Proces rewalidacji osób z uszkodzonym słuchem.
Proces rewalidacji osób z uszkodzonym słuchem oparty jest na dokładnej znajomości stopnia, rozwoju wystąpienia głuchoty, jej przyczyn oraz warunków dotychczasowego rozwoju jednostki. W pracy z dziećmi niesłyszącymi wyróżniamy następujące kierunki działania:
1. Maksymalne rozwijanie tych sił biologicznych i zadatków, które są najmniej uszkodzone. U dzieci niesłyszących następuje przerzucenie funkcji słuchu na sprawniej działające analizatory wzroku i dotyku.
2. Wzmocnienie i usprawnienie uszkodzonych sfer psychicznych lub fizycznych. U dzieci z wadą słuchu za pomocą aparatu słuchowego możemy uaktywnić resztki słuchu.
3. Wyrównywanie i zastępowanie deficytów biologicznych i rozwojowych przez rozwój funkcji zastępczych. U dzieci niesłyszących jest to nauka mowy, odczytywania mowy z ust.
O. Lipkowski uważa, że najważniejszymi zasadami w procesie rewalidacji są:
1. Zasada akceptacji, zgodnie, z którą dziecko z racji upośledzenia ma inne potrzeby oraz prawo do szczególnej pomocy.
2. Zasada pomocy, która ma na celu aktywizację sił biologicznych, usamodzielnienie, pomoc w przezwyciężaniu trudności, ale wymaga unikania postawy nadopiekuńczej.
3. Zasada indywidualizacji, która zakłada konieczność dostosowania treści kształcących, metod, środków i organizacji nauczania do możliwości indywidualnych, w celu optymalnego rozwoju jednostki.
4. Zasada terapii pedagogicznej, która wspomaga działania terapeutyczne lekarza, psychologa, gdy wystąpią zaburzenia funkcjonalne.
5. Zasada współpracy z rodziną, w celu pomocy rodzicom w postępowaniu z dzieckiem upośledzonym.
Metody i formy pracy w szkole dla dzieci niesłyszących.
W procesie nauczania dzieci niesłyszących wykorzystuje się trzy grupy metod:
· Ogólne metody nauczania, stosowane we wszystkich typach szkół,
· Metody specjalne, stosowane w zależności od przedmiotu i treści nauczania.
· Metody specyficzne, jak metody rozwijania sprawności językowej, odczytywanie wypowiedzi z ust.
Metody nauczania stosowane w kształceniu dzieci z wadą słuch różnią się od metod stosowanych w szkołach masowych tym, że ich stosowanie to równocześnie nauczanie i rewalidowanie. W kształceniu dzieci niesłyszących najczęściej stosowane są:
1. Metody oparte na słowie: pogadanka, opowiadanie, opis, praca z książką.
2. Metody oparte na obserwacji: pokaz, pomiar.
3. Metody oparte na działaniu praktycznym: zajęcia praktyczne, metoda laboratoryjna.
O skuteczności kształcenia niesłyszących decydują nie tylko metody nauczania, lecz także jego formy organizacyjne.
Nauczanie zbiorowe - lekcja jest podstawową formą organizacyjną stosowaną w kształceniu niesłyszących. Na lekcjach uczniowie niesłyszący opanowują wiadomości i współdziałanie z ludźmi słyszącymi np. umiejętności odczytywania mowy z ust, korzystania z aparatu słuchowego.
Nauczanie indywidualne - uczeń niesłyszący realizuje zadania dla niego przeznaczone z pomocą nauczyciela. W nauczaniu indywidualnym dąży się do wyrobienia w praktyczny sposób umiejętności kompensowania słuchu za pomocą innych zmysłów.
Wycieczka - odgrywa ogromną rolę w kształceniu dzieci niesłyszących. Wprowadzając w czasie wycieczki nowy materiał językowy, łączymy go z materiałem już znanym, co pomaga w utrwalaniu i systematycznym wzbogacaniu języka dziecka niesłyszącego. Wycieczki należy także wykorzystywać do prowadzenia ćwiczeń usprawniających narządy artykulacyjne oraz ćwiczeń oddechowych i głosowych. Wycieczka spełnia swoje zadanie poznawcze, rewalidacyjne i wychowawcze, jeżeli będzie dobrze przygotowana przez nauczyciela.
Zadanie domowe - jest bardzo ważną formą organizacyjną w kształceniu dzieci niesłyszących. Celem zadania domowego jest utrwalenie materiału przerabianego na lekcji i wdrażanie uczniów do samodzielnej nauki. Praca domowa musi być dostosowana do możliwości indywidualnych uczniów, sprawdzona i oceniona.
Metody nauczania mowy.
Do metod nauczania mowy, które obecnie są stosowane w szkołach dla dzieci niesłyszących należą:
· Metoda ustna,
· Metoda ustno - słuchowa,
· Metoda kombinowana,
· Metoda komunikacji totalnej.
Metoda ustna - jej celem nadrzędnym jest nauka i rozwój mowy dźwiękowej. W nauce mowy dźwiękowej wychodzi się od wywołania głoski, ćwiczenie w sylabach i w znanych wyrazach. Wyklucza się stosowanie migów i gestów.
Metoda ustno - słuchowa łączy naukę mowy ustnej z wykorzystaniem resztek słuchu, przy pomocy aparatów słuchowych indywidualnych bądź stacyjnych. Metoda ta wspomagana umownymi gestami to fonogesty. " Metoda fonogestów polega na uzupełnianiu mówienia dodatkowymi ruchami ręki, które łączą się synchronicznie i harmonijnie z określonymi ruchami artykulacyjnymi i tworzą z nimi kontinuum mowy tak zróżnicowane, aby można było - patrząc na usta i na rękę - odróżniać i rozpoznawać kolejne, następujące po sobie i w czasie elementy, ściśle odpowiadające strukturze fonologicznej wyrazów "
Metoda kombinowana to system, który opiera się na nauczaniu mowy dźwiękowej z wykorzystaniem alfabetu palcowego i/lub języka migowego.
Totalna komunikacja jest to porozumiewanie się za pomocą wszystkich dostępnych środków: mowy ustnej, języka migowego, daktylografii, fonogestów, odczytywania mowy z ust, pisania, czytania, wykorzystywania resztek słuchu.
tomasz-wloch