Moduł 3.pdf

Organizacja opieki pielęgniarskiej w Polsce

Wstęp

Pielęgniarstwo jako podsystem ochrony zdrowia

Struktura organizacyjna, jej cechy, więzi i zależności służbowe

Struktura i zasoby pielęgniarstwa. Rola i zadania pielęgniarki w zespole interdyscyplinarnym

3.1. Struktura i zasoby pielęgniarstwa

3.2. Rola i zadania pielęgniarki w zespole interdyscyplinarnym

System a zasady organizacyjno-prawne w pielęgniarstwie

Organizacyjno-prawne aspekty samodzielności i samorządności w pielęgniarstwie

Wstęp

W module zostaną omówione zagadnienia związane z funkcjonowaniem podsystemu

ochrony zdrowia jakim jest pielęgniarstwo oraz z jego podstawowymi elementami.

Studenci zapoznają z obowiązującym w Polsce systemem kształcenia pielęgniarek

i położnych. Zostaną przybliżone zagadnienia dotyczące struktury organizacyjnej, jej

cech, więzi i zależności służbowych oraz struktury organizacyjnej pionu

pielęgniarskiego. Studenci będą mieli możliwość poznania podstaw prawnych

wykonywania zawodu pielęgniarki i położnej oraz podstaw prawno-organizacyjnych

działalności samorządu zawodowego.

Organizacja opieki pielęgniarskiej w Polsce

1. Pielęgniarstwo jako podsystem ochrony zdrowia

Podejście systemowe dąży do traktowania organizacji jako jednorodnego, celowego

systemu, składającego się ze wzajemnie powiązanych części. Zamiast zajmowania

się każdą z części organizacji odrębnie, podejście systemowe umożliwia spojrzenie

na organizację jako całość, a zarazem część szerszego środowiska zewnętrznego.

Części składające się na całość systemu noszą nazwę podsystemu.

Pielęgniarstwo jako podsystem systemu ochrony zdrowia pozostaje z nim w ścisłej

zależności. Jednakże — w myśl teorii systemów — nie jest ono jedynie częścią

ogólnej całości, a posiada swój własny zakres autonomii oraz swoją dynamikę

rozwoju. Teoria systemów w zastosowaniu do organizmów żywych wymaga

uwzględnienia procesu wzrostu tych organizmów, „gdyż o działaniu maszyny

decyduje jej konstrukcja”, a w odniesieniu do organizmów zależność ta jest odwrotna

— „o strukturze organicznej decydują zachodzące w niej procesy” (Kożusznik,

Kleczkowski, 1964: 366).

Choć pielęgnowanie, troszczenie się i zaspokajanie potrzeb ludzkich jest znamienne

dla aktywności człowieka od początku jego istnienia, pielęgniarstwo jako zawód jest

stosunkowo młode. Jego początki datują się od 1860 r., kiedy to założono

w Londynie pierwszą szkołę pielęgniarską, zgodnie z koncepcjami twórczyni

nowoczesnego pielęgniarstwa Florencji Nightingale (1820–1910).

Pielęgniarstwo to zawód (sztuka), posługujący się własną techniką, metodami,

organizacją pracy i etyką zawodową. Jego istotą jest troska, udzielanie pomocy,

wsparcia, zaspokajanie potrzeb człowieka (biologicznych, psychicznych,

społecznych, duchowych), sprawowanie opieki nad chorymi i zdrowymi, asystowanie

— towarzyszenie człowiekowi od narodzin do śmierci, uczenie samodzielności

w utrzymaniu życia, zdrowia i dobrego samopoczucia.

Pielęgniarstwo jest również dziedziną nauki posiadającą własną teorię, przedmiot

badań i zakres, a jego forma organizacyjna i kształt pozostają zawsze w ścisłym

Organizacja opieki pielęgniarskiej w Polsce

związku z poziomem rozwoju nauk medycznych i humanistycznych oraz ogólnym

poziomem rozwoju społeczno-gospodarczego kraju.

Według definicji Międzynarodowej Rady Pielęgniarek pielęgniarka jest osobą, która

posiada wykształcenie pielęgniarskie w zakresie podstawowym i prawo wykonywania

zawodu w swoim kraju. Definicja ta znalazła zastosowanie w Konstytucji

Międzynarodowej Rady Pielęgniarek (1983). Pielęgniarka pierwszego stopnia

(pielęgniarka dyplomowana) — będąc członkiem zespołu medycznego — jest

odpowiedzialna za planowanie, świadczenie i rozwój opieki pielęgniarskiej we

wszystkich fazach, w celu umacniania zdrowia, zapobiegania chorobom,

pielęgnowania w chorobie, rehabilitacji. Pielęgniarka drugiego stopnia (asystentka

pielęgniarska) jest osobą, która świadczy opiekę pielęgniarską we współpracy i pod

nadzorem pielęgniarki pierwszego stopnia.

Kształcenie pielęgniarek w Polsce ulegało na przestrzeni lat różnorakim

przeobrażeniem, związanym z dynamicznym rozwojem pielęgniarstwa. W chwili

obecnej obserwujemy kolejne zmiany, które są uwarunkowane:

1. wdrażaniem reformy systemu edukacji narodowej, mającej na celu

upowszechnienie wyższego wykształcenia, w tym zawodowego, a także poprawę

dostępności i jakości kształcenia,

2. koniecznością dostosowania systemu kształcenia do wymogów Unii Europejskiej,

3. wdrażaniem reformy systemu ochrony zdrowia oraz zmianą roli zawodowej

pielęgniarki.

Celem podjętych zmian w kształceniu zawodowym pielęgniarek jest:

1. podniesienie poziomu edukacji zawodowej przez wdrożenie wykształcenia

wyższego zawodowego,

2. uzyskanie wykształcenia zawodowego na poziomie innych krajów europejskich,

3. zapewnienie ciągłości kształcenia (studia licencjackie, magisterskie

i doktoranckie) w dziedzinie pielęgniarstwa lub pokrewnych oraz ustawicznego

samokształcenia,

4. umożliwienie podejmowania studiów zawodowych na innych kierunkach,

5. zwiększenie możliwości znalezienia pracy w kraju i zagranicą,

Organizacja opieki pielęgniarskiej w Polsce

6. rozwój nauk i prac badawczych w dziedzinie pielęgniarstwa,

7. podwyższenie statusu zawodowego.

Zmiany w systemie kształcenia pielęgniarek i położnych zostały zapoczątkowane

nowelizacją ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej z 3 lutego 2001 r.

(Dz.U. nr 91, poz. 410). Ustawa ta stanowi, że pielęgniarka uzyskuje kwalifikacje

zawodowe po ukończeniu szkoły pielęgniarskiej, a podstawowym warunkiem

przyjęcia do szkoły jest uprzednie uzyskanie świadectwa dojrzałości .

Kształcenie w zawodzie pielęgniarki może być prowadzone:

1. w szkole pomaturalnej — absolwent uzyskuje tytuł zawodowy pielęgniarki

(zgodnie z nowelizacją ustawy, od roku szkolnego 2003/2004 rekrutacja do tego

typu szkoły jest wstrzymana), natomiast w celu uzyskania prawa wykonywania

zawodu jest zobowiązany do odbycia 12-miesięcznego stażu podyplomowego

w zakładzie opieki zdrowotnej,

2. w wyższej szkole zawodowej — absolwent uzyskuje tytuł zawodowy licencjata

pielęgniarstwa,

3. w szkole wyższej, prowadzącej kształcenie w formie: studiów wyższych

zawodowych lub studiów magisterskich — absolwenci uzyskują tytuł zawodowy

licencjata pielęgniarstwa lub tytuł zawodowy magistra pielęgniarstwa.

Powołana na wstępie ustawa zobowiązuje od 2002 r. szkoły prowadzące kształcenie

pielęgniarek do uzyskania akredytacji, potwierdzającej spełnianie standardów.

Akredytację przeprowadza Krajowa Rada Akredytacyjna Szkolnictwa Medycznego,

powołana przez Ministra Zdrowia. Rada Akredytacyjna dokonuje oceny w zakresie:

sposobu rekrutacji, wymagań stawianym kandydatom, programów nauczania, kadry

kształcącej, bazy dydaktycznej i posiadania wewnętrznego systemu oceny jakości.

Po uzyskaniu akredytacji (na okres od 3 do 5 lat) Minister Zdrowia, na wniosek

Krajowej Rady Akredytacyjnej, wydaje certyfikat potwierdzający uzyskanie

akredytacji, umożliwiający szkołom prowadzenie kształcenia pielęgniarek

i położnych.

Organizacja opieki pielęgniarskiej w Polsce

Niezmiernie istotną regulacją prawną dotyczącą kształcenia pielęgniarek jest

Europejskie porozumienie w sprawie szkolenia i kształcenia pielęgniarek

sporządzone w Strasburgu w 1967 roku i podpisane przez rząd Rzeczypospolitej

w grudniu 1995 r., ratyfikowane w marcu 1996 r. (Dz. U. nr 83, poz. 384 i 385).

W porozumieniu przyjęto między innymi, że:

1. podstawowe przygotowanie zawodowe pielęgniarki powinno mieć charakter

ogólny, a nie wąskospecjalistyczny,

2. okres studiów powinien trwać nie mniej niż 3 lata i obejmować 4600 godzin nauki

pielęgniarstwa podstawowego, a przynajmniej połowa czasu na naukę powinna

być poświęcona na szkolenie praktyczne.

Ratyfikując niniejsze porozumienie rząd Rzeczypospolitej Polskiej zobowiązał się do

przestrzegania obowiązującego standardu kształcenia pielęgniarek w nowym

systemie od 2000 roku.

Również kształcenie podyplomowe w Polsce posiada bardzo bogatą historię,

kształtowaną przez wiele różnych czynników, takich jak zmiany systemowe

w państwie, ochronie zdrowia, a także ogólnoświatowe trendy rozwojowe systemów

kształcenia w zakresie pielęgniarstwa.

W chwili obecnej prawo do doskonalenia zawodowego w różnych formach

kształcenia podyplomowego gwarantuje pielęgniarkom i położnym art. 10 ustawy

z 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz.U. nr 91, poz. 410 z późn.

zm.). Na podstawie ustawowej delegacji, zawartej w art. 10 ustawy, Minister Zdrowia

i Opieki Społecznej 17 grudnia 1988 r. wydał rozporządzenie w sprawie kształcenia

podyplomowego. Przepisy powyższego rozporządzenia wprowadziły wiele istotnych

zmian w zakresie tego typu kształcenia, a dotyczą one przede wszystkim:

1) rozszerzenia listy podmiotów uprawnionych do prowadzenia kształcenia

podyplomowego — obecnie kształcenie mogą prowadzić:

a) uczelnie medyczne,

b) uczelnie prowadzące działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk

medycznych,

c) medyczne jednostki badawczo-rozwojowe,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: