).
- postulat empirii świata zjawisk- teoria fenomenalistyczna. Fenomenalizm nie jest subiektywizmem- badamy to co jest nam dane (badanie faktów i zależności miedzy nimi).
Struktura społeczeństwa przemysłowego- władza wykształconych inżynierów.
...
Kaacha91