matejczyk.odt

25. 26. 27

Aspekt porządkowy – okresla który z kolei element zbioru rozpatrujemy
a) ustalanie obiektów w szeregu lub rzędzie, numerowanie. Okreśalnie miejsca wybranego obiektu w tak uporządkowanych szeregach.
- numerowanie schodów (leczenie przy schodzeniu, okreslanie na którym jest zabawka)
- określanie które miejsce zajmuje w szeregu (można wykorzystać tabliczki cyframi
- numerowanie krzesełek i ustawiane ich po kolei itp.

b) porządkowanie obiektów wg wielkości i  numerowanie ich, ustananie miejsca wybranego obiektu, w tak uporządkowanym szeregu, wskazywanie poprzedniego i nastepnego obiektu:
- ustalanie, które krzeslo jest przede mna, które za mna
- organizowanie zabaw typu pociag (zabawki, dzieci wsiadaja lub wysiadaja z kolejno okreslanych wagonow z czwartego, szostego itp.)
- układanie serii tzw. Plaskich wiez (pawie oczko, kwadraty od najmniejszego do największego, sylwety choinek)
- organizowanie zabaw jezdzimhy winda w zaczarowanym domu

c) wskazanie miejsca liczby w uporzadkowym szeregu, okreslanie cech poprzednikow i następników
- wskazywanie poprzedniej i nastepnej strony poprzedniego i nastepnego zbioru

Aspekt kardynalny - - okresla ile elementow ma dany zbior.
a) ustalanie Lubczy elementow w zbiorze przedmiotow, wprowadzenie zmian w ich położeniu i wnioskowanie o liczbie elementow po obserwowanej zmianie (- ile jest trójkątów, kół, prostokątów)

b) przeliczanie i porównywanie zmienionych układów w zyciu codziennym
-kredki w pudełku, ułożony z kredek płotek, klocki rozsypane, wieża z kloców itp.

c) rozpatrywanie liczby elementow w dwu zbiorach, wprowadzanie zmian w ich układach i wnioskowanie o ich liczbe po obserwowanych zmianach

Aspekt miarowy – liczba jest miara pewnej wielkości ciaglej
a) porównywanie obektow o szacowanie długości, wielkości (co jest dłuższe, krótsze, wyższe nizsze, wieksze, mniejsze)

b) Mierzenie długości krokami, stopami, łokciem, dłonią, umowna miara np. wstążeczką, kostką (mierzenie długości podłogi, stolik, wysokości szafki itp.)
Doswiadczenia pomagające dzieciom wnioskowac o stale długości przy obserwowanych zmianach (szacunek, pasek papieru)

C) poznawanie narzędzi do pomiaru dlugośco i posługiwanie się nimi (miara krawiecka, linijka itp.)

D) pomiar cieżkości
- konstruowanie wagi i wazenie klockami, roznych przedmiotow. Rozumienie sensu pomiaru cieżaru
- czynności prowadzace do w miare precyzyjnego pomiaru cieżaru. Wazenie roznych przedmiotow i ustalanie co jest ciezsze, lżejsze wazy tyle samo
- ogladnie roznych rodzajow wagi i odważników. Wprowadzenie umowy: to jest 1kg. Pomaganie dzieciom w zorientowaniu się jak paczkowany towar
- pomaganie dzieciom w oddzielenie cech np. od wielkości wazonych przedmiotow

e) pomiar pojemności
- obserowawanie zmian towarzyszących przelewaniu wody. Wielokrotne wlewanie kubkiem do naczynia i wylewanie jej oraz obserwowanie zmian ilości wody
- obserwowanie jak zachowuje się woda w przezroczystych zamknietych naczyniach, gdzy zmienia się ich polozenie, proby wnioskowania o odwracalności zmian
- zapoznanie dzieci z opakowaniami płynów: 0.5 l   1L  2L

28. Treści programowe z zakresu kształtowania pojęć geometrycznych.

•                     Orientacja przestrzenna

•                     Cechy wielkościowe, porównywanie obiektów

•                     Figury geometryczne

•                     Mierzenie długości

NASZE PRZEDSZKOLE

− układanie prostych kompozycji, mozaik, obrazków z figur geometrycznych (3/4 latki)

− układanie dowolnych kompozycji, mozaik, obrazków z figur geometrycznych (5/6 latki)

− nazywanie figur geometrycznych(koło, trójkąt, kwadrat, prostokąt) (dzieci o szczególnie wysokim poziomie rozwoju)

RAZEM W PRZEDSZKOLU

-Budowanie szeregów różniących się wielkością, np. zabawki manipulacyjne, klocki,

figury geometryczne.

-Poziom I

Wyodrębnianie i nazywanie figur płaskich i przestrzennych (koło, kwadrat, trójkąt, kula,

sześcian) w sytuacjach manipulacyjnych i zabawowych.

-Poziom II

Wyodrębnianie i nazywanie figur płaskich i przestrzennych (koło, kwadrat, prostokąt,

trójkąt, kula, sześcian, prostopadłościan). Tworzenie konstrukcji, klasyfikowanie.

-Poziom III

Wyodrębnianie i nazywanie figur płaskich i przestrzennych. Tworzenie konstrukcji, klasyfikowanie, opisywanie cech. Kojarzenie kształtu z przedmiotami w otoczeniu.

29. Prawidłowe postępowanie metodyczne sprzyjające rozwijaniu umiejętności geometrycznych a następnie pojęć geometrycznych.

- rozpoznawanie

- nazywanie

-konstruowanie

- badanie własności

- segregowanie

34. Przykładowy przebieg pracy metodycznej z figurą geometryczna np. trójkąt

1. dzieci obserwują, manipulują płytka w kształcie trójkąta, manipulacja z zamkniętymi oczami umożliwią podzielić kształt od pozostałych cech np. koloru.

2.rysowanie palcem w powietrzu na dywanie itd. Zapamiętanego kształtu
rozpoznać, wyodrębnić np. w klocku daszku ściany w kształcie trójkąta, potem wyszukać w otoczeniu obiekty zawierające kształt trójkąta

3.ułożyć (konstruowanie) na goplanie z gumki kształt trójkąta lub np. troje dzieci zamkniętą gumkę trzymając w trzech miejscach formują w kształt trójkąt.

4. W trakcie ćwiczeń nauczyciel rozmawia o tym z dziećmi czego doświadczają i co spostrzegają, dzieci tworzą uogólnienia (tu cechy trójkątności – duże małe trójkąty, rocznego kształtu, mogą być w różnym położeniu

5. Ewentualnie rysowanie trójkąta, kolorowanie, dopasowanie ułożonych w różnych układach, szlaczki, mozaiki itp.

W trakcie kształcenia pojęć geometrycznych należy unikać zdrobnień typu:

Linia – kreska
Punkt – kropka
Kółko – koło

30. W procesie kształtowania się pojęć geometrycznych wyróżnia się 3 poziomy:

•                     Przedpojęciowy

•                     Pojęć personalnych

•                     Pojęć socjalnych

Ad. 1  dziecko akceptuje kształty geometryczne takie jak koło, kwadrat czy prostokąt jako atrybuty rzeczy, które istnieją realnie. Na co dzień dzieci manipulują przedmiotami taki jak pudełko, płytka, piłka, wałek, klocki. Widzą i obserwują np. tęczę, promień światła, kręgi na wodzie itd. Wtedy dostrzegają nie tylko kształt ale także wielkość i kolor. Całościowe spostrzeganie sprawia jednak, że dostrzegane luki, kręgi, linie wtopione są w tło obserwowanych zjawisk.

Ad. 2 wymienione wcześniej kształty geometryczne dzieci potrafią już ujmować w osobnych pojęciach (traktować jak persony)

Ad. 3 Dzieci spostrzegają zbiór geometrycznych obiektów jak wspólnotę, w której dostrzega się określoną strukturę

Większość dzieci do 6 roku życia funkcjonuje na poziomie przedpojęciowym. Dla ich rozwoju umysłowego i odnoszenia sukcesów w dalszej edukacji istotne jest więc wspomaganie w stopniowym przechodzeniu na poziom pojęć personalnych.

31. Edukacyjne doświadczanie symetrii towarzyszy dzieciom podczas:

- obserwowania lustrzanego odbicia (symetria osiowa)

- składania wyciętych z papieru kształtów (tu idealnie do siebie pasujących)

- doświadczeń/ obserwacji np. skrzydeł motyla, liścia kasztana itp.

36. Wykorzystanie klocków logicznego myślenia w kształtowaniu pojęć matematycznych.

I. Dzieci siedzą w kole. Nauczyciel pokazuje dzieciom wybrany przez siebie klocek i pokazuje go dzieciom. Prosi aby dzieci znalazły w Sali elementy, które odpowiadają danej figurze.

II.  Dzieci siedzą w kole. Nauczyciel ma w worku klocki Dienesa. Każde dziecko wybiera z worka jeden klocek. Prowadzący zaleca im, aby zapamiętali wylosowane przez siebie figury geometryczne:

1) Na hasło: "Zamienią się miejscami dzieci, które wylosowały trójkąty” – wszystkie dzieci z danej grupy zmieniają swoje miejsce. Na hasło „sałatka figurowa” – wszystkie dzieci zmieniają swoje miejsca.

2) Umawia się z dziećmi, np. trójkąty stają pod ścianą, prostokąty przy oknie, kwadraty na  środku Sali, a koła pod drzwiami Sali. Następnie dzieci zamieniają się figurami.

III. Przed rozpoczęciem zabawy prowadzący rozdaje dzieciom zestawy klocków Dienesa, a na tablicy umieszcza ilustracje przedstawiające postacie stworzone z figur geometrycznych. Zadaniem dzieci jest odtworzenia obrazka za pomocą własnych klocków i ułożenie tej samej postaci.

IV. Dzieci siedzą w kole, każde ma swój zbiór klocków. Nauczyciel prosi by każde dziecko ułożyło ze  swoich klocków jakąś dowolną kompozycję

V.  Dzieci bawią się parami. Jedno z nich chowa dowolny klocek, drugi pyta  o cechy schowanej figury. Na zadane pytania dziecko może odpowiadać jedynie: „tak” lub „nie”.

33. Konstruowanie figur geometrycznych

Chodzi o to, aby dzieci wyodrębniały (wyabstrahowały) kształt z realnie istniejących obiektów i nazywały go, potem powinny samodzielnie odtworzyć kształt konstruując daną figurę np. na goplanie. Dzieci powinny własnymi słowami nazwać to co dostrzegają, co wiążą ze sobą, co uogólniają. Jeżeli nauczyciel umiejętnie poprowadzi rozmowę to dzieci własnymi słowami określają cechy danej figury geometrycznej i sformułują uogólnienia

32. Ćwiczenia sprzyjające tworzeniu intuicji geometrycznych

Tworzeniu intuicji geometrycznych sprzyja komponowanie szlaczków, ogrodów, kolejkowej podłogi, tkanin z kartoników o specjalnych dobranych kształtach i wielkościach. Chodzi o to aby dzieci sensownie organizowały/ komponowały przestrzeń płaską: dobierały kształty kartoników, przesuwały je, łączyły itp. Zadaniem nauczyciela jest kierowanie uwagi dzieci na to co ważne w ułożonych motywach. Dostrzegają podobieństwa układanych motywów, przesunięcia równoległe układy szeregowo-kolumnowe, efekt złożenia np. dwóch trójkątów w kwadrat itp.

38. Rytmy i rytmiczna organizacja czasu.
 -Skupianie uwagi na rytmach, wychwytywanie powtarzających się sekwencji i konturowanie ich: rytmy układane z klocków, rytmy wysłuchane wygrywane, ruchowe układy rytmiczne.
-Przekładanie dostrzeżonych regularności z jednej reprezentacji na drugą.
-Rytmiczna organizacja czasu : pory roku, dni tygodnia, miesiące,
Spostrzeganie i opisywanie relacji czasowych przez dzieci w wieku przedszkolnym
Przyswajanie określeń czasu nie jest dla dziecka zadaniem łatwym – trwanie i przemijanie czasu jest trudne do zrozumienia. Ukształtowanie pojęć odnoszących się do poczucia upływającego czasu wymaga ze strony dziecka wielu doświadczeń, a ze strony nauczyciela
 systematycznej pracy, nawiązującej do różnych sytuacji i zdarzeń, w których dziecko uczestniczy. Pomaga w tym rytm pracy przedszkola i wynikający z niego porządek dnia:
a) wciągu dnia dzieci o stałych porach przychodzą do przedszkola, spożywają posiłki, przebywają w ogrodzie, leżakują... (rano, południe, popołudnie...);
b) w tych samych dniach tygodnia odbywają się stałe zajęcia (np. rytmika, gimnastyka); dni następują po sobie w rytmicznych odcinkach czasu (doba, dzień i noc); nazwy dni tygodnia łączą się z kalendarzem pogody, listą dyżurów, listą obecności;
c) wciągu roku – przemijają kolejne miesiące (zapoznajemy dzieci z ich nazwami oraz z nazwami pór roku, które łączymy z obserwacją otoczenia i zmianami zachodzącymi w świecie ludzi, zwierząt i roślin). W kształtowaniu poczucia upływającego czasu bardzo przydatne są: klepsydra i popularny minutnik – odmierzają one krótkie odcinki czasu, które można odnieść do trwania wykonywanych czynności.

Charakterystyczne dla przedoperacyjnego poziomu rozumowania jest intuicyjne ujmowanie czasu:
- spostrzegane kontrastów typu: lat – zima,
- zestawiania w czasie dwóch zdarzeń (4-latki) np. w opowiadaniu przeszłość, teraźniejszość, przyszłość.
- W dalszym etapie zestawianie w czasie 6-8 zdarzeń.

W procesie kształtowania się operacyjnego ujmowania zmian zachodzących w czasie można wyróżnić następującą kolejność:
- operacje porządkowania – szeregowanie zdarzeń w czasie według ich następstwa,
- operacje podziału i segregacji – wyodrębnianie interwałów czyli odległości w czasie od tego momentu do tego momentu, a także mieszczenie mniejszych interwałów w większych,
- operacje metryczne, syntezy, podziału i mieszczenia – ujmowanie odcinków czasu jako jednostek i przenoszenie ich na inne odcinki (minuty tworzą godzinę, godziny – dobę, doby-tydzień)

Te 3 rodzaje kompetencji tworzą się spontanicznie. Tworzenie przez dorosłych sytuacji sprzyjających gromadzeniu doświadczeń, które wymuszają ujmowanie zmian w czasie na wyższym poziomie pomoże dziecku w osiągnięciu kompetencji w tym zakresie.

Wprowadzenie do pomiaru czasu
- dzień, noc – rytmiczna powtarzalność cykliczna
- dni tygodnia/tydzień – kalendarze kołowe, paskowe, zdarzeń np. tego co było i co będzie,
- miesiące, pory roku, lata
- mierzenie czasu trwania różnych czynności

Poziom I
1. Poznawanie przy różnych okazjach określeń: długo – krótko, teraz, najpierw, potem (np. pobyt w łazience, w szatni, planowanie różnych czynności w ciągu dnia).
2. Posługiwanie się określeniami "przed" i "po" w aspekcie czasowym, np. przed obiadem wyjdziemy do ogrodu, po leżakowaniu zjemy podwieczorek.

Poziom II
1. Poznawanie i przyswajanie określeń czasu: długo – dłużej, krótko – krócej, przedtem –potem, szybko – wolno. Ocena następuje na podstawie porównywania początku i końca tej samej czynności wykonywanej przez co najmniej dwoje dzieci, np. w szatni określanie tempa ubierania się – kto jest pierwszy, ubrał się szybko, kto ostatni, ubierał się wolno.

Poziom III
1. Poznawanie i przyswajanie określeń czasu:
a) pory dnia: rano, południe, wieczór – np. rano zjemy śniadanie, w południe obiad, a kolację wieczorem (w domu),
b) dzisiaj, wczoraj, jutro – np. w czasie swobodnych rozmów z dziećmi stawiamy pytania: co robiły wczoraj, jakie wrażenia mają z dzisiejszej wycieczki, kto jutro przyniesie książkę o ptakach?
c) dni tygodnia: sobota, niedziela, poniedziałek – np. dzisiaj jest piątek, a jutro sobota– w sobotę, czyli jutro nie przychodzimy do przedszkola,
d) aktualna pora roku – np. lato – wspomnienia z wakacji; zima – pada śnieg i można jeździć na sankach; wiosna – kwitną kwiaty i pojawiają się liście na drzewach; jesień– liście zmieniają kolor i opadają z drzew.
e) miesiące
2. Porównywanie tempa wykonywanych czynności: prędko – prędzej – najprędzej, wolno– wolniej – najwolniej, np. przy wykonywaniu czynności samoobsługowych, prac plastyczno-konstrukcyjnych lub w trakcie zabaw ruchowych, zwłaszcza przy rozgrywaniu konkurencji tzw. "sztafet".