enzymy klinicznie wazne - skrypt.pdf - Enzymy - Jacek-Paulina

AMINOTRANSFERAZA ALANINOWA I ASPARAGINOWA

AlAT i AspAT , enzymy indykatorowe narzadowo niespecyficzne

FUNKCJA: przenoszenie grup aminowych z aminokwasów na alfa-ketokwasy

akceptor: kwas alfa-ketoglutarowy przekształcany w L-glutaminian

– proces odwracalny

– jeden z pierwszych etapów przekształcania grupy aminowej cząsteczki aminokwasu w mocznik

KOENZYM: fosforan pirydoksalu (aktywna forma wit. B 6 )

alanina + kwas alfa-ketoglutarowy AlAT

kwas pirogronowy + kwas L-glutaminowy

kwas asparaginowy + kwas alfa-ketoglutarowy AspAT kwas szczawiooctowy + kwas L-glutaminowy

WYSTĘPOWANIE: wątroba (przewaga AlAT), mięsień sercowy (AspAT), ponadto mięśnie, nerki, trzustka, śledziona, płuca, inne narządy

IZOENZYMY: I – cytoplazmatyczny (alfa-globulina, wytrąca się rivanolem) → przekształca szczawiooctan w asparaginian i pirogronian w alaninę

II – mitochondrialny (gamma- i beta2-globuliny) → przekształca asparaginian w szczawiooctan i alaninę w pirogronian

– można rozdzielić elektroforetycznie lub rivanolem

PRZYCZYNY WZROSTU AKTYWNOŚCI:

– zawał mięśnia sercowego

– choroby wątroby – uszkadzanie hepatocytów

– zawały płuca, mózgu, nerki, śledziony, jelit

– choroby mięśni (urazy, dystrofie, zapalenia)

– ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego

– ostre zapalenie trzustki

– włośnica, zabiegi kardiochirurgiczne, zapalenie wsierdzia, zatrucie ciążowe, przełom hemolityczny, zespół zmiażdżenia, oparzenia,

naświetlanie promieniami X, i in.

– zażywane leki (glikokortykosterydy, erytromycyna, doustne środki antykoncepcyjne, tetracykliny, morfina)

WSKAŹNIK DE RITISA: stosunek aktywności AspAT do AlAT (obliczany w stanach patologicznych, nie przekraczających 5-krotnej normy)

powyżej 1 → norma

0,6 – 0,7 → patologia wątroby (WZW, hemochromatoza, uszkodzenia polekowe i toksyczne, autoimmunologiczne zapalenia

wątroby)

przewlekłe aktywne zapalenie wątroby – AspAT > AlAT (surowica)

ostre zapalenie wątroby – AspAT < AlAT (surowica)

NORMA: <510 nkat/l <30 U/l (surowica)

strona | 1

ALFA-AMYLAZA

hydrolaza, α (EC 3.2.1.1), β (EC 3.2.1.2) i γ (EC 3.2.1.3), enzym ekskrecyjny

FUNKCJA: hydroliza skrobi i glikogenu

substraty: wielocukry należące do alfa-glukanów

– powinowactwo enzymu do tych substratów wzrasta w miarę wydłużania się łańcucha cukrowego

– w wyniku działa amylazy powstają dekstryny → maltotrioza → maltoza

– hydroliza ustaje gdy enzym zbliży się do rozgałęzienia cząsteczki cukrowca (powstają dekstryny graniczne)

CENTRUM KATALITYCZNE: Ca 2+

– czynnik stablilizujący

– odpowiedzialny za aktywną konformację

wersenian, cytrynian, szczawian → wiążą Ca 2+ → hamowanie aktywność alfa-amylazy

WYSTĘPOWANIE: trzustka, ślinianki, wątroba, nerki, płuca, śledziona, serce, mięśnie szkieletowe, mózg

– śladowe ilości we wszystkich tkankach

– w płynach ustrojowych największa aktywność w soku trzustkowym i ślinie, mniejsza w surowicy i moczu

IZOENZYMY:

– trzustkowe (P 1 , P 2 , P 3 )

– z gruczołów ślinowych (S 1 , S 2 , S 3 )

– ze śluzówki jelita cienkiego (P 2 )

– z gruczołu mlecznego (S 1 , P 2 , S 2 )

– z komórek nabłonka kanalików Mullera jajników i jąder (O 1 , O 2 )

– mocz zawiera takie same izoenzymy jak surowica → P i S (u kobiet przed menstruacją i w czasie laktacji także O 1 )

– najważniejsze izoenzymy (trzustkowe) można oznaczyć za pomocą immunoinhibicji z wykorzystaniem przeciwciał hamujących

aktywność izoenzymów S

METODA CARAWAY'A: oznaczenie aktywności alfa-amylazy

jednostka aktywności amylazy → zhydrolizowanie 10mg skrobi w ciągu 30min do stopnia, w którym

zanika reakcja z jodem; w odniesieniu do 100ml materiału badanego

absorbancja próby badanej nie może być mniejsza niż 50% absorbancji

próby kontrolnej (aktywność 400 j.C. / 100ml)

METODA EPS: oznaczenie aktywności alfa-amylazy

krótkie maltooligosacharydy (3 – 7 reszt glukozy) + p-nitrofenol + mostek etylidenowy (na końcu red.)

alfa-amylaza

krótkie maltooligosacharydy (3 – 7 reszt glukozy) + p-nitrofenol

glukozydaza

uwolnienie barwnego nitrofenolu

WZROST AKTYWNOŚCI:

• ostre zapalenie trzustki (samostrawienie trzustki, wzrost aktywności w moczu i surowicy, po 20-30h od

wystąpienia pierwszych objawów wartość jest maksymalna, w moczu aktywność wzrasta z

opóźnieniem 6-10h, normalizacja aktywności po 4-10 dniach)

• zatkanie przewodu trzustkowego lub żółciowego wspólnego

• zaostrzenie przewlekłego zapalenia trzustki

• urazy trzustki

• ostre schorzenia narządów jamy brzusznej („ostry brzuch”)

wzrost aktywności alfa-amylazy

oraz lipazy w surowicy i moczu

• zapalenie ślinianek

• zapalenie przewodów ślinianek

• choroby jajników i jąder

• nowotwory wydzielające ektopowo amylazę

wzrost aktywności alfa-amylazy

w moczu i surowicy

strona | 2

• niewydolność nerek

• makroamylazemia (immunoglobuliny, najczęściej IgA, wiążą jeden spośród izoenzymów amylazy,

najczęściej S lub P, na zasadzie reakcji antygen-przeciwciało w większe kompleksy, które nie

przesączają się przez błonę filtracyjną kłębuszka filtracyjnego)

wzrost aktywności w surowicy,

obniżenie w moczu

• kortykosterydy

• salicylany

• sulfonamidy

• tetracykliny

wzrost aktywności

• faza przewlekła chorób, w której dochodzi do znacznego uszkodzenia trzus

trzus

obniżenie aktywności alfa-

amylazy w surowicy i moczu

• faza przewlekła chorób, w której dochodzi do znacznego uszkodzenia wątroby

• zatrucie barbituranami

NORMA:

1,9 – 4,9 nkat/l 60-160 j.C. (surowica)

1,9 – 9,8 nkat/l 60 – 320 j.C . (mocz)

strona | 3

FOSFATAZA ZASADOWA

hydrolaza, EC 3.1.3.1 , enzym ekskrecyjny

FUNKCJA: hydrolityczne odszczepienie reszty ortofosforanowej z organicznych estrów kwasu fosforowego – defosforylacja

wysoce nieswoisty względem części organicznej hydrolizowanego estru

OPTIMUM PH: 8,5 – 10

WYSTĘPOWANIE: duże ilości w tkance kostnej, błonie śluzowej jelita, wytwarzany także przez łożysko, niektóre tkanki nowotworowe, nerki i

wątrobę

wewnątrz komórki: jądro, mitochondria, lizosomy, cytoplazma

IZOENZYMY:

Izoenzymy

kostny

wątrobowy

jelitowy

łożyskowy

kwaśne środowisko (rozpad na

podjednostki)

temperatura 56 O C

po 5min.

po dłuższym czasie

wersenian sodu

mocznik

fenyloalanina

ruchliwość elektroforetyczna pod

wpływem neuraminidazy

zmniejszona

niezmieniona

zmniejszona

ruchliwość elektroforetyczna

szybka

najszybsza

wolna

wychwytywany przez

Metra (?) -

immunofiksacja

IZOENZYMY BĘDĄCE MARKERAMI NOWOTWOROWYMI: Regan, Nagao, Kasahara

rak płuc, żołądka, wątroby, nerek, gruczołu krokowego

ruchliwość elektroforetyczna podobna do frakcji łożyskowej

występują w surowicy, nie w każdym przypadku nowotworu

FIZJOLOGICZNE ZWIĘKSZENIE AKTYWNOŚCI:

– u dzieci w wyniku rozwoju kości

– u kobiet pod koniec ciąży (z powodu produkcji ciepłotrwałego izoenzymu łożyskowego, powrót do normy ok. 20 dni po porodzie)

PATOLOGICZNE ZWIĘKSZENIE AKTYWNOŚCI

– choroby wątroby i dróg żółciowych przebiegające z zastojem żółci (żółtaczka mechaniczna, marskość zaporowa wątroby)

– choroby kości związane ze zniszczeniem i przebudową tkanki kostnej (włókniste torbielowate zapalenie kości w przebiegu nadczynności

przytarczyc, zniekształcające zapalenie kości w chorobie Pageta, osteoblastyczne guzy kości, zapalenie szpiku kostnego, gruźlica kości,

długotrwałe unieruchomienie, niedobór witaminy D)

izoenzym kostny jest markerem kościotworzenia (jak osteokalcyna)

NORMA:

580 – 1400 nkat/l

35 – 84 U/l (surowica)

strona | 4

FOSFATAZA KWASNA

hydrolaza, EC 3.1.3.2, APC, enzym ekskrecyjny

FUNKCJA: hydrolityczne odszczepienie reszty ortofosforanowej z organicznych estrów kwasu fosforowego – defosforylacja

wysoce nieswoisty względem części organicznej hydrolizowanego estru

OPTIMUM PH: 3,4 – 6,2 (różny dla poszczególnych izoenzymów)

WYSTĘPOWANIE: gruczoł krokowy, płytki krwi, erytrocyty, makrofagi, wątroba, śledziona, nerki

surowica, żółć, mocz

INHIBITORY: formaldehyd (izoenzym nerkowy, erytrocytarny, wątrobowy, trombocytarny)

fluorki (słabo hamują izoenzym nerkowy)

winian (słabo hamują izoenzym nerkowy, silnie sterczowy)

L-winian (bardzo słabo hamuje izoenzym erytrocytarny, wątrobowy, trombocytarny)

szczawiany

IZOENZYM STERCZOWY:

– najważniejsze znaczenie diagnostyczne

– nadmierny wzrost aktywności uznawany za wskaźnik istnienia raka gruczołu krokowego

– prawidłowa aktywność w osoczu = 1 U/l

– wydalana z moczem

– aktywność w moczu wzrasta u chłopców podczas dojrzewania płciowego

PATOLOGICZNY WZROST AKTYWNOŚCI:

– rak gruczołu krokowego

– zawał gruczołu krokowego

– stan po zabiegu chirurgicznym przeprowadzonym na gruczole krokowym

– stany zakrzepowo-zatorowe, przełomy hemolityczne

– choroby układu kostnego (np. choroba Pageta, przerzuty nowotworowe do kości)

– choroby wątroby (żółtaczka mechaniczna, marskość)

– ostre uszkodzenie nerek

– choroby układu limforetikularnego z zajęciem wątroby lub kości

– choroba reumatyczna

NORMA: 30 – 90 nkat/l 1,8 – 5,4 U/l (całkowita; surowica)

do 25% aktywności całk.

(izoenzym sterczowy; surowica)

strona | 5

enzymy klinicznie wazne - skrypt.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: