Z FAS-trygowane dzieci.pdf

Z FAS-trygowane dzieci

FAS (Alkoholowy Zespół Płodowy) to szereg fizycznych i umysłowych zaburzeń, będących

rezultatem działania alkoholu na dziecko w okresie prenatalnym

Ewelina Sawaściuk

Co trzecia kobieta w ci ąŜ y si ę ga po kieliszek, a skutki tego bywaj ą dramatyczne. Nawet

niewielka ilo ść alkoholu wypitego przez matk ę mo Ŝ e nieodwracalnie zaburzy ć rozwój

dziecka, które nosi w swym łonie.

Wesele. Panna młoda w białej sukni, pod którą rysuje się wyraźny brzuszek. Przy stole

biesiadnicy. Stawiają przed nią kieliszek, nalewają wódkę. Ona zakrywa kieliszek dłonią,

kręci przecząco głową. Krewni namawiają: „Tyle to moŜesz wypić, dziecku nic nie będzie”.

Ona broni się, ale jak długo? A moŜe rzeczywiście jeden kieliszek lub dwa dziecku nie

zaszkodzą?

Ludzie piją bez względu na płeć, wiek i stan. Nagminnie piją teŜ kobiety brzemienne. W

naszym kraju pijących się rozumie, tłumaczy i rozgrzesza. JakŜe często słyszymy: „Po wódce

był, nie ma się co dziwić, na trzeźwo to porządny człowiek”. Problem z tymi, którzy

odmawiają wypicia. Co z nimi zrobić? „Chory jesteś?” – pytamy. „Z nami się nie napijesz,

coś ty taki” – oburzamy się. „Napij się, choć odrobinę” – namawiamy, równieŜ kobiety w

ciąŜy. Powszechnie panuje przekonanie, Ŝe wypicie co jakiś czas piwa, wina czy nawet wódki

nie jest niczym złym w tym stanie. Często moŜna usłyszeć od przyszłej matki, Ŝe alkohol ją

rozluźnia. A skoro mama jest spokojniejsza, to i dziecku jest dobrze. Kobiety w ciąŜy nie

chcą rezygnować z imprez i spotkań towarzyskich, a trudno wyobrazić sobie imprezę i

rodaków rozmowy bez alkoholu. Odmowa picia często tylko wzmaga naciski otoczenia.

„Napij się, tylko jeden kieliszek wódki, kufelek piwa, dziecko nawet nie poczuje” – słyszą

przyszłe mamy. AŜ w końcu same zaczynają wierzyć, Ŝe wypicie tych kilku piw czy

kieliszków wódki nie jest niczym złym. Tym bardziej Ŝe i tak w ciąŜy piją mniej niŜ zwykle, i

zdecydowanie mniej niŜ inni wokół. Nie chcą szkodzić swemu dziecku. Nie przypuszczają,

jak brzemienna w skutki moŜe być ich niewiedza, niefrasobliwość, uległość wobec otoczenia.

Gro ź niejszy ni Ŝ kokaina

Związek między nieprawidłowym rozwojem dziecka a piciem alkoholu przez jego matkę

podczas ciąŜy został zauwaŜony juŜ w staroŜytnej Grecji i Rzymie. Termin „Fetal Alcohol

Syndrome” (czyli alkoholowy zespół płodowy, FAS) wprowadzili w 1973 roku dwaj lekarze

amerykańscy, Kenneth Lyons Jones i David W. Smith. FAS to szereg fizycznych i

umysłowych zaburzeń, będących rezultatem działania alkoholu na dziecko w okresie

prenatalnym. Zaburzenia te mogą się wyraŜać jako opóźnienie umysłowe, dysfunkcje mózgu,

anomalie rozwojowe, problemy w uczeniu się, a takŜe o charakterze psychicznym i

społecznym.

Nie ma bezpiecznej dla płodu ilości trunku, jaką moŜe spoŜyć przyszła matka. Nawet

najmniejsza i jednorazowa dawka alkoholu moŜe zakłócić rozwój dziecka. Konsekwencje

spoŜywania alkoholu w czasie ciąŜy są groźniejsze dla płodu niŜ inne środki odurzające, takie

jak marihuana, heroina i kokaina. Według danych National Organization on Fetal Alcohol

Syndrome z 2004 roku, w Stanach Zjednoczonych co roku rodzi się 40 tysięcy dzieci z FAS i

pokrewnymi zaburzeniami (FAE – czyli Fetal Alcohol Effects i ARND – czyli Alcohol-

Related Neurodevelopmental Disorder). Szacuje się, Ŝe jedno na 100 dzieci cierpi na

zaburzenia wynikające ze spoŜywania alkoholu przez ich matki w czasie ciąŜy (a jedno na

500 ma FAS). Dane te nie są kompletne, poniewaŜ nie u wszystkich dzieci rozpoznaje się

FAS. Bywa ono niezdiagnozowane.

W Polsce nie ma statystyk co do liczby dzieci z tym obciąŜeniem. Pracownia Badań

Społecznych w Sopocie przeprowadziła w 2005 roku badanie dotyczące picia alkoholu przez

kobiety w ciąŜy. Uzyskane dane są alarmujące: 33 proc. kobiet w ciąŜy piło alkohol.

Lekarze bardzo rzadko informują przyszłe matki o konsekwencjach spoŜywania alkoholu w

ich stanie. Bywa, Ŝe nawet zachęcają je do wypicia lampki wina codziennie „na poprawę

krwi”, „Ŝeby zapobiec anemii”.

Z fałdką w kącikach oczu

Jak poznać to zaburzenie? Po pierwsze, takie dziecko ma charakterystyczną twarz. Po drugie,

przy urodzeniu dzieci z FAS waŜą niewiele, z trudem przybierają na wadze, a w późniejszym

wieku mają niski wzrost. Dodatkowo często pojawiają się u nich wady oraz dysfunkcje

narządów wewnętrznych: serca, wątroby, stawów, a takŜe epilepsja. Zbyt duŜe (hypertonia)

lub zbyt niskie napięcie mięśniowe (hypotonia) sprawia, Ŝe rozwój motoryczny jest u nich

wolniejszy, pojawiają się problemy z koordynacją ruchów.

W okresie niemowlęctwa dzieci z FAS bywają nadmiernie wraŜliwe na bodźce, nadaktywne i

rozdraŜnione, bywa, Ŝe ich rozwój psychomotoryczny jest znacznie opóźniony. Często mają

trudności ze ssaniem i spaniem. Większość z nich ujawnia opóźnienia w rozwoju

umysłowym, niektóre mają upośledzenie umysłowe lub poziom inteligencji niŜszy od

przeciętnego. Później osiągają słabsze wyniki w nauce, mają problemy z koncentracją uwagi,

pamięcią, oceną i przewidywaniem zdarzeń. Są to symptomy uszkodzeń neurologicznych

spowodowanych przez alkohol. Trudno im zrozumieć pojęcia abstrakcyjne (takie jak czas,

liczba czy sprawiedliwość). Brak im zdolności językowych: nie rozumieją

znaczenia słów, metafor czy idiomów, z trudem przyswajają nowe słowa, mają problemy z

definiowaniem terminów, w niektórych przypadkach znacznie później zaczynają mówić. O

dzieciach dotkniętych syndromem FAS zwykle mówi się, Ŝe nie mają wyobraźni. Z trudem

się uczą, nie radzą sobie z rozwiązywaniem problemów, nie wyciągają wniosków z

popełnionych błędów.

To nie są „złe” dzieci, ale swym zachowaniem sprawiają wiele kłopotów. Są niedojrzałe

emocjonalnie, zmienne w nastroju i impulsywne. Z trudem kontrolują swe zachowania,

bywają labilne emocjonalnie. Nie potrafią nawiązywać prawidłowych relacji z rówieśnikami.

Często bywają agresorami lub ofiarami agresji. U dzieci z FAS bardzo często moŜna dostrzec

tzw. lepkość uczuciową: przytulają się do wszystkich, brak im dystansu, bywają natrętne i nie

potrafią właściwie odczytywać uczuć i emocji innych ludzi.

Mózg pod wpływem

Takie są skutki uszkodzenia mózgu dziecka rozwijającego się w łonie przez alkohol, który

pije jego matka. Nie ma bezpiecznego dla płodu okresu ciąŜy. Od chwili poczęcia cząsteczki

alkoholu przenikają poprzez łoŜysko do organizmu płodu. Wszystkie jego narządy

wewnętrzne mogą ucierpieć, ale szczególnie podatny na działanie alkoholu jest mózg.

NajpowaŜniejsze uszkodzenia zachodzą w tych jego rejonach, które w momencie spoŜycia

alkoholu najintensywniej się rozwijają. Komórki mózgowe dziecka ulegają przekształceniom,

pojawiają się nieprawidłowe połączenia pomiędzy neuronami, a potem dochodzi do

zniszczenia komórek lub całych obszarów mózgu. Najbardziej podatne na działanie alkoholu,

a w efekcie na uszkodzenie, są: ciało modzelowate (łączące dwie półkule), móŜdŜek

(odpowiadający za funkcje motoryczne), hipokamp (który bierze udział w procesach uczenia

się i pamięci) oraz płaty czołowe. W efekcie brakuje połączeń między półkulami i nie

współpracują one dostatecznie przy podejmowaniu codziennych decyzji. To dlatego osoba z

FAS działa pod wpływem impulsu, a dopiero potem uświadamia sobie (lub nie), jakie mogą

być tego konsekwencje. Mózg takiej osoby ma problemy z wiązaniem nowych informacji z

wcześniejszym doświadczeniem, a takŜe z wykorzystaniem wiedzy w działaniu.

Z tego się nie wyrasta

Dzieci z FAS dorastają, ale nie do końca, bowiem w wielu sferach nie osiągają dojrzałości. Nie

wyrastają z problemów. Mają trudności z ukończeniem szkoły i osiągnięciem życiowej niezależności.

Konsekwencją tego syndromu u dorosłych już osób jest brak dojrzałości emocjonalnej,

nieumiejętność planowania i podejmowania decyzji, a tym samym trudność w realizacji zamierzeń.

Dorosłe osoby z FAS często czują się zmęczone, miewają napady złego humoru, bywają drażliwe,

poirytowane, albo odczuwają lęk bez powodu. To wszystko sprawia, że mają kłopoty z nawiązaniem

właściwych relacji z partnerem i w rodzinie. Nie potrafią również wyjaśnić, jakie są powody ich

zachowania, uczuć, co wywołuje poczucie zagubienia. Mogą też wystąpić u nich problemy i

zaburzenia mające wtórny charakter, takie jak choroby umysłowe, konflikty z prawem (w efekcie

impulsywnych, agresywnych działań), nadużywanie alkoholu i inne uzależnienia. Kobiety narażone są

na przedwczesną, niechcianą ciążę. Częstym doświadczeniem osób z FAS jest różnego rodzaju

przemoc (psychiczna, fizyczna, seksualna). Ich impulsywne zachowania bywają mylnie

interpretowane jako wyraz złej woli, a są efektem uszkodzeń, jakich doznał ich mózg, zanim się

narodzili.

To, jak bardzo alkohol wypity przez matkę zaburzy rozwój płodu zależy od tego, jak często i ile

alkoholu pije, jaki jest stan jej zdrowia, a także innych czynników, np. czy je coś podczas picia, czy nie.

Te same czynniki i właściwości organizmu decydują o tym, jak szybko się upijamy, czy i kiedy może u

nas wystąpić upojenie alkoholowe. Trzeba pamiętać, że alkohol dłużej oddziałuje na system nerwowy

dziecka niż matki. I nawet okazjonalne picie alkoholu przez kobietę w ciąży może spowodować

uszkodzenia mózgu płodu.

Wiele przypadków FAS, a tym bardziej FAE i ARND łatwo przeoczyć, zignorować ich objawy i złożyć je

na karb lenistwa lub niechęci dziecka do nauki – mówi się wtedy „zdolne, ale mu się nie chce”.

Nauczycielom i rodzicom wydaje się, że dziecko jest w stanie nauczyć się więcej i lepiej się zachować.

Dzieci z FAS sprawiają bowiem wrażenie, jakby stać je było na więcej, ale to są pozory. Zdarza się, że

dzieci te mówią o rzeczach, o których nie mają pojęcia i używają pojęć, których nie są w stanie

zrozumieć. W efekcie FAE oraz ARND pozostają zwykle niezdiagnozowane.

Chwila słabości przyszłej mamy może więc wpłynąć na całe życie jej dziecka. Zdecydować o jego

rozwoju – a raczej niedorozwoju, jego dzieciństwie, karierze szkolnej i relacjach z rówieśnikami, a

także przesądzić o dalszym, dorosłym życiu. Wiele kobiet w ciąży, czując odpowiedzialność za zdrowie

dziecka, połyka witaminy, stara się zdrowo odżywiać, nie zażywa lekarstw, które mogłyby dziecku

zaszkodzić. A jednocześnie nie potrafią odmówić sobie od czasu do czasu kieliszka alkoholu – bo to

niewiele, tylko dziś, wyjątkowo, tylko ileś tam procent. Przecież nie zaszkodzi. Nie zaszkodzi? A jak

jest naprawdę? Otóż tak naprawdę nie wiadomo, jakie mogą być skutki wypitego przez kobietę w

ciąży kieliszka, bowiem każda dawka alkoholu może uszkodzić płód. Ale zaburzenia tego można z

łatwością uniknąć. Wystarczy nie pić w czasie ciąży.

Ze strony: http://kiosk.onet.pl/charaktery/1426918,1253,4,artykul.html

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: