Cień i ciemność - Thomas Ligotti.pdf - Książki - Adamovix

Cień i ciemność

jałowym i monotonnym, w którym brutalnie rzucała się w oczy żałosna

pustka formy bez treści. Moją uwagę, że w broszurze Grossvogela

zawierającej opis tej wycieczki, którą nazwano „wyprawą fizyczno-

metafizyczną”, nie podano miejsca pobytu, skwitowało ponurymi

spojrzeniami kilka osób siedzących przy moim stole oraz sąsiednich

stolikach małej, niemal miniaturowej restauracji, wypełnionej po brzegi

przez egzotycznych przybyszów, którzy — ponarzekawszy przez chwilę

— siedzieli w głuchym milczeniu, spoglądając przez okna na puste ulice i

walące się budynki wymarłego miasteczka Crampton. Potem miasto

zostało ochrzczone mianem „otchłani nicości" przez przeraźliwie chude

indywiduum, które zawsze przedstawiało się jako „były naukowiec”. To

określenie zazwyczaj prowokowało pytanie o jego znaczenie, po którym

następowała długa tyrada, szczegółowo wyjaśniająca, że nie chcąc zniżyć

się do standardów — jak to nazywał — „intelektualnego targowiska” oraz

ukrywać swoich niekonwencjonalnych metod badawczych, nie był w

stanie uzyskać stałego zatrudnienia w żadnym z szacownych ośrodków

akademickich ani w jakiejkolwiek instytucji czy przedsiębiorstwie. Tak

więc, zdaniem indywiduum, to niepowodzenie stanowiło jego znak

szczególny i pod tym względem niczym nie różnił się od tych z nas, którzy

siedzieli przy kilku stoliczkach lub na stołkach przy barze, narzekając, że

Grossvogel policzył nam o wiele za dużo i w pewnym stopniu zwiódł nas

swoją broszurą, co do sensu i celu tej wyprawy do wymarłego miasteczka

Crampton.

Wyjąwszy z tylnej kieszeni spodni egzemplarz broszury Grossvogela,

rozłożyłem ją na stoliku przed trzema siedzącymi ze mną towarzyszami.

Thomas Ligotti

tłum. Z. A. Królicki

W ydawało się, że Grossvogel zażądał zdecydowanie za dużo pieniędzy za

to, co nam oferował. Pewne osoby z naszej, liczącej zaledwie tuzin osób,

gromadki, oskarżyły się w duchu o głupotę zaraz po przybyciu do tego

miejsca, które jeden elegancko ubrany, leciwy dżentelmen natychmiast

nazwał „jądrem nicości”. Ten sam dżentelmen, który kilka dni wcześniej

oznajmił w kilkuosobowym gronie, że przestaje tworzyć poezję ze względu

na brak tego, co uważał za należyte uznanie jego innowacyjnej

„hermetycznej liryki", posunął się do stwierdzenia, iż mogliśmy się

spodziewać dokładnie takiego miejsca jak to, w którym właśnie się

znaleźliśmy, zapewne odpowiedniego dla takich idiotów i nieudaczników.

Nie mieliśmy powodu, by oczekiwać czegoś więcej, wyjaśnił, niż wymarłego

miasteczka Crampton, w zapadłym kącie kraju — a nawet świata — w

martwym sezonie między pogodną jesienią a tym, co zapowiadało się na

równie piękną, mroźną zimę. Zostaliśmy uwięzieni, rzekł, praktycznie

odcięci od reszty świata, w tym zakątku, gdzie wszelkie oznaki martwego

sezonu, a raczej ich brak, były tak widoczne w otaczającym nas krajobrazie,

Potem z kieszeni starego swetra, który nosiłem pod jeszcze starszą kurtką,

wyjąłem okulary do czytania w cienkich oprawkach, aby ponownie przejrzeć

te strony i utwierdzić się w podejrzeniach, które już powziąłem.

— Jeśli szuka pan klauzul wypisanych drobnym drukiem... — zaczął

siedzący po mojej lewej ręce mężczyzna, zajmujący się „fotografią

portretową”, który często zanosił się kaszlem, kiedy chciał coś powiedzieć...

tak jak uczynił to teraz.

— Sądzę, że mój przyjaciel zamierzał rzec — wyjaśnił mężczyzna

siedzący z mojej prawej strony — że staliśmy się ofiarami subtelnego i

wyrafinowanego oszustwa. Mówię tak. gdyż najwidoczniej w tym kierunku

podążały jego myśli, nieprawdaż?

— Metafizycznego oszustwa — przytaknął mężczyzna z lewej. który na

chwilę przestał kaszleć.

— Istotnie, to metafizyczne oszustwo — powtórzył nieco drwiąco drugi.

— Nigdy nie przypuszczałem, że nabiorę się na coś takiego, z moją

specjalistyczną wiedzą i doświadczeniem. A jednak to była bardzo subtelna i

wyrafinowana intryga.

Chociaż wiedziałem, że mężczyzna siedzący po mojej prawej stronie jest

autorem niepublikowanego traktatu filozoficznego pod tytułem „Śledztwo w

sprawie spisku przeciwko ludzkości", nie byłem pewny, co ma na myśli,

mówiąc o swojej „specjalistycznej wiedzy i doświadczeniu". Zanim

zdążyłem go o to spytać, zuchwale przerwała mi kobieta, która siedziała

naprzeciw mnie.

— Pan Reiner Grossvogel to oszust i tyle — powiedziała dostatecznie

głośno, żeby usłyszeli ją wszyscy w restauracji. — Jak wiecie, od pewnego

czasu zdawałam sobie sprawę z oszukańczego charakteru. Nawet przed

jego tak zwaną metamorfozą, czy jak to tam nazywa...

— Uzdrawiającą metamorfozą — sprostowałem gwoli ścisłości.

— Dobrze, uzdrawiającą metamorfozą, cokolwiek miałoby to oznaczać.

Jeszcze przedtem dostrzegłam, że to ktoś, kto ma wszelkie cechy

typowego oszusta. Potrzebował tylko sprzyjającego zbiegu okoliczności,

które ujawniły te jego skłonności. I wtedy przytrafiła mu się ta podobno

niemal śmiertelna choroba, która według Jego relacji zakończyła się... co

trudno mi nawet wymówić... uzdrawiającą metamorfozą. Ona sprawiła, że

zdał sobie sprawę ze wszystkich swoich niewykorzystanych zdolności i

został oszustem, którym zawsze chciał być. Dołączyłam do tej śmiesznej

wyprawy, czy cokolwiek to jest, jedynie dla satysfakcji, jaką czerpię z

faktu, że w końcu wszyscy dowiedzieli się o Reinerze Grossvogelu tego,

co zawsze wiedziałam i mówiłam. Wszyscy jesteście moimi świadkami —

zakończyła, spoglądając na nas zmrużonymi grubo umalowanymi oczami,

szukając u wszystkich obecnych w restauracji potwierdzenia tych słów.

Znałem tylko zawodowy pseudonim tej kobiety — pani Angela. Do

niedawna prowadziła to, co wszyscy w naszym kręgu nazywaliśmy

„psychoterapeutyczną kawiarenką". Do oferowanych przez nią usług

należał bogaty asortyment wspaniałych ciastek, które były pieczone na

miejscu przez panią Angelę — a przynajmniej tak twierdziła. Niestety, ten

interes nigdy nie należał do kwitnących, ani dzięki sile psychicznego

oddziaływania kilku osób zatrudnianych przez panią Angelę, ani dzięki

wabikowi jej doskonałych ciastek i trochę zbyt drogiej kawy. To pani

Angela pierwsza poskarżyła się na jakość obsługi i skromnego posiłku,

jaki zaproponowano nam w restauracji w Crampton. Wkrótce po tym jak

zjechaliśmy tu po południu i natychmiast zajęliśmy tę restauracyjkę,

wyglądającą na jedyny czynny lokal w mieście. Pani Angela zawołała młodą

kelnerkę, która obsługiwała naszą grupę.

dane potrzebne do jego identyfikacji, gdyż nie był w stanie zrobić tego

sam. Później wyjaśniłem pielęgniarce — w której mimowolnie widziałem

tylko ubraną w strój pielęgniarki recepcjonistkę, gdyż najwyraźniej

brakowało jej wiedzy medycznej — że Grossvogel zwalił się na podłogę

miejscowej galerii sztuki, urządziwszy w niej skromną wystawę swoich

dzieł. To był jego pierwszy występ, powiedziałem rejestratorce, zarówno

jako artysty wystawiającego swe prace, jak i ofiary wypadku przy pracy.

Jednakże nie wspomniałem, że galeria sztuki, o której mówiłem, właściwie

była pustym magazynem, który od czasu do czasu uprzątano i

wykorzystywano w charakterze sali wystawowej lub widowiskowej dla

różnego typu artystycznych przedsięwzięć. Grossvogel przez cały wieczór

skarżył się na bóle brzucha, poinformowałem rejestratorkę, a potem

powtórzyłem to dyżurnemu lekarzowi, który również sprawił na mnie

raczej wrażenie dozorcy niż dyplomowanego lekarza medycyny. Zarówno

pielęgniarce, jak i lekarzowi, jako przypuszczalną przyczynę tych

nasilających się bólów brzucha, podałem niepokój Grossvogela, wywołany

pierwszą wystawą jego prac, gdyż zawsze miał głębokie — i moim

zdaniem najzupełniej uzasadnione — wątpliwości co do swoich

artystycznych uzdolnień. Z drugiej strony nie można wykluczyć również

jakiegoś poważnego stanu chorobowego, zastrzegłem się, rozmawiając

najpierw z pielęgniarką, a później z lekarzem. W każdym razie Grossvogel

nagle osunął się na podłogę galerii i od tego czasu tylko pojękiwał

żałośnie, a także — szczerze mówiąc — nieco irytująco.

Wysłuchawszy mojej relacji, lekarz kazał Grossvogelowi położyć się na

noszach stojących na końcu kiepsko oświetlonego korytarza, a sam

— Ta kawa jest niewiarygodnie gorzka! — krzyknęła do dziewczyny,

ubranej w biały i wyglądający na nowiutki kostium. — A pączki są stare,

każdy pączek. Co to za miejsce? Wydaje mi się, że całe to miasto i wszystko,

co w nim jest, to jedno wielkie oszustwo.

Kiedy dziewczyna podeszła do naszego stolika i stanęła przed nim,

zauważyłem, że jej strój bardziej przypomina fartuch pielęgniarki niż

kelnerki w restauracji. Bardzo przypominał mi stroje, jakie nosiły

pielęgniarki w szpitalu, w którym był leczony i całkowicie wyzdrowiał

Grossvogel, w owym czasie wyglądający na bardzo poważnie chorego.

Podczas gdy pani Angela karciła kelnerkę za jakość podanej nam kawy i

pączków, których koszt był wliczony w pakiet świadczeń, w broszurze

Grossvogela nazwanych „wyprawą fizyczno-metafizyczną", przywoływałem

wspomnienia Grossvogela przebywającego w starym i zdecydowanie

nienowoczesnym szpitalu, gdzie leżał, chociaż krótko, mniej więcej dwa lata

przed naszą wizytą w wymarłym mieście Crampton. Został przyjęty do tej

marnej placówki przez izbę przyjęć, będącą po prostu tylnym wejściem do

budynku, który nie był właściwie kliniką, lecz czymś w rodzaju szpitala

polowego, urządzonego w rozpadającym się starym domu, stojącym w

pobliżu miejsca, gdzie Grossvogel i większość jego znajomych była

zmuszona mieszkać ze względu na ograniczone fundusze. To ja osobiście

zawiozłem go taksówką na tę izbę przyjęć i podałem rejestratorce wszystkie

poszedł w przeciwnym kierunku, wraz z pielęgniarką. Stałem przy

Grossvogelu, gdy leżał na wózku w półmroku tej dziwnej kliniki. Dochodziła

już północ i jęki Grossvogela odrobinę przycichły, zastąpione okrzykami,

które wtedy uznałem za majaczenia w malignie. W trakcie tego retorycznego

delirium artysta kilkakrotnie wspomniał o czymś, co nazywał

„wszechobecnym cieniem”. Powiedziałem mu, że to tylko kiepsko

oświetlony korytarz, lecz te słowa zabrzmiały nieco dziwacznie w moich

własnych uszach, zapewne w wyniku zmęczenia wydarzeniami tej nocy,

tego, co się stało w galerii i w izbie przyjęć w tym tandetnym szpitalu.

Jednakże Grossvogel — zapewne w delirium — tylko rozejrzał się po

korytarzu, jakby nie widział mnie stojącego obok i nie słyszał słów, które

dopiero co wymówiłem. Lecz zasłonił rękami uszy, jak gdyby broniąc się

przed jakimś bolesnym i ogłuszającym dźwiękiem. Potem już tylko stałem

tam, słuchając pojękiwań Grossvogela, nie reagując na jego deliryczne i

coraz dłuższe wypowiedzi o „wszechobecnym cieniu, nadającym rzeczom

pozory czegoś, czym nie są” (a później o „wszechogarniającej ciemności,

każącej obiektom odgrywać zupełnie inną rolę”).

Mniej więcej po godzinie słuchania Grossvogela zauważyłem, że lekarz i

pielęgniarka stoją obok siebie na końcu tego ciemnego korytarza. Zdawali się

długo konferować ze sobą i co chwila jedno z nich spoglądało w kierunku

miejsca, gdzie stałem obok leżącego na wózku i mamroczącego Grossvogela.

Zastanawiałem się, jak długo zamierzają ciągnąć tę medyczną zabawę, te

lekarskie popisy, podczas gdy artysta leżał, jęcząc i coraz częściej

mamrocząc o cieniu i ciemności. Chyba przez, chwilę zasnąłem na stojąco,

gdyż nagle pielęgniarka pojawiła się u mojego boku i nigdzie nie

dostrzegłem lekarza. Biały strój pielęgniarki wydawał się prawie świecić

w mroku szpitalnego korytarza. — Może pan już iść do domu —

oświadczyła. — Pana przyjaciel zostanie przyjęty do szpitala.

Potem popchnęła wózek z Grossvogelem w kierunku drzwi windy na

końcu korytarza. Gdy tylko do nich doszła, drzwi otworzyły się szybko i

cicho, odrobinę rozświetlając mrok. Kiedy otwarły się do końca,

zobaczyłem stojącego w kabinie lekarza. Wciągnął nosze z Grossvogelem

do jasno oświetlonej windy, podczas gdy pielęgniarka popychała je z

drugiej strony. Jak tylko wszyscy troje znaleźli się w środku, drzwi się

zamknęły bezgłośnie, a korytarz, na którym stałem, wydał mi się jeszcze

ciemniejszy i pełen jeszcze liczniejszych cieni.

Następnego dnia odwiedziłem Grossvogela w szpitalu. Umieszczono go

w małej izolatce w odległym końcu najwyższego piętra budynku. Gdy do

niego szedłem, szukając numeru pokoju, który podano mi w recepcji na

dole, miałem wrażenie, że w żadnej z pozostałych sal na tym piętrze nie

ma pacjentów. Dopiero kiedy znalazłem poszukiwany numer i zajrzałem

do środka, zobaczyłem pierwsze zajęte łóżko, rzucające się w oczy,

ponieważ Grossvogel był dość potężnie zbudowanym mężczyzną i

zajmował całą długość oraz szerokość materaca. Leżąc na tym przymałym,

szpitalnym łóżku w ciasnym pokoiku bez okien, wyglądał na olbrzyma.

Ledwie zdołałem wcisnąć się między ścianę a łóżko artysty, który

wydawał się ciągle pogrążony w tym dziwnym delirium, w jakie wpadł

poprzedniego wieczoru. Niczym nie okazał, że zdaje sobie sprawę z mojej

obecności w pokoju, chociaż stałem tak blisko, że prawie go dotykałem.

Nawet kiedy kilkakrotnie wymówiłem jego nazwisko, w załzawionych

oczach nie dostrzegłem żadnego błysku rozpoznania. Gdy zacząłem

przesuwać się do drzwi, Grossvogel zaskoczył mnie, mocno chwytając za

ramię swą ogromną lewą ręką, której używał, malując i rysując prace,

poprzedniego dnia wystawione w galerii w starym magazynie.

— Grossvogel — powiedziałem wyczekująco, myśląc, że w końcu

oprzytomnieje choćby na tyle, aby powiedzieć mi o tym wszechobecnym

cieniu (nadającym rzeczom pozory czegoś, czym nie są) i

wszechogarniającej ciemności (każącej obiektom odgrywać zupełnie inną

rolę). Niestety po kilku sekundach jego dłoń zwiotczała i, puściwszy moje

ramię, opadła na nieforemny szpitalny materac, na którym jego ciało znów

leżało nieruchome i nieprzytomne.

Po chwili opuściłem izolatkę Grossvogela i poszedłem do dyżurki

pielęgniarek na tym piętrze, żeby zapytać o stan zdrowia artysty. Jedyna

pielęgniarka, jaką tam zastałem, wysłuchała mnie i zajrzała do teczki z

napisem „Reiner Grossvogel” w jednym z górnych rogów. Przyjrzawszy mi

się dłużej niż danym w karcie chorobowej artysty, powiedziała:

Kiedy później tego dnia zadzwoniłem do szpitala, powiedziano mi, że

Grossvogel został wypisany.

— Poszedł do domu? — spytałem, gdyż nic innego nie przyszło mi do

głowy.

— Nie wiemy, dokąd się udał — odparła kobieta, która odebrała telefon,

po czym się rozłączyła. I nikt inny nie wiedział, dokąd udał się

Grossvogel, gdyż nie było go w domu i nikt z naszego kręgu nie miał

pojęcia, gdzie się podział.

Po kilku tygodniach, chyba ponad miesiąc od czasu wyjścia ze szpitala i

tajemniczego zniknięcia Grossvogela, kilkoro z nas zupełnie przypadkowo

spotkało się w przerobionym na galerię magazynie, gdzie artysta zemdlał

w trakcie otwarcia swej pierwszej wystawy. Do tego czasu nawet ja

przestałem przejmować się Grossvogelem i tym, że bez uprzedzenia znikł

nam z oczu. Z pewnością nie uczynił tego jako pierwszy z naszego kręgu,

do którego należały same mniej lub bardziej ekscentryczne, a nawet

niebezpiecznie niezrównoważone osoby, gotowe podejmować rozmaite

podejrzane działania do urzeczywistnienia swoich artystycznych lub

intelektualnych wizji albo z czystej desperacji. Sądzę, że jedynym

powodem, dla którego, krążąc tego popołudnia po galerii, wymienialiśmy

nazwisko Grossvogela, były jego prace, w dalszym ciągu tam wystawiane.

Gdziekolwiek się ruszyliśmy, napotykaliśmy jego obraz, rysunek lub inne

dzieło, a wszystkie te eksponaty — jak sam napisałem w broszurce

wydanej z okazji otwarcia wystawy — okazały się „przejawem

wizjonerstwa niezwykle utalentowanego artysty”, choć w rzeczywistości

— Pana przyjaciel przebywa na obserwacji.

— Tylko tyle może mi pani powiedzieć?

— Jeszcze nie mamy wyników badań. Może zapyta pan później.

— Dzisiaj?

— Tak, dzisiaj — odparła, biorąc teczkę Grossvogela i wychodząc do

sąsiedniego pokoju. Usłyszałem pisk szuflady szafki na akta. którą zaraz

zamknięto z trzaskiem. Z jakiegoś powodu stałem tam i czekałem, aż

pielęgniarka wróci z tego pokoju, do którego zaniosła kartę Grossvogela. Nie

doczekałem się i w końcu poszedłem do domu.

Cień i ciemność - Thomas Ligotti.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: