POZIOM LĘKU, DEPRESJI I AGRESJI U PIELĘGNIAREK, A ICH SATYSFAKCJA.pdf

Medycyna Pracy 2004; 55 (6): 461—468

461

Joanna Kliszcz

Katarzyna Nowicka-Sauer

Barbara Trzeciak

Agata Sadowska

POZIOM LĘKU, DEPRESJI I AGRESJI U PIELĘGNIAREK, A ICH SATYSFAKCJA

Z ŻYCIA I Z PRACY ZAWODOWEJ

THE LEVEL OF ANXIETY, DEPRESSION AND AGGRESSION IN NURSES AND THEIR LIFE AND JOB SATISFACTION

Z Katedry i Zakładu Medycyny Rodzinnej

Akademii Medycznej w Gdańsku

S TRESZCZENIE

Wstęp. W profesjach takich jak pielęgniarstwo, którego istotą jest pomaganie innym, stresogenne elementy środowiska zawodowego mogą spowodo-

wać wzrost poziomu emocji negatywnych – lęku, depresji i agresji, a są to czynniki wpływające na stopień odczuwanej satysfakcji z życia i z pracy

zawodowej. Materiał i metody. 102 pielęgniarki, pracownice szpitali, przychodni, hospicjum i domu pomocy społecznej poddano badaniu za pomocą

trzech kwestionariuszy: 1) Szpitalnej Skali Lęku i Depresji. 2) Skali Satysfakcji z Życia. 3) Skali Satysfakcji z Pracy. Badanie przeprowadzono na

zakończenie kursu z psychologii w ramach edukacji podyplomowej. Wyniki. Analiza danych wykazała podwyższony poziom lęku wśród najmłodszych

pielęgniarek. Depresja i agresja w całej grupie respondentek utrzymywała się na poziomie od niskiego do średniego. Respondentki cechowały się

wyższą satysfakcją z pracy niż z życia, a analiza porównawcza obu rodzajów satysfakcji we wszystkich kategoriach stażowych potwierdziła istotną

statystycznie różnicę na korzyść satysfakcji zawodowej. Ocena zależności satysfakcji z życia i z pracy zawodowej od lęku, depresji, agresji i stażu pracy

wykazała: – oddziaływanie lęku i depresji jako czynników wpływających samoistnie, niezależnie od długości stażu na satysfakcję z życia; – wpływ

agresji w interakcji ze stażem na satysfakcję z pracy zawodowej. Wnioski. Lęk jest głównym czynnikiem wpływającym na satysfakcję z życia, satysfakcja

z pracy jest w mniejszym stopniu podatna na wpływ emocji negatywnych. Z uwagi na tendencję do tłumienia uczuć i stresogenne środowisko pracy,

pielęgniarki są grupą zawodową, która powinna zostać objęta szeroko pojętym wsparciem psychologicznym. Med. Pr. 2004; 55 (6): 461–468

Słowa kluczowe: lęk, depresja, agresja, satysfakcja z życia, satysfakcja z pracy, emocje negatywne

A BSTRACT

Background: In professions aimed at helping other people such as nursing, an increased level of anxiety, depression and aggression caused by

extremely stressful work environment is always possible. It can be hypothesized that these emotions influence nurses’ life and job satisfaction, through

its decreasing or increasing. Materials and Methods: In all, 102 nurses, employed in hospitals, outpatient clinics, hospices and old people’s homes,

were administered three questionnaires: 1) the Hospital Anxiety and Depression Scale – Modified; 2) the Life Satisfaction Scale; and 3) the Job

Satisfaction Scale. The survey was a closing part of the course on psychology carried out under the postgraduate education program. Results: The

statistical analysis of the results showed the increased level of anxiety in the youngest group of nurses, whereas the level of depression and aggression

ranged from medium to low in the whole sample. The nurses’ level of job satisfaction was higher than that of their life satisfaction and the differences

were statistically significant in each of the three seniority categories. The evaluation of the relationship between life and job satisfaction and anxiety,

depression, aggression and job seniority showed: (a) the effect of anxiety and depression, as self-contained factors, on life satisfaction, regardless

of job seniority; (b) the effect of aggression interrelated with job seniority on job satisfaction. Conclusions: Anxiety is the major factor affecting life

satisfaction; job satisfaction is less prone to the influence of negative emotions than life satisfaction. Bearing in mind a tendency shown by nurses to

suppress their emotions as well as their stressful work environment, they should receive psychological support in its broadest sense. Med Pr 2004;

55 (6): 461–468

Key words: anxiety, depression, aggression, nurses’ life and job satisfaction, negative emotions

Adres autorów: Dębinki 2, 80-211 Gdańsk, e-mail: jks@interecho.com

Nadesłano: 30.08.04

Zatwierdzono: 22.10.04

WSTĘP

Jak wskazują badania, lęk, depresja i agresja,jako psycho-

patologiczna reprezentacja stanów uczuciowych o zabar-

wieniu negatywnym, są emocjami często tłumionymi przez

osoby o wysokim stopniu uspołecznienia (1). Powstaje za-

tem problem kumulowania się tych emocji i ich wpływu na

szeroko pojęte funkcjonowanie społeczne. Gniew, będący

podłożem zachowań agresywnych, zazwyczaj bywa wypie-

rany ze świadomości i tłumiony, co, jak się okazuje, jest

zachowaniem bardziej charakterystycznym dla kobiet niż

dla mężczyzn. Płeć żeńska częściej miewa trudności z ra-

dzeniem sobie z uczuciem gniewu, nie tylko z powodu zbyt

słabej znajomości technik przeciwdziałania bodźcom stre-

sogennym, ale też z obawy przed dezaprobatą społeczną,

towarzyszącą uzewnętrznianiu emocji negatywnych. Nie-

rozładowany gniew jest więc kierowany do wewnątrz i może

stać się czynnikiem wywołującym wzrost poziomu depresji,

ta zaś, jak pokazują badania prowadzone przez Brooks

wyzwala poczucie fizycznego i psychicznego dyskomfortu.

Depresja w połączeniu z lękiem jest natomiast uznawana

za ważny psychologiczny czynnik patogenetyczny zjawiska

somatyzacji (2,3). Powstawanie trudnych do wyjaśnienia

z medycznego punktu widzenia objawów, takich jak na

przykład: uporczywe bóle głowy, utrata apetytu, nadmier-

ne łaknienie, zaparcia, bezsenność, czy zaburzenia cyklu

miesięcznego jest więc sygnałem utrzymywania się w orga-

nizmie przykrego i długotrwałego napięcia emocjonalnego

462

J. Kliszcz i wsp.

Nr 6

(4). Wielokrotnie dowiedziono występowanie tego rodzaju

symptomów wśród pielęgniarek (5,6).

Stresogenność niektórych zawodów bywa częstym przed-

miotem badań. Analizuje się obciążenia psychofizyczne wśród

nauczycieli, pracowników służb ratowniczych, czy opieki

zdrowotnej. W tej ostatniej grupie na czoło wysuwają się pie-

lęgniarki wykonujące pracę szczególnie trudną i obciążającą.

Wymaga się od nich gotowości do kontaktu z ludźmi cierpią-

cymi, oczekującymi pomocy, poczucia odpowiedzialności za

ich zdrowie i życie, wykonywania obowiązków w systemie

zmianowym, destrukcyjnie oddziałującym na zdrowie fizycz-

ne i psychiczne, towarzyszenia ciężko chorym i umierającym,

umiejętności sprostania krytycznym sytuacjom wynikającym

z interakcji z pacjentami i współpracownikami. Brak autono-

mii w podejmowaniu decyzji, niewystarczająca rekompensata

psychologiczna i finansowa za wkład pracy i poświęcenie, po-

czucie niskiego statusu w hierarchii zawodowej – wszystko to

powoduje, że środowisko zawodowe pielęgniarek oddziałuje

jak generator ustawicznego stresu o dużym natężeniu. Liczne

zagraniczne i polskie badania potwierdzają występowanie sil-

nych zależności w tym zakresie (7 , 8).

Porównanie poziomu lęku, depresji, jakości życia, poczu-

cia zdrowia, sytuacji rodzinnej i zawodowej w grupie nor-

weskich pielęgniarek oraz kobiet po przebytym raku piersi

pokazało, że u pracownic opieki zdrowotnej, częściej niż

u pacjentek po chorobie nowotworowej, występował pod-

wyższony poziom lęku i depresji oraz poczucie obniżonej

jakości życia, a zdrowie oceniane było jako przeciętne. 2/3

pielęgniarek z badanej grupy dostrzegało negatywny wpływ

tych czynników na satysfakcję z pracy zawodowej i z życia

osobistego (9).

Prace polskich autorów potwierdzają stresogenność pie-

lęgniarstwa, akcentując szczególną podatność osób wykonu-

jących ten zawód na zespół wypalenia i wynikające z niej za-

potrzebowanie na wsparcie społeczne i psychiczne (10,11).

Wielokierunkowość stresogennych oddziaływań środowiska

zawodowego pielęgniarek i stosunkowo duże ich natężenie

nie może pozostać bez wpływu na stan zdrowia fizycznego

i psychicznego (12,13). W tym kontekście szczególnego zna-

czenia nabiera więc problem odczuwanej przez pielęgniarki

satysfakcji z życia i z pracy zawodowej. Badania poświęcone

temu zagadnieniu podkreślają związek między oboma rodza-

jami satysfakcji i, choć nie ma jednoznacznych danych em-

pirycznych co do kierunku tej zależności, wiadomo, że ich

oddziaływanie jest wzajemne i że prawdopodobnie satysfak-

cja z życia warunkuje satysfakcję z pracy (14). Autorzy zaj-

mujący się tą problematyką definiują satysfakcję z życia jako

poczucie zadowolenia z własnych osiągnięć i warunków, zaś

jej ocena jest, ich zdaniem, wynikiem porównania własnej

sytuacji z ustalonymi przez siebie standardami (15). Satys-

fakcja z pracy natomiast jest funkcją równowagi między za-

sobami, to znaczy tym, co człowiek w nią inwestuje w sensie

wykształcenia, doświadczenia, zaangażowania, a tym, jakie

są jej wyniki lub, co otrzymuje w zamian (awans, gratyfikacja

finansowa, możliwość podnoszenia kwalifikacji).

W przypadku pielęgniarek można przyjąć, iż oddziałuje

nań szereg czynników destrukcyjnych i to zarówno w odnie-

sieniu do satysfakcji z życia jak i z pracy zawodowej. Streso-

genność tego zawodu nie ulega najmniejszej kwestii, nasuwa

się więc pytanie o sytuację życiową pielęgniarek i jej uwarun-

kowania psychospołeczne. Wydaje się, iż w pielęgniarstwie

częściej niż w innych zawodach dochodzi do tak zwanej

transmisji stresu. Na życie rodzinne wpływają tu: złość, fru-

stracja, lęk, poczucie bezsilności, fizyczne zmęczenie, jako

czynniki generowane przez środowisko pracy i powodujące

pogorszenie relacji ze współmałżonkiem i z dziećmi Przy

szczególnie dużym zaangażowaniu w obowiązki zawodowe

może również dojść do konfliktu ról społecznych, co oznacza

doświadczanie wewnętrznej sprzeczności przez kobietę, któ-

ra z poświęceniem pełni ważną rolę zawodową, zaniedbując

jednocześnie obowiązki rodzinne (14).

