Decyzje monopolistów, oligopolistów i „konkurentów monopolistycznych”

Zasady wyboru wielkości produkcji producentów w strukturach monopolistycznych, oligopolistycznych, konkurencji monopolistycznej są takie same jak dla firmy wolnokonkurencyjnej.

Firma najpierw określi optimum ekonomiczne (Uk=Kk), a potem sprawdzi czy, w tej najlepszej wielkości produkcji, osiąga zyski czy straty.

Wygląd kosztów (kształt krzywych) jest taki sam dla wszystkich producentów, ponieważ prawidłowości procesu produkcyjnego (zwłaszcza prawo malejących produktów krańcowych) są nich wspólne. Różny jest natomiast kształt utargów krańcowych. Wynika to z różnych indywidualnych krzywych popytu, z jakim spotykają się firmy w różnych strukturach rynku.

Monopolista zaopatruje cały rynek, więc cała rynkowa krzywa popytu jest jego indywidualną krzywą. Znając jej kształt, ma możliwość dyktowania ceny poprzez regulowanie wielkości podaży.

Indywidualna krzywa popytu oligopolisty jest już bardziej płaska niż rynkowa, bo firma taka styka się z pewną częścią rynku i jej wpływ na ceną jest mniejszy niż monopolisty.

Jeszcze bardziej nachylona jest krzywa popytu „konkurenta monopolistycznego”.

Nachylona krzywa popytu powoduje, że krzywa utargów krańcowych położona jest pod nią i także jest ujemnie nachylona. Związane jest to z koniecznością obniżania ceny wraz ze zwiększaniem produkcji. Każda kolejna jednostka wymusza obniżenie ceny poprzednich. Pokazuje to poniższa tablica i rysunek.

Rys. 1. Decyzje monopolisty

                                             Kk

                                                        Kp

                            B

      Zysk                     C

                      A

                                                           popyt

                       qE    qK                                  ilość

                                          Uk

Monopolista osiąga maksymalne utargi w połowie krzywej popytu, w punkcie proporcjonalnej elastyczności cenowej (-1). Jest to wielkość produkcji odpowiadająca zerowemu utargowi krańcowemu. Jednak firma wybierze niższą produkcję - qE,, dającą maksymalne zyski (realizującą warunek Uk=Kk). Producent będzie manipulował podażą (poruszał się po krzywej popytu), nie przekraczając zerowego utargu krańcowego (a zarazem elastycznego odcinka krzywej popytu). W jego interesie jest bowiem zwiększanie podaży i zmniejszanie ceny dopóty, dopóki spowoduje to proporcjonalnie silniejszą reakcję nabywców. Wzrost produkcji i spadek ceny na nieelastycznym odcinku krzywej popytu spowoduje słabszy wzrost zakupów niż obniżka ceny, co nie jest na rękę monopoliście. Produkuje więc drożej i w mniejszych ilościach niż czyniłyby to firmy wolnokonkurencyjne.

Rozbicie monopolu i wprowadzenie wolnej konkurencji spowodowałoby wzrost produkcji do wielkości qK , odpowiadającej przecięciu kosztów krańcowych (czyli podaży rynkowej) i popytu rynkowego...