Prof.dr hab. Andrzej Jakubik
WYKŁAD I (3.09.2007)
Egzamin: test 1-krotnego wyboru, 30pytań, brak zerówki
Literatura ob.: „Psychiatria” – podr. dla studentów medycyny, Adam Wilkiewicz, PZWL
PSYCHOPATOLOGIA – nauka o cierpieniu psychiki ( psyche – umysł, patos – cierpienie, logos – nauka), zajmuje się objawami zaburzeń psychicznych; takimi, które można opisać. Kilka objawów, to zespół psychicznych zaburzeń.
OBJAW = SYMPTOM
SYNDROM = ZESPÓŁ OBJAWÓW
Karl Jaspers – ojciec psychopatologii; w 1911 wydał podręcznik „Psychopatologia ogólna”.
I ZABURZENIA MYŚLENIA (UWAGA!! Dużo pytań na teście z tego tematu)
1.ZABURZENIA TREŚCI MYŚLENIA
· MYŚLI NADWARTOŚCIOWE
Inaczej: idee nadwartościowe – przekonania na ogół prawdziwe, które mają nadmierny wpływ na ludzkie wybory, zachowania, które z czasem zmieniają się w urojenia. Wywołują silne reakcje emocjonalne. Myślenie sztywne, bardzo trudno je zmienić, nieraz fanatyczne. Np. wegetarianizm, idee nadwartościowe polityków.
· UROJENIA
Fałszywe przekonania pochodzenia chorobowego, gdzie ważne jest 5 cech:
- FAŁSZYWOŚĆ – rozmijanie się przekonań wyrażanych przez chorego, z przekonaniami otoczenia;
- KONTEKST CHOROBOWY– współwystępowanie innych objawów psychopatologicznych
- SILNE POCZUCIE RZECZYWISTOŚCI
- NIEKORYGOWALNOŚĆ – niepodatność na rzeczowe kontrargumenty (wywołuje to silną reakcję emocjonalną)
- INDYWIDUALISTYCZNY, wyobcowujący społecznie charakter treści urojeniowej
Jak powstają, jak się rodzą urojenia?
Najpierw zaburzenia przetwarzani informacji, przede wszystkim selekcji, ale i uwagi. Powoduje to chaos informacyjny; prowadzi do poczucia zagrożenia i lęku. Mechanizmy obronne starają się to zmienić, tzn. wyzwolić z lęku. Następuje FAZA OLŚNIENIA.
FAZA OLŚNIENIA – próba uporządkowania, zrozumienia informacji, ale struktury poznawcze są już inne. Innymi słowy - różnorodne informacje (np. obraz własny, społeczeństwa itd.) zaczynają się porządkować, ale nie tak jak wcześniej tylko patologicznie (myślenie urojeniowe). Następuje myślenie urojeniowe. Np. prześladowanie; jest prześladowany, ale racjonalnie nie potrafi tego wytłumaczyć.
Urojenia to choroba, ale w ten sposób chory broni się przed rozszczepieniem osobowości (schizis).
Rodzaje urojeń:
- UROJENIA PROSTE – bez skomplikowanej treści, nie mają tendencji systematyzacji
- UROJENIA PARANOICZNE – wyraźna tendencja do systematyzacji; proste urojenia tworzą poznawczą strukturę urojeniową. Chorzy mają tendencję do wzbogacania treści urojeń o wydarzenia z przeszłości. Rozbudowa urojeń.
- UROJENIA PARANOIDALNE – występują w schizofrenii paranoidalnej
- UROJENIA ONIRYCZNE (tzw. dziania się) – chory bierze udział w spektaklu chorobowym, jest aktorem; towarzyszą temu omamy.
Jeżeli chodzi o trzecią pozycję, czyli urojenia dotyczące relacji JA-INNI, wyróżniamy:
- UROJENIA PRZEŚLADOWCZE – najczęściej występujące.
1 faza (może się na tym zakończyć) to często urojenia odnoszące (ksobne) – chory odnosi do siebie wszystko, co w istocie wcale się do niego nie odnosi=/ przeinacza świat, zaprzecza oczywistościom.
- UROJENIA ODDZIAŁYWANIA (wpływu/owładnięcia) – często na odległość, np. fale elektromagnetyczne, radiowe, parapsychologiczne. Chory ma odczucie , że ktoś nim owładnął i ktoś nim kieruje, albo że to on wpływa na losy świata =P.
- UROJENIA ODSŁONIĘCIA/ODKRYWANIA MYŚLI – chory myśli, że inni go przejrzeli, on się przed nimi odsłania i wszystko o nim wiadomo.
- UROJENIA NIEWIERNOŚCI – bardzo groźne, często kończą się zabójstwem partnera; często się systematyzują. Aktywność urojeniowa – postępowanie zgodnie z urojeniami; podobna tu – „choroba Otella”, czyli paranoja niewierności.
- UROJENIA DEPRESYJNE – przeżywanie poczucia winy (urojenia winy) za drobiazgi/„głupoty”, lub czyny niepopełnione; deprecjacja własnej osoby (poczucie niskiej wartości); Tu też:
àurojenia zubożenia/majątku – chory ma poczucie że ktoś go okrada;
àurojenia hipochondryczne – chory ma przeczucie, że jest nieuleczalnie chory, poczucie utraty zdrowia;
àurojenia nihilistyczne – poczucie że nie ma się jakichś narządów (np. trzustki, wątroby).
- UROJENIA WINY - mogą przypominać urojenia prześladowcze ; bardzo groźne; mogą prowadzić do urojeń oczekiwania na karę, a w efekcie tego do samobójstwa (jeżeli jest wina, musi być i kara). Np. Samobójstwo rozszerzone – chory jest przekonany, że przez niego grozi coś jego rodzinie, bliskim więc zabija jej członków (żonę, dzieci), a potem siebie.
WYKŁAD II (10.10.2007)
Czytać bez rozdziałów: 1,2,3,22,24,25,28,30,32
· MYŚLI NATRĘTNE (OBSESJE)
Myśli uporczywie powracające, narzucające się choremu, który ma poczucie ich absurdalności i wie, że trzeba poszukać porady.
Mogą być to treści neutralne (np. słowa piosenki), często też treści o charakterze bluźnierczym, seksualnym, myśli prześmiewcze, przeklinające.
àRUMINACJE NATRĘTNE – stałe rozważania na temat wątpliwości
Często towarzyszą temu czynności przymusowe – nerwica natręctw, obsesyjno – kompulsywna.
· AUTOMATYZMY PSYCHICZNE
Poczucie zatracenia, braku wpływu na własne działania, przeżycia; poczucie, że robi wszystko w sposób automatyczny; poczucie obcości swoich przeżyć. Derealizacja – poczucie, że świat dookoła jest troszeczkę zmieniony.
àAUTOMATYZM IDEACYJNO - SŁOWNY – chory słyszy głosy wewnątrz własnego ciała; komentarze, słowa występują w psychozach i schizofrenii.
2. FORMALNE ZABURZENIA MYŚLENIA
2.1 W ZAKRESIE TOKU MYŚLENIA
· SPOWOLNIENIE (np. w depresji) wolno, trudno myśli; po narkotykach, alkoholu ßà PRZYSPIESZENIE MYŚLENIA (np. w manii) szybkie rozwijanie wątków myśli; gonitwa myśli, aż do słowotoku.
· OTAMOWANIE (charakterystyczne dla schizofrenii) chwilowa, nagła, nieoczekiwana pauza w myślach; pustka w głowie) ßà NATŁOK MYŚLI (MANTYZM) uciążliwe, nadmierne myślenie, różne wątki na raz, niemożność dokończenia wątku, bo już następne.
· ROZWLEKŁOŚĆ MYŚLENIA – chory zaczyna wiele wątków i nie kończy żadnego. Wynika z organicznego uszkodzenia mózgu. U chorych na padaczkę nazywamy to zespołem otępiennym (lepkość myślenia).
· PERSEWERACJE, STEREOTYPIE – powtarzanie tego samego słowa, wątku; występuje w schizofrenii.
· MUTYZM (niemota) – przy nerwicy histerycznej – nagła utrata mowy. Występuje często przy dużym stresie ( odpowiedź ucznia przy tablicy).
Mutyzm wybiórczy – nie odzywanie się w odniesieniu tylko do niektórych osób, lub tylko w określonych sytuacjach (mutyzm sytuacyjny), np. z nieśmiałości.
Mutyzm występuje jako objaw nerwicowy trwający latami, a także w schizofrenii katatonicznej.
2.2 W ZAKRESIE STRUKTURY I FUNKCJI
· ZUBOŻENIE MYŚLENIA (ALOGIA)
- wypowiedź ograniczona treściowo myślowo, krótka, ograniczona, niepłynna
- ubogie słownictwo
- uboga zawartość informacyjna
- REZONERSTWO – gadanie cały czas na ten sam temat, z którego nic nie wynika, pseudofilozofowanie (np.sekty)
- często w schizofrenii
· MYŚLENIE PARALOGICZNE (PARALOGIA)
„Para”- coś co towarzyszy równolegle. Zmiany w logiczności myślenia, dezorganizacja w semantyce i syntaktyce wypowiedzi. Chorzy posługują się pojęciami zrozumiałymi dla nich, ale nielogicznymi dla otoczenia; operują pojęciami znaczącymi tylko dla nich samych, prywatnymi, bogatymi w neologizmy.
NEOLOGIZMY – nowe pojęcia, które nie mają określonych zasad opisu, coś czego nie ma w języku polskim.
· MYŚLENIE SYMBOLICZNE (MAGICZNE)
· ZABURZENIA W FORMIE NIESKŁADNOŚCI
- nieskładność gramatyczna (paragramatyzmy)
- mówienie obok – coś chcemy opowiedzieć, brakuje nam słowa i mówimy obok
· MYŚLENIE NIEKOMUNIKATYWNE
Nie rozumiemy wypowiedzi drugiej osoby, wypowiedzi swoiste; myślenie autystyczne (autyzm) – zamknięcie siew sobie i interesowanie się swoim wewnętrznym światem.
· MYŚLENIE EGOCENTRYCZNE
- jednostronność spojrzenia,
- niezainteresowanie rzeczywiste odbiorcą
- odnoszenie do siebie (ego)
- kontakt jednostronny wyrażany w języku, mówi tylko o sobie
- charakteryzuje osoby histeryczne
· ROZKOJARZENIE (NIEDOKOJARZENIE – to samo, ale mniej nasilone objawy)
- dezorganizacja wypowiedzi, chartyzm, stereotyp powracania do tego samego wątku, nieskładność
- skojarzenia chorego są zaburzone
- sałata słowna (schizofazja) – wypowiedzi bez podmiotu, orzeczenia, niezrozumiałe, bez składni, chory wyrzuca z siebie niezrozumiałe słowa.
· INKOHERENCJA (rozerwanie związków myślowych)
- zaburzenia składni gramatycznej, wypowiedź porozrywana
- niespójna składnia
- wątek myślowy podąża za przypadkowym skojarzeniem
- chory zmienia wątek na podstawie zjawiska fonetycznego np. do rymu.
- w bardzo nasilonej postaci – SPLĄTANIE - majaczenie, poplątane wątki, gramatyzmy, zmieniona świadomość prowadzi do takich zmian
II ZABURZENIA PROCESÓW I CZYNNOŚCI EMOCJONALNO - MOTYWACYJNYCH
Emocje ≠ uczucia
EMOCJE – reakcja na kogoś, coś, na sytuację
UCZUCIA – postawy wobec kogoś, czegoś, stosunek do..., związek z ...obiektem; mogą występować jednocześnie...
czyli postawa stosunek związek
Elementy poznawczy emocjonalny behawioralny
ZABURZENIA AFEKTYWNE – AFEKT – jest to bardzo silne, krótkotrwałe przeżycie emocjonalne związane z zawężeniem świadomości. Za zabójstwo w afekcie kara do 5lat więzienia.
NASTRÓJ – stany emocjonalne (!!NIE uczucia!!), długotrwałe, o dużym nasileniu, odbija się na naszym zachowaniu, przeżywaniu, zmienność nastrojów – chandra
1.ZABURZENIA NASTROJÓW
· OBNIŻENIE NASTROJU – utrzymywanie się ujemnego tonu emocjonalnego, negatywne zabarwienie przeżyć, negatywna ocena swojego zachowania
- NASTRÓJ DEPRESYJNY (depresja, dawniej melancholia)
- symptom psychopatologiczny
- smutek, przygnębienie, poczucie bezsilności, poczucie niemożności przeżywania radości
- niska samoocena
-deprecjonowanie siebie i poczucia własnej wartości
- pesymistyczne spojrzenie na przeszłość, teraźniejszość i przyszłość (poczucie, że nic nie osiągnął),
- poczucie winy (nie jest równomierny z urojeniami winy)
- NASTRÓJ DYSFORYCZNY
Też ujemna ocena swojego życia, ale charakteryzuje się gwałtowną zmiennością, z tonem rozdrażnienia, złości, rozżalenia np. u osób starszych z organicznym uszkodzeniem mózgu. Łatwo kogoś rozdrażnić nawet słabym bodźcem.
- NASTRÓJ DYSTYMICZNY (DYSTYMIA)
Nastrój zmienny, z podbarwieniem lękowym często występujący w nerwicach. Dolegliwości somatyczne, cielesne – nastawienie hipochondryczne. Nie ma tu mowy o poczuciu winy, brak deprecjonowania siebie – tylko lęk o zdrowie.
WYKŁAD III (17.10.2007)
· PODWYŻSZENIE NASTROJU – emocje wyraźnie dodatnie
...
nataliab21