Zarówno sposób pełnienia ról społecznych, jak i czyn-

niki związane z samym środowiskiem pracy mogą impliko-

wać powstawanie stanów depresyjnych, podnosić poziom

lęku i agresji. Biorąc zatem pod uwagę wspomniane wyżej

uwarunkowania biopsychospołeczne, kształtujące istotę pie-

lęgniarstwa jako zawodu nadmiernie eksploatującego po-

tencjał fizyczny i psychiczny, autorki uznały za interesujące

i uzasadnione podjęcie badań nad lękiem, depresją i agresją

w tej grupie zawodowej oraz ich związkami z satysfakcją

z życia i z pracy zawodowej.

MATERIAŁ I METODY

Grupę badanych stanowiły 102 pielęgniarki, z kilku instytu-

cji opieki zdrowotnej Trójmiasta, których średnia wieku wy-

nosiła 35,63 lat (SD = 5,95), a średnia długość stażu pracy

– 14,56 lat (SD = 5,97). 79 badanych (77,45%) stanowiły

pracownice szpitali, 19 (18,62%) – przychodni, pozostałe

4 (3,93%) zatrudnione były w hospicjum i w domu opieki

społecznej. Dla dalszej analizy całą grupę podzielono na trzy

kategorie, których kryterium podziału stanowił staż pracy.

Wyróżniono staż krótki od 0 do 10 lat (średnia wieku – 27,8

lat), średni od 10 do 19 lat (średnia wieku – 35 lat) i staż

długi – 20 i więcej lat pracy w zawodzie pielęgniarki ( średnia

wieku – 43,6 lat). Podział na kategorie stażowe miał na celu

porównanie poziomu lęku, depresji, agresji, satysfakcji z ży-

cia i z pracy zawodowej badanych przy założeniu, że upływ

czasu jest czynnikiem modyfikującym powyższe zmienne.

Badanie przeprowadzono na zakończenie 15-godzinnego

kursu z psychologii, będącego elementem kształcenia pody-

plomowego pielęgniarek w roku akademickim 2002/2003.

Wszystkie respondentki zostały poinformowane o celu i spo-

sobie wypełniania kwestionariuszy, a także poproszone o wy-

rażenie zgody na udział w badaniu.

Z uwagi na fakt, iż pielęgniarki, realizując swoją rolę za-

wodową, podlegają licznym obciążeniom psychofizycznym,

można się spodziewać wpływu rozmaitych czynników streso-

gennych na wzrost poziomu emocji negatywnych, takich jak:

lęk, depresja i agresja. Te zaś prawdopodobnie pozostają

Nr 6

Satysfakcja z życia i z pracy zawodowej pielęgniarek

463

w związku z odczuwaną przez pielęgniarki satysfakcją z ży-

cia i z pracy zawodowej. W opracowaniu podjęto więc próbę

odpowiedzi na następujące pytania:

1. Jakim poziomem lęku, depresji i agresji cechują się ba-

dane?

2. W jakim stopniu odczuwają one satysfakcję z życia

i z pracy zawodowej?

3. Czy istnieje związek między lękiem, depresją i agresją

a satysfakcją z życia i z pracy zawodowej pielęgniarek?

4. Czy poziom badanych zmiennych jest zależny od dłu-

gości stażu pracy respondentek, a tym samym od ich wieku?

W pracy zastosowano trzy metody badawcze:

1. Szpitalną Skalę Lęku i Depresji w wersji zmodyfiko-

wanej (Hospital Anxiety and Depression Scale –Modified

– HADS-M) R.P. Snaitha i A.S. Zigmonda. Dwie niezależne

podskale, każda po siedem stwierdzeń, odnoszą się osobno

do lęku i depresji, a za każde z nich osoba badana może uzy-

skać od 0 do 3 punktów. Do skali HADS dodano dwa stwier-

dzenia oceniające poziom agresji, jest bowiem rzeczą oczy-

wistą, iż emocjonalnie na chorobę reagować można nie tylko

lękiem i depresją, ale również gniewem, rozdrażnieniem,

złością. Maksymalny wynik oddzielnie dla lęku i depresji wy-

nosi 21 punktów, dla agresji 6 punktów. Badania walidacyjne

podstawowej i zmodyfikowanej wersji skali HADS wykazały

jej satysfakcjonującą rzetelność i trafność. Współczynnik ko-

relacji rang Spearmana pomiędzy pozycjami testu a ogólnym

wynikiem danej podskali był istotny statystycznie na pozio-

mie co najmniej p<0,01 i wahał się od 0,41 do 0,76. Traf-

ność testu szacowano poprzez porównanie wyników w skali

HADS z oceną wykonaną za pomocą wywiadu. Uzyskane

w ten sposób współczynniki korelacji wyniosły: dla podskali

lęku 0,54, a dla depresji 0,79. Analizowano ponadto dane

pogrupowane w kategorie w poszczególnych podskalach, co

umożliwiło wyodrębnienie trzech następujących poziomów

wysokości wyników: 0–7 punktów – brak zaburzeń, 8–10 –

stany graniczne, 11–21 – stwierdzenie zaburzeń. HADS jest

powszechnie stosowaną metodą pomiaru poziomu lęku i de-

presji zarówno w praktyce psychiatrycznej, jak i w badaniach

osób psychicznie zdrowych, u których, z jakichś względów,

należy dokonać oceny stanu emocjonalnego. Skala została

przetłumaczona na wszystkie główne języki europejskie,

a także na arabski, chiński, japoński, kurdyjski i hebrajski.

2. Skalę Satysfakcji z Życia (The Satisfaction with Life

Scale – SWLS) E.Dienera, R.A. Emmonsa, R.J. Garsona

i I.S. Griffina, w której za pomocą pięciu stwierdzeń osoba

badana ocenia stopień poczucia sukcesu i zadowolenia z wa-

runków, w jakich żyje.

3. Skalę Satysfakcji z Pracy (The Satisfaction with Job Sca-

le – SWJS) opracowaną przez autorki, w której stwierdzenia

odnoszące się do satysfakcji z życia zostały zamienione na od-

noszące się do pracy zawodowej. Obie zastosowane metody

cechują się satysfakcjonującą trafnością i rzetelnością. Uzyska-

ny w badaniu 371 osób wskaźnik rzetelności alfa Cronbacha

dla skali SWLS osiągnął wartość 0,81, natomiast wskaźnik

stałości ustalony w dwukrotnym badaniu 30 osób w odstę-

pie 6 tygodni wyniósł 0,86. Trafność teoretyczną SWLS sza-

cowano analizując związki ze zmiennymi, które pośrednio

odzwierciedlają poczucie satysfakcji z życia lub mają na nie

wpływ. Na podstawie badania 272 osób uzyskano dodatnie

korelacje (r = 0,56) między poziomem satysfakcji z życia

a poczuciem własnej wartości i skuteczności (podskala Skali

Poczucia Własnej Wartości Rosenberga) oraz dyspozycyjnym

optymizmem (r = 0,45) (podskala Testu Orientacji Życio-

wej). Korelacje ujemne wystąpiły natomiast w odniesieniu do

nasilenia spostrzeganego stresu (r = –0,58) (podskala Ska-

li Odczuwanego Stresu) i kontrolą gniewu, depresji i lęku

(podskala Skali Kontroli Emocji). Zadowalający wskaźnik

trafności diagnostycznej uzyskano korelując wyniki SWLS

z ocenami wywiadu dotyczącego satysfakcji z życia. W szcze-

gólności w odniesieniu do osób starszych potwierdzono dużą

zgodność wyników skali z ocenami ich członków rodziny

i rówieśników. Normalizacja wyników odbyła się na grupie

555 badanych w wieku od 20 do 55 lat o różnym poziomie

wykształcenia i pochodzących z różnych środowisk. Wyniki

badań grupy normalizacyjnej pozwoliły na dokonanie prze-

kształcenia wyników surowych na jednostki standaryzowane

w skali stenowej (sten – skrót od „standard ten”). W 10-punk-

towej skali steny 1 do 4 oznaczają poziom niski, 5 i 6 – prze-

ciętny, a 7 do 10 – poziom wysoki badanej zmiennej.

