Układami koloidalnymi (koloidami) nazywamy układy dyspersyjne, najczęściej dwuskładnikowe, o wyglądzie układów fizycznie jednorodnych, chociaż w rzeczywistości składniki nie są zmieszane ze sobą cząsteczkowo. Składnik tworzący fazę o rozproszeniu cząsteczkowym nazywamy ośrodkiem dyspersyjnym lub rozpraszającym, drugi zaś - fazą rozproszoną lub składnikiem rozproszonym.
Zol - układ koloidalny z ciekłym ośrodkiem dyspersyjnym; zwane również roztworami koloidalnymi, liozolami. Jeżeli ośrodek dyspersyjny jest wodą, mówimy o hydrozolach.
Żel - układ koloidalny w postaci ciała stałego bądź galaretowatego, chociaż ich ośrodek dyspersyjny jest cieczą. Struktura żelu nie wykazuje cech płynności. Dzeilimy je na żele pęczniejące (elastyczne) i nie pęczniejące.
Koloid lifilowy - w którym cząstki fazy rozproszonej łączą się z cząsteczkami ośrodka dyspersyjnego, natomiast w przypadku braku takiego oddziaływania – liofobowym. Zjawisko łączenia się cząstek fazy rozproszonej z ośrodkiem dyspersyjnym nazywamy solwatacją, a w odniesieniu do ośrodka wodnego – hydratacją. W odniesieniu do koloidów rozproszonych w wodzie używamy również terminów hydrofilowy i hydrofobowy.
Peptyzacja jest procesem odwrotnym do koagulacji, polegającym na przechodzeniu skoagulowanego żelu w zol.
Jądro koloidalne wraz z zaadsorbowanymi jonami i przeciwjonami powłoki rozmytej nazywamy micelą koloidalną.
Elektroforeza - zjawisko elektrokinetyczne podczas którego obecność ładunku elektrycznego cząstek koloidalnych powoduje, że cząstki te mogą poruszać się w polu elektrycznym. Podczas elektroforezy micela ulega rozerwaniu; jądra koloidalne razem z adsorbowanymi na nich jonami wędrują do jednej elektrody, swobodne zaś przeciwjony do drugiej elektrody.
Elektroosmoza - polega na jednokierunkowym ruchu rozpuszczalnika przez membranę pod wpływem przyłożonego pola elektrycznego.
potencjał przepływu – jest to zjawisko polegające na występowaniu różnicy potencjałów podczas przeciskania cieczy przez kapilarę. Potencjał przepływu jest odwróceniem elektroosmozy.
Koagulacją nazywamy proces polegający na łączeniu się pojedynczych cząstek roztworu koloidalnego w większe skupienia - agregaty.
Synereza polega na wydzielaniu się z żeli ośrodka dyspersyjnego po dłuższym czasie. Najprostszy przykład stanowi wydzielenie się serwatki z kwaśnego mleka. Zjawisko synerezy przejawia się często w ten sposób, że w czasie wydzielania ośrodka dyspersyjnego objętość żelu staje się coraz mniejsza, zachowując jednak kształt pierwotny, np. naczynia w którym się znajdował.
Tiksotropia polega na termicznym przechodzeniu żeli w stan ciekły pod wpływem działań mechanicznych (mieszanie, wstrząsanie).
Dylatancja - zjawisko upłynnia kolidu w spoczynku
Koloidy ochronne - ich działanie polega na tym, że po wprowadzeniu ich do koloidów liofobowych zwiększają ich odporność na działanie lektrolitów, zaliczamy do nich: białko, skrobię, agar.
Liczba złota - to najmniejsza liczba mg kolidu ochronnego, która wystarcza, aby zapobiec zmianie 10 ml rozdrobnionego purpurowoczerwonego formaldehydowego hydrozolu złota na zol fioletowy po dodaniu 1 ml 10% roztworu NaCl. Im mniejsz liczba złota tym silniejsze jest działanie koloidu ochronnego.
Liczba micelarna - liczba cząsteczek lub jonó wchodzących w skład miceli.
Masa micelarna - masa wszystkich cząsteczek wchodzących w skład miceli.
xainonx