EKONOMIKA. Metropolie
We wspolczesnej gospodarce informacyjnej nie kazde miasto mogą pełnić funkcję rozwojotw,orczą.
Centrami rozwoju gospodarczego stają sie metropolie.
W miescie poprzemyslowym produkcja wiedzy i informacji oraz jej przetwarzanie sa decydujacymi funkcjami ekon-spol.
Aglomeracje
Rozwoj przemyslu a co za tym idzie komunikacji masowej (najpierw kolejowej pozniej samochodowej) sprawil ze miastom stalo sie niewystarczajace dla zdefiniowanian nowych gwaltownie rozwijajacyhc sie form osadniczych. w zwiazku z powyzszym zaczeto poslugiwac sie slowem aglomeracja.
Aglomeracja ma konotacje ilosciowe, oznacza duze skupiskp miejskie koncentruje sie bardziej na wymiarze strukturalnym i morfologicznym danego obiektu terytorialnego niz na funkcjach i relacjach.
Polaczenie aglomeracji funkcjonuje w skali lokalnej.
Jednym z elementow tworzacych aghlomeracje miejska jest srtrefa podmiejska ktora jest skutkiem suburbanizacji.
Strefa podmiejska jest zorganizowana czescia przetrzeni geograficznej ktora przylega do terenow zainwestowanych miasta centralnego. Relacja funkcjonalna pomiedzy strefa a miastem sa silniejsze niz pomiedzy obiektami w obrebie strefy.
Strefa podmiejska powinna miec charekterciagly dlatego nalezy wykluczyc z niej terenu powoazane z miastem lecz polozone poza zwartym terenem strefy.
Strefa podmiejska rozrasta sie w kieirunk odsrtodkowym jednoczesniemod strony centyrum jest stopniowo wchlaniania przez organizm miejs,i przy czym w roznych okresach dziejow oba te zjawiska zachodza z rozna siila.
Przebieg tych procesow interpretowac mozna jako tzw zjawismo dyfuzji-sukcesji
Obszar metropolitalny
Podejscie strukturalne przeszlo do historii. Pojawilo sie ujecie funkcjonalne osadnictwa.
Zmienia sie tez skala przestrzena analiz z lokalnej na ponadlokalna w kontekscie tworzacych sie z ukladow regionalnych pojawilo sie pojecie obszaru metropolitalnego.'
obszar metropolitalny to jesdnostkla funkcjonalna tworzona przez duzy zlozony i spojny funkcjonalnie obszar miejski ktorego cecha jest wystepowanie funkcji miejskich a takze powiazan funkcjonalnych, coraz bardziej natury siecvciowej.
Funkcje metropolitalne pelnione sa przez caly obszar metropolitalny a nie tylo przez miasto stanowiace rdzen obszaru dlatego powinny byc zlokalizowane w roznych jego czesciach a nie tylko w granicach samego miasta.
Z uwagi na powiazania funkcjonalne stabowiace glowne kryterium jego delimitacji. W praktyk\ce obszar taki oraz osrodek miejski, wokol ktorego obszar ten powstal zawsze traktowane sa jako nierozerwalna calosc.
Nie wystepuje na tym terenie koniecznosc zwartosci przestrzennnej.
Metropolie w Polsce.
pojecie obszaru metropolitalnego wprowadzila Ustawa o planowaniu i zagosp przestrz z 1997r.
lISTE OBSZAROW METROPOLITALNYCH OKRESLA Koncepcja przestrzennego zagosp kraju. (brak aktualnie obowiazujacej poniewaz ta z 2005 zostala przez nastepny sejm odrzucona)
Ustawa nie precyzuje kryteriow delimitacji tych obszarow.
Brak jasno okreslonych kompetencji w tym zakresie. Autorzy Koncepcji chca ograniczyc sie jedynie do wymienienia o.m. podczas gdy ich delimitacja kurwa mac znowu nie zdazylem.
W Polsce stosowano rozne progi ilosciowe dla obszarow metropolitalnych
- o conajmniej pol miliona mieszkancow w mmiescie centralnym
- o pol miliona mieszkancow w miescie centralnym oraz sasiadujacej w nim strefie
W Polsce za metropolie uwaza sie (2007)- warszawa,
- łodz
- krakow,
- wroclaw
- Poznan
- trojmiasto
- Katowice
pozniej planowano dodac:
- bialystok,
- kielce
- olsztyn
- ,,, w sumie kolejnych 7
Metropolia
metropolia ma wymiar funkcjonalny, pokresla istnienie relacji danego osrodka z innymi ukladami terytorialnymi czesto odleglymi.
Nie kazda aglomeracjia jest metropolia, ale kazda metropolia jest aglomeracja.
Kryterium metropolitalnosci:
- liczba mieszkancow ok. 1 mln (500 000 dla m. regionalnej)
- rozwiniety sektyor uslug
- potencjal innowacyjny
- wyjatkowosc i specyfika miejsca (znaczenie kulturalne, walory architektoniczno-urbanistyczne).
Wyjatkowosc miejsca:
- budynki projektowane przez znanych architektow
- wielkie galerie
- wtsepy/wystawy (np koncerty Rolling Stonesow byly wyznacznikiem dla jakichs tam specow)
- wieksza koncentracja zatrudnionych w dzialalnosci kulturalnej
- blablabla
Wszystko to zaspokaja potrzeby tzw klasy metropolitalnej, bardzo wazny element. (nowe dziedziny wiedzy, osoby o ponadprzecietnych zarobkach i takie tam)
cechy miasta metropolii (Jałowiecki tu tałzend)
- przyjmuje z zagranicy czynniki produkcji inwestycje i sile robocza, towary...
- gosci zagraniczne firmy, siedziby banki, placowki dyplomatyczne
- eksportuje czynniki produkcji: przedsiebiorstwa, banki, intytucje spoleczne
- bezposrednio polaczona siecia transportu i komunikacji z zagranica
- rozbudowana infrastruktura oraz ruch pocztowy, telekomunikacyjny
- ma rozwiniety sektor uslug nastawiony na zagranicznych klientow \
Metropolizacja
- wg Jalowieckiego metropolizacja tom ostatnia faza urbanizacji polegajaca na przeksztalcaniu przestrzeni miejskiej i zmianie relacji miedzy miastem centralnym i jego bezposrednim zapleczem oraz nieciaglym sposobie uzytkowania przestrzeni zurbanizowanych
Metropolizacja:
- zewnetrzna (powstawanie wieloosrodkowej sieci wielkich miast, czyli wychodzenie na zewnatrz miast, czesto te relacje sa one silniejsze niz z regionem do ktorego nalezy metropolia)
- wewnetrzna (uniezaleznienie sie metropolii od otaczajacego zaplecza regionalnego na rzecz kontaktow w ramach wieloosrodkowej swiatowej sieci miast, rola regionu ogranicza sie do pelnienia funkcji mieszkaniowych)
Metropolie pelnia rozne funkcje; REGIONALNE, MIEDZYNARODOWE, GLOBALNE, lokalne.
Czesto punktem zwrotym jest budowa obwodnicy ktora ksztaltuje kierunek transportu, logistyki a wiec i kierunku inwestycji i wspolpracy.
Metropolizacja to skomplikowana przestrzenna struktura wymaca coraz wiecej dluzszych sieci wodociagowych, energetycznych, transportowych, komunikacyjnych, informatycznych.
Metropolizacja wewnetrzna wiaze sie z pojawieniem sie w strefie eksurbanizacji/peryurbanizacji i dalej nowych osrodkow/skupis ktore Fishman nazywa TECHNOBURBS, Barreau zas EDGE CITIES.
Metropolie nie maja sprecyzowanego centrum, gdyz sa policentryczne. One czesto maja specyficzna specjalizacje, w roznych dziedzinach.
Edge cities powstaja w neiznacznych oddaleniu od miasta, naczejsciej przy dobrym wezle komunikacyjnym. Znajduja sie tam glownie biura, galerie, centra handlowe i magazyny; w godzinach wieczornych wyludniaja sie (np Janki)
Spoleczne oblicza metropolii
rozmieszczenie poszczegolnych warstw spolecznych jest rezultatem dwoch komplementarnych procesow: agregacji i segregacji. Segregacja nie zawsze jest wykluczeniem lub eliminacja, poniewaz czesto dochodzi do niej na skutek swiadomej agregacji jednostek podobnych.
- czynnikiem decydujacym o strukturze spolecznej miasta jest mozliwosc oraz cena zakupu lub wynajmu mieszkania; im wieksze zapotrzebowanie na biura w dzielnicach centralnych, tym wyzsza cena mieszkan.
- nastepuje .......................
- metropolizacja zmienia centra miast w przestrzen biurowa z niewielkimi aneksami uslugowymi dla pracownikow i interesantow
- metropolizacja zmienia organizacje handlu - centra handlowe lokalizowane czesto na peryferiach miasta zmieniajace sie potoki ruchu i uposledzajace ludzi bstarszych i mniej zamoznych. (wiecej placa w malych sklepach w centrum miasta, bo nie moga dojechac do tych oddalonych tanszych centrow)
- powstaja przestrzenie ludycczne [rozrywkowe] (wyjatkowosc metropolii)
- dla klasy metropolitalnej wytwarza sie luksusowe przestrzenie: hotele, palace, kongresy, hale wystawowe
Obecnie szkola staje sie glownym czynnikiem ruchliwosci warstw spolecznych, dobre szkoy sa czesto prywatne.
zmieniaja sie relacje zaieszkania i miejsca, pracy miejsca uslug
Powstaja osiedla grodzone, tzw gated communities i dochodzi do fragmentacji przestrzeni co jest zle, bo uniemozliwia przemieszczaniee sie mieszkancow i ograniczaja sie kontakty sasiedzkie.
Gettoizacja przestrzeni powstalo pod koniec lat 90
EKONOMIKA. Rewitalizacja.
za tydzien pierwsze dwie grupy przychodza i prezentuja wyniki wywiadow.
literatura na stronie pracownieczej Mantey
Rewitalizacja to jedno z dzialan odnowy miast powiazane z rehabilitacja, rewaloryzacja, modernizacja, restrulkturyzacja. Jest to dzialanie skierowane do obszarow w stanie kryzysu, zapasci, porzucenia; obszarow kiedys intensywnie uzystkowanych, a aktualnie zdegradowanych. Co najistotniejsze, podmiotem rewitalizacji nie jest jedynie tkanka materialna czy infrastrukturalna, lecz spolecznosc lokalna ktora znalazla sie w pulapce zamieszkania i uztykowania przestrzeni zdegradowanej. \
Rewitalizacja to kompleksowy proces organizacyjny, prawny i finansowy, podejmowany na zdegradowanych terenach srodmiejskich poprzemyslowych lub wojskowych, ukierunkowany na:
- podniesienie standardu zycia i sytuacji mieszkaniowej oraz odnowy gospodarcza i spoleczna
- zachowanie dziedzictwa kulturowego i unikalnych walorow architektoniczno-krajobrazowych miasta
- odzyskiwanie i podwyzszanie wartosci funkcjonalnej, technicznej, ekonomicznej, kulturowej
- likwidacja zagrozen srodowiska naturalnego
Rewitalizacja zintegrowana
wg podrecznika Hellera opracowanego w ramach unijnej pomocy dla krajow Europy wsch rozwoj miast europejskich bedzie sie opieral glownie na ich zintegrowanej odnowie, ktora obejmie zazrowno przedsiewziecia budowy mieszkan instytucji infrastruktury spolecznej i technicznej jak tewz kwalifikowana rewaloryzacja istniejacych zasobow oraz ekonomiczna i spol odnowe miast
Z ekonomicznego pkt widzenia jest zasadna wtedy kiedy jest mozliwy zwrot kosztow spolecznych lub przy redukcji tych kosztow. Klasycznym przykladem kosztow spolecznych powstalych z rewitalizacja miast jest problemem przesiedlen ubogich mieszkancow zwiazany ze wzrostem czynszow jako rezultatem rewitalizacji. w takim przypadku problem slumsow nie zostanie definitywnie rozwiazany a jedynie przeniesiony w inna czesc miasta.
Skuteczny proces rewitalizacji powinien angazowac 3 sektory:
- publiczny
- prywatny
- obywatelski
Zadania sektora publicznego: realizacja roznych rodzajow polityki przestrzennej, gospodarczej i spolecznej, ktore redukowalyby ryzyko oraz obnizaly koszty inwestowania na miejjskim rynku nieruchomosci.
Sektor prywatny: powinien skupic wysilki na kreowaniu nowych przedsiewziec gospodarczych
Obywatelskiego; artykulacja rzeczywistych potrzeb uzytkownikow miasta oraz pobudzanie lokalnej swiadomosci i aktywnosci
Brak ustawy rewitalizacji
od kilkunastu lat trwaja prace nad ustawa o rozwoju miast i rewitalizacji.Jej projekt opracowu Zwiazek Miast Polskich i Slaski Zwiazek Miast i Powiatow.
Wg zalozen projektu podstawa planowania rozwoju miasta bedzie jego strategia, a jej czescia zostana programy rewitalizacji. Programy te maja zostac zaliczone do celow publicznych, ktorej liste zawiera art 6 ust o gosp nieruchomosciami (choc na rewitalizacji korzystaja tez prywatni wlasciciele nieruchomosci). Dzieki temu gminy beda mogly traktowac jako zadanie wlasne i korzystac z licznych przywilejow z tym zwiazanych, m.in. sprawa pierwokupu, wywlaszczenia.
Programy/projekty rewitalizacji
glownym celem rewitalizacji jest wyprowadzenie danego obszaru ze stanu kryzysowego.
Poszczegolne projekty natomiast, realizujac swe cele, zadania ukierunkowane sa na likwidowane poszczegolnych zjawisk kryzysowych; obszarami takich projektow moga byc; kwartaly zabudowy, obszary jednej wlasnosci, obszary morfologiczne, funkcjonalne
Konstrukcja programu rewitalizacji wg projektu ustawy\
cz, ogolna (granice programu, cele i zadania projektow)
cz inwestycyjno-budowlana |
cz spoleczna | projekty
cz. ekonomiczna |
W ramach projektow sa realizowane zadania
Lokalne Programy Rewitalizacji
Rewitalizacje prowadzi sie na podstawie sporzadzonego w gminie Lokalnego Programu Rewitalizacji
LPR powinien zawierac
charakterytyke obecnej sytuacji
nawiazanie do strategicznych dokumentow miasta i regionow
zalozenia programu rewitalizacji
planowanie dzialania na lata...
szczegolowe cele rewitalizacji
plan finansowy programu z podaniem zrodla finansowania
system wdrazania programu
sposoby monitorowania oceny efektow i komunikacji spolecznej
W latach 2004-2006 gminy chetnie ale pospiesznie uchwalaly LPR poniewaz posiadanie takiego dokumentu bylo wymogiem dofinansowania ze srodkow UE ZPORR.
LPR w praktyce powielaly strategie ropzwoju gmin, programy rozwoju lokalnego czy tez SUIKZP gminy.
Procedura przygotowania LPR
W polsce brakuje przepisow prawnych regulujacych postepowanie przy sporzadzaniu programu rewitalizacji. Unijne procedury sa jedynie zalecana forma postepowania. Przyklad procedury dla obszarow poprzemyslowych i powojkowych:
- prezydent starosta lub wojt lub burmistrz wyznacza pelnomocnika oraz horyzontalny zespol zadaniowy ds. rewitalizacji
- pelnomocnik jest koordynatorem zbiera wnioskim wyznacza obszary rewitalizacji przygotowuje dane
- zespol zadaniowy skladajacy sie z pracownikow urzedu gminy/powiatu z roznych departamentow przygotowuje program rewitalizacji\
- prezydent starosta wojt lub burmistrz moze wnioskowac do rady gminy (powiatu) o powolanie tejze w ramach tejze rady specjalnejkkomisji ds rewitalizacji skladajacej sie z wybranych radnych oraz z kluczowych partnerow spol-gosp
- do zadan komisji nalezy opiniowanie programu rewitalizacji i rekomendowanie go radzie gminy powiatu do przyjecia uchwala a takze monitorowanie programu oraz jego ocena.
- w przypadku wystapienia o dopfinansowanie ze srodkow
W praktyce opracowanie LPR najczesciej zleca sie na zewnatrz, co w przypadku duzych gmin jest uzasadnione lecz w odniesieniu do malych - stanowi niepotrzebna strate funduszy gminy.
W niektorych gminach nie powoluje sie pelnomocnika, zespolu zadaniowego w sklad ktorego powinni wejsc m.in. przedstawiciele spol. ani komisji ds. rewitalizacji. zatraca sie w ten sposob mozliwosc merytorycznego i spolecznego monitorowania i kontroli postepu prac przy opracowywania programu
w przypadku obszarow poprzemyslowcyh granice rewitalizowanych obszarow najczesciej pokrywaja sie z granicami terenow poprzemyslowych albo tez ustalono ich zasieg po wczesniejszym wyznaczeniu ternow przeznaczonych pod okreslone inwestycje (0BSZAR PROBLEMOWY POKRYWA sie z granicami terenow poprzemyslowych)
LPRy a plany miejscowe
W studium powinny zostac wyznaczone obszary zdegradowane wymagajace rewitalizacji. Ich identyfikacja nastepuje z reguly w oparciu o bezposrednie obserwacje i ogolne dostepne dane.
Dla obszarow podlegajacych rewitalizacji nie ma jeszcze MPZP zatem rownolegle do programu rewitalizacji nalezy tez rozpoczac opracowywanie MPZP.
Uchwalenie planu m.in zabezpiecza mozliwosci prowadzenia dzialan inwestycyjnych na danym obszarze.
obydwa dokumenty powinny byc ze soba zintegrowane tak by plan nie blokowal ani projektow budowlanych ani socjalnych
Obszar rewitalizacji
w kazdym programie nalezy wyznaczyc obszar problemowy czyli zespol niepozadanych procesow w sferze przestrzennej spolecznej ekonomicznej, ktory spowodowal trwala degradacje ternu. Gminy powinny same wyznaczac takie obszary kierujac sie m.in wynikami badan w tym socjologinczych, a takze wnioskami i informacjami ze strony podmiotow uczestniczacych w procesie rewitalizacji.
Nie negujac potrzeby rzretelnej oceny sytuacje kryzysowe w gminach posiadajacych zdegradowane tereny mozna przyjac uproszczone metody wyznaczania granic obszarow rewitalizacji, np sondazowego rozpoznania kryzysowego polaczengo z analiza SWOT.
Mierniki:
- wysoki poziom przestepczosci,
- bezrobocie
- blabla
Obszar kryzysowy i obszar rewitalizacji moga ale nie musza sie pokrywac. Granice obszaru kryzysowego wyznacza zasieg stwierdzonych zjawisk kryzysowych, zas granice obszaru programu wyznacza gmina na podstawie analizy badan, wnioskow wlascicieli.
Obszar programu moze byc mniejszy niz obszar kryzysowy.
Obszar zbyt zdegradowanych czesto wylacza sie spod dzialan innych poniewaz program rewitalizacyjny nie jest dla niego sensowny, a nawet mozliwy (rewitalizacja tak ale nie zawsze; musi istniec realna szansa na usuniecie kryzysu)
Z dzialan tych wylacza sie obszary o zbyt skomplikowanej strukturze wlasnosci.
rewitalizacja jest dzialaniem watpliwym rowniez dla obsazrow o trudnej i skomplikowanej strukturze socjalnej.
Niekiedy warto wyznaczyc wieksze obszary programowe zwlaszczawtedy ggdy istenija przeslanki ku temu ze zajdzie zjawisko dyfuzji. mozna wowwczas liczyc na to ze wiele ognisk aktywnosci rewitalizacji bedzie przekazywac pozytywne impulsy na swoje najblizsze otoczenie. przykaldem sa punktowwe inwestycje infrastrukturalne, ktore maja zachecic do przedsiewziec prywatnych przedsiebiorcow.
Rewitalizacja jako produkt kolektywny
blabla
Rewtializacja obszarow srodmiejskich
Glownymi przyczynami degradacji sa:
- zbyt wolne dopasowanie sie podazy zasobow nieruchomosci do zmieniajacych sie coraz szybciej preferencji i potrzeb uzytkownikow miast
- zawodnosc mechanizmu rynkowego i wystepowanie kosztow spolecznych zwiazanych z pojawianiem sie wraz ze wzrostem intensywnosci zabudowy,,, gestosci zaludnienia i efektow zewn
- konsekwencje tych dwoch przyczyn jest wzrost zainteresowania terenami podmiejskimi (suburbanizacja)
w dzielnicy srodmiejskich tworza sie tzw getta utrwalajace biede co ma bezposrednie przelozenie na wzrost wydatkow na pomoc spoleczna i bezpieczenstwo publiczne jak i pogarszajacy sie wizerunek miasta
Efekt sasiedztwa przyspieszajacy dekapitalizaje nieruchomosci: pojedynczy wlasciciel nie bedzie podejmowal dzialan modernizacyjnych gdy zachodzi obawa ze sasiedzi nie zachowaja sie podobnie (dylemat wieznia)
Dzielnice srodmiejskie maja jednak staly zestaw cech ktore sa stale atrakcyjne i nie dadza sie przeniesc do powstajacych nowych subcentrow: zabytki, rynnek, tradycyjna glowna ulica miasta. Na skutek rewitalizacji, ktorej nastepstwem jest gentryfikacja (wymiana mieszkancow)centrum znow moze stac sie bardzo atrakcyjne dla najzamozniejszych grup spoleczenstwa.
rewitalizacja wielkich osiedli mieszkaniowe
monostruktury osiedlowe w europie sr-wschodniej powstaly przede wszystkim jako baza mieszkaniowa wielkiego socjalistycznego przemyslu i dlatego ie sa dostosowane do dzisiejszego rytmu pracy.
Humanizacja blokowisk i odnowa wielkich osiefli mieszkaniowych z naciskiem na poprawwe parametrow techniczncyh budynkow, estetyzacje podworek, reorganizacja parkowania, zmiana form zarzadzania.
W praktyce promuje sie udoskanalanie osiedli a nie tworzenie wielofunkcyjne stablinych spolecznie dzielnic
Postulat: istniejaca zabudowe wielkich osiedli nalezy uznac za ulomne wielkie dzielnice miasta. zmiany funkcjonalne, zmiany parametrow przestrzennych zabudowy prowadzaca do powstania shierarchizowana ukladu przestrzeni publicznej, intensyfikacji zabudowy w wezlowych dla funkcjonowania blabla.
Przyklady rewitalizacji:
- manufaktura w łodzi
- osiedle radogoszcz wschod we wrocku
- hotel Andels w łodzi
- Lofty starej przedzalni w zyrardowie
- borne-sulinowo na terenach pomilitarnych
Dwa podejscia finansowania programow rewitalizacyjnych:
- bezposrednie zaangazowanie wladz publicznych
- partnerstwa publiczno-prywatnego
Rodzaje finansowania:
· budzet lokalny: kredyty bankowe, obligacje komunalne, srodki prywatne
· srodki unijne 2007-2013
· nowe inicjatywy Unijne: Jessica
· finansowania nadwyzka podatku
Jessica
procedura unijna ktora umozliwia krajom czlonkowskim wykorzystanie srodkow z dotacji na dokonywanie zwrotnych inwestycji w zakresie zrownowazonego rozwoju na obszarach miejskich.
regionalne instytucje zarzadzajace srodkami unijnymi musi przeznaczyc czesc swoich funduszy strukturalnych na wsparcie programow realizowanych przy wsparciu tej inicjatywy i przekazac je funduszowi rozwoju miast.
W Polsce zdecydowaly sie na to narazie woj.: wielkopolskie, dlnslaskie, malopolskie, zach-pomorskie.
Fundusz udziela preferencyjnych kredytow gwarancji lub oferuje udzial kapitalowy na zasadach partnerstwa publiczno-prywatnego w programach rewitalizacyjnych ale tylko takich, ktore sa korzystne w dluzszej perspektywie czasowej (cos co sie zwroci).
Jest to zasadnicza roznica w stosunku do tradycyjnych dotacji. Jessica gwarantuje recyclking srodkow - srodki uzyskane na rewitalizacje sa odnawialne. fundusze moga zatrzymac ewentualne dochody z rewitalizacji lub zwrocic je do wladz wylaczyla szmata.
24,05 Ekonomika. Marketing terytorialny
...
mdsuperstar