Dariusz Sieczkowski, współpraca: Alena Volfová
Czesko-polski
słownik tematyczny
dla uczniów i studentów
wydanie drugie (poprawione i zaktualizowane)
18 000 jednostek leksykalnych
Brno 2009
1
PRZEDMOWA
W ręce czytelników oddaję drugie wydanie czesko-polskiego słownika tematycznego dla uczniów i studentów.
Jest to jednocześnie ostatnie wydanie tej publikacji. Ze względów finansowych prace nad nią nie będą kontynuowane.
Słownik powstawał przez około pięć lat z dłuższymi przerwami. Przez ten czas spotykał się z potężną falą krytyki ze
strony środowiska naukowego polskich bohemistów. Krytyka, choćby i uzasadniona, traci jednak swoją wartość kiedy
jest kierowana w formie wulgaryzmów oraz chamstwa typowego dla środowisk inteligenckich. Słownik powstawał na
złość krytykom, ale ostatecznie zadanie mnie przerosło.
Prace nad drugim wydaniem początkowo miały zostać zakończone w lecie roku 2011.
Poza poprawą błędów najistotniejszą zmianą są nowe bloki tematyczne oraz rezygnacja z niektórych tematów z
pierwszego wydania. W pracach leksykograficznych panuje tendencja, żeby podawać jak najwięcej słów za każdą cenę.
Postanowiłem jednak położyć nacisk na przydatność dla użytkownika oraz jak najmniejszą ilość zajmowanego miejsca.
Pominąłem niektóre tematy, które są szczegółowo opisane w innych słownikach, skupiłem się natomiast głównie na
tematach z dziedzin bezpieczeństwa publicznego i sportu, dla których brakuje szczegółowych opracowań.
Zrezygnowałem również z konwersacji, planuję bowiem napisać oddzielną publikację w formie rozmówek.
Na koniec chciałbym powtórnie podziękować wykładowcom z Akademii Techniczno-Humanistycznej Bielsku-Białej
za zachęcanie do pracy i wsparcie podczas studiów. Tym razem do podziękowań dołączą także moi koledzy i koleżanki
oraz wykładowcy z polonistyki na Uniwersytecie Masaryka w Brnie, ze szczególnym naciskiem dla Pani Aleny
Volfovej, która już trzeci rok współpracuje ze mną przy korekcie zawartości słownika.
Słownik jest przeznaczony dla uczniów i studentów, którym przyda się w przygotowaniu do lekcji i szybkiej powtórce
przerobionego materiału. Chciałbym, żeby posłużył przede wszystkim jako pomoc dla uczniów i studentów z mniej
zamożnych rodzin.
2
SPIS TREŚCI:
1. NA CO DZIEŃ
1. DANE OSOBOWE...............................................................................................................7
2. RZECZY OSOBISTE...........................................................................................................7
3. USŁUGI W MIEŚCIE...........................................................................................................8
4. USŁUGI POCZTOWE.........................................................................................................9
5. USŁUGI TELEKOMUNIKACYJNE....................................................................................11
6. DOM I MIESZKANIE..........................................................................................................13
7. MAJSTERKOWANIE.........................................................................................................15
8. W BIBLIOTECE.................................................................................................................15
9. RUCH DROGOWY............................................................................................................16
10. W OGRODZIE...................................................................................................................17
11. CYRK................................................................................................................................18
12. HAZARD...........................................................................................................................19
13. ZAKŁADY BUKMACHERSKIE..........................................................................................19
14. KINO.................................................................................................................................20
15. OGRÓD ZOOLOGICZNY..................................................................................................20
16. KONKURSY.......................................................................................................................20
17. ZWIERZĘTA DOMOWE....................................................................................................21
2. KOLEJE ŻYCIA
1. CZYNNOŚCI CODZIENNE...............................................................................................24
2. RODZINA..........................................................................................................................25
3. OD NARODZIN DO ŚMIERCI...........................................................................................26
4. ŻYCIE TOWARZYSKIE.....................................................................................................29
5. ŚMIERĆ I POGRZEB........................................................................................................32
6. PROBLEMY.......................................................................................................................33
7. SPÓR................................................................................................................................33
8. KŁAMSTWO I PRAWDA...................................................................................................34
3. CZŁOWIEK
1. CHARAKTER.....................................................................................................................36
2. WYGLĄD..........................................................................................................................40
3. INTELIGENCJA.................................................................................................................43
4. NAŁOGI............................................................................................................................45
5. SEN..................................................................................................................................47
6. SEKS................................................................................................................................48
7. POTRZEBY FIZJOLOGICZNE..........................................................................................49
4. EMOCJE I UCZUCIA
1. WZAJEMNE STOSUNKI..................................................................................................50
2. MIŁOŚĆ...........................................................................................................................51
3. RADOŚĆ.........................................................................................................................53
4. SMUTEK..........................................................................................................................54
5. GNIEW.............................................................................................................................55
6. STRACH I ODWAGA........................................................................................................56
5. SPOŁECZEŃSTWO
1. SPOŁECZEŃSTWO – POJĘCIA OGÓLNE......................................................................58
2. HISTORIA.........................................................................................................................59
3. STARE LUDY I PLEMIONA...............................................................................................60
4. JĘZYKI ŚWIATA................................................................................................................61
5. POLITYKA........................................................................................................................62
6. WYBORY..........................................................................................................................64
3
7. IMIGRACJA......................................................................................................................64
8. WSPÓŁCZESNA NOWOMOWA.......................................................................................65
9. SUBKULTURY...................................................................................................................66
10. ŚRODKI MASOWEGO PRZEKAZU..................................................................................66
11. RELIGIA............................................................................................................................71
6. PRACA
1. BEZROBOCIE...................................................................................................................76
2. PRACA – POJĘCIA OGÓLNE...........................................................................................76
3. STRAJK............................................................................................................................78
4. URLOP.............................................................................................................................79
5. PRACA – OBOWIĄZKI I PRZYWILEJE PRACOWNIKA...................................................79
6. PRACA – CECHY PRACOWNIKA....................................................................................80
7. ZAWODY..........................................................................................................................82
7. BIZNES
1. BANKOWOŚĆ...................................................................................................................84
2. PODATKI..........................................................................................................................86
3. GOSPODARKA.................................................................................................................86
4. TOWARY EKSPORTOWANE I IMPORTOWANE.............................................................87
5. HANDEL...........................................................................................................................88
6. PRZEDSIĘBIORSTWO.....................................................................................................90
7. KSIĘGOWOŚĆ..................................................................................................................90
8. REKLAMA.........................................................................................................................91
9. UBEZPIECZENIA..............................................................................................................91
10. UMOWA............................................................................................................................92
11. PIENIĄDZE.......................................................................................................................93
12. GIEŁDA.............................................................................................................................94
13. RYNEK WALUTOWY........................................................................................................95
14. WALUTY ŚWIATA.............................................................................................................95
8. BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE
1. PRZESTĘPCZOŚĆ POSPOLITA......................................................................................97
2. TERRORYZM..................................................................................................................102
3. SĄDOWNICTWO.............................................................................................................102
4. WIĘZIENIE......................................................................................................................105
5. SŁUŻBY SPECJALNE.....................................................................................................106
6. BROŃ.............................................................................................................................107
7. ARMIA............................................................................................................................108
8. LOTNICTWO...................................................................................................................109
9. MARYNARKA..................................................................................................................110
10. WOJNA...........................................................................................................................111
11. PODSTAWOWE SŁOWNICTWO POTOCZNE...............................................................115
12. SŁOWNICTWO ARCHAICZNE.......................................................................................116
13. KATASTROFY I WYPADKI.............................................................................................117
9. NAUKA
1. NAUKA – POJĘCIA OGÓLNE.........................................................................................121
2. ASTRONOMIA.................................................................................................................121
3. ENERGETYKA................................................................................................................122
4. ELEKTRONIKA I ELEKTROTECHNIKA..........................................................................123
5. MATEMATYKA................................................................................................................125
6. GEOMETRIA...................................................................................................................126
7. LOGIKA..........................................................................................................................127
8. FIZYKA...........................................................................................................................127
9. CHEMIA..........................................................................................................................129
10. JĘZYKOZNAWSTWO.....................................................................................................130
4
11. LITERATURA..................................................................................................................132
12. SAMOCHÓD...................................................................................................................133
13. ORGANIZM.....................................................................................................................134
14. KOMPUTER....................................................................................................................136
15. GRY KOMPUTEROWE...................................................................................................138
16. INTERNET.......................................................................................................................139
17. OPROGRAMOWANIE.....................................................................................................140
18. PRZEMYSŁ.....................................................................................................................142
19. BUDOWNICTWO............................................................................................................143
20. ARCHITEKTURA.............................................................................................................144
21. GENETYKA.....................................................................................................................144
22. JEDNOSTKI MIAR I WAG...............................................................................................145
10. SPORT
1. DYSCYPLINY SPORTOWE............................................................................................146
2. RYWALIZACJA................................................................................................................146
3. DRUŻYNA.......................................................................................................................150
4. IGRZYSKA OLIMPIJSKIE...............................................................................................151
5. PIŁKA NOŻNA.................................................................................................................152
6. HOKEJ NA LODZIE.........................................................................................................155
7. BOKS..............................................................................................................................156
8. KOLARSTWO..................................................................................................................158
9. SKOKI NARCIARSKIE....................................................................................................159
10. FORMUŁA 1....................................................................................................................159
11. SIATKÓWKA...................................................................................................................160
12. KOSZYKÓWKA...............................................................................................................161
13. TENIS.............................................................................................................................162
14. LEKKOATLETYKA..........................................................................................................162
15. GOLF..............................................................................................................................163
16. GIMNASTYKA.................................................................................................................164
17. JEŹDZIECTWO...............................................................................................................164
18. ŁYŻWIARSTWO FIGUROWE.........................................................................................165
19. NURKOWANIE................................................................................................................165
20. PODSTAWOWE SŁOWNICTWO POTOCZNE...............................................................166
11 KULTURA:
1. FILM................................................................................................................................167
2. TEATR............................................................................................................................168
3. MUZYKA.........................................................................................................................170
4. INSTRUMENTY MUZYCZNE..........................................................................................171
5. SZTUKI PLASTYCZNE...................................................................................................172
6. RZEŹBA..........................................................................................................................174
7. SHOWBIZNES.................................................................................................................174
12. PRZYRODA
1. WODA.............................................................................................................................176
2. LĄD.................................................................................................................................178
3. GÓRY.............................................................................................................................179
4. POGODA.........................................................................................................................179
5. POWIETRZE...................................................................................................................183
6. SSAKI.............................................................................................................................183
7. PTAKI.............................................................................................................................185
8. RYBY I WĘDKARSTWO.................................................................................................186
9. RÓŻNE ZWIERZĘTA......................................................................................................187
10. DRZEWA.........................................................................................................................188
11. ROŚLINY........................................................................................................................189
5
13. ŚWIAT WOKÓŁ NAS
1. ZMYSŁY.........................................................................................................................190
2. KOLORY.........................................................................................................................191
3. RUCH.............................................................................................................................192
4. KSZTAŁT........................................................................................................................193
5. DŹWIĘK..........................................................................................................................194
6. PRZESTRZEŃ.................................................................................................................195
7. PIERWIASTKI..................................................................................................................196
8. MIASTO..........................................................................................................................197
9. WIEŚ..............................................................
rotheden