Kulawizna u koni cz. III.pdf

ONIE

WETERYNARIA

W PRAKTYCE

lek. wet. Paweł Golonka

Szpital dla koni, Gliwice

W pierwszej części artykułu autor przedstawił zagadnienia wstępne w diagnostyce kula-

wizn: wywiad, oglądanie konia w spoczynku oraz w ruchu, próby zginania. W części drugiej,

publikowanej w numerze 3/05 „Weterynarii w praktyce”, zajął się omówieniem badania pal-

pacyjnego chorej kończyny. Prezentujemy część trzecią – znieczulenia diagnostyczne.

diagnostyczne

Znieczulenia

KULAWIZNA U KONI. PODSTAWY DIAGNOSTYKI – CZ. III

W większości przypadków ortope-

dycznych nie udaje się dokładnie określić

przyczyny kulawizny za pomocą ogląda-

nia i badania palpacyjnego. Znieczulenia

diagnostyczne pozwalają niejednokrotnie

zawęzić obszar poszukiwań do określonej

okolicy lub nawet precyzyjnie określić

miejsce występowania bolesności. Uła-

twiają tym samym postawienie diagnozy,

a często ich niewykonanie uniemożliwia

rozpoznanie choroby. Ograniczają ilość

zdjęć rentgenowskich do niezbędnego

minimum. Pamiętajmy też, że zmiana pato-

logiczna znaleziona na rentgenogramie nie

oznacza jednoznacznie znalezienia przy-

czyny kulawizny – np. wykonując zdjęcia

RTG kończyny miednicznej, znajdujemy

odprysk kostny w stawie pęcinowym oraz

zmiany OCD w stawie udowo-rzepkowym.

Dopiero znieczulenie diagnostyczne po-

zwoli odpowiedzieć na pytanie, czy przy-

czyną kulawizny są zmiany w obu stawach,

czy tylko w jednym z nich (5).

Wykonanie znieczulenia diagnostycz-

nego wymaga znajomości topograﬁcznej

anatomii konia. Rutynowo powtarzane

badanie prowadzi do automatyzacji wy-

konania oraz do zapamiętania schematu

postępowania i interpretacji, stając się

niezbędnym elementem diagnostyki.

Znieczulenia diagnostyczne podzielić

można na znieczulenia okołonerwowe

– działające na nerwy zaopatrujące daną

okolicę, blok okrężny – powodujący bez-

bolesność całej kończyny obwodowo od

miejsca znieczulenia, bezpośrednie znie-

czulenie nasiękowe – znieczulające obszar

przypuszczalnego pochodzenia bólu oraz

znieczulenie torebek maziowych, którymi

są torebki stawów, kaletki maziowe oraz

pochewki ścięgnowe (8).

nów zapalnych, a nawet martwicy skóry

w miejscu iniekcji (8). Wykonywanie znie-

czuleń zaczynamy od najbardziej obwodowej

części kończyny. Przeciwwskazaniami do

wykonywania znieczuleń diagnostycznych

są: ostra i nagła kulawizna, kulawizna bardzo

wysokiego stopnia, podejrzenie złamania,

procesy infekcyjne ( phlegmona ), (2). Istotnym

warunkiem wykonania znieczulenia jest

bezpieczeństwo własne badającego oraz

osób pomagających. Używam zwykle igieł

„niebieskich” (średnica 0,6 mm), a w po-

szczególnych przypadkach „żółtych” (śred-

nica 0,9 mm). Część skrótów dotyczących

znieczuleń diagnostycznych zapożyczyłem

bezpośrednio z literatury niemieckiej, uzna-

jąc je za proste i przejrzyste.

K OŃCZYNA PIERSIOWA

Znieczulenie niższe gałązek

nerwów palcowych dłoniowych

( Rr. tori digitales ) TPA 1

(od Tiefe Palmar Anaesthesie )

Niższe znieczulenie nerwów palcowych,

a właściwie ich gałązek zmierzających do

okolicy piętek, wykonujemy w zgiętku

pęcinowym po obu stronach ścięgna

zginacza głębokiego, tuż ponad wejściem

wiązek nerwowych w głąb piętek. Unosząc

skórę, deponujemy 1,5 ml anestetyku po

stronie bocznej i tyleż samo po stronie

przyśrodkowej w okolicy przebiegu ner-

wów. Obszar objęty znieczuleniem dotyczy

głównie okolicy piętek.

W praktyce znieczulenie to wykonywane

jest rzadko, najczęściej znieczulanie zaczy-

namy od nerwów palcowych dłonio-

wych w połowie zgiętka pęcinowego

(TPA 2), (4). Robimy to analogicznie jak

powyżej, jednakże w połowie długości

zgiętka pęcinowego podajemy obustronnie

po 3 ml środka znieczulającego. Nerwy mo-

żemy wyczuć, przesuwając palcem dookoła

tylno-bocznej i tylno-przyśrodkowej części

pęciny. Następnie unosimy fałd skórny

ponad nerwem i w tak powstałą przestrzeń

Fot. 1. Znieczulenie TPA 2

Fot. 2. Znieczulenie MPA

Fot. 3. Znieczulenie IOA

Znieczulenia okołonerwowe

Wykonujemy je zwykle rutynowo, gdy

przyczyna kulawizny nie jest oczywista.

Absolutnie konieczne jest mycie rąk przed

każdym zabiegiem oraz odkażenie skóry

konia w miejscu wykonania iniekcji za

pomocą 70% alkoholu. Do znieczulenia

używamy bupiwakainy 0,5%. Jest ona łatwo

dostępna w Polsce. Używać można również

mepiwakainy, natomiast użycie polocainum

hydrochloricum lub lignokainy uważam za

niewskazane z powodu możliwych odczy-

WRZESIEŃ-PAŹDZIERNIK • 5/2005

ONIE

WETERYNARIA

W PRAKTYCE

wstrzykujemy anestetyk. Podanie preparatu

musi odbywać się bez wyczuwalnego opo-

ru, w przeciwnym razie oznaczać to może,

że końcówka igły znajduje się śródskórnie

lub w ścięgnie. Należy wtedy skorygować

położenie igły. Jeśli reakcja konia na ukłucie

jest bardzo agresywna lub paniczna, mimo

założonej dutki, należy raczej odstąpić

od wykonywania dalszych czynności,

gdyż może to doprowadzić do wypadku.

Po iniekcji polecamy spacerować z koniem

przez około 10-15 minut, a następnie

sprawdzamy stopień kulawizny w kłusie.

Ustąpienie bądź istotne zmniejszenie ku-

lawizny oznacza pozytywny efekt znieczu-

lenia i określenie miejsca bolesności.

Jeśli istnieją wątpliwości co do prawi-

dłowości wykonania znieczulenia, to stan

bezbolesności sprawdzamy, nakłuwając

igłą skórę ponad piętkami. W przypadku

braku czucia skórnego uznajemy znieczu-

lenie za wykonane prawidłowo. Obszar

objęty anestezją to: trzeszczka kopytowa

(ossesamoideum distale), torebka trzeszczki

kopytowej (bursa podotrochlearis) , piętki,

przyczep końcowy ścięgna zginacza

głębokiego, tylna część kopyta. W prak-

tyce znieczulenie to najczęściej wskazuje

na schorzenie trzeszczki kopytowej.

Znieczulenie może nie znieść kulawizny

w przypadku bardzo znacznych zmian

w trzeszczce połączonych ze zmianami

w dalszej części ścięgna zginacza głębo-

kiego lub przy współistniejącym zapaleniu

stawu kopytowego i/lub pęcinowego (8).

Nerwy dłoniowe znieczulamy ponad

trzeszczkami pęcinowymi, prowadząc igłę

równolegle do przebiegu ścięgien zginaczy

w rynience pomiędzy zginaczem głębokim

a mięśniem międzykostnym. Ilość środka

znieczulającego wynosi na każdą stronę

4-5 ml. Natomiast nerwy śródręczne (nervi

metacarpei palmaris lat. et med.) znieczula-

my poniżej zakończenia kości rysikowej

bocznej i przyśrodkowej, pomiędzy kością

śródręcza III a trzeszczką pęcinową odpo-

wiedniej strony. Ilość anestetyku wynosi

po 3 ml na każdą stronę. W ten sposób

osiągamy bezbolesność okolicy stawu pę-

cinowego. Jednak głębokie struktury stawu

pęcinowego unerwiane są przez gałązki od-

chodzące od nerwów śródręcznych powyżej

miejsca znieczulenia, pod główkami kości

rysikowych (11). Zdarzyć się może zatem, że

wykonując znieczulenie FPA, nie uzyskamy

wystarczającego zniesienia bólu w stawie

pęcinowym. Aby wyeliminować błędną

interpretację wyników, jako następny krok

wykonujemy znieczulenie znane jako...

ponieważ jest to kolejny etap znieczu-

leń diagnostycznych, celowe wydaje

się umieszczenie opisu w tym miejscu.

Środek znieczulający oblewa tu również

odchodzące od nerwu łokciowego nn. me-

tacarpei palmaris lat. et med . (10). Gdybyśmy

pominęli uprzednio wykonanie IOA,

interpretacja wyniku byłaby niemożliwa,

gdyż nerwy te, jak wspomniano, unerwiają

głębokie obszary stawu pęcinowego,

a więc brak zniesienia kulawizny po IOA

i jej zanik po opisywanym znieczuleniu

przyczepu mięśniowego jednoznacznie

wskazuje na jego schorzenie (1).

Znieczulenie nerwu łokciowego

Wkłucia dokonujemy w kończynę opartą

na podłożu. Miejsce iniekcji znajduje się

w odległości dłoni ponad kością nadgarstka

dodatkową, w rowku pomiędzy musculus

ﬂexor carpi ulnaris a musculus extensor carpi

ulnaris (7). Nerw położony jest na głęboko-

ści około 1-1,5 cm. Igłę o średnicy 0,9 mm

wprowadzamy prostopadle do powierzchni

skóry i w okolicy przebiegu nerwu depo-

nujemy 15 ml anestetyku. Zniesienie kula-

wizny świadczyć może o istnieniu tzw. ze-

społu kanału nadgarstka (3) lub o zapaleniu

okostnej tylnej krawędzi kości promienio-

wej, ewentualnie o problemie dotyczącym

kości dodatkowej nadgarstka. W przypadku

dalej utrzymującej się kulawizny możemy

wykonać dodatkowo znieczulenie nervus

medianus oraz nervus cutaneus antebrachii

medialis . Znieczulenie tych nerwów wraz

z nerwem łokciowym powoduje bezbole-

sność całej kończyny, począwszy od stawu

nadgarstkowego po kopyto. Ma to duże

znaczenie w przypadku znieczulenia przed

zabiegiem chirurgicznym wykonywanym na

kończynie piersiowej u zwierzęcia stojącego,

natomiast niewielkie, z powodu braku pre-

cyzji, w trakcie znieczuleń diagnostycznych.

W praktyce po znieczuleniu nerwu łokcio-

wego przechodzimy do znieczulenia stawu

nadgarstkowego. Znieczulenie to zostanie

jednak omówione w części poświęconej

znieczuleniom stawów. Anestezja nerwów

pośrodkowego i skórnego przedramienia

przyśrodkowego (mięśniowo-skórnego)

oraz łokciowego razem może służyć głównie

wyjaśnieniu wątpliwości, czy kulawizna nie

bierze się ze schorzenia górnych, trudnych

do znieczulenia, odcinków kończyny.

...znieczulenie międzykostne

(IOA – Interosseus Anaesthesie )

Przy podniesionej kończynie wkłuwamy

igłę o średnicy 0,9 mm w połowie dłu-

gości śródręcza w przestrzeń pomiędzy

mięśniem międzykostnym pośrodkowym

a kością rysikową, kierując koniec igły ku

kości śródręcza III, aż igła oprze się o kość,

a następnie deponujemy 5-6 ml anestety-

ku. W ten sposób uzyskujemy bezbole-

sność całej okolicy stawu pęcinowego (9).

Konie, które nie reagują na znieczulenie

do tej pory wymienionych struktur, często

cierpią na schorzenie przyczepu począt-

kowego mięśnia międzykostnego po-

środkowego (musculus interosseus medius).

Przyczep ten jest unerwiany gałązkami od

nervus metacarpeus palmaris lateralis .

Znieczulenie nerwów palcowych

dłoniowych na wysokości

podstawy trzeszczek pęcinowych

(MPA – Mittlere Palmar

Anaesthesie )

Nerwy wyczuwamy na wysokości pod-

stawy trzeszczek pęcinowych, przesuwając

palcami w stronę kości śródręcza III. Po obu

stronach podajemy po 5 ml środka znieczu-

lającego. Obszar objęty znieczuleniem to

oprócz poprzednio wymienionych struktur

także kości kopytowa i koronowa, stawy

kopytowy i koronowy, przyczep musculus

interosseus medius do ścięgna prostownika

wspólnego palców oraz to ścięgno, a także

skóra ponad kopytem do ½ pęciny. Wszyst-

kie wyżej wymienione znieczulenia wyko-

nujemy na kończynie podniesionej.

Znieczulenie przyczepu

początkowego mięśnia

międzykostnego pośrodkowego

Wykonujemy je przy podniesionej

kończynie z wyprostowanym stawem

pęcinowym. Igłę o średnicy 0,9 mm

wprowadzamy od bocznej strony, podob-

nie jak przy znieczuleniu IOA, z tym że

kiedy koniec oprze się o kość, igłę należy

nieco wycofać, tak aby jej koniec znalazł

się pomiędzy mięśniem międzykostnym

pośrodkowym a głową dodatkową ścięgna

zginacza głębokiego. Podajemy 6-10 ml

anestetyku. W związku z możliwością

penetracji pochewki zginaczowej zaleca

się wygolenie niewielkiego pola w miejscu

wkłucia oraz przygotowanie jak do zabiegu

punkcji stawu czy kaletki maziowej.

W praktyce znieczulenie to traktowane

jest jako znieczulenie miejscowe, a nie

znieczulenie okołonerwowe, jednakże,

Znieczulenie „cztery punkty”

( Vierpunkteanaesthesie, FPA

– four points anaesthesia )

Także znani mi niemieccy praktycy uży-

wają w tym wypadku często skrótu nazwy

angielskiej. Nazwa pochodzi od czterech

gałązek nerwowych znieczulanych celem

osiągnięcia bezbolesności okolicy stawu

pęcinowego. Zabieg wykonuje się najczę-

ściej na kończynie opartej na ziemi.

Znieczulenie nerwu pośrodkowego

Dokonujemy go na przyśrodkowej po-

wierzchni przedramienia, dłoń nad kaszta-

nem, wprowadzając igłę o średnicy 0,9 mm

prostopadle do powierzchni skóry za tylną

krawędzią kości promieniowej. Odsuwamy

przy tym palcami żyłę odgłowową przedra-

mienia. Igłę wprowadzamy na głębokość

3 cm i nieznacznie ją cofając, podajemy

15-20 ml środka znieczulającego.

WRZESIEŃ-PAŹDZIERNIK • 5/2005

WETERYNARIA

W PRAKTYCE

KONIE

Znieczulenie nerwu skórnego

przedramienia przyśrodkowego

Nerw znajduje się na przyśrodkowej powierzchni kości promie-

niowej pomiędzy żyłami odgłowową przedramienia a odgłowową

dodatkową. Jego dwie gałązki znieczulamy, podając podskórnie

5-7 ml anestetyku, używając igły o średnicy 0,6 mm (6).

K OŃCZYNA MIEDNICZNA

W praktyce znieczulenie zaczynamy od iniekcji nad stawem pę-

cinowym. Ponieważ istnieją różnice w przebiegu nerwów pomiędzy

kończyną piersiową i miedniczną, także znieczulenie wykonywane

będzie nieco inaczej. Nn. plantares lat. et med . znieczulamy ponad

trzeszczkami pęcinowymi w rowku pomiędzy m. interosseus medius

a ścięgnem mięśnia zginacza głębokiego. Używamy igły o średnicy

0,6 mm, ilość środka znieczulającego wynosi po 5 ml na każdą

stronę, kończyna powinna być oparta o podłoże. Koniowi należy

założyć dutkę, a pomocnikowi polecamy unieść w górę przednią

kończynę konia. Nn. metatarsei dorsales med. et lat. znieczulamy,

podobnie jak w przypadku kończyny piersiowej, poniżej zakoń-

czenia kości rysikowych, ale ponieważ mają one dodatkowe

gałązki biegnące po grzbietowej powierzchni stawu pęcinowego

ku kości koronowej, deponujemy również po 2-2,5 ml preparatu

anestetycznego podskórnie po obu stronach ścięgna prostownika

wspólnego palców tuż ponad stawem pęcinowym (1 cm ponad

linią szpary stawu), (10). Jest to modyﬁkacja znieczulenia „czterech

punktów”, w skrócie oznaczana jako MPLA lub po prostu „cztery

punkty”. Dalsze miejsca wkłucia to punkt IOA oraz...

...znieczulenie przyczepu początkowego

mięśnia międzykostnego pośrodkowego

Wkłuć dokonujemy przy lekko podniesionej kończynie. Jeśli

z pomocą dotychczas opisanych znieczuleń nie wyeliminujemy

kulawizny, następnym krokiem jest...

...znieczulenie dolnego piętra stawu skokowego

(art. tarso-metatarsea)

Podobnie jak znieczulenie stawu nadgarstkowego, zostanie ono

omówione w następnych częściach artykułu. Spośród nerwów

kończyny miednicznej znieczulamy jeszcze nerw strzałkowy i nerw

piszczelowy. Ich znieczulenie pociąga za sobą bezbolesność dal-

szego odcinka kończyny.

Nerw piszczelowy (n. tibialis)

Leży po przyśrodkowej stronie podudzia, w rowku pomiędzy ścię-

gnem Achillesa a zginaczami przykrywającymi tylną powierzchnię

kości piszczelowej. Miejsce wkłucia znajduje się na szerokość dłoni

od guza piętowego. Zabieg wykonujemy przy lekko podniesionej

kończynie. Okolicę należy ogolić i zdezynfekować. Początkowo

wprowadzamy pod skórę niewielką ilość środka znieczulającego

za pomocą igły o średnicy 0,6 mm, a następnie igłę o średnicy 0,9 mm

wbijamy prostopadle do powierzchni skóry na głębokość około 2 cm

i wstrzykujemy od 10 do 15 ml roztworu środka znieczulającego (6, 8).

Czasami pozostaje po tym znieczuleniu opuchlizna utrzymująca się

dość długo, dobrze jest zatem polecić zakładanie na okolicę zabiegu

początkowo glinki chłodzącej, a następnie, w przypadku wystąpienia

obrzęku, glinki rozgrzewającej, aż do zejścia obrzęku.

Nerw strzałkowy głęboki i powierzchowny

(nn. peronei [ﬁbulares] profundus et superﬁcialis)

Wkłucia dokonujemy na kończynie obciążonej, miejsce iniekcji

znajduje się w rynience pomiędzy mięśniem prostownikiem palca

bocznym (m. extensor digitalis lateralis) a m. prostownikiem palca

długim (m. extensor digitalis longus) . Znajdujemy je z reguły 10 cm

powyżej stawu skokowego na bocznej powierzchni podudzia, prze-

suwając palcem po wymienionych mięśniach. Nerw strzałkowy

WRZESIEŃ-PAŹDZIERNIK • 5/2005

ONIE

WETERYNARIA

W PRAKTYCE

głęboki znajduje się blisko bocznej krawędzi

m. tibialis cranialis , ponad kością piszczelową.

Nerw strzałkowy powierzchowny leży nieco

doogonowo poza rynienką, między oboma

prostownikami i bardziej powierzchownie.

Okolicę golimy (wystarczy kwadrat 1x1 cm)

i dezynfekujemy. Początkowo za pomocą

igły o średnicy 0,6 mm podajemy niewielką

ilość anestetyku podskórnie w rynienkę

pomiędzy prostownikami. Następnie

igłę o średnicy 0,9 mm wbijamy lekko ku

tyłowi, aż oprze się o kość strzałkową lub

mięsień piszczelowy dogłowowy. Igłę lekko

wycofujemy i deponujemy 15 ml roztworu

środka znieczulającego. Igłę cofamy jeszcze

bardziej i dalsze 10-15 ml wstrzykujemy

na stosunkowo dużej powierzchni. Należy

wziąć pod uwagę, że nerw strzałkowy

powierzchowny może znajdować się na

głębokości od 0,6 cm do 2,5 cm, dlatego

znieczulenie powinno obejmować cały

ten obszar (8). Znieczulenie nerwów pisz-

czelowego oraz obu strzałkowych służy

rozpoznaniu schorzeń stawu skokowego,

a zwłaszcza szpatu. Bywa, że nie udaje się

uzyskać znieczulenia w związku z możli-

wymi odchyleniami przebiegu nerwów.

Znieczulenie skóry nie jest miarodajne,

gdyż jest ona unerwiona dodatkowo przez

nerw skórny łydki i nerw podeszwowy (6).

Alternatywnie, w przypadku wątpliwości,

można wykonać bezpośrednio znieczule-

nie stawu skokowego.

Istnieją inne warianty znieczuleń oko-

łonerwowych. Autor przedstawił sche-

mat, którym posługuje się we własnej

praktyce, uważając go za wystarczający

i przejrzysty.

B LOK OKRĘŻNY

Stanowi swoistą odmianę znieczuleń oko-

łonerwowych. Poprzez podskórną iniekcję

środka znieczulającego dookoła kończyny

pozwala wyeliminować wpływ dodatkowych

gałązek nerwowych na zachowanie czucia

w dalszym odcinku kończyny. Niedogodno-

ścią jest konieczność podania stosunkowo

dużej objętości preparatu i możliwość reakcji

zapalnej po zabiegu. W przypadku kończyny

piersiowej najczęściej stosujemy blok okręż-

ny pęciny, w połowie odległości pomiędzy

stawem koronowym a pęcinowym. Oprócz

znieczulenia TPA 2 pewną ilość anestetyku

(ok. 5 ml) deponujemy podskórnie po boku

i od przyśrodka ku grzbietowej powierzchni

pęciny oraz analogicznie dookoła zginaczy.

W ten sposób znieczulamy grzbietowe ga-

łązki nn. digitales palmares oraz pojedyncze

zakończenia nn. metacarpei palmares med.

et lat . Bezbolesność obejmuje wszystkie

głębokie struktury, dystalnie od miejsca inie-

kcji. Jakkolwiek znieczulenie to odpowiada

w zasadzie znieczuleniu MPA, to możemy je

wykonać zawsze, gdy istnieją przypuszczenia

(np. po analizie zdjęć RTG) co do lokalizacji

schorzenia w obrębie głębokich struktur

okolicy II i III członów palca, a wynik MPA

jest negatywny. Blok okrężny można również

wykonać na wysokości główek kości rysiko-

wych, zwłaszcza w kończynie miednicznej,

w przypadku wątpliwości dotyczących

stawu pęcinowego, lub tuż pod stępem jako

tzw. blok okrężny wysoki (10).

Z NIECZULENIE NASIĘKOWE

m. interosseus medius , zapalenie więzadeł

lub nakostniak. Taką okolicę nasączamy

bezpośrednio płynem znieczulającym.

Ilość użytego środka zależy od wielkości

ostrzykiwanej okolicy.

P OWIKŁANIA ZNIECZULEŃ

I NASIĘKOWYCH

Do najczęściej spotykanych powikłań

należą stany zapalne i obrzęki znieczulanej

okolicy. Można je minimalizować, po pierw-

sze, wykonując zabiegi z zachowaniem zasad

aseptyki, po drugie, używając właściwych

środków znieczulających (w moim przeko-

naniu z preparatów dostępnych w Polsce

najlepsza jest bupiwakaina 0,5%), po trzecie,

stosując odpowiednie dawki preparatu, po

czwarte, zakładając na kończynę po wykona-

nych znieczuleniach okład z riwanolu, który

powinien pozostać na niej przynajmniej

przez 24 godziny (należy zwracać uwagę,

aby nie wysechł). W przypadku powstania

zakażenia należy rozważyć zastosowanie an-

tybiotyku. Jeśli lekarz zdecyduje się na stoso-

wanie preparatu z domieszką adrenaliny lub

noradrenaliny, co szczerze odradzam, musi

liczyć się z możliwością ogólnego działania

na organizm ww. domieszek. Zwykle także

ich stosowaniu towarzyszy duży odczyn

miejscowy następnego dnia po zabiegach.

Zdecydowanie nie polecam używania u koni

polocainum hydrochloricum , gdyż w miejscu

iniekcji zdarzyć się może martwica skóry.

Stosowane zgodnie ze sztuką znieczu-

lenia diagnostyczne oddają nieocenione

usługi lekarzom weterynarii zajmującym

się końmi, a uzupełnieniem opisanych

znieczuleń są znieczulenia jam mazio-

wych, o czym w następnej części.

Fot. 4. Znieczulenie przyczepu początkowego mięśnia międzykostnego

pośrodkowego

Fot. 5. Znieczulenie nerwu łokciowego

Fot. 6. Znieczulenie nerwów strzałkowych głębokiego i powierz-

chownego

Piśmiennictwo

1. BremsR.: Informacja ustna . 2005.

2. Brems R., Jahn W., Stadtbaumer G.: Die orthopa-

edische Erstversorgung beim Pferd mit Fallbeispielen .

Boehringer Ingelheim, 2005.

3. Boss N., Jaeckle R. i inni: Hexal. Podręczny leksykon

medycyny . Urban & Partner, Wrocław 1996.

4. Goller H.: Gefaes- und Nerventopographie der

Vorder – und Hinterextremitaet des Pferdes .

„Vet. Med. Nahr.”, 4, 1962.

5. Jahn W., Lorenz I., Steenbuck N.: Schautafeln

zur Lahmheitsdiagnostik beim Pferd . Boehringer

Ingelheim, 2005.

6. Kulczycki J.: Chirurgia operacyjna zwierząt domo-

wych . PWRiL, Warszawa 1960.

7. Smith R.K.W.: Local anaesthesia in the diagnostic of

lameness . „Eq. Vet. Educ.”, 5, 1993.

8. Stashak T. S.: Adam’s lameness in horses . 4 th Ed. Lea

& Febiger, Philadelphia 1987.

9. WeitkampK.: Informacja ustna . 1996

10. Wissdorf H. i inni: Praxisorientierte Anatomie des

Pferdes . M. & H. Schaper Alfeld, Hannover 1998.

11. Zeller R.: Die Lokalanaesthesie bei der Lahmheit-

suntersuchung . „Berl. Muench. Tierarz. Wschr.”, 9,

1978.

BOLESNEJ OKOLICY

Wykonujemy je w przypadku po-

dejrzenia, że przyczyną kulawizny jest

np. zapalenie przyczepu początkowego

Fot. 7. Znieczulenie nerwu piszczelowego

lek. wet. Paweł Golonka

Szpital dla koni

44-121 Gliwice, ul. Starogliwicka 105

WRZESIEŃ-PAŹDZIERNIK • 5/2005

OKOŁONERWOWYCH

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: