Prof. T. Wasilewski – wypis z książki
Prawo Mn w porządku Mn.
1. Nazwa
2. Ewolucja nazwy i pojęcia
3. Wzajemna relacja PMN a inne normy porz Mn
Pojęcie i systematyka PMN:
1. Współczesne pojęcie PMP
2. PMP a PM prywatne
3. Mn prawo gospodarcze
4. Mn prawo karne
5. MN prawo administracyjne
6. Mn prawo ochrony człowieka
7. Mn prawo morza
Prawo MN a Prawo krajowe:
Stosunek krajowych systemów prawnych do PM
T. Wasilewski
1. Nazwa – pierwszy raz termin international law (Bentham 1780), poczatki to ius gentium – prawo narodów; część rzymskiego prawa prywatnego regulująca stosunki pom. obyw rzymskimi a cudzoziemcami. W III w dzięki Ulpisnowi ‘ius gentrium’ oznacza ogół norm prawnych regulujących stos między państwami. Okres kanonistyczny rozwoju PM -> ius Inter genteks. Dwie nazwy ‘prawo narodów’ i prawo międzynarodowe używane zamiennie. Po II wojnie ujednolicenie nazewnictwa-> PMPubliczne
2. Ewolucja nazwy i pojęcia – prof. A. Klafkowski ‘prawo Mn publiczne to system norm prawnych regulujących wzajemne stos między państwami’ na problem ujęci a w tym przypadku org Mn mówi , iż są one ‘pośrednią forma udziału państw w tworzeniu PM’
•Ani prawo narodów ani prawo międzynarodowe nie jest precyzyjne gdyz prawo to nigdy nie regulowało stos między narodami lecz między państwami w które te narody są zorganizowane. W katalogu pojawiły się takie określenia jak: Kant – ‘prawo państw’, Jellinek – ‘prawo międzypaństwowe’, Hegel – ‘prawo zwenątrzpaństwowe.
•Miedzy wojnami PMP rządzi stos między państwami. Podczas II wojny pojawiły się nowe podmioty. Budowa normy PM jest z reguły dwuczłonowa i nie zawsze wyst trzeci czlon w postaci sankcji
•Def. Symonides – zespół norm regulujących stosunki miedzy państwami oraz organizacjami międzynarodowymi i innymi uczestnikami stosunków międzynarodowych, mającymi zdolność do działania w stos mn
Globalizacja a rozwój PM: pierwszy nurt: globalizacja jest nieodwracalna tendencja rozwoju PM, drugi – globalizacji nie należy utożsamiać z jakomś nowym niekontrolowanym porządkiem mn
3. Wzajemna relacja PMN a inne normy porz międzynarodowego – jest to całokształt norm międzynarodowych i krajowych regulujących stosunki Mn sensu largo, tzn. wszystkie stos Mn wykraczające poza granice państwowe między wszystkimi podmiotami stosunków Mn.
1) Normy moralne są jednostronne, są źródłem obowiązków a nie uprawnień
2) Norma moralności Mn staje się potencjalna norma PM za pomocą materialnych składników procesu prawotwórczego
3) PM podporządkowane jest moralności Mn, wie norm PM jest konsekwencją norm MM
4) MM jest w większym stopniu warunkującym PM niż przez nie warunkowanym – treść normy moralnej staje się częścią hipotezy np.
5) Normy moralne jako normy wyższego rzędu w systemie wartości wywierają wpływ na kształt PM, dostarczają wzorców zachowań (Pm chroni wartość suwerennej równości państw - z niej rodzą się pochodne prawa wymienione w art. 2 KNZ)
6) Wiele norm PM jest przedłużeniem norm MM (normy MM są bezroszczeniowe i nakładają jedynie obow moralne)
7) PM nie ma mocy kształtującej czy wpływającej na MM
1) Motyw prakseologiczny kształtuje niektóre nory czy instytucje PM
2) Zasada suwerennej równości mówi jedno państwo jeden głos, prakseologia: RB podział na stałych i niestałych członków, waga głosów wielkich mocarstw
3) Unia europejska i ilość głosów w KE, PE
4) Kontrola Mn to instytucja PM która daje szczególny wyraz względom prakseologicznym – zobowiązania, które nie są kontrolowane narażone są na niewykonanie czy łamanie
5) Traktatowe systemy kontroli – budowane na dwuch zasadniczych środkach kontroli sprzężonych ze sobą:
6) Gwarancje międzynarodowe:
1) Demilitaryzacja:
ü Całkowita – odnosząca się do całego terytorium państwowego, bądź niepaństwowego CZY wszelkiego rodzaju zbrojeń: uzbrojenia i obiektów wojskowych
ü Częściowa – dotyczy tylko części terytorium państwowego bądź niepaństwowego CZY tylko pewnych kategorii zbrojeń: uzbrojenia i obiektów wojskowych (np. strefy zdenuklearyzowane, czy strefy bezatomowe)
2) neutralizacja wojskowa
3) Neutralność wieczysta
7) PM a prakseologia – ‘PM bywa niedostosowane do oparcia się niebezpiecznym lecz niezwykle skutecznym środkom działania’ Gilas
8) Zachodzi paradoks gdyż PM jest nieskuteczne wobec znacznej części regół praks mn
1) Normy kurtuazji Mn kształtują w pewnym sensie PM przekształcając się w normy PM (np. szereg immunitetów, przywilejów dyplomatycznych)
2) Przekształcenie odbywa się w procesie prawotwórczym, źródłami zaś są traktaty Mn bądź zwyczaje Mn (gdy stosownej praktyce towarzyszyć będzie opinio iuris)
3) Kurtuazja Mn jest drugim po moralności zespołem norm najbliższym PM
4) Szereg norm kurtuazji Mn jest przedłużeniem czy konsekwencja PM ( konsekwencją zas równości ->normy kurtuazyjne nakazujące poszanowanie flagi, okazywanie szacunku prawom i urzędom, uporządkowane zajmowanie miejsc za stołem przez dyplomatów
1) Zewnatrzpaństwowy system norm jest najczęściej efektem :
a) Inkorporacji bądź recepcji norm PM do prawa wew; np. konwencja MOP nr 109 dotycząca płacy, czy konwencje o PCz
b) Uznania dyskrecjonalnej kompetencji państwa – np. problem obywatelstwa (nabycie, utrata) regulacja wkraczanie i pobytu cudzoziemców
c) Luki w prawie m-n
d) Odesłanie przez normę PM do prawa krajowego MOP nr 102
2) Normy zewnątrzpanstwowe moga w sposób istotny oddziaływać na prawo Mn, lub rodzić ważne skutki mn (np. mianowanie przeds dyplomatycznych, ogłaszanie stanu wojny, ekstradycji, azylu politycznego; kompetencje do prowadzenia rokowań-> naruszenie przez przedst. Takiej norm zewnatrzpaństwowej może prowadzić do unieważnienia takiej umowy.
3) Kapitalne znaczenie mają normy regulujące stosunek p. krajowego do PM, są efektywnym miernikiem przychylności krajowego porządku do MN, zawarte są najczęściej w konstytucji lub w ustawach zwykłych. Możliwe zjawisko internacjonalizacji prawa krajowego.
4) Wśród pozostałych norm zewnatrzpaństwowych regulujących stos MN można wyróżnić:
1) Zewnątrzpaństwowe n. karne
2) Zewnątrzpaństwowe normy postepowania karnego – zawierają normy procesowe regulujące postepowanie w spr karnych ze stos Mn; są to tzw działy zagraniczne k.p.k (XIII)
3) Zewnatrzpaństwowe normy kolizyjne prywatnoprawne
4) Zewnątrzpaństwowe normy postepowania cywilnego – normy procesu cywilnego dla spraw z elementem zagranicznym (III cz k.p.c)
5) Prawo Mn ma ogromny wpływ substancjalny na normy zewnątrzpaństwowe, skorelowane one są ze zobowiązaniami
1) n.polityczne oddziaływają na kształt norm PM
2) źródła n.politycznych są nieformalne, bądź formalne -> konieczne jest stosunkowo niewielkie podwyższenie ich stopnia natężenia by były one źródłem praw i obowiązków (np. rezolucja XXIX nieoddziaływania na środowisko i klimat -> przekształciła się w Konwencje zawartą w Genewie w 77’)
1. Współczesne pojęcie PMP – PM stanowi nieustannie rozwijający się, stale doskonalący system, który swoją regulacją obejmuje nie tylko coraz to nowe dziedziny stosunków Mn. PM nie posiada normy , która by w sposób jednoznaczny stanowiła kto jest, a kto nie jest jego podmiotem; YO system norm prawnych regulujących całość stosunków Mn, między wszelkimi ich podmiotami.
2. PMP a PM prywatne – PM prywatne – najstarsza obok publicznego gałąź PM, reguluje ono stosunki prywatno prawne , które w swoich funkcjach i cechach wykraczają poza granice państwa.
1) Odrębny przedmiot regulacji
2) Katalog podmiotów (os fiz i praw)
3) Odrębne źródła (tu ustawa)
4) System załatwiania sporów (sądy powszechne państw i Mn arbitrażu handlowym)
3. Mn prawo gospodarcze – system norm prawnych obowiązujących między państwami org mn, osobami fiz i prawnymi regulujący regulujących międzynarodowe stosunki gospodarcze – miedzy gospodarkami narodowymi oraz podmiotami w obrębie różnych gospodarek.
4. Mn prawo karne – rozwój następuje po II wojnie. Jest ono dynamicznie rozwijająca się gałęzia PM, która określa zasady karania przez państwo lub trybunały Mn osób winnych naruszenia PM + normy proceduralne. MPK = pMk + pKm MPK obejmuje swym zakresem źródła Mn i źródła wewnętrznego pk i ma na celu:
· Umowy Mn które współtworzą PM nie są samo wykonalne, państwa strony mają szereg obowiązków np. konwencja z 66’ o eliminacji wszelkich form dyskryminacji rasowej
5. MN prawo administracyjne – gałąź porządku prawno-mn zawierająca normy prawne współtworzące tzw administrację Mn - J.Gilas. MPA = pMa i pAm
1) Reguluje ono stos miedzy org.mn a jej funkcjonariuszami, miedzy państwami a os.fizycznymi oraz prawnymi o obcym obywatelstwie czy przynależności państwowej kategorie stosunków oparte są na nierównorzędności podmiotów i zawsze zakładają podporządkowanie jednego z nich
2) Ma w wysokim stopniu charakter subordynacyjny a nie koordynacyjny jak PMP
3) Katalog źródeł to źródła PM oraz prawo krajowe jako zewnątrzpanstwowe normy administracyje
4) Proces prawotwórczy oparty jest na subordynacji a normy maja charakter heteronomiczny gdy w PMP koordynacja i autonomiczny
5) Wyższa skuteczność norm ze względu na dużą zdolnośc przenikania do porządku wewnętrznego (np. europejskie prawo wspólnotowe-> rozporządzenia i dyrektywy)
6) Niektóre org Mn mają uprawnienia prawotwórcze i państwa niejako z góry wyrażają zgodę na stanowione przez nie normy -> zwolnienie w wyn spec procedury ‘contracting out’ ICAO bądź pozbawione WE,
7) System załatwiania sporów oparty jest na proc admin lub sądowych
6. Mn prawo ochrony człowieka – system norm formułujących prawa i obowiązki człowieka oraz podstawowe wolności wraz z zespolem srodków prawnych służących ich ochronie EKPCz -> z jej mocy jednostka uzyskuje podmiotowość prawa mn
7. Mn prawo morza – system norm prawnych regulujących status prawny i zasady korzystania z obszarów morskich (państwowych i niepaństwowych) przez jego podmioty, w tym repartycję uprawnień jurysdykcyjnych
1) Zasada suwerenności nad morskim ter państwowym
2) Zasada repatriacji uprawnien jurysdykcyjnych między państwami nadbrzeżnymi a trzecimi
3) Zasada wyk obsz morskich w celach pok
4) Zasada wolności morza pełnego
5) Zasada wolności żeglugi
6) Z.bezpieczeństwa żeglugi i ochrony zycia na morzu
7) Z.ochrony środ morskiego
...
zmorec