Grupa rówieśnicza typ grupy społecznej w skład której wchodzą osoby w zbliżonym wieku, charakteryzująca się tym, iż przynależność do niej jest dobrowolna, tworzona jest spontanicznie. Istotna jest ze względu na proces socjalizacji jednostki. W grupach rówieśniczych kształtują się także subkultury.
Źródło: "http://pl.wikipedia.org/wiki/Grupa_r%C3%B3wie%C5%9Bnicza"
Skocz do: navigation, szukaj
Grupa społeczna – w psychologii społecznej i socjologii zaliczany do zbiorowości społecznej zbiór co najmniej trzech osób (w niektórych ujęciach dwóch), którego członkowie współdziałają ze sobą w celu zaspokajania własnych potrzeb, charakteryzujący się trwałą strukturą i względnie jednolitym systemem norm i wartości.
W socjologii pojęcie to jest uznawane za jedno z podstawowych, choć nie jest jednoznacznie rozumiane w różnych szkołach socjologicznych. W niektórych przypadkach pojęcie to było odrzucane jako stworzony na potrzeby nauki artefakt. W najszerszym rozumieniu jest to zbiór jednostek, między którymi zachodzą istotne stosunki społeczne.
[schowaj]
· 1 Cechy konstytuujące grupę społeczną
· 2 Struktury wewnątrzgrupowe
· 3 Spójność grupy
· 4 Grupa społeczna a jednostka
· 5 Rodzaje grup społecznych
o 5.1 Zobacz też
[Edytuj]
1. Składa się z minimum trzech osób. W niektórych przypadkach zakłada się, że do utworzenia grupy społecznej wystarcza dwie osoby, jednakże dopiero przy trzech osobach występowac może struktura społeczna i niektóre typy stosunków społecznych.
2. Zachodzą w niej trwałe, częste i bezpośrednie interakcje nastawione na wspólne osiąganie wyznaczonego celu. Socjologami, którzy podkreślali te cechę jako konstytuującą grupe spoleczną byli przede wszystkim George Homans i Robert K. Merton.
3. Grupa społeczna charakteryzuje się trwałą strukturą społeczną. Każdy jej członek zajmuje określoną pozycję i między nim a innymi członkami występują więzi społeczne. Miejsce w strukturze jest powiązane z przestrzeganiem przez jednostkę przyjętych w grupie norm społecznych
4. Grupę społeczną ująć można więc jako system statusów społecznych a także jej strukturę można ujmować jako powiązane ze sobą role społeczne wynikające z pozycji społecznych odgrywających je członków.
5. Członkowie należący do grup społecznych mają świadomość przynależności do grupy oraz istnieją mniej lub bardziej wyraźne kryteria wyodrębniające tę grupę z szerszego otoczenia. Aspekt świadomościowy podkreslany był przede wszystkim w socjologii humanistycznej, m. in. przez Floriana Znanieckiego.
W grupach społecznych wyróżnić można trzy typy struktur społecznych: strukturę komunikacji, strukturę przywództwa (władzy) oraz strukturę socjometryczną.
· Struktura socjometryczna określa natomiast wzajemne posatwy jednsotek względem siebie, przede wszystkim więzi emocjonalne, które spajają grupę. Struktura ta kształtuje się pod wpływem indywidualnych potrzeb afiliacyjnych jednostek.
· Struktura komunikacji odnosi się do sieci wzajemnych interakcji w grupie, co jest istotne ze względu na szybkość przepływu informacji przy realizowaniu przez grupę celów.
· Struktura przywództwa określa relacje poddaństwa i dostęp do władzy jednsotek znajdujących się w grupie. Ze względu na styl kierowania grupą jednostki moga mieć większy lub mniejszy wpływ na podejmowane decyzje. W przypadku tej struktury istotne jest zarówno przywództwo formalne w grupie, jak i istnienie przywództwa nieformalnego.
Jedną z ważniejszych zmiennych określających grupę społeczną jest spójność grupy (spoistość), która określa grupę jako zintegrowaną całość, brak występowania klik oraz wysokim stopniem konformizmu jednostek wobec norm i celów grupowych. Zazwyczaj spójnośc jest najwyższa w grupach małych, ze względu na silniejszą kontrolę społeczna względem postaw, norm i wartości.
Grupa społeczna wywiera na jednostki "nacisk" na podporządkowanie się wobec panujących w niej norm i wartości, przez co np. podczas socjalizacji "przekształca się" ona z jednostki biologicznej w jednostkę społeczną.
Zbyt silne identyfikowanie sie z grupa społeczną, występujące w tzw. "grupach żarłocznych", czy "grupach totalnych" prowadzi do patologicznego konformizmu, co objawia się m. in syndromem grupowego myślenia.
· Grupa społeczna zazwyczaj posiada określone kryteria rekrutacji członków i funkcje członka grupy (czyli jego powinności względem niej). Ze względu na kryteria przyjęć do grupy można wyróżnić grupy ekskluzywne, w których kryteria te sa fundamentalne przy rekrutacji nowych członków oraz grupy inkluzywne, w których kryteria są mniej istotne.
· Można różnicować grupy ze względu na wielkość. Grupy małe to takie, gdzie członkowie mają możliwość kontaktu bezpośredniego. W grupach dużych niemożliwy jest model komunikacji "każdy z każdym". W niektórych ujęciach duże grupy określane są jako Wielkie struktury społeczne i nie są uznawane za grupy społeczne.
· Ze względu na formalizację struktury i stosunków społecznych w grupie jak również stosunków społecznych członków grupy z zewnętrznym środowiskiem, wyróżnić można grupy formalne i grupy nieformalne
· Ze względu na utożsamianie się jednostek z grupą, jej normami i wartościami wyszczególniane są grupy odniesienia.
· Typologia grup społecznych Charelsa Cooley'a wyróżnia także grupy pierwotne, oraz grupy wtórne.
· kategoria społeczna, społeczeństwo, społeczność lokalna
· organizacja
· socjometria
· samokategoryzacja
· syndrom grupowego myślenia
· tłum, wspólnota, zrzeszenie
Źródło: "http://pl.wikipedia.org/wiki/Grupa_spo%C5%82eczna"
Jednostka ludzka w ciągu swego życia należy do różnych grup społecznych. Są to małe grupy liczące po kilka osób, grupy znacznie większe obejmujące kilkanaście lub kilkadziesiąt osób i grupy bardzo duże, takie jak zrzeszenia, towarzystwa. Pojęcie grupy definiowane jest różnie przez różnych autorów. Jedni definiują ją w sposób bardzo ogólny, inni bardziej szczegółowo.
Zdaniem J. Szczepańskiego „grupa społeczna jest pewną ilością osób powiązanych systemem stosunków uregulowanych przez instytucję, posiadającą pewne wspólne wartości i oddzielonych od innych zbiorowości wyraźną zasadą odrębności”.
Szerszy zakres ma następująca definicja: „grupa to dwie lub więcej osób, między którymi istnieje bezpośrednia interakcja, które mają wspólne normy, wspólny cel i tworzą rozwiniętą strukturę grupową”.
Wpływ grupy rówieśniczej zaznacza się w rozwoju i w procesie wychowania jednostki bardzo wcześnie. Już w 3 roku życia dzieci łączą się w małe grupy dla wspólnej zabawy, w wieku przedszkolnym staje się to regułą. W wieku szkolnym wzrasta wyraźnie wpływ grupy rówieśniczej na jej członków. Najbardziej ścisłe związki powstają w małych grupach rówieśniczych i w paczkach, które tworzą się zależnie od wieku dzieci na różnych zasadach. W młodszym wieku szkolnym - przede wszystkim w celu wspólnych zabaw i zajęć, w okresie dojrzewania - także w celu wymiany poglądów i zwierzeń, rozmów i dyskusji. Organizacja małych grup rówieśniczych jest przeważnie dość słaba, oparta na zasadzie równorzędności jej członków. Mimo to więź między członkami takiej grupy jest bardzo silna, stopień solidarności - wysoki. Członkowie takiej grupy oddziałują na siebie nawzajem i, jak podkreśla J. Szczepański, „grupa rówieśników staje się konkurencją dla rodziny, a jej wzorce i wartości mogą być przeciwieństwem wzorców, jakie uzyskuje dziecko w rodzinie”. W całokształcie oddziaływań wychowawczych na jednostkę, grupa rówieśnicza pełni niezastąpioną funkcję w procesie socjalizacji. Zaspokaja ona te potrzeby społeczne, których wychowawcy, reprezentujący pokolenie dorosłych, nie są w stanie zaspokoić. Dzięki silnej motywacji uczestnictwo w grupie rówieśniczej - w zależności od pełnionej tam roli - wzmacnia poczucie własnej wartości i poczucie społecznej przydatności jednostki. Mechanizm socjalizacji przez przynależność do grupy rówieśniczej polega także na tym, że włączającemu się do grupy zależy na uznaniu jej członków. Na uznanie to trzeba sobie zasłużyć, podobnie jak trzeba zdobyć sympatię kolegów, zachowując się zgodnie z obowiązującymi w grupie normami i sankcjami.
Miarą przystosowania społecznego w grupie rówieśniczej jest stopień popularności i uznania, jakim daną jednostkę darzą koledzy rówieśnicy w zespole.
Klasę szkolną uważamy od początku jej powstania za potencjonalną grupę społeczną. Mimo przypadkowego doboru uczniów klasa nie przypomina w niczym tłumu czy innego luźnego zbiorowiska osób: składa się z dzieci w tym samym wieku, znajdujących się na podobnym poziomie rozwoju fizycznego i psychicznego i zebranych do realizacji tego samego celu, co umożliwia szybką integrację izolowanych od siebie początkowo jednostek w coraz bardziej zwartą grupę o wspólnych upodobaniach, zainteresowaniach i rodzajach aktywności. Wewnętrzna struktura tej grupy kształtuje się stopniowo, gdyż powiązania społeczne między uczniami, pozycje i ranga poszczególnych członków grupy, jak również przepisy i normy współżycia rozwijają się w ciągu dłuższego czasu. Przy charakterystyce klasy szkolnej można oprócz ogólnego pojęcia grupy społecznej zastosować podział na grupy formalne i nieformalne. Granice między tymi grupami są płynne, lecz zasadniczy kierunek rozwoju społecznej kultury klasy szkolnej polega na tym, że stopniowo następuje rozbudowa związków nieformalnych w obrębie grupy formalnej, jaką początkowo stanowi klasa. Korzystna z wychowawczego punktu widzenia jest taka sytuacja, w której zespoły uczniów tworzą się na zasadzie dobrowolnej przynależności ich członków, ale równocześnie organizują się dla wspólnej nauki i pracy.
Stosunki społeczne można określić jako unormowane określonymi rolami i wzorcami społecznymi wzajemne postawy osobników, wytworzone w wyniku świadomego, bezpośredniego, trwalszego oddziaływania na siebie.
W zespole podstawowym jakim jest klasa szkolna, można wyodrębnić:
· stosunki rzeczowe, oparte na wspólnym działaniu i poczuciu odpowiedzialności za wyniki pracy zespołowej;
· stosunki osobowe, w szczególności koleżeńskie i przyjacielskie.
Układ stosunków i zależności między uczniami w klasie związany jest także z rolami społecznymi dzieci, ich pozycją, popularnością, rangą w hierarchii społecznej uczniów. Układ ten można charakteryzować ponadto w wymiarach takich relacji międzyosobowych, jak dominowanie i podporządkowanie, rywalizacja i współpraca, akceptacja i odrzucanie, itp. Stosunki te i wiążące się z nimi pozycje uczniów w klasie są niezmiernie złożone.
Szczególnie przydatna do określenia pozycji ucznia w klasie jest opracowana przez Marka Pilkiewicza Socjometryczna Skala Akceptacji, która pozwala na przypisanie każdemu uczniowi w zespole określonej pozycji osoby:
· akceptowanej,
· akceptowanej przeciętnie,
· polaryzującej akceptację,
· izolowanej,
· odrzuconej.
Uczniowie należący do dwóch pierwszych grup wywołują u swoich kolegów postawę pozytywną, co sprzyja ich identyfikacji z grupą i czynnemu włączaniu się w życie klasy. Uczniowie z grupy trzeciej znajdują się w pozycji konfliktowej i cieszą się sympatią części kolegów, pozostali jednak ustosunkowują się do nich negatywnie. Uczniów izolowanych koledzy traktują obojętnie, odrzucani zaś - to ci, którzy budzą postawę negatywną w otoczeniu, co utrudnia zdecydowanie proces ich socjalizacji i współdziałanie z kolegami.
Dziecko popularne samo inicjuje wiele kontaktów społecznych. Jednocześnie wiele koleżanek czy kolegów zabiega o to, aby bawić się właśnie z dzieckiem lubianym. Tak więc zakres interakcji społecznych, w jakie wchodzi „gwiazda”, jest znacznie większy, niż dla pozostałych członków grupy. Dzieci mniej popularne nawiązują mniejszą ilość kontaktów, co nie oznacza ich izolacji od grupy.
Według Znanieckiego „grupy rówieśnicze pełnią dwojaką funkcję: młodzież wyraża w nich to, czego się nauczyła uczestnicząc w życiu otoczenia dorosłych, przez udział w grupach młodzież rozwija samodzielnie dążenia i osiąga cele, których nie może realizować w innych formach aktywności przed osiągnięciem dojrzałości społecznej i uznaniem jej pełnoprawnego uczestnictwa w życiu dorosłych. Grupy rówieśnicze stanowią więc naturalną drogę procesu uspołecznienia dzieci i młodzieży, wchodzenia w skomplikowany świat współżycia i współdziałania społecznego”.
Określając klasę szkolną w kategoriach psychologii społecznej można powiedzieć, że jest ona zespołem składającym się z uczniów wzajemnie na siebie oddziaływujących, którzy różnią się zajmowanymi w nim pozycjami i rolami, oraz mają wspólny system wartości i norm regulujących ich zachowanie się w istotnych dla klasy sprawach. Każda klasa szkolna po pewnym czasie od chwili jej powstania charakteryzuje się dynamicznym układem procesów grupowych.
Bibliografia
1. Łobocki M.: Wychowanie w klasie szkolnej.
2. Mika S.: Wstęp do psychologii społecznej.
3. Przetacznikowa M., Włodarski Z.: Psychologia wychowawcza.
4. Przetacznikowa M., Makiełło - Jarża G.: ...
edukatki