Dodatek A Roczniki królów i władców.doc

Dodatek A

Roczniki królów i władców

    Źródeł do większości materiałów, zawartych w tych dodatkach, szczególnie zaś w Dodatkach od A do D, szukać należy w końcowej nocie do prologu. Część III Dodatku A zatytułowana Plemię Durina, to prawdopodobnie przekaz pochodzący wprost od Gimliego, krasnoluda, który podtrzymywał swą przyjaźń z Peregrinem i Meriadokiem, spotykają się z nimi wielokrotnie w Gondorze i Rohanie.

    Legendy, opowieści i tradycje zawarte w tych źródłach to bardzo obszerny materiał. Zaprezentowano tu zaledwie wybór najważniejszych informacji, i tak już znacznie skrócony. Moim najważniejszym celem było opisanie w Dodatkach samej Wojny o Pierścień i prześledzenie jej początków, oraz zapełnienie pewnych luk w toku właściwej opowieści. Starożytne legendy, pochodzące z Pierwszej Ery, czyli główny obszar zainteresowań Bilba, są tutaj jedynie wzmiankowane, o ile dotyczą przodków Elronda oraz númenorejskich królów i wodzów. Fragmenty dłuższych roczników i opowieści zacytowano, posługując się cudzysłowem. Wtrącenia późniejszej daty ujęto w nawias kwadratowy. Uwagi w cudzysłowie pochodzą ze wzmiankowanych wyżej źródeł. Pozostałe napisałem ja sam jako redaktor tych tekstów (wszystkie przypisy odnoszą się do następujących książek wydawnictwa Amber: Władca Pierścieni t. I [2008], t. II [2009], t. III [2009] w tłumaczeniu Marii i Cezarego Frąców, Hobbit [2008] w tłumaczeniu Pauliny Arbiter-Ziemkiewicz i Silmarillion [2007] w tłumaczeniu Marii Skibniewskiej).

    Podane daty dotyczą Trzeciej Ery, chyba że zaznaczono je jako DE (Druga Era) lub PE (Pierwsza Era). Powszechnie twierdzono, że Trzecia Era zakończyła się, gdy Trzy Pierścienie opuściły Śródziemie we wrześniu 3021 roku. Jednak dla zapisów w kronikach Gondoru przyjęto 25 marca 3021 roku jako pierwszy dzień Czwartej Ery. Aby porównać daty Gondoru z Rachubą Shire, odsyłam czytelnika do tomu I s. 16 i Dodatku D s. 348. W wykazach monarchów data występująca po imieniu króla lub władcy to data jego śmierci, o ile podano jakąś datę. Symbol † oznacza przedwczesną śmierć w bitwie lub w wyniku innego nagłego zdarzenia, choć nie zawsze zachował się zapis dotyczący takiej śmierci.

I

Królowie Númenoru

1

Númenor

    Fëanor był najznakomitszym artystą i uczonym pośród Eldarów, był też jednak najbardziej pyszny i samowolny. Wykonał Trzy Klejnoty, słynne Silmarile (Silmarile, liczba mnoga od słowa silmarillë, silmaril, które w języku quenya oznacza klejnot stworzony przez Fëanora z krystalicznej materii silima [„rozświetlona”]. Materia ta zachowała w sobie światło Dwóch Drzew Valinoru; patrz Silmarillion [2007] ), i wypełnił je blaskiem Dwóch Drzew, zwanych Telperion i Laurelin (w Śródziemiu nie zachował się żaden wizerunek Laurelinu Złocistego), które dawały światło krainie Valarów. Nieprzyjaciel Morgoth spoglądał na Klejnoty z pożądliwością, wykradł je więc po zniszczeniu Drzew, zabrał do Śródziemia i trzymał w ukryciu w swojej wielkiej fortecy Thangorodrimie. Wbrew woli Valarów Fëanor opuścił Błogosławione Królestwo i odszedł na wygnanie do Śródziemia, prowadząc ze sobą większą część swego ludu. W swojej pysze zamierzał odzyskać siłą Klejnoty z rąk Morgotha. Rozpoczęła się rozpaczliwa wojna Eldarów i Edainów przeciw Thangorodrimowi, w której ostatecznie ponieśli oni straszną klęskę. Edainowie (Atani) to trzy plemiona ludzi, które najwcześniej przybywszy na zachód Śródziemia, nad brzegi Wielkiego Morza, stały się sojusznikami Eldarów w walce przeciw Nieprzyjacielowi.

    W dziejach miały miejsce tylko trzy związki małżeńskie pomiędzy Eldarami i Edainami; pobrali się: Lúthien z Berenem, Idril z Tuorem i Arwena z Aragornem. Wraz z tym ostatnim małżeństwem połączyły się dwie z dawna rozdzielone linie półelfów, a ich ród został odnowiony.

    Lúthien Tinúviel była córką Thingola, zwanego Szarym Płaszczem, króla Doriath żyjącego w Pierwszej Erze. Jej matką zaś była Meliana pochodząca z Valarów. Beren to syn Barahira z Pierwszego Domu Edainów. Lúthien i Beren wydarli wspólnie Silmaril z Żelaznej Korony Morgotha. Lúthien wybrała śmiertelność i opuściła plemię elfów. Jej synem był Dior, którego córka, Elwinga, przechowała w swej pieczy Silmaril.

    Idril Celebrindal była córką Turgona, króla ukrytego miasta Gondolin. Tuor był synem Huora z Domu Hadora, czyli Trzeciego Domu Edainów, który najbardziej zasłużył się w wojnach z Morgothem. Eärendil Żeglarz to ich syn.

    Eärendil poślubił Elwingę i z pomocą Silmarila przedarł się przez Ciemności, docierając na Najdalszy Zachód; wystąpił tam jako emisariusz elfów oraz ludzi i uzyskał poparcie, dzięki któremu pokonano Morgotha. Eärendilowi nie zezwolono już powrócić do śmiertelnych krajów, a jego okręt, niosący Silmaril, umieszczono na niebie, aby żeglował tam jako ciało niebieskie i jako znak nadziei dla mieszkańców Śródziemia, uciskanych przez Wielkiego Nieprzyjaciela i jego sługi. Tylko Silmarile przechowały dawne światło Dwóch Drzew Valinoru, które kwitły dopóty, dopóki nie zatruł ich Morgoth. Jednak pozostałe dwa klejnoty zaginęły wraz z końcem Pierwszej Ery. Całą tę historię, jak i wiele jeszcze opowieści o elfach i ludziach, zawiera książka zatytułowana Silmarillion.

    Synami Eärendila byli Elros i Elrond, zwani peredhil, czyli półelfowie. Tylko w nich przetrwała linia bohaterskich wodzów Edainów z Pierwszej Ery. Po upadku Gil-galada królewska linia Elfów Wysokiego Rodu także trwała tylko pośród ich potomków.

    Wraz z końcem Pierwszej Ery Valarowie kazali półelfom dokonać wyboru. Elrond i Elros musieli zdecydować, do którego z dwóch pokrewnych plemion chcą należeć. Elrond wybrał los elfów i stał się mistrzem wiedzy. Przysługiwał mu ten sam przywilej, co Elfom Wysokiego Rodu, którzy wciąż jeszcze przebywali w Śródziemiu: gdy poczuli się już strudzeni życiem w śmiertelnych krajach, mogli wsiąść na okręt zacumowany w Szarych Przystaniach i odpłynąć na Najdalszy Zachód; a prawo to zachowało swą moc nawet po odmianie świata. Również dzieciom Elronda dano wybór: mogły one opuścić wraz z ojcem kręgi świata lub zostać i stać się istotami śmiertelnymi, dokonać swego żywota w Śródziemiu. Dlatego też Elrondowi zarówno pomyślne, jak i niepomyślne zakończenie Wojny o Pierścień przynieść musiało wielki smutek.

    Elros wybrał los ludzi i pozostał z Edainami; podarowano mu jednak długie życie, przekraczające kilkakrotnie żywot zwykłych ludzi.

    Jako nagrodę za ofiary poniesione w walkach z Morgothem Valarowie, Opiekunowie Świata, podarowali Edainom kraj odgrodzony od niebezpieczeństw Śródziemia. W ten sposób większość Edainów wypłynęła w Morze. Podążając za ruchem Gwiazdy Eärendila, dopłynęli oni do wielkiej wyspy Elenny, najbardziej na zachód wysuniętej ze śmiertelnych krajów. Tam założyli królestwo Númenoru.

    Pośrodku tego kraju wznosiła się wysoka góra Meneltarma, a z jej wyniosłego szczytu człowiek obdarzony bystrym wzrokiem mógł dostrzec białą wieżę Przystani Eldarów na wyspie Eressëi. Z wyspy tej do Eldarów przypłynęli Eldarowie, wzbogacając ich wiedzą i wieloma cennymi darami. Númenorejczyków obowiązywał jednak Zakaz Valarów: nie wolno im było żeglować dalej na zachód, niż sięgali wzrokiem ze swych wybrzeży, ani też postawić stopy w Nieśmiertelnych Krajach. Chociaż bowiem obdarzono ich długim życiem, z początku trzykrotnie dłuższym od życia zwykłych ludzi, pozostali istotami śmiertelnymi, ponieważ Valarom nie zezwolono odbierać ludziom Przywileju Człowieka (albo Przekleństwa Człowieka, jak zwano ten dar w późniejszych czasach).

    Elros był pierwszym królem Númenoru i w późniejszych czasach zwano go pod pochodzącym z języka Elfów Wysokiego Rodu imieniem Tar-Minyatur. Jego potomkowie byli długowieczni, ale śmiertelni. Potem, gdy urośli w potęgę, pożałowali wyboru swojego praojca, pragnąc nieśmiertelności trwającej tak długo, jak istnieje świat – co stało się udziałem Eldarów. Zaczęli szemrać przeciw Zakazowi. Tak zaczął się ich bunt, który wsparty przez Saurona, przyniósł Upadek Númenoru i ruinę starożytnego świata – o czym mówi księga Akallabeth.

    Oto imiona królów i królowych Númenoru: Elros Tar-Minyatur, Vardamir, Tar-Amandil, Tar-Elendil, Tar-Meneldur, Tar-Aldarion, Tar-Ancalimë (pierwsza panująca królowa), Tar-Anárion, Tar-Súrion, Tar-Telperiën (druga królowa), Tar-Minastir, Tar-Ciryatan, Tar-Atanamir Wielki, Tar-Ancalimon, Tar-Telemmaitë, Tar-Vanimeldë (trzecia królowa), Tar-Alcarin, Tar-Calmacil.

    Po Calmacilu królowie obejmowali berło pod imionami pochodzącymi z języka númenorejskiego (czyli adûnajskiego): Ar-Adûnakhôr, Ar-Zimrathôn, Ar-Sakalthôr, Ar-Gimilzôr, Ar-Inziladûn. Inziladûn żałował odejścia od dawnej mowy i zmienił swoje imię na Tar-Palantír, „Dalekowidzący”. Jego córka byłaby czwartą królową, panującą jako Tar-Míriel, ale królewski siostrzeniec zagarnął podstępnie berło i władał jako Ar-Pharazôn Złoty, ostatni król Númenorejczyków.

    Za dni Tar-Elendila pierwsze okręty Númenorejczyków przybiły znowu do brzegów Śródziemia. Pierworodna jego córka, Silmariën, miała syna Valandila, wielkiego przyjaciela Eldarów, który był pierwszym władcą Andúnië, wyspy położonej na zachodzie. To od niego pochodził Amandil, ostatni władca tej krainy, i jego syn Elendil Smukły.

    Szósty król pozostawił jednego tylko potomka – córkę. Została ona pierwszą królową Númenoru, stało się bowiem prawem domu panującego, że najstarszy potomek króla, syn czy córka, otrzymywał berło królestwa.

    Królestwo Númenoru trwało aż do końca Drugiej Ery i wciąż wzrastało w siłę; aż do drugiej połowy tej ery Númenorejczycy również żyli w mądrości i szczęściu. Pierwsza zapowiedź cienia, który miał wkrótce ich dosięgnąć, pojawiła się w czasach Tar-Minastira, jedenastego króla Númenoru. To on właśnie wysłał wielkie posiłki królowi Gil-galadowi. Król kochał Eldarów, ale też im zazdrościł. Númenorejczycy byli już wtedy doświadczonymi żeglarzami, a poznawszy wszystkie morza na wschód od swej wyspy, zaczęli tęsknić za Zachodem i za zakazanymi wodami oceanu. Im zaś radośniejsze było ich życie, tym bardziej marzyli o nieśmiertelności, będącej udziałem Eldarów.

    Co gorsza, następcy Minastira zapałali żądzą bogactwa i władzy. Z początku Númenorejczycy przybywali do Śródziemia jako nauczyciele i przyjaciele słabszych ludzkich plemion, zagrożonych przez Saurona. Teraz jednak przystanie ich stały się zbrojnymi twierdzami, sprawującymi kontrolę nad rozległymi nadbrzeżnymi krainami. Atanamir i jego następcy ściągali wielkie haracze, a okręty Númenorejczyków wracały do macierzystych portów załadowane łupem.

    Tar-Atanamir pierwszy otwarcie wystąpił przeciw Zakazowi Valarów i oświadczył, że z mocy prawa należy się mu nieśmiertelność Eldarów. W ten sposób cień pogłębił się nad jego krajem, a myśl o śmierci zaciemniła serca jego ludu. Wtedy też nastąpił rozłam wśród Númenorejczyków: po jednej stronie byli władcy i ich zwolennicy, którzy oddalili się od Eldarów i Valarów; po drugiej stronie znaleźli się ci nieliczni, którzy nazywali siebie Wiernymi – w większości zamieszkiwali oni zachodnią część wyspy.

    Królowie i ich zwolennicy stopniowo przestali używać języka elfów i w końcu dwudziesty król przyjął imię dynastyczne wzięte z języka númenorejskiego. Nazwał się Ar-Adûnakhôr, co znaczy „Władca Zachodu”. Dla Wiernych był to złowróżbny znak, bo sami nazywali tak tylko Valarów i samego Najstarszego Króla. I rzeczywiście Ar-Adûnakhôr rozpoczął prześladowanie Wiernych i srogo karał tych, którzy publicznie używali języka elfów. Eldarowie nie odwiedzali już Númenoru.

    Panowanie i bogactwo Númenorejczyków mimo wszystko wzrastało nadal, ale im bardziej lękali się śmierci, tym krótsze stawało się ich życie i radość opuściła ich serca. Tar-Palantír próbował naprawić zło, ale było już za późno – w Númenorze wybuchły bunty i spory. Gdy zmarł król, jego siostrzeniec, przywódca rebelii, sięgnął po berło i rozpoczął panowanie pod imieniem Ar-Pharazôna. Ar-Pharazôn Złoty był najdumniejszym i najpotężniejszym z królów i nie mogło go zadowolić nic prócz panowania nad całym światem.

    Postanowił odebrać Sauronowi Wielkiemu władzę nad Śródziemiem. Osobiście pożeglował tam na czele wielkiej floty i wylądował w Umbarze. Tak wielka była moc i chwała Númenorejczyków, że nawet słudzy Saurona opuścili go; on zaś musiał się ukorzyć, złożyć hołd i błagać o łaskę. Wówczas Ar-Pharazôn, zaślepiony pychą, zabrał Saurona do Númenoru jako jeńca. Niedługo potem Sauron opętał króla i zdobył wpływ na jego doradców. Wkrótce też przeciągnął na stronę Ciemności serca wszystkich Númenorejczyków, z wyjątkiem Wiernych.

    Sauron oszukał króla, zapewniając go, że wieczne życie pisane jest temu, kto posiądzie Nieśmiertelne Kraje, i że Zakaz został narzucony po to, żeby żaden król spośród ludzi nie mógł przewyższyć Valarów. „Ale wielcy królowie biorą sami to, co im się należy” – mówił.

    W końcu Ar-Pharazôn posłuchał rady Saurona, czuł bowiem, że zbliża się kres jego dni i lęk przed śmiercią zaćmiewał jego umysł. Zgromadził bowiem najpotężniejszą armię, jaką znał ówczesny świat, a gdy wszystko było już gotowe, kazał zadąć w fanfary i pożeglował na wojnę. W ten sposób złamał Zakaz Valarów, bo próbował siłą zdobyć życie wieczne w walce przeciwko Władcom Zachodu. Gdy Ar-Pharazôn postawił nogę na brzegu Błogosławionego Amanu, Valarowie, zrzekłszy się swej opiekuńczej roli, wezwali Jedynego i cały świat się odmienił. Númenor runął, pochłonięty przez Morze, a Nieśmiertelne Kraje usunięto na zawsze spośród kręgów świata. Tak zakończyła się chwała Númenoru.

    Ostatni przywódcy Wiernych, Elendil i jego synowie, ocaleli, uciekając na dziewięciu okrętach i zabierając ze sobą sadzonkę Nimloth oraz Siedem Kryształów Widzenia (darów otrzymanych przez ród Elendila od Eldarów). Przeniesieni na skrzydłach wielkiej burzy, zostali wyrzuceni na brzegi Śródziemia. Tam, w północno-zachodnich krainach, założyli númenorejskie królestwa na wygnaniu – Arnor i Gondor. Elendil został najwyższym królem i zamieszkał na północy w Annúminas; panowanie nad południowymi obszarami oddał w ręce swych synów, Isildura i Anáriona. Oni to zbudowali Osgiliath, pomiędzy Minas Ithil i Minas Anor, niedaleko od granic Mordoru. Sądzili, że tyle chociaż dobrego przyniosła ruina Númenoru, iż zginął w niej również Sauron.

    Mylili się jednak. Sauron utracił wszakże cielesną formę, pod którą był znany światu, ale powrócił z ciemnym wichrem do Śródziemia jako duch nienawiści. Nigdy już nie zdołał przybrać kształtu, który wydałby się piękny ludziom. Stał się czarny, wstrętny, a jego jedyną bronią był strach. Powrócił cichaczem do Mordoru i tam się ukrył. Nie mógł jednak opanować gniewu, gdy dowiedział się, że Elendil, którego najbardziej nienawidził, umknął mu i założył swoje królestwo blisko granic Mordoru.

    Dlatego wkrótce rozpoczął wojnę z Wygnańcami, aby nie dopuścić do umocnienia się ich władzy w Śródziemiu. Góra Orodruina znowu wybuchła płomieniami i ponownie nazwano ją Amon Amarth – Górą Przeznaczenia. Ale Sauron uderzył za wcześnie, zanim zdążył odbudować swą moc, podczas gdy siła Gil-galada wzrosła podczas jego nieobecności.  Zawiązane przeciw Sauronowi Ostatnie Przymierze pokonało go i sojusznicy odebrali mu Jedyny Pierścień. W ten sposób zakończyła się Druga Era.   

2

Królestwa na wygnaniu

Linia Północna

Dziedzice Isildura

    Arnor. Elendil † D.E. 3441, Isildur † 2, Valandil 249 (Valandil był czwartym synem Isildura, urodzonym w Imladris. Jego bracia polegli na polach Gladden), Eldacar 339, Arantar 435, Tarcil 515, Tarondor 602, Valandur † 652, Elendur 777, Eärendur 861.

    Arthedain. Amlaith z Fornostu (po Eärendurze królowie nie nosili już imion pochodzących z języka Elfów Wysokiego Rodu) (najstarszy syn Eärendura) 946, Beleg 1029, Mallor 1110, Celepharn 1191, Celebrindor 1272, Malvegil 1349 (po Malvegilu królowie Fornostu znów zaczęli rościć sobie prawo do władzy nad całym Arnorem i do swych imion na znak tych roszczeń dodawali przedrostek ar [a] ), Argeleb I † 1356, Arveleg I 1409, Araphor 1589, Argeleb II 1670, Arvegil 1743, Arveleg II 1813, Araval 1891, Araphant 1964, Arvedui Ostatni Król † 1975. Koniec Królestwa Północy.

    Wodzowie. Aranarth (najstarszy syn Arvedui) 2106, Arahael 2177, Aranuir 2247, Aravir 2319, Aragorn I † 2327, Araglas 2455, Arahad I 2523, Aragost 2588, Aravorn 2654, Arahad II 2719, Arassuil 2784, Arathorn I † 2848, Argonui 2912, Arador † 2930, Arathorn II † 2933, Aragorn II Czwarta Era 120.

Linia Południowa

Dziedzice Anáriona

    Królowie Gondoru. Elendil (Isildur) i Anárion † D.E. 3440, Meneldil syn Anáriona 158, Cemendur 238, Eärendil 324, Anardil 411, Ostoher 492, Rómendacil I (Tarostar) † 541, Turambar 667, Atanatar I 748, Siriondil 830. Potem następują czterej Królowie Żeglarze.

    Tarannon Falastur 913. Był on pierwszym bezdzietnym królem. Po nim na tron wstąpił syn jego brata Tarciryana. Eärnil I † 936, Ciryandil † 1015, Hyarmendacil I (Ciryaher) 1149. Gondor osiąga szczyt potęgi.

    Atanatar II Alcarin „Sławny” 1226, Narmacil I 1294. Był on drugim bezdzietnym królem. Po nim na tron wstąpił jego młodszy brat. Calmacil 1304, Minalcar (regent 1240-1304), koronowany jako Rómendacil II 1304, zmarł w 1366, Valacar. Jest to czas pierwszej klęski Gondoru – Waśni Rodzinnej.

    Eldacar syn Valacara (wpierw zwany Vinitharya) strącony z tronu w 1437. Castamir Samozwaniec † 1447. Eldacar ponownie na tronie, umiera w 1490.

    Aldamir (drugi syn Eldacara) † 1540. Hyarmendacil II (Vinyarion) 1621, Mindardil † 1634, Telemnar † 1636. Telemnar z całym swoim potomstwem zginął w czasie zarazy; po nim na tron wstąpił jego bratanek, syn Minastana, który był drugim synem Mindardila. Tarondor 1798, Telumehtar Umbardacil 1850, Narmacil II † 1856, Calimehtar 1936, Ondoher † 1944. Ondoher i dwaj jego synowie polegli w bitwie. Po roku 1945 koronę przekazano zwycięskiemu dowódcy Eärnilowi, potomkowi Telumehtara Umbardacila. Eärnil II 2043, Eärnur † 2050. Na nim urywa się linia królów, aż została ona odnowiona za Elessara Telcontara w roku 3019. Tymczasem królestwem rządzili namiestnicy.

    Namiestnicy Gondoru. Dom Húrina: Pelendur 1998. Rządził on przez rok po upadku Ondohera i to on skłonił Gondorczyków, aby odrzucili pretensje do korony Gondoru wysuwane przez króla Arvedui. Vorondil Łowca 2029 (dzikie bawoły, które wówczas jeszcze spotkać można było nad Morzem Rhûn, wywodziły się, jak głosi legenda, od bawołów Arawa, myśliwego Valara. Jako jedyny z Valarów Araw odwiedzał często Śródziemie za Dawnych Dni. Imię jego w języku Elfów Wysokiego Rodu brzmiało Oromë). Mardil Voronwë „Stateczny”, pierwszy rządzący namiestnik. Jego następcy porzucili imiona w języku Elfów Wysokiego Rodu.

    Rządzący Namiestnicy. Mardil 2080, Eradan 2116, Herion 2148, Belegorn 2204, Húrin I 2244, Túrin I 2278, Hador 2395, Barahir 2412, Dior 2435, Denethor I 2477, Boromir 2489, Cirion 2567. Za jego czasów do Calenardhonu przybyli Rohirrimowie.

    Hallas 2605, Húrin II 2628, Belecthor I 2655, Orodreth 2685, Ecthelion I 2698, Eglamoth 2743, Beren 2763, Beregond 2811, Belecthor II 2872, Thorondir 2882, Túrin II 2914, Turgon 2953, Ecthelion II 2984, Denethor II. Był on ostatnim z Rządzących Namiestników, zaś jego następcą został jego drugi syn Faramir, Władca Emyn Arnen, Namiestnik Króla Elessara, Czwarta Era 82.

3

Eriador, Arnor i Dziedzice Isildura

    „Nazwa Eriadoru z dawien dawna odnosiła się do wszystkich krain między Górami Mglistymi i Błękitnymi (sama nazwa Eriador pochodzi z języka sindarin. W notatkach Tolkiena z lat 1949-53 zachowała się etymologia tej nazwy „odludzie, pustkowie”); południową granicę Eriadoru wyznaczało Szare Rozlewisko i wpływająca do niego na wysokości Tharbadu rzeka Gladuina.

    W okresie największego rozkwitu Arnor obejmował cały Eriador z wyjątkiem krain poza rzeką Lune i ziem na wschód od Szarego Rozlewiska i Grzmiącej Rzeki, gdzie znajdowały się Rivendell i Hollin. Za rzeką Lune leżała kraina elfów, zielona i spokojna, dokąd nie docierali ludzie; Krasnoludowie wszakże mieszkali i wciąż mieszkają po wschodniej stronie Gór Błękitnych, szczególnie w tej ich części, która leży na południe od Zatoki Lune. Mają tam wciąż czynne kopalnie. Dlatego też krasnoludowie wędrują na wschód Wielkim Gościńcem, jak to czynili wiele wieków przed naszym przybyciem do Shire. W Szarych Przystaniach mieszkał Círdan, Budowniczy Okrętów, a niektórzy twierdzą, że mieszka tam nadal do czasu, aż Ostatni Okręt odpłynie na Zachód. Za dni królów większość Elfów Wysokiego Rodu, przebywających jeszcze w Śródziemiu, mieszkała razem z Círdanem lub w nadmorskich krainach Lindonu. Jeżeli są tam nadal, musi ich być bardzo niewielu”.

Królestwo Północne i Dúnedainowie

Po Elendilu i Isildurze było ośmiu najwyższych królów Arnoru. Gdy minęło panowanie Eärendura i jego synowie nie mogli się z sobą pogodzić, podzielono królestwo na trzy części: Arthedain, Rhudaur i Cardolan. Arthedain leżał na północnym zachodzie i obejmował ziemie między rzekami Brandywiną i Lune, jak również tereny na północ od Wielkiego Gościńca, aż po Wichrowe Wzgórza. Rhudaur leżał na północnym wschodzie między Ettenmoors (Etten – „troll, potwór”; moors w dialekcie północnoang. – „górzysty nieurodzajny teren”), Wichrowymi Wzgórzami i Górami Mglistymi, ale obejmował też Klin między rzeką Mitheithel i Grzmiącą Rzeką. Cardolan znajdował się na południu, a jego granice wyznaczały Brandywina, Mitheithel oraz Wielki Gościniec.

    W Arthedainie dynastia Isildura trwała nieprzerwanie, ale szybko wygasła w Cardolanie i Rhudaurze. Często dochodziło do waśni między tymi królestwami, co przyspieszyło tylko osłabienie Dúnedainów. Głównym terenem spornym były Wichrowe Wzgórza i kraj na zachód od nich w kierunku Bree. Zarówno Rhudaur, jak i Cardolan pałały rządzą zawłaszczenia Amon Sûl (Wichrowego Czuba), który stał na granicy ich królestw, bo na wieży Amon Sûl przechowywano najważniejszy palantír Północy, podczas gdy dwa pozostałe znajdowały się w Arthedainie.

    „W początkach panowania Malvegila z Arthedainu zło pojawiło się w Arnorze, bo na północy, za Ettenmoors, powstało w tym czasie królestwo Angmar. Jego ziemie leżały po obydwu stronach gór i zgromadzono tam wielu złych ludzi, mnóstwo orków i innych okrutnych stworzeń. [Władca tej krainy znany był jako Czarnoksiężnik. Znacznie później wydało się, że był on w rzeczywistości Wodzem Upiorów Pierścienia. Przybył na północ, aby zniszczyć Dúnedainów z Arnoru, bo widział nadzieję na zwycięstwo w ich podziałach, podczas gdy Gondor zdawał się niezwyciężony].”

    Za panowania Argeleba, syna Malvegila, władcy Arthedainu zgłosili ponowne pretensje do rządów nad całym Arnorem, bo Linia Isildura wygasła już w pozostałych królestwach. Sprzeciwił się temu Rhudaur. Dúnedainów pozostało tam niewielu, a rządy przejął zły władca górskich plemion, który pozostawał w tajnym sojuszu z Angmarem. Wtedy Argeleb ufortyfikował Wichrowe Wzgórza, poległ jednak w wojnie Z Rhudaurem i Angmarem.

    Arveleg, syn Argeleba, wyparł swoich wrogów ze wzgórz z pomocą sojuszników z Cardolanu i Lindonu; przez kolejne lata Arthedain i Cardolan utrzymywały silne straże na granicy wzdłuż Wichrowych Wzgórz, Wielkiego Gościńca i nad dolnym biegiem Hoarwell. Podobno oblegano wtedy również Rivendell.

    Potężna armia nadciągnęła z Angmaru w roku 1409 i przekroczywszy rzekę, wkroczyła do Cardolanu, otaczając Wichrowy Czub. Dúnedainowie ponieśli klęskę, a Arveleg poległ. Wieżę Amon Sûl spalono i zburzono; ale palantír uratowano i ze zbrojną świtą zawieziono do twierdzy Fornost; Rhudaur został zajęty przez złych ludzi, poddanych Angmaru, a niedobitki Dúnedainów brutalnie wygnano na zachód. Cardolan został zniszczony przez najeźdźców. Araphor, syn Arvelega, był jeszcze wówczas nieletni, ale odznaczał się męstwem i z pomocą Círdana wypędził wrogów z Fornostu i Północnych Wzgórz. Resztki wiernych Dúnedainów z Cardolanu utrzymywały się wciąż w Tyrn Gorthad (na Kurhanach) lub zbiegły do pobliskiego lasu.

    Podobno Angmar został na jakiś czas powstrzymany przez elfów pochodzących z Lindonu; także z Rivendell przybyła pomoc, bo Elrond sprowadził posiłki przez góry z samego Lórien. To wtedy Stoorowie, którzy zamieszkiwali Klin (między Hoarwell i Grzmiącą Rzeką), uciekli na zachód i południe, z powodu woje, strachu przed Angmarem oraz z powodu pogarszającego się w Eriadorze klimatu, fatalnego szczególnie na wschodzie. Niektórzy wrócili do Dzikich Krajów i zamieszkali nad wodami Gladden, zamieniając się w rybaków.

    Za panowania Argeleba II z południowego wschodu przyszła do Eriadoru zaraza, od której wyginęła większość mieszkańców Cardolanu, szczególnie w Minhiriath. Hobbici i wszystkie inne ludy bardzo wtedy ucierpiały, ale zaraza słabła w miarę posuwania się na północ, tak że północne regiony Arthedainu nie doznały większych szkód. W tym czasie wyginęli Dúnedainowie z Cardolanu, a złe duchy z Angmaru i Rhudauru zajęły opuszczone wzgórza i zamieszkały tam na długo.

    „Powiadają, że wzgórza Tyrn Gorthad, jak z dawien dawna nazywano Kurhany, są bardzo starożytne i że wiele z nich usypali w zamierzchłych czasach Pierwszej Ery praojcowie Edainów, zanim przeprawili się przez Góry Błękitne do Beleriandu, którego jedyną pozostałością jest dziś Lindon. Dlatego to Dúnedainowie po powrocie w te strony otaczali Kurhany czcią; pochowano tam też wielu z ich władców i królów. [Zdaniem niektórych kronikarzy kopiec, w którym uwięziono Powiernika Pierścienia, był grobowcem ostatniego księcia Cardolanu, który poległ w wojnie roku 1409]”.

    „W roku 1974 potęga Angmaru znowu wzrosła, Czarnoksiężnik najechał Arthedain przed końcem zimy. Zajął Fornost i przegnał za rzekę Lune większość żyjących tam jeszcze Dúnedainów, wśród których byli też synowie królewscy. Jednak król Arvedui bronił do ostatka Wzgórz Północnych, po czym zbiegł z częścią swojej przybocznej straży dalej jeszcze na północ; wymknęli się z obławy dzięki chyżości swoich koni.

    Czas jakiś Arvedui chronił się w chodnikach dawnych kopalń krasnoludzkich w dalekiej części gór, aż w końcu głód zmusił go do szukania pomocy u Lossothów, Śnieżnych Ludzi znad zatoki Forochel (jest to obce, nieprzyjazne plemię, resztki Forodwaith, ludzi prehistorycznych, nawykłych do ostrych mrozów w krainie Morgotha. Do dziś w tym regionie panuje srogie zimno, choć położony jest on ledwie o sto staj na północ od Shire. Lossothowie budują domy ze śniegu i umieją ponoć biegać po lod...