SCHIZOFRENIA
Schizofrenia jest to zaburzenie psychotyczne, które charakteryzuje się zniekształceniem odbioru rzeczywistości oraz zaburzeniem w funkcjonowaniu. Częstość występowania schizofrenii:
· ryzyko zachorowania w ciągu życia na tą chorobę wynosi 1%
· w takim samym stopniu dotyka kobiet i mężczyzn
Różnice płciowe dotyczą wieku, w jakim choroba się rozpoczyna:
· u mężczyzn początek schizofrenii zaczyna się wcześniej, tj. pomiędzy 15 – 25 rokiem życia, niż u kobiet, u których choroba ta pojawia się w wieku 25 – 35 lat.
· różnice w występowaniu schizofrenii dotyczą także statutu społeczno – ekonomicznego:
· w warstwach uboższych społeczeństwa jest największy odsetek schizofreników (jest to najprawdopodobniej spowodowane samą chorobą, tzn. to choroba powoduje, że osoba zmienia na niższy swój status ekonomiczny: na skutek schizofrenii wiele osób traci pracę, relację z innymi ludźmi, z najbliższymi)
W rozwoju choroby ważny jest jej początek: im wcześniej osoba zachoruje, im wcześniej pojawią się charakterystyczne dla niej objawy, tym gorzej.Schizofrenia dziecięca: dotyczy ok. 0,5 – 1 % dzieciSchizofrenia późna: dotyczy ok. 10 % osób po 40. roku życiaPrzyczyny schizofrenii:Zachorowanie na schizofrenię może być spowodowane:Czynnikami biologicznymi:a)uwarunkowania genetyczneb)urazy przed– i okołoporodowe (schizofrenia w znacznej części występuje u osób, których matki w drugim trymestrze ciąży przechodziły infekcje wirusowe)c)nadmierna ilość dopaminy, czyli neuroprzekaźnika w ośrodkowym układzie nerwowymCzynnikami rodzinnymi:a)często osoby chore wychowywały się w rodzinach, w których występowały nieprawidłowe sposoby komunikowania się: bardzo silnie naładowane emocjonalnie i krytykujące, natarczywe i ingerujące, wywołujące poczucie winyCzynnikami psychospołecznymi:a)występowanie nadmiernej ilości stresu przez dłuższy okres czasub)urazy psychiczne, wywołane np. przez jakieś tragiczne, traumatyczne doświadczeniec)nadużywanie substancji psychoaktywnych: alkoholu, narkotyków
Schizofrenię można stwierdzić, jeśli zespół poniższych objawów jest obecny od minimum 1 miesiąca.Najbardziej charakterystycznym objawem dla schizofrenii jest:
· rozszczepienie osobowości, tj. równoczesne przeżywanie sprzecznych rzeczy, sprzeczność różnych sfer psychicznych
· autyzm: zaabsorbowanie światem przeżyć zewnętrznych, zamknięcie się w sobie
POZYTYWNYhalucynacje (inaczej omamy, czyli błędne spostrzeżenia powstające bez bodźców zewnętrznych:
· słuchowe
· wzrokowe
· smakowe
· węchowe
· dotykowe
· komentujące zachowanie pacjenta
· dyskutujące o pacjencie
· pochodzące z różnych części ciała
· urojenia (czyli fałszywy sąd, który trwa pomimo dowodów na jego nieprawdziwość:
· urojenia tożsamości religijnej lub politycznej,
· nadludzkiej mocy / możliwości,
· urojenia prześladowcze
· błędne skojarzenia
· dziwaczne zachowanie
· małe upośledzenie poznawcze
NEGATYWNY
· spłycenie afektu (reakcje emocjonalne są nieadekwatne)
· ubóstwo języka
· aspołeczność (społeczne wycofywanie się, zainteresowanie się światem przeżyć wewnętrznych)
· apatia
· duże upośledzenie poznawcze
· znacząca i szeroko zakrojona zmiana zachowania
· utrata zainteresowań
· bezcelowość
· bezczynność
· zaabsorbowanie sobą
Dotychczas nieznane jest skuteczne postępowanie lecznicze schizofrenii. Jej leczenie polega głównie na łagodzeniu objawów i zapobieganiu nawrotów. Ważną rolę w skutecznym leczeniu schizofrenii odgrywają długoterminowa farmakoterapia, jak również oddziaływania środowiskowe i psychologiczne.Miejsce leczeniaW zależności od rodzaju i stopnia ciężkości zaburzenia, pacjent jest leczony pozostając w swoim środowisku lub zostaje przyjęty do szpitala psychiatrycznego. Leczenie szpitalne jest wskazane w przypadku, gdy u osoby występuje pierwszy epizod psychozy oraz wtedy, gdy:
· osoba zagraża sobie lub innym ludziom
· osoba zaniedbuje swoje podstawowe potrzeby
Dodatkowo, zgodne z obowiązującymi przepisami prawa (art. 29), do szpitala może być przyjęta osoba bez jej zgody wtedy, gdy:
· jej dotychczasowe zachowanie wskazuje, że nieprzyjęcie do szpitala psychiatrycznego spowoduje znaczne pogorszenie jej stanu psychicznego
· gdy jest niezdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, a uzasadnione jest przewidywanie, że leczenie w szpitalu psychiatrycznym przyniesie poprawę jej stanu zdrowia
· o potrzebie przyjęcia orzeka sąd opiekuńczy na wniosek rodziny, przedstawiciela ustawowego lub osoby sprawującej opiekę
· do wniosku dołącza się opinię psychiatry (tylko publiczna placówka)
Leczenie farmakologiczneW większości przypadków leczenie schizofrenii jest długoterminowe i może trwać przez całe życie. W zależności od ciężkości zaburzenia stosuje się postępowanie lecznicze trwające od około 6 do 8 miesięcy. Po tym okresie można próbować stopniowo odstawiać leki. W zależności od objawów schizofrenii:
· czy są to tzw. objawy pozytywne, do których zalicza się: urojenia, omamy, zdezorganizowane myślenie;
· czy tzw. objawy negatywne, w skład których wchodzą między innymi apatia i ubóstwo myślenia oraz wypowiedzi, stosuje się różne leki przeciwpsychotyczne.
Tradycyjne leki przeciwpsychotyczne stosuje się w przypadku objawów pozytywnych. Jednak są one nieskuteczne i niewskazane przy występowaniu objawów negatywnych, ponieważ mogą one prowadzić do ich nasilenia. Należy zwrócić uwagę, że stosowanie tych leków jest związane z ryzykiem wystąpienia innych, niepożądanych objawów tj. zespół parkinsonowski czy ostre dystonie. W przypadku występowania objawów pozytywnych stosuje się atypowe leki przeciwpsychotyczne (tzw. nowoczesne lub drugiej generacji), które rzadziej wywołują niepożądane skutki uboczne (tj. zespół parkinsonowski czy dystonia), aczkolwiek nie eliminują ich w zupełności. Brak zadawalającej poprawy stanu zdrowia psychicznego pacjenta pomimo zastosowania leków przeciwpsychotycznych może świadczyć o występowaniu tzw. schizofrenii lekoopornej. Leczenie psychologiczneIstnieje coraz więcej dowodów na to, że oddziaływanie psychologiczne może mieć znaczny wpływ na poprawę stanu zdrowia psychicznego chorego oraz wzmocnić efekty farmakoterapii. W zależności od objawów choroby, stosuje się następujące sposoby pomocy:
· terapia poznawczo-behawioralna – stosowana w celu łagodzenia objawów choroby oraz zwiększa samoświadomość pacjenta związana z chorobą
· psychologiczna interwencja w rodzinie – polega na wzmacnianiu więzi rodzinnych, ułatwianiu wyrażania emocji oraz regulowaniu zachowań między członkami rodziny; ułatwia ponowną adaptacje w społeczeństwie i zmniejsza prawdopodobieństwo nawrotu choroby
· poradnictwo, wsparcie oraz edukacja
· treningi umiejętności społecznych
Leczenie środowiskoweJest to leczenie indywidualnie dopasowane do pacjenta. Bierze w nim udział szereg różnych instytucji (od pracowników socjalnych po miejsce pracy). Ważne jest odpowiednie skoordynowanie opieki nad pacjentem oraz bieżące śledzenie istniejących objawów i nawrotów choroby. Odpowiednio przeprowadzone leczenie farmakologiczne, psychologiczne i środowiskowe znacznie zmniejsza liczbę przyjęć i okres pobytu chorych w szpitalu psychitrycznym.
Postać schizofrenii rezydualna:
- stwierdza się ten rodzaj schizofrenii, kiedy ogólne jej objawy występowały przez pewien okres w przeszłości, lecz aktualnie się ich nie stwierdza- przez okres ostatnich 12 miesięcy występowały co najmniej 4 objawy:ograniczenie aktywności ruchowejobojętność emocjonalnabierność, nie podejmowanie z własnej woli aktywności, inicjatywywypowiedzi pod kątem ilościowym oraz jakościowym są zubożałekomunikacja niewerbalna, tj. poprzez mimikę, gesty, kontakt wzrokowy, jest osłabiona, mało czytelnaznaczne wycofanie z aktywności na polu społecznym, nadmierna troska o siebie, o swoje przeżycia emocjonalne
Postac schizofrenii - Niezróżnicowana:
- ogólne, typowe objawy schizofrenii- stwierdza się ten rodzaj schizofrenii, kiedy występujące objawy nie pasują do żadnego typu tej choroby
Postac schizofrenii - Depresja poschizofreniczna
- stwierdza się ją, gdy typowe objawy schizofrenii występują od roku czasu, jednak w danym momencie nie są w pełni stwierdzane- chory przeżywa objawy depresyjne
Postac schizofrenii - Paranoidalna
- występują tu oprócz ogólnych objawów schizofreni, znacznie nasilone urojenia i omamy- przeżywane emocje są nieadekwatne, niedostosowane do sytuacji, a reakcje emocjonalne są płytsze, bardziej zobojętniałe- osoba chora często przeżywa objawy katatoniczne, takie jak:osłupienie, czyli stupor (zahamowanie ruchowe, ograniczenie reakcji na bodźce zewnętrzne. W skrajnej postaci może dojść do zupełnego znieruchomienia, całkowitego braku kontaktu oraz możliwości zaspokajania potrzeb fizjologicznych.)mutyzm (zanik mowy, bądź skąpość wypowiedzi, które nie jest spowodowane problemami natury fizjologicznej)bezcelowe pobudzenie ruchoweprzyjmowanie nienaturalnych pózobjawy negatywizmu (czyli skłonność do zachowań sprzecznych z oczekiwaniami otoczenia) automatyzm nakazowy (bezkrytyczne poddawanie się nakazom, poleceniom)
Postac schizofrenii - Hebefreniczna
Hebefreniczna:- ogólne, typowe objawy schizofrenii- przewlekle utrzymujące się zmniejszone przeżywanie emocji oraz ich niedostosowanie do sytuacji- częste podejmowanie zachowań bezcelowych i niezwiązanych z okolicznościami- znaczne zaburzenia myślenia, które polegają na chaotycznych wypowiedziach, rozkojarzeniu- omamy i urojenia nie są typowe
Postac schizofrenii - Katatoniczna
- ogólne, typowe objawy schizofrenii- przez okres co najmniej 2 tygodni występuje jeden lub więcej przykładów zachowań:osłupienie bądź mutyzmnadmierne, bezcelowe pobudzenie ruchowe, które nie poddaje się wpływom zewnętrznymprzyjmowanie dziwnych, niedostosowanych póz i zastyganie w nich na dłużejpostawa negatywistyczna (sprzeciwanie się wobec wszelkich poleceń)sztywność ciała podczas podejmowania aktywności ruchowejgibkość woskowata, czyli obniżona wrażliwość na bodźce z zewnątrz oraz zastyganie w jednej pozycjiautomatyzm nakazowy (bezkrytyczne poddawanie się nakazom, poleceniom)
Postac schizofrenii - Prosta
- jeśli osoba chora przez okres ostatnich 12 miesięcy, w sposób powolny:zmieniała jakość swoich dotychczasowych zachowań, co przejawiało się w zmniejszeniu napędu ruchowego i zainteresowań, podejmowaniu bezcelowych zadań, bezczynnności, nadmiernym skoncentrowaniu na świecie wewnętrznych przeżyćstawała się apatyczna, mało aktywna, bierna, nie podejmująca inicjatywywycofuje się z życia społecznego, zawodowego
deidre