Ps. Zdrowia - Wykład 6.doc

uwarunkowania

indywidualne

• płeć

• wiek

• wykształcenie

• poczucie własnej skuteczności

• umiejscowienie kontroli zdrowia

• radzenie sobie ze stresem

• poczucie koherencji – sensowność + zaradność

• optymizm

• przekonania dotyczące zdrowia

• spostrzegane ryzyko choroby

wykształcenie – im wyższe wykształcenie tym bardziej prozdrowotny styl życia (badania profilaktyczne, rzucanie nałogów itp.)

poczucie własnej skuteczności – od niego zależy jakie zachowania w życiu podejmujemy, też dotyczące zdrowia; inaczej poczucie sprawstwa u Bandury

umiejscowienie kontroli zdrowia – od koncepcji Rottera mamy umiejscowienie wewnętrzne i zewnętrzne; wewnętrzne = ja jestem odpowiedzialny za moje zdrowie (kobiety w czasie choroby), zewnętrzne = szukam przyczyn zdrowia i choroby na zewnątrz (mężczyźni zdrowi)

radzenie sobie ze stresem – kobiety preferują styl emocjonalny i unikający, ale w sytuacji naprawdę poważnej choroby, potrafią przestawić się na styl zadaniowy!

poczucie koherencji – Antonovsky; z 3 wymiarów koherencji, 2 są najbardziej istotne jeśli chodzi o zachowania prozdrowotne: sensowność i zaradność

sensowność = człowiek w chorobie musi często dokonać reinterpretacji prawie całego sensu życia

uwarunkowania

społeczne

• status społeczny i dochody

• rodzina

• wpływ społeczny: motywujący, wspierający, konformistyczny

• instytucje

• kultura

• środowisko

status + dochody – im wyższy status i dochody tym więcej prozdrowotnych zachowań

rodzina – wpływ dwutorowy: pierwszy tor: uczenie kulturowe = jakie zachowania przekazuje

                                                                                                       rodzina dzieciom

                                                drugi tor: zachowania członków rodziny oraz funkcjonowanie

                                                               rodziny jako systemu w sytuacjach zagrożenia chorobą

ważna postać matki => od jej zachowań adaptacyjnych w chorobie zależy styl adaptacyjny do choroby dziecka i całej rodziny

wpływ społeczny – mechanizmy wpływu społecznego:

                                motywujący – wspieranie instrumentalne: motywujemy członka rodziny

                                                        do walki z chorobą

                                wspierający – wsparcie emocjonalne

                                konformistyczny – akceptuje się daną sytuację, ale nie ma wsparcia

                                                               instrumentalnego ani emocjonalnego

środowisko – ingerencja człowieka w środowisko wpływa na zdrowie człowieka

                      żywność transgeniczna

                      skażenie środowiska

jakość życia w relacji do stanu zdrowia

to funkcjonalny efekt choroby i jej leczenia, odbierany, przeżywany przez pacjenta

                           (H. Schipper, 1990)

jakość życia

to wartość przypisywana życiu, modyfikowana poprzez uszkodzenie organizmu, stan funkcjonalny i możliwości społeczne chorego, determinowany urazem, chorobą i leczeniem

                                                                          (Patrick)

jakość życia

to postrzegane przez jednostkę wymiary jej funkcjonowania oraz pozycji w życiu w kontekście uwarunkowań kulturowych, systemu wartości oraz relacji do własnych celów, oczekiwań, standardów i zainteresowań. Jest to szeroko pojęta koncepcja na którą w sposób kompleksowy wpływają zdrowie fizyczne jednostki, jej stan psychiczny, relacje społeczne, stopień niezależności oraz jej stosunek do znaczących cech otaczającego środowiska.

                                                                          (WHO)