PZ_Carson_R3.pdf

Psychologia zaburzeń, rozdz. 3:

Przyczyny zaburzeń psychicznych i poglądy na psychologię

zaburzeń (str. 162-194)

Carson, Butcher i Mineka, S. (2005). Psychologia zaburzeń, vol. 1

by Student Anonim

PRZYCZYNY PSYCHOSPOŁECZNE

Wczesne doświadczenia:

- pozytywne – pomagają mierzyć się z wyzwaniami

- negatywne – zwiększają podatność na zaburzenia

Zwykle przyczyny podatności na zaburzenia występują w interakcjach.

NASZE WIDZENIE ŚWIATA I SIEBIE

Schematy jako ukryte założenia na temat świata i siebie, które wynikają z

doświadczenia, mają wpływ na przetwarzanie informacji (np. percepcja), wypełnianie luk w

niepełnych informacjach, interpretację zdarzeń. Schematy umożliwiają zaangażowanie się w

działanie poprzez sterowanie przetwarzaniem informacji.

asymilacja – dostosowanie informacji do schematu; stąd zniekształcenia percepcji

rzeczywistości

akomodacja – dostosowanie schematu do napływającej informacji – proces trudny,

szczególnie gdy dotyczy ważnych schematów. Może powodować poczucie

zagrożenia. Podstawowy cel terapii poznawczej i poznawczo – behawioralnej.

Schematy na temat innych : ról społecznych, wydarzeń.

Schematy Ja : kim jestem, moje wartości, poczucie tożsamości.

Zmienność schematów a rozwój osobisty

Wczesne doświadczenia > tworzenie struktur poznawczych > sukces w działaniu i

zdobywanie dalszych doświadczeń > dalszy rozwój struktur poznawczych.

Brak odpowiednio ukształtowanych reguł, zasad organizacji poznawczej powoduje

trudności w rozwiązywaniu problemów i uczeniu się.

Przewidywalność i możliwość kontroli

Doświadczanie w dzieciństwie zdarzeń nieprzewidywalnych i niekontrolowanych > rozwój

schematów > oczekiwanie takich zdarzeń w przyszłości i ocena aktualnych zdarzeń jako

niekontrolowalne > wysoki poziom lęku, małe poczucie bezpieczeństwa, zagrożenie

zaburzeniami

Niektóre niekontrolowalne, przerażające doświadczenia uniemożliwiają rozwój

spójnego schematu Ja (np. dysocjacyjne zaburzenie osobowości na skutek wykorzystywania

seksualnego w dzieciństwie).

PZ_Carson_R3 (str. 162-194)

Strona 1 z 8

WCZESNA DEPRYWACJA LUB URAZ

Pozbawienie dziecka potrzebnych warunków rozwoju, od pożywienia po uwagę i miłość.

Różne podejścia: -fiksacja na oralnej fazie rozwoju (Freud)

-brak podstawowego zaufania (Erikson)

-zatrzymanie zdolności do wymiany czułości i bliskości (Sullivan)

-opóźnienie zdobycie umiejętności na skutek braku wsparcia (Skinder)

-tworzenie zaburzonych schematów Ja i świata (Beck)

Instytucjonalizacja (domy dziecka itp.)

- deprywacja emocjonalna, społeczna, intelektualna.

- instytucjonalizacja we wczesnym dzieciństwie i niemowlęctwie bardziej szkodliwa niż w

późniejszym dzieciństwie.

