Zagadnienia
Partie polityczne i Systemy partyjne
1. Pojęcie partii politycznych
Partia to dobrowolnie zorganizowana grupa, posiadająca określony program, dążąca do uzyskania poparcia społecznego dla zdobycia lub utrzymania władzy w państwie i realizowania swoich interesów.
2. Geneza partii politycznych – koncepcja Maksa Webbera
Rozwój partii politycznych jako proces ewolucyjny. Etapy rozwoju
- partie jako koterie arystokratyczne (partie nie zintegrowane pod względem organizacyjnym ani programowym, zdobycie władzy i realizacja pewnych celów)
- partie jako kluby partyjne (bardziej lub mnij rozbudowana forma organizacyjna, odgrywanie znaczenia platformy programowej, brak charakteru stanowego)
- nowoczesne partie masowe (pojawienie się parlamentaryzmu, przyznanie szerszym kręgom praw wyborczych)
3.Geneza partii politycznych – koncepcja Maurice Duvergera
Partia polityczna to wspólnota o określonej strukturze. Utożsamiał partie polityczne z komitetami wyborczymi (systemem wyborczym XIX/XX w.)
Wyróżnia on partie:
- kadrowe (tworzone przez elitarne grupy aktywistów, organizacje o charakterze lokalnym, koalicji grup tworzących układ powiązań nieformalnych i interpersonalnych)
- masowe (zrzeszały tysiące /miliony członków, apelowały do szerokich mas społeczeństwa i aktywnie zapobiegały o ich poparcie)
4.Geneza partii politycznych – koncepcja La Polombiera
Partia to organizacja partyjna obejmuje duża grupę ludzi, włączonych w politykę na skutek rozszerzenia prawa wyborczego, zwracają uwagę na kwestię procesów politycznych przesileń i procesów modernizacji. Do politycznych przesileń zaliczono kryzys legitymizacji, partycypacji i kryzys integracji.
5.Geneza partii politycznych – koncepcja Klausa von Beyma
Trzy główne próby teoretycznego wyjaśnienia genezy i rozwoju partii politycznych:
- teorie instytucjonalne (rozwój instytucji parlamentarnych / parlamentu)
- teorie modernizacji (przełom XVIII-XIX w.)
- teorie kryzysu:
a. załamanie się legitymacji monarchii absolutnej
b. budowa i integracja niezależnych państw narodowych
c. załamanie się systemów parlamentarnych na początku XX w.
6. Geneza partii politycznych – Koncepcja Saymona Lipseta i Steina Rokkana
Punkty zwrotne:
- konflikty religijne w czasach reformacji
- konflikt między kościołem a państwem podczas rewolucji francuskiej
- konflikt między grupami
- konflikt między burżuazją a klasą robotniczą
8. Klasyfikacja partii politycznych – kryterium organizacyjno-funkcjonalne i ideologiczne
1.Partie polityczne ze względu na kryterium organizacyjno-funkcjonalne
a. Upartyjnianie kandydatów
- masowe (tysiące / miliony członków) -kadrowe (elitarne grupy)
b. struktura socjalna zwolenników partii
- klasowe (reprezentuje określone klasy społeczne)
- ludowe (otwarte programowo, członkowie i wyborcy różnych klas społecznych)
c. kryterium członkostwa
- bezpośrednie (członkiem może być osoba z lokalnych komórek organizacyjnych)
- pośrednie (postać federacji różnego rodzaju organizacji)
d. struktura organizacyjna i procedury podejmowania decyzji
- słaba artykulacja ( nic unormowane) -silna artykulacja (unormowana w strukturze)
e. kryterium organizacyjne
- oparte na zasadzie wewnętrznej demokracji
- partie scentralizowane (władza nie podzielona skupiona w instancji centralnej)
f. sposób wypełniania funkcji
- partie patronażu (wybór przywódcy na kierownicze stanowiska państwa)
- partie światopoglądowe (polityka skierowana na dany światopogląd)
g. motyw działania
- o motywacji programowej (popularyzowanie określonych treści)
- o motywacji kratycznej (chęć zdobycia stanowisk publicznych)
h. stosunek do reguł konstytucyjnych państwa
- antysystemowe –systemowe
-antyestablishmentowe (kontestowanie legitymacji do rządzenia aktualnych elit)
i. strukturalna geneza państwa
- partie burżuazyjne i robotnicze -partie klerykalne i antyklerykalne
- partie centralistyczne i regionalne -partie agrarne
j. organizacyjna geneza partii
- parlamentarna -pozaparlamentarna
2. Kryterium ideologiczne:
- Komunistyczne -Socjalistyczne -Chadeckie -Liberalne -Konserwatywne
- Faszystowskie -Ludowe (agrarne) -Ekologiczne -Regionalne i etniczne
- Nacjonalistyczne
9. Układ lewica – prawica
Prawicowość – orientacja konserwatywna dążąca do utrzymania tradycyjnych przywilejów i tradycyjnego ładu społecznego
Lewicowość – idea zmiany jako dążenie do powiększania obszaru wolności i szans równości
Lewica – liberałowie, socjaldemokraci, komuniści
Prawica –konserwatyści, chadecja, faszyści
W dzisiejszych czasach nie można mówić o czystej lewicy / prawicy
10.Zagadnienie antypatii
Negoowanie istnienia partii
11. Funkcje partii politycznych – typologia
Funkcje partii to zadania które parta ma do spełnienia i wypełnienia w systemie danego państwa
Klaus von Beyme:
- określenie celów przez tworzenie programów
- –artykułowanie i agregowanie interesów społecznych
- mobilizacja i socjalizacja społeczeństwa w ramach istniejącego systemu
- rekrutowanie elity politycznej i tworzenie rządu
Sigmund Neumann:
- organizowanie chaotycznych żądań społecznych
- wychowanie ludzi w duchu odpowiedzialności politycznej
- spełnienie roli ogniwa łączącego rząd z opinią publiczną
- selekcja przywódców
Marek Sobolewski:
- kształtowanie opinii i postaw politycznych –wyborcza -rządzenia
Ryszard Herbut: -społeczna –organizacyjna –państwowo -publiczna
S.M. Lipset i S. Rokkan: -ekspresyjna – instrumentalna –reprezentacyjna
12. Funkcje artykulacji i agregacji potrzeb i interesów społecznych
Proces artykulacji potrzeb interesów społecznych wiąże się z ujawnianiem, formułowaniem, hierarchizowaniem i reprezentowaniem w procesie decyzyjnym przez partie preferencji odpowiednich grup społecznych, będących zwolennikami tych ugrupowań
Agregacja- integracja interesów –> tworzenie kompromisów
Wytworzenie funkcji ekspresyjnej –wytworzenie retoryki służącej do przekładania kontrastów w strukturze społecznej i kulturowej na postulaty działań oraz wywieranie nacisków w tej materii
Wszystkie funkcje wpływają na kształt opinii publicznej
13. Funkcja wyborcza
Stanowi pewną całość złożonych i różnorodnych działań partii politycznych. Odgrywa doniosłą rolę w funkcjonowaniu demokratycznego systemu politycznego.
Sobolewski wyróżnia składniki jak:
-selekcja kandydatów na wybieralne stanowiska
-formułowanie programu społecznego
Typy procesów nominacji kandydatów:
-nieuregulowany, żywiołowy -nominacja przez organy lokalne
-nominacja przez organy centrowe -wybór przez członków partii
Modele procedury układania programu:
-opracowanie programu wyłącznie lub w głównej mierze przez indywidualnych kandydatów
-powierzenie redakcji programu władzom part. i nadanie charakteru powszechnie wiążącego
Wyróżniamy strategię:
-partyjność -silny kontrast –różnica ideologiczna –wybór jednego zagadnienia
–pozytywne wrażenie o kandydatach partii –negatywne wrażenie o kandydatach wrogich
-budowa koalicji –budowa organizacji
14. Funkcje rządzenia
Funkcja realizowana w sposób:
-objęcie kierownictwa państwa samodzielnie lub w koalicji
-kontrola rządów w roli opozycji politycznej
Empirycznym miernikiem realizacji tej funkcji jest:
-ustalenie zakresu, partycypacja poszczególnych ugrupowań w rządzie
-określenie zakresu odpowiedzialności politycznej
15. Zarządzanie strategiczne partią polityczną
Zarządzanie –kierowanie użyciem zasobów i koordynacja funkcji rzeczowych
Organizacja –tworzenie uporządkowanych harmonijnych całości
Strategia – całość złożona z refleksji, decyzji i działań mając na celu określenie celów ogólnych, zadań dokonanych środków realizacji celów a w konsekwencji podjęcie i wykonanie określonej działalności, kontrola osiągnięć i realizacja celów.
Proces składa się z :-analizy strategicznej, -planowania strategicznego, -wdrożenia i kontroli strategii
16. Elementy zarządzania
Paradygmaty zarządzania:
-paradygmat racjonalności strategicznej -paradygmat zachowań strategicznych
Wyróżniamy szkoły zarządzania strategicznego:
-projektu –planowania –pozycjonowania –przedsiębiorczości –poznania –uczenia się
-władzy –lektury –środowiska –konfiguracji
Teoria wyboru publicznego dotyczy ekonomicznych analiz nierynkowych procesów decyzyjnych. Celem partii jest wygranie wyborów.
17. Przywódca w zarządzaniu strategicznym partią:
Rzemieślnik –chce osobiście ogarnąć wszystkie detale na powierzonym mu odcinku zarządzania
Bohater –charyzmatyczny przywódca, uzależnia od siebie wszystkich członków partii
Ciekawski –angażuje wiele osób, nie pozwala im jednak na autonomię
Strateg –tworzy zespoły kierownicze, dzieli obowiązki i skupia się na najważniejszych elementach funkcjonowania partii
18. Analiza strategiczna
Klasyczna analiza obejmuje płaszczyzny:
-makrootoczenie partii –otoczenie konkurencyjne –potencjał wewnętrzny
Makrootoczenie stosuje metody:
-Ekstrapolację trendów, -analiza opinii ekspertów i politologów, -analiza ludzi strategicznej partii politycznej
Analiza SWOT jest najpopularniejszą i najbardziej uniwersalną techniką kompleksowej oceny pozycji strategicznej partii politycznej
19. Elementy systemu partyjnego
Pojawiające się tendencje:
-ograniczenie pojęcie system part. do stosunków między samymi partiami politycznymi
-utożsamianie pojęcie system part. z pojęciem system politycznym lub ustrojem politycznym
System partyjny to grupa partii politycznych działających wg. Prawnie określonych reguł w ramach danego społeczeństwa. Zawierają się te partie które działają legalnie, opierając się na zasadach demokratycznych. W skład systemu part. wchodzą też normy, relacje i funkcje.
System part. odgrywa także znamienną rolę w integracji i aktywizacji politycznej społeczeństwa
Dodatkowo wyróżniamy systemy: 1partyjny, 2partyjny, wielopartyjny\
20.Typologie systemu partyjnego wg. Kryterium jakościowego
La Polombier i M. Weiner wyróżniają systemy:
-oparte na zasadzie konkurencyjności –systemy nie dopuszczające konkurencyjność
Ograniczenia konkurencyjności występują w płaszczyznach:
-delegalizacja jakiejś partii w systemie –nie dopuszczanie jakiejś partii do wyborów
-trwałe wykluczenie partii z udziałów w rządach
Kolejny podział systemów to:
-hegemoniczne 1partia rządzi przez dłuższy czas
-zmienne
-zideologizowane konkurencja między partiami opiera się na różnicach w ideologii
-pragmatyczne walka przy pomocy argumentów nie ideologicznych
Systemy partyjne w państwach demokratycznych można zaliczyć do:
-rozproszenia > duża liczba partii, żadna nie ma statusu organizacji dominującej
-równowagi > wyraźna polaryzacja sił politycznych, 1dominujący typ konfliktu
-nierównowagi >partia co ma więcej głosów niż inne, nie większościowa dominacja
21. Typologie systemu part. wg. kryterium ilościowo-jakościowe
Partie relatywne –istotne dla funkcjonowania całego systemu part. mogące zmienić jego charakter i kierunek edukacji
Satori wyznacza testy relatywności jak:
-potencjał koalicyjny partii –potencjał możliwości użycia szantażu politycznego
M. Laakso i R. Taagepera stworzyli tzw. indeks „efektywnej liczby partii”
„ELP” można liczyć na poziomie ELPP I ELPW
Uzupełnieniem tego jest indeks frakcjonalizacji autorstwa
P. Marr wyróżnia:
-systemy wielkich partii –systemy małych partii –pośrednie systemy part.
–przejściowe systemy part.
J. Bondel wyróżnia:
-system 2partyjny, -system 2,5partyjny –wielopartyjny z dominującą –wielopartyjny bez dominującej
22. Spolaryzowany pluralizm i umiarkowany pluralizm
Umiarkowany występuje w postaciach:
-rząd bez koalicji, -rząd z koalicją –rząd z wielkimi koalicjami środka
Ekstremalny (spolaryzowany) –ideologizacja systemu part. i tendencja do odśrodkowej konkurencji. Występuje w wariantach:
-z fundamentalną opozycją lewą / prawą
-ze zdolnymi do rządzenia partiami centrum
Wg. Satoriego najbardziej niestabilne są spolaryzowane systemy partyjne
23. Partie inicjujące i dopełniające
Partia dopełniająca - partia politycznej wchodzącej w skład koalicji rządzącej, zapewniającej jej uzyskanie większości bezwzględnej w parlamencie. Dzięki przyłączeniu się partii dopełniającej, partia inicjująca może sprawnie rządzić państwem, nie narażając się na konieczność tworzenia rządu mniejszościowego.
Partia inicjująca - partia polityczną, która odniosła w wyborach parlamentarnych zwycięstwo i dzięki temu rozpoczyna proces tworzenia koalicji rządzącej. Partia inicjująca dobiera sobie partnerów koalicyjnych, z którymi dzieli się stanowiskami ministerialnymi i innymi posadami rządowymi.
24. Podsystemy w systemie politycznym
Jerzy Kowalski opisał system polityczny jako:
Aparat państwowy, partie polityczne, organizacje i grupy społeczne formalne i nieformalne, uczestniczące w działaniach politycznych w obrębie danego państwa oraz ogół zasad politycznych i norm prawnych regulujących ich wzajemne stosunki.
Na system polityczny składają się grupy elementów:
-idee i wartości polityczne –wszelkie normy regulujące życie polityczne
-organizacje i instytucje uczestniczące w życiu politycznym i organizujące to życie
Wyróżniamy podsystemy:
-instytucjonalny –regulujący (normatywny) –komunikacyjny (wszystkie relacje)
–funkcjonalny ( wszystkie funkcje)
25. Partie w systemie demokratycznym
Wyróżniamy wymiary demokracji: -kontestację (konkurencja, opozycja) -uczestnictwo
Zdaniem R. Katza rządy partii są synonimem demokracji reprezentacyjnej.
Mówiąc o charakterze legislatywy mamy na myśli różnice pomiędzy 1 oraz 2 parlamentami w oddziaływaniu na rządy partii.
Porównując formy rządów w których realizujemy wzory demokracji liberalnej zauważamy:
-modele parlamentarno-gabinetowe opierające się na zasadzie współzależności i współdziałania rządu i parlamentu
-modele prezydenckie realizują zasadę separacji rządu i parlamentu przez strukturalne i kompetencyjne oddzielenie od siebie tych organów
-modele połprezydenckie charakteryzują się dualizmem egzekutywy, który może przekształcić się w dominacje prezydenta
-model konwentu( rządów zgromadzenia) zasada podporządkowania rządu parlamentowi
W procesie instytucjonalizacji partii, której celem jest osiągnięcie statusu stabilnego i pełnoprawnego uczestnika gier politycznych zarówno na poziomie wybor...
Eclipse1592