Wszystkie zastosowane w pracy metody mają charakter

samoopisowy, co oznacza, że badany sam ocenia, w jakim

stopniu poszczególne stwierdzenia są zgodne z jego odczu-

ciami (12).

Zarówno w teście SWLS, jaki i w SWJS im wyższy wy-

nik uzyska respondent, tym wyższy jest poziom odczuwanej

przez niego satysfakcji.

Adaptacja narzędzi skonstruowanych pierwotnie w in-

nym języku przebiegała zgodnie z zasadami przyjętymi przez

Światową Organizację Zdrowia na użytek badań międzykul-

turowych (15–18).

WYNIKI

Analiza uzyskanych wyników została przeprowadzona

w oparciu o program STATISTICA 6. Obliczono średnie,

mediany i odchylenia standardowe badanych zmiennych. Do

oceny istotności różnic zastosowano test t-studenta. Dwu-

czynnikowa analiza wariancji pozwoliła na oszacowanie

wpływu lęku, depresji i agresji na satysfakcję z życia i z pracy

zawodowej z uwzględnieniem oddziaływania czynnika czasu

rozumianego jako długość stażu pracy badanych. Do oceny

wartości predykcyjnej zmiennych niezależnych (lęku, depre-

sji i agresji) w odniesieniu do zmiennych zależnych (satysfak-

cji z życia i z pracy zawodowej) zastosowano metodę regresji

logistycznej (tab. 1).

W tabeli 1 zaprezentowano średnie odchylenia standar-

dowe i mediany wyników wszystkich respondentek uzyska-

ne w skali HADS-M bez podziału na kategorie stażowe.

Zauważyć można niewielką tendencję wzrostową poziomu

lęku (M = 7,04, SD = 4,24, Me = 7), który w badanej grupie

464

J. Kliszcz i wsp.

Nr 6

Tabela 1. Średnie, odchylenia standardowe oraz mediany wyników

uzyskanych przez respondentki w Szpitalnej Skali Lęku i Depresji w wersji

zmodyfikowanej (HADS-M)

Table 1. Means and standard deviations of scores obtained by respondents

on the Hospital Anxiety and Depression Scale-Modified (HADS-M)

Tabela 3. Średnie i odchylenia standardowe wyników uzyskanych przez

wszystkie respondentki w Skali Satysfakcji z Życia (SWLS) i Skali

Satysfakcji z Pracy (SWJS)

Table 3. Means and standard deviations of scores obtained by all

respondents on the Life Satisfaction Scale (SWLS) and the Job Satisfaction

Scale (SWJS)

HADS-M

Wynik średni

Mean

Odchylenie standardowe

Standard deviation

Mediana

Median

Skala

Scale

Wynik średni

Mean

Odchylenie standardowe

Standard deviation

Lęk

Anxiety

7,04

4,24

SWLS

19,57

5,37

Depresja

Depression

4,4

3,76

SWJS

23,78

6,38

Agresja

Aggression

2,76

1,56

Średnie wyniki depresji i agresji w poszczególnych katego-

riach stażowych kształtują się na poziomie niskim. W dalszej

części pracy analizowano poziom odczuwanej przez respon-

dentki satysfakcji z życia osobistego i z pracy zawodowej.

Uzyskane wyniki przedstawiono w tabeli 3 i 4.

Zaprezentowane wyniki wyraźnie wskazują na wyższy

poziom satysfakcji z pracy zawodowej (M = 23,78, SD =

6,38) w porównaniu z odczuwaną przez badane satysfakcją

z życia osobistego (M = 19,57, SD = 5,37) (tab. 3). Analo-

giczne wyniki uzyskano wśród respondentek z podziałem na

trzy kategorie stażowe (tab. 4). W każdej z nich średni wynik

przekroczył górną granicę normy. Poziom depresji i agresji

pozostaje w normie (tab. 2).

Analiza wyników przedstawionych w tabeli 2 wyraźnie

wskazuje na tendencję wzrostową poziomu lęku w grupie

najmłodszych respondentek (M = 8,05, SD = 3,8), obniżanie

się u pielęgniarek pracujących od 10 do 19 lat i ponowny

wzrost wśród badanych o najdłuższym stażu pracy, aż do

przekroczenia górnej granicy normy (M = 7,13, SD = 4,52).

Tabela 2. Średnie i odchylenia standardowe wyników uzyskanych przez respondentki w skali HADS-M z uwzględnieniem podziału na kategorie stażowe

Table 2. Means and standard deviations of HADS-M scores obtained by respondents by the three seniority categories

Staż 0–9 lat

Seniority 0–9 years

N = 19

Staż 10–19 lat

Seniority 10–9 years

N = 59

Staż 20 lat i powyżej

Seniority 20 and more years

N = 24

HADS-M

wynik średni

Mean

odchylenie

standardowe

Standard deviation

wynik średni

Mean

odchylenie

standardowe

Standard deviation

wynik średni

Mean

odchylenie

standardowe

Standard deviation

Lęk

Anxiety

8,05

3,8

6,63

4,33

7,13

4,52

Depresja

Depression

5,1

4,3

3,98

3,73

4,93

3,24

Agresja

Aggression

2,95

1,54

2,61

1,6

1,51

Tabela 4. Średnie i odchylenia standardowe wyników uzyskanych przez respondentki w kwestionariuszach SWLS i SWJS z uwzględnieniem podziału na

kategorie stażowe

Table 4. Means and standard deviations of SWLS and (SWJS) scores obtained by respondents by the three seniority categories

Staż 0–9 lat

Seniority 0–9 years

N = 19

Staż 10–19 lat

Seniority 10– 9 years

N = 59

Staż 20 lat i powyżej

Seniority 20 years and over

N = 24

Skala

Scale

wynik średni

Mean

odchylenie

standardowe

Standard deviation

wynik średni

Mean

odchylenie

standardowe

Standard deviation

wynik średni

Mean

odchylenie

standardowe

Standard deviation

SWLS

19,05 (5)

0,01*

4,16

19,73 (5)

0,000*

5,72

20,52 (6)

0,000*

5,88

SWJS

22,5 (6)

6,18

23,47 (6/7)

6,93

26,04 (7)

5,49

W nawiasach podano wynik po przeliczeniu na skalę stenową.

Scores in sten scale are given in brackets.

* Różnica między średnimi (SWLS vs SWJS) jest istotna statystycznie.

* The difference between the means (SWLS vs SWJS) is statistically significant.

Nr 6

Satysfakcja z życia i z pracy zawodowej pielęgniarek

465

Tabela 5. Współczynniki korelacji między lękiem, depresją i agresją w skali

HADS-M, a satysfakcją z życia i z pracy zawodowej pielęgniarek

Table 5. Correlation coefficients between anxiety, depression and

aggression obtained in HADS-M, and nurses’ life and job satisfaction

Tabela 7. Wyniki regresji logistycznej dla oceny czynników predykcyjnych

satysfakcji z życia i z pracy zawodowej

Table 7. Logistic regression analysis estimating predictors of life and job

satisfaction

HADS-M

Satysfakcja z życia

Life satisfaction

Satysfakcja z pracy

Job satisfaction

Satysfakcja z życia

Life satisfaction

c 2 = 14,67, p = 0,005*

Lęk

Anxiety

-0,40

0,000*

-0,11

0,33

lęk

Anxiety

depresja

Depression

agresja

Aggression

staż pracy

Job seniority

Depresja

Depression

-0,16

0,14

-0,16

0,15

Ocena

Estimation

-0,27*

0,14

-0,12

-0,02

Agresja

Aggression

-0,27

0,01*

-0,09

0,43

0,01*

0,16

0,56

Iloraz szans

Odds ratio

r – współczynnik korelacji.

r – correlation coefficient.

p – prawdopodobieństwo.

p – probability.

* Wynik istotny statystycznie.

* Statistically significant.

0,76*

1,14

0,89

0,97

Satysfakcja z pracy

Job satisfaction

c 2 = 3,04, p = 0,55

Ocena

Estimation

0,02

-0,09

-0,04

0,05

T abela 6. Wyniki statystyki ANOVA dla oceny wpływu zmiennych stażu,

lęku, depresji i agresji na satysfakcję z życia i z pracy zawodowej

Table 6. ANOVA estimation of the influence of job seniority, anxiety,

depression and aggression on the nurses’ life and job satisfaction

0,84

0,33

0,86

0,33

Iloraz szans

Odds ratio

1,02

0,91

0,96

1,05

Zmienna

Variable

Satysfakcja z życia

Life satisfaction

Satysfakcja z pracy

Job satisfaction

p – prawdopodobieństwo.

p – probability.

* Wynik istotny statystycznie.

* Statistically significant.

Staż

Seniority

0,65

0,52

0,62

0,54

Ostatni etap analizy dotyczył oceny związku między lę-

kiem, depresją i agresją w skali HADS-M, a odczuwaną

przez badane satysfakcją z życia (na podstawie Skali Satys-

fakcji z Życia – SWLS) i z pracy zawodowej (ocenianej za

pomocą Skali Satysfakcji z Pracy – SWJS).

W tabelach 5, 6 i 7 przedstawiono wyniki dotyczące ana-

lizowanych zależności.

Wszystkie uzyskane współczynniki korelacji (tab. 5)

świadczą o odwrotnie proporcjonalnych zależnościach mię-

dzy badanymi zmiennymi. Lęk i agresja – podskale HADS-M

korelują ujemnie na poziomie wysoce istotnym statystycznie

z satysfakcją z życia, a wartość współczynników korelacji

w tym zakresie wynosi odpowiednio: r = –0,40 p < 0,000)

(zależność między lękiem a satysfakcją z życia) i r = –0,27

(p < 0,01) (zależność między agresją i satysfakcją z życia).

Pozostałe związki między wynikami skali HADS-M a satys-

fakcją z życia i z pracy oscylują między wartościami –0,09

i –0,16 i nie osiągnęły istotności statystycznej.

Analiza wariancji oceniająca wpływ zmiennych niezależ-

nych lęku, depresji i agresji na zmienne zależne – satysfakcję

z życia i z pracy zawodowej (tab. 6) pokazała, że tylko agresja

jest czynnikiem oddziałującym w stopniu istotnym statystycz-

nie na satysfakcję z pracy poprzez efekt interakcji ze stażem

pracy (F = 3,10, p < 0,02). Pozostałe zmienne wpływają za-

równo na satysfakcję z życia, jak i z pracy samoczynnie. Lęk

(F = 3,82, p < 0,03) i depresja (F = 2,84, p < 0,06) uzyskały

poziom istotności statystycznej jako czynniki wpływające sa-

moistnie na poziom satysfakcji z życia.

Lęk

Anxiety

3,82

0,03*

1,74

0,18

Staż i lęk

Seniority and anxiety

1,23

0,31

0,75

0,56

Staż

Seniority

0,78

0,46

0,58

0,56

Depresja

Depression

2,84

0,06*

1,28

0,28

Staż i depresja

Seniority and depression

0,18

0,95

0,32

0,84

Staż

Seniority

1,11

0,33

1,89

0,16

Agresja

Aggression

1,28

0,28

0,30

0,74

Staż i agresja

Seniority and aggression

1,30

0,31

3,10

0,02*

F – test Fishera.

F – Fisher’s test.

p – prawdopodobieństwo.

p – probability.

* Wynik istotny statystycznie.

* Statistically significant.

satysfakcji z pracy znalazł się w przedziale ocen przeciętnych

(sten 6) lub wysokich (steny 6/7 i 7), natomiast wyniki doty-

czące satysfakcji z życia uzyskały poziom przeciętny (steny

5–6). Różnice między poziomami obu satysfakcji w każdej

grupie stażowej są istotne statystycznie.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: