Testy kliniczne
Staw barkowy
1. Chwyt Lodmana
Badanie ruchomości biernej w stawie ramiennym
Wykonanie: badający stoi za chorym i układa swoją rękę na barku w taki sposób, aby kciuk fiksował łopatkę tuż pod jej grzebieniem, palec wskazujący leży nad brzusznym brzegiem wyrostka barkowego i jest zwrócony w kierunku szczytu wyrostka kruczego, a pozostałe palce znajdują się przed wyrostkiem barkowym. Drugą ręką wykonuje się ruchy ramieniem pacjenta we wszystkich kierunkach.
Interpretacja:
W czasie testu można wykryć trzeszczenie w stawie ramiennym, objawy przeskakiwania (np. zwichnięcie ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego) lub ograniczenie ruchomości stawu. Należy zbadać palpacyjnie wrażliwość na ucisk najważniejszych punktów kostnych tj, guzek większy i mniejszy kości ramiennej, wyrostek kruczy, staw barkowo- obojczykowy i mostkowo- obojczykowy, ponadto stabilność stawów, obecność bólów uciskowych ścięgien pierścienia rotatorów. Określany jest również zakres ruchomości stawu z wyjściowej pozycji zerowej, czynny i bierny zakres ruchów oraz zakres i lokalizacja, przez jakich pojawiają się dolegliwości bólowe.
Ograniczenie czynnej i biernej ruchomości w ramieniu we wszystkich kierunkach występuje przy barku zamrożonym. We wczesnym okresie, po przerwaniu pierścienia rotatorów, dochodzi jedynie do ograniczenia czynnego zakresu ruchów, bierny pozostaje bez zmian. Przy uszkodzeniach zestarzałych lub zaawansowanym zespole cieśni podbarkowej obserwujemy ograniczenie ruchomości, jak przy zamrożonym barku.
2. Test Dowborna
Wskazuje na zapalenie kaletki podbarkowej
Wykonanie: podczas gdy jedną ręką badający odwodzi, ze średniego odwiedzenia kończynę górną pacjenta, drugą ręką bada palpacyjnie przestrzeń podbarkową od strony brzuszno- bocznej. W czasie biernego odwodzenia ramienia do 90º badający wywiera punktowy ucisk pod wyrostkiem barkowym.
Interpretacja: bóle podbarkowe, które ulegają zmniejszeniu podczas odwodzenia świadczą o zapaleniu kaletki. Podczas odwodzenia mięsień naramienny znajduje się nad brzegiem kaletki podbarkowej. Prowadzi to do złagodzenia bólu.
3. Test mięśnia nadgrzebieniowego
Wykonanie: test można wykonać u chorego stojącego lub siedzącego. Ramię pacjenta, wyprostowane w stawie łokciowym jest odwodzone do 90º, zginane do przodu do 30º oraz ustawiane w rotacji wewnętrznej. W czasie odwodzenia i zgięcia w płaszczyźnie poziomej badający wywiera skierowany od góry nacisk na przedramiona.
Interpretacja: test jest dodatni, jeżeli wywołuje mniej lub bardziej nasilony ból, a pacjent nie jest w stanie odwieść ramienia do 90º oraz utrzymać go wbrew naciskowi („drop arm sign”).
Przy rotacji wewnętrznej (kciuk skierowany w kierunku podłoża) oceniane są głównie części grzