Ps. Zdrowia – Wykład 6 – Uwarunkowania zdrowotne
Uwarunkowania zdrowotne, inaczej czynniki warunkujące zdrowie, dzielimy na indywidualne i społeczne
uwarunkowania
indywidualne
• płeć
• wiek
• wykształcenie
• poczucie własnej skuteczności
• umiejscowienie kontroli zdrowia
• radzenie sobie ze stresem
• poczucie koherencji – sensowność + zaradność
• optymizm
• przekonania dotyczące zdrowia
• spostrzegane ryzyko choroby
wykształcenie – im wyższe wykształcenie tym bardziej prozdrowotny styl życia (badania profilaktyczne, rzucanie nałogów itp.)
poczucie własnej skuteczności – od niego zależy jakie zachowania w życiu podejmujemy, też dotyczące zdrowia; inaczej poczucie sprawstwa u Bandury
umiejscowienie kontroli zdrowia – od koncepcji Rottera mamy umiejscowienie wewnętrzne i zewnętrzne; wewnętrzne = ja jestem odpowiedzialny za moje zdrowie (kobiety w czasie choroby), zewnętrzne = szukam przyczyn zdrowia i choroby na zewnątrz (mężczyźni zdrowi)
radzenie sobie ze stresem – kobiety preferują styl emocjonalny i unikający, ale w sytuacji naprawdę poważnej choroby, potrafią przestawić się na styl zadaniowy!
poczucie koherencji – Antonovsky; z 3 wymiarów koherencji, 2 są najbardziej istotne jeśli chodzi o zachowania prozdrowotne: sensowność i zaradność
sensowność = człowiek w chorobie musi często dokonać reinterpretacji prawie całego sensu życia
społeczne
• status społeczny i dochody
• rodzina
• wpływ społeczny: motywujący, wspierający, konformistyczny
• instytucje
• kultura
• środowisko
status + dochody – im wyższy status i dochody tym więcej prozdrowotnych zachowań
rodzina – wpływ dwutorowy: pierwszy tor: uczenie kulturowe = jakie zachowania przekazuje
rodzina dzieciom
drugi tor: zachowania członków rodziny oraz funkcjonowanie
rodziny jako systemu w sytuacjach zagrożenia chorobą
ważna postać matki => od jej zachowań adaptacyjnych w chorobie zależy styl adaptacyjny do choroby dziecka i całej rodziny
wpływ społeczny – mechanizmy wpływu społecznego:
motywujący – wspieranie instrumentalne: motywujemy członka rodziny
do walki z chorobą
wspierający – wsparcie emocjonalne
konformistyczny – akceptuje się daną sytuację, ale nie ma wsparcia
instrumentalnego ani emocjonalnego
środowisko – ingerencja człowieka w środowisko wpływa na zdrowie człowieka
żywność transgeniczna
skażenie środowiska
JAKOŚĆ ŻYCIA
jakość życia w relacji do stanu zdrowia
to funkcjonalny efekt choroby i jej leczenia, odbierany, przeżywany przez pacjenta
(H. Schipper, 1990)
jakość życia
to wartość przypisywana życiu, modyfikowana poprzez uszkodzenie organizmu, stan funkcjonalny i możliwości społeczne chorego, determinowany urazem, chorobą i leczeniem
(Patrick)
to postrzegane przez jednostkę wymiary jej funkcjonowania oraz pozycji w życiu w kontekście uwarunkowań kulturowych, systemu wartości oraz relacji do własnych celów, oczekiwań, standardów i zainteresowań. Jest to szeroko pojęta koncepcja na którą w sposób kompleksowy wpływają zdrowie fizyczne jednostki, jej stan psychiczny, relacje społeczne, stopień niezależności oraz jej stosunek do znaczących cech otaczającego środowiska.
(WHO)
● wyróżnia się subiektywny i obiektywny wymiar jakości życia
obiektywny – dotyczy funkcjonowania fizycznego człowieka, a wskaźnikami są dane medyczne
subiektywny – dotyczy wymiaru psychicznego
2
mimi_mimi66