Czynniki ochronne dzieci przebywających w instytucjach (zapewniają wyższe

poczucie własnej wartości i skuteczności):

- zabranie dziecka do harmonijnej rodziny

- pozytywne doświadczenia szkolne, np. sukcesy akademickie, sportowe, przyjaźń

- udane małżeństwo w dorosłości

Deprywacja i wykorzystywanie w domu

- zaniedbanie : fizyczne, pozbawienie miłości i uwagi, zainteresowania, brak szacunku dla

uczuć i praw dziecka. Maltretowanie, wykorzystywanie

- odrzucanie bierne lub aktywne, w sposób jawnie lub skrycie okrutny

Skutki deprywacji i odrzucenia:

- w niemowlęctwie zaniedbywanie może mieć poważniejsze skutki niż wykorzystywanie

- zespół porażki rozwoju – poważne zaburzenie rozwoju; może osłabić zdrowie dziecka, a

nawet zagrozić jego życiu; występują problemy z zachowaniem, opóźnienie rozwoju, nawet

depresja, problemy z jedzeniem; szczególnie w biednych rodzinach, niska waga urodzeniowa.

Skutki maltretowania i nadużyć:

- zbytnia agresywność werbalna i fizyczna

- trudności w rozwoju lingwistycznym

- trudności w funkcjonowaniu emocjonalnym i społecznym

- depresja, lęki i zaburzenia osobowości (także w dorosłości)

- gorsze kontakty z rówieśnikami, ryzyko odrzucenia i unikania

- nietypowe wzorce przywiązania, zdezorganizowane i zniekształcone; chaotyczne,

dziwaczne zachowanie wobec opiekuna. Wzorce mogą zostać przeniesione na relacje w życiu

dorosłym (Bowlby). Unikanie kontaktów i niemożność zdobycia pozytywnych doświadczeń w

bliskim związku. Przypisywanie innym wrogich intencji, z czego wynika agresja.

- odrzucanie lub maltretowanie własnych dzieci (30%)

- samookaleczanie i zachowania samobójcze

- niższy i.i. (iloraz inteligencji) oraz słabsze umiejętności czytania

- zaburzenia fizjologiczne

Czynniki ochronne:

- zmiana środowiska na zdrowe

PZ_Carson_R3 (str. 162-194)

Strona 2 z 8

- dobra relacja w dzieciństwie z osobą dorosłą

- wyższy i.i.

- pozytywne doświadczenia w szkole

- atrakcyjność fizyczna

Inne urazy dziecięce

uraz psychiczny – nieprzyjemne doświadczenia o szkodliwych skutkach psychologicznych;

mogą powodować reakcje lęku, stresu na jakiś bodziec w dorosłości.

Separacja od rodziców przez pewien okres lub na zawsze

W okresie 2.-5. r.ż. ma skutki:

- krótkoterminowe (ostre): głęboka rozpacz, separowanie się od rodziców po ponownym

spotkaniu; może powstać unikowy styl przywiązania

- długoterminowe : wzmożona podatność na czynniki stresowe w dorosłości, ryzyko depresji

Czynnik ochronny : bezpieczna relacja z przynajmniej 1 dorosłym (np. drugi rodzic).

NIEADEKWATNE STYLE RODZICIELSKIE

Relacja dwustronna rodzic – dziecko jako źródło behawioralnych tendencji

nabywanych przez dziecko, np. dziecko „trudne” wywołuje irytację i krytycyzm opiekunów,

co wpływa zwrotnie na dziecko.

Psychopatologia rodziców

Rodzice z różnymi formami psychopatologii wychowują dzieci z wyższym ryzykiem

trudności rozwojowych.

- uwarunkowania genetyczne

- trudności spełniania obowiązków rodzicielskich , np. matki cierpiące na depresję

(obojętność, trudność z wdrażaniem dziecka do dyscypliny). Takie dzieci są bardziej

nieszczęśliwe, pełne napięć; ryzyko niesatysfakcjonujących relacji społecznych. Dzieci

alkoholików częściej wagarują, nadużywają substancji chemicznych, wcześniej kończą szkołę;

wyższy poziom lęku, depresja, niższe poczucie własnej wartości. Dzieci ojców alkoholików:

zaburzenia zachowania, przestępczość, zespół zaburzeń uwagi.

Czynniki ochronne : dobra relacja z jednym z rodziców, zdolności intelektualne,

zdolność do proszenia innych o pomoc.

4 style rodzicielskie: ciepło x kontrola

dyscyplina – stworzenie odpowiedniej struktury i przewodnictwo, wyznaczenie granic;

umożliwia zdrowy rozwój zgodny z dojrzałością dziecka, dziecko zdobywa

poczucie kontroli i potrafi dokonywać wyborów

- rodzicielstwo autorytatywne – styl najlepszy; okazywanie ciepła i wytyczanie granic

swobody. Dzieci są pełne energii, przyjazne; rozwój kompetencji w kontaktach z innymi i

środowiskiem, pozytywne skutki dla dalszego rozwoju

- rodzicielstwo autorytarne – nieokazywanie ciepła i duża kontrola; dzieci są konfliktowe,

podenerwowane, zmienne w nastrojach; słabsze wyniki w rozwoju, szczególnie chłopcy

gorzej funkcjonują społecznie i poznawczo. Jeśli dyscyplinowanie wiąże się z karami

fizycznymi, dzieci zachowują się bardziej agresywnie.

PZ_Carson_R3 (str. 162-194)

Strona 3 z 8

- rodzicielstwo przyzwalająco-pobłażające – okazywanie ciepła i brak kontroli; dzieci

rozpieszczone, samolubne, nierozważne; roszczeniowe podejście do świata; antyspołeczne,

agresywne, chętnie wchodzą w relacje interpersonalne, aby wykorzystywać ludzi,

zdezorientowane w obliczu trudności

- rodzicielstwo zaniedbująco-obojętne – nieokazywanie ciepła i brak kontroli, brak

zaangażowania; zakłócenie więzi w okresie dzieciństwa, zmienność nastrojów, niska

samoocena, problemy z zachowaniem w późniejszym dzieciństwie, w relacjach z

rówieśnikami, w szkole.

Jeśli dzieci są z grupy ryzyka (np. okolica z wysoką przestępczością, niski status

socjoekonomiczny i wykształcenie), dyscyplinowanie stanowi czynnik ochronny (wyższe

wyniki w badaniu funkcjonowania poznawczego).

Nieadekwatna, irracjonalna i gniewna komunikacja

Zniechęca dziecko do zadawania pytań, nie zdobywa ono potrzebnych informacji.

- rodzice zbyt zajęci

- nie biorą pod uwagę punktu widzenia dziecka (konflikt pokoleń)

- rodzic zakłóca, odrzuca, ignoruje zamierzoną intencję dziecka

- dziecko uczestniczy w konfliktach dorosłych > emocjonalne problemy, zestresowanie,

przerażenie gniewem rodziców

MAŁŻEŃSKA NIEZGODA I ROZWÓD

Małżeńska niezgoda

Frustracja, brak satysfakcji, rozczarowanie, krytyka, zrzędzenie są szkodliwe dla

dorosłych i dzieci.

Czynniki ochronne : wsparcie rówieśników, jedno z rodziców ciepłe, chwalące,

aprobujące, nieodrzucające.

Skutki : zaniedbanie, skutki życia z rodzicem cierpiącym na zaburzenia psychiczne,

autorytarne lub zaniedbująco-obojętne rodzicielstwo, nadużycia, psychologicznie szkodliwe

otoczenie, w dorosłości trudności z nawiązaniem i utrzymaniem bliskich związków.

Rodziny niepełne

Skutki rozwodu dla rodziców: problemy psychiczne, choroby somatyczne, śmierć,

samobójstwa, nawet zabójstwa.

Skutki rozwodu dla dzieci: zależne od społecznej aprobaty dla rozwodu. Z jednej

strony powoduje poczucie braku bezpieczeństwa, odrzucenia, konflikt lojalności, co może

prowadzić do problemów z przystosowaniem. Częstsza przestępczość wśród nastolatków z

rozbitych rodzin.

Skutki odległe w czasie: słabsze osiągnięcia w nauce, niższe dochody, mniejsza satysfakcja z

życia, większe prawdopodobieństwo korzystania z opieki społecznej, posiadania nieślubnych

dzieci, rozpadu własnego małżeństwa

Z drugiej strony większość dzieci dobrze się przystosowuje po rozwodzie (większa akceptacja

społeczna rozwodu w ostatnich latach). Skutki rozwodu mogą być lepsze niż pozostawanie w

skłóconej rodzinie.

Ponowne małżeństwo rodzica. Brak różnic w rozwoju, okres przystosowania do

nowego małżonka może być dłuższy niż przystosowania do rozwodu. Dzieci (szczególnie

bardzo małe) żyjące z przybranym rodzicem są bardziej narażone na nadużycia fizyczne,

śmierć.

PZ_Carson_R3 (str. 162-194)

Strona 4 z 8

ZABURZONE RELACJE Z RÓWIEŚNIKAMI

Nabierają znaczenia w okresie przedszkolnym (rozwój empatii, poznawanie reguł

społecznych); korzyści płynące ze zdrowych kontaktów z rówieśnikami są ogromne, działają

jak czynniki ochronne (patrz wyżej).

Źródła popularności a odrzucenie

Przyczyny popularności : przyjazne nastawienie i wychodzenie naprzeciw

rówieśnikom, atrakcyjność fizyczna, inteligencja itp. Pozycja dziecka w grupie jest raczej

stała (samospełniające się proroctwo; inne dzieci przypisują „wyrzutkom” pewne cechy

wewnętrzne odpowiedzialne za nieprzystosowawcze zachowania, mają wobec nich pewne

oczekiwania).

(ok. 50%): dezorganizują działanie grupy, zwracają na siebie

uwagę, często są obiektem agresji, skłonne do obrażania się, przypisywania innym wrogich

intencji (samospełniające się proroctwo), bardziej skłonne do karania niż nagradzania.

Skutki długoterminowe: wcześniejsze zakończenie edukacji, ryzyko przestępczości, kontakty

z innymi „wyrzutkami”,

- wycofujące się, nazbyt uległe i nieasertywne

: często narzucają same sobie izolację,

pozbawiają się możliwości uczenia się i zdobywania doświadczenia w interakcjach z innymi.

Skutki długoterminowe: niskie poczucie własnej wartości i pewności siebie, samotność,

depresja; kłopoty z rówieśnikami mogą być pierwszym sygnałem ujawniania się genetycznych

predyspozycji.

PERSPEKTYWA SPOŁECZNO-KULTUROWA

Indywidualny rozwój jako odzwierciedlenie wpływu większej społeczności i małych grup

(np. rodziny). Badania związku między warunkami społeczno-kulturowymi a specyficznymi

zaburzeniami psychicznymi.

WPŁYW CZYNNIKÓW SPOŁECZNO-KULTUROWYCH W RÓŻNYCH KULTURACH

Brak możliwości przeprowadzenia kontrolowanych eksperymentów nad wpływem np.

ubóstwa, dyskryminacji, analfabetyzmu.

Badania międzykulturowe : wiele zaburzeń ma charakter uniwersalny, pojawia się w

większości kultur, występują pewne różnice w objawach.

Wpływ czynników społeczno – kulturowych na rozwój zaburzeń i ich doświadczanie

Wpływają na rodzaj zaburzenia, formy jakie przyjmuje i przebieg, np. więcej objawów

fizycznych u pacjentów ze schizofrenią paranoidalną we Włoszech; radzenie sobie ze stresem

w społeczeństwach Zachodu (często depresja) i w Chinach (zmęczenie, osłabienie); objawy

depresji u ludzi Zachodu (poczucie winy), których nie ma w innych społecznościach.

Kultura oraz nadmierna i niedostateczna kontrola zachowań

Dzieci z kultur nietolerancyjnych wobec niedostatecznej kontroli mają więcej

problemów z nadmierną kontrolą niż dzieci z kultur bardziej tolerancyjnych (np. badanie

dzieci tajskich i amerykańskich, jamajskich i amerykańskich).

PZ_Carson_R3 (str. 162-194)

Strona 5 z 8

Dzieci odrzucane:

- agresywne, roszczeniowe

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: