Organizacja administracji samorządowej (w skrócie wielkim)
1. Samorząd Terytorialny:
ü Sprawowanie administracji przez korporacje (zrzeszenie osób)
ü Posiada własne kompetencje, zapisane w konstytucji i ustawie
ü Podstawowa jednostka ST to gmina
2. Decentralizacja:
ü Organy niższego stopnia nie są hierarchicznie podporządkowane jednostką wyższego rzędu
ü Wyposażenie organów w danym terenie, w samodzielność
ü (rzeczowa) zarządzanie pewną grupą spraw
3. Organy administracji publicznej – orany administracji rządowej, organy ST. Podział ST:
ü Organy gminy : rada gminy, wójt/burmistrz/prezydent gminy
ü Organy powiatu : rada powiatu, starosta
ü Organy województwa : sejmik województwa, marszałek województwa
4. Organy administracji rządowej :
ü Wojewodowie
ü Kierownicy służb, inspekcji oraz straży
Sądownictwo w administracji
Rola sądów w funkcjonowaniu administracji publicznej sprowadza się głównie do wypełniania przez nie funkcji kontrolnych. Sądową kontrolę administracji publicznej sprawują sądy szczególne i sądy powszechne. Sądy powszechne i szczególne nie mogą się wzajemnie zastąpić w kontroli administracji publicznej, dlatego też nie są w stosunku do siebie konkurencyjne, a wręcz przeciwnie. Owe sądy charakteryzują odmienne zadania, odmienny zakres kontroli oraz inne skutki sprawowanej kontroli.
Ustawodawstwo wprowadziło kasacyjny model orzecznictwa sądów administracyjnych. Dlatego też sąd administracyjny bada i orzeka o legalności zaskarżonej czynności (aktu administracyjnego, innej czynności). W przypadku niezgodności z prawem, sąd administracyjny uchyla ów czynność albo stwierdza jej nieważność lub niezgodność z prawem. Ocena prawna, zawarta w wyroku sądu administracyjnego może zawierać pewne wytyczne sądu co do tego, jak stosować normy prawne w tej konkretnej, indywidualnej sprawie.
Sąd administracyjny jest powołany do rozpatrywanie wyłącznie kwestii prawnych, wyłącznie legalnościowego aspektu działania (bezczynności) administracji, nigdy zaś aspektu celowościowego. W efekcie sąd administracyjny może :
ü Oddalić skargę – gdy nie zachodzi niezgodność zaskarżonego działania (aktu) z prawem
ü Uwzględnia skargę – obalając działanie (akt) i jego skutki prawne, gdy działanie to narusza prawo
ü Odrzuca skargę – ze względów formalnych, z powodu na braki formalne w skardze lub w trybie jej złożenia nie może uruchomić mechanizmu kontroli sądowej.
Sąd administracyjny nie ma prawa badać celowości działań podjętych przez organy administracji publicznej. Zaś sąd powszechny rozpatruje sprawę merytorycznie i orzeka co do jej istoty. W systemie sądownictwa powszechnego administrację publiczną kontrolują sądy ubezpieczeń społecznych, sądy cywilne i – sporadycznie, incydentalnie – sądy karne.
Reguła jest taka, że najpierw w postępowaniu administracyjnym, zapada decyzja, a potem, wskutek powództwa strony albo szczególnego środka zaskarżenia, jak np.: w postępowaniu w sprawach ubezpieczeń społecznych, sprawa przechodzi do właściwości sądu, który załatwia ją, wydając stosowne orzeczenie.
A. Podstawy prawne działania sądownictwa administracyjnego
Naczelny sąd administracyjny wprowadzono do systemu polityczno-prawnego w Polsce w 1980r. w trakcie nowelizacji kodeksu postępowania administracyjnego, dokonując wtedy także stosownego zapisu w art. 1 par. 2 k.p.a. i wprowadzając wśród zasad ogólnych k.p.a. zasadę sądowej kontroli rozstrzygnięć administracyjnych na zasadach i w trybie określonym w kodeksie.
Podstawą prawną organizacji i funkcjonowania NSA była ustawa z 31 stycznia 1980 r. o NSA. Obecnie podstawą prawną jest ustawa z 11 maja 1995r. o NSA.
B. Organizacja sądownictwa administracyjnego
NSA działa w Warszawie i w ośrodkach zamiejscowych, tworzonych dla jednego lub kilku województw.
W skład NSA wchodzą : Prezes, wiceprezesi, prezesi izb, prezesi ośrodków zamiejscowych oraz sędziowie. Prezesa i wiceprezesa sądu powołuje i odwołuje Prezydent RP spośród sędziów tego Sądu, za zgodą Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu.
NSA dzieli się na izby – Finansową, Gospodarczą i Ogólnoadministracyjną. Sędzią sądu może być członkiem tylko jednej izby. Sąd w Warszawie dzieli się na wydziały. W sądzie tym działa Biuro Prezydialne i Biuro Orzecznictwa.
Prezes NSA :
ü Występuje do TK z wnioskami o stwierdzenie zgodności aktu ustawodawczego z konstytucją oraz z wnioskami o ustalenie przez TK powszechnie obowiązującej wykładni ustaw
ü Występuje do Sądu Najwyższego z wnioskami o podjęcie uchwał mających na celu wyjaśnienie przepisów prawnych budzących wątpliwości w praktyce
ü Wnosi rewizje nadzwyczajne od orzeczeń NSA
ü Zwołuje Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA oraz ustala porządek posiedzenia
ü Wyznacza termin posiedzenia Kolegium i przewodniczy jego obradom
Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu tworzą sędziowie, a przewodniczy temu zgromadzeniu prezes NSA. Zgromadzenie ogólne :
ü Opiniuje sprawy przedłożone przez Prezesa NSA lub zgłoszone przez członków zgromadzenia
ü Przedstawia Krajowej radzie sądownictwa kandydatów na sędziów NSA
ü Wyraża zgodzę na powołanie i odwołanie na stanowisko Prezesa i wiceprezesów
ü Ustala skład liczbowy kolegium, wybiera na okres 3 lat jego członków i dokonuje zmian w składzie kolegium
ü Rozpatruje informacje Prezesa o rocznej działalności Sądu
Kolegium Sądu jest organem opiniodawczym i doradczym Prezesa NSA, a jeżeli przepisy prawa tak stanowią – także współdecydującym
Na stanowisko sędziego NSA może być powołany ten, kto :
ü Ma obywatelstwo polskie i korzysta w pełni z prawa cywilnych i obywatelskich
ü Jest nieskazitelnego charakteru
ü Ukończył wyższe studia prawnicze i uzyskał tytuł magistra prawa
ü Ukończył 35 rok życia
ü Pozostawał co najmniej przez 10 lat na stanowisku sędziego, prokuratora albo przynajmniej przez 10 lat wykonywał zawód adwokata, notariusza lub radcy prawnego. Wymóg ten nie dotyczy osób z tytułem naukowym profesora oraz ze stopniem naukowym doktora habilitowanego nauk prawnych
ü Wykazuje się wysokim poziomem wiedzy w dziedzinie administracji publicznej oraz prawa administracyjnego i innych dziedzin prawa związanych z działaniem organów administracji publicznej
C. Zakres właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego
Obecnie na podstawie ustawy z 11 maja 1995r. NSA orzeka w sprawach skarg na:
ü Decyzje administracyjne – wydane przez organy administracji publicznej, czyli w rozumieniu tej ustawy – naczelne i centralne organy administracji państwowej, terenowe organy administracji rządowej, organy jednostek samorządu terytorialnego oraz inne organy w zakresie, w jakim zostały powołane z mocy prawa do załatwiania spraw z zakresu administracji publicznej
ü Postanowienia – wydane w postępowaniu administracyjnym przez organy, o których wyżej mowa, na które służy zażalenie, albo kończące postępowanie, a także rozstrzygające sprawę co do istoty.
Do zakresu działania NSA należy także orzekanie w sprawach skarg na:
ü Postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie
ü Inne, niż wymienione akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa
ü Uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego oraz akty organów administracji rządowej stanowiących przepisy prawa miejscowego
ü Uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone wyżej, ale podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej
ü Akty nadzoru nad działalności organów jednostek samorządu terytorialnego
Sąd rozstrzyga także spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego oraz między organami tych jednostek a terenowymi organami administracji rządowej, a także – między samorządowymi kolegiami odwoławczymi.
Prawo działalności gospodarczej
DZIAŁALNOŚCIĄ GOSPODARCZĄ jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.
ü zarobkowy charakter (osiągnięcie zarobku (zysku) jako cel działalności wykonywanej przez przedsiębiorcę),
ü zawodowy charakter (prowadzenie działalności w sposób fachowy i profesjonalny, co się wiążę z posiadanymi kwalifikacjami i umiejętnościami)
ü zorganizowany sposób wykonywania (określona forma prawna),
ü ciągłość
PRZEDSIĘBIORCĄ jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą
ü osoby fizyczne, wg k.c wyłącznie osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych;
ü osoby prawne, Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną
ü jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, posiadające zdolność prawną np.: spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna,
ü wspólnicy spółki cywilnej, a więc osoby fizyczne na których ciąży obowiązek uzyskania wpisu do ewidencji działalności gospodarczej.
PODJĘCIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
Warunkiem podjęcia działalności gosp. jest uzyskanie wpisu do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym albo – w odniesieniu do osób fizycznych – do Ewidencji Działalności Gospodarczej.
Prowadzenie działalności gospodarczej wymaga:
ü spełnienia określonych warunków (ochrona przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska)
ü posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych
ü wprowadzając towar do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obowiązek zamieszczenia na towarze, jego opakowaniu, etykiecie lub instrukcji informacji w języku polskim zawierających: firmę przedsiębiorcy i jego adres, nazwę towaru oraz wszelkie inne wymagane oznaczenia i informacje
ü posługiwanie się numerem NIP w obrocie prawnym i gospodarczym
KRAJOWY REJESTR SĄDOWY:
ü podniesienie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego
ü zagwarantowanie jawności danych w rejestrach
ü domniemanie prawdziwości danych
ü odpowiedzialność przedsiębiorcy za podanie do rejestru nieprawdziwych danych
ü każdy zainteresowany (osoba fizyczna, przedsiębiorca, organizacja społeczna) może uzyskać informacje o zarejestrowanych przedsiębiorcach
W strukturze Krajowego Rejestru Sądowego znajdują się trzy rejestry:
1) rejestr przedsiębiorców,
2) rejestr stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej,
3) rejestr dłużników niewypłacalnych.
Wpisy do rejestru dokonywane są co do zasady na wniosek zainteresowanego podmiotu (choć ustawa przewiduje również wpisy z urzędu). Składając wnioski należy również uiścić opłatę sądową.
EWIDENCJA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
ü dotyczy przedsiębiorców będących osobami fizycznymi
ü mniejsze wymogi formalne
ü ewidencja jest prowadzona przez gminę właściwą dla miejsca zamieszkania przedsiębiorcy
ü zgłoszenia powinny zawierać: oznaczenie przedsiębiorstwa, PESEL, NIP, adres zamieszkania, przedmiot wykonywanej działalności, informacje o istnieniu lub ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej, dane stałego pełnomocnika, data rozpoczęcia działalności gosp.
ü wpisu do ewidencji działalności gospodarczej dokonuje organ ewidencyjny (wójt, burmistrz lub prezydent miasta)
o Każdy przedsiębiorca jest zobowiązany wystąpić o wpis do Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej, co wiąże się z nadaniem numeru statystycznego REGON.
o Przedsiębiorcy będący podatnikami podlegają obowiązkowi ewidencyjnemu oraz otrzymują numer identyfikacji podatkowej (NIP) z Urzędu Skarbowego, a także jeżeli przedsiębiorca zamierza prowadzić działalność na obszarze całej Unii Europejskiej Euro-NIP. Nadanie NIP następuje w drodze decyzji wydanej przez naczelnika urzędu skarbowego.
o Przedsiębiorca rozpoczynający działalność gospodarczą podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, co się wiąże z koniecznością dokonania odpowiedniego zgłoszenia do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
OGRANICZENIA W DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ:
Ustawa o swobodzie gospodarczej wprowadza pewne mechanizmy regulujące oraz ograniczające swobodę podejmowania działalności gospodarczej. 3 ograniczenia:
ü koncesje
ü system działalności regulowanej
ü zezwolenia i licencje
KONCESJE:
akt administracyjny władzy publicznej – decyzja administracyjna wyrażająca zgodę na podjęcie i prowadzenie przez przedsiębiorcę spełniającego określone w ustawie warunki działalności gospodarczej mających szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny interes publiczny.
Działalności koncesjonowane:
1) wydobywanie kopalin
2) wytwarzanie i obrót bronią i amunicją
3) wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie, przesyłanie, dystrybucja i obrót paliwami i energią
4) ochrona osób i mienia
5) rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych
6) przewozy lotnicze
Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej wprowadziła nową kategorię reglamentacji działalności gospodarczej – działalność regulowaną. O tym czy dana działalność jest działalnością regulowaną decyduje ustawodawca. Wpis do rejestru działalności regulowanej jest dokonywany na wniosek przedsiębiorcy, gdy zostaną spełnione wszystkie warunki. Zaświadczenie o dokonaniu wpisu do rejestru jest wydawane z urzędu. Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej posiada również prawo do kontroli czy przedsiębiorca spełnia warunki wymagane do wykonywania danej działalności regulo...
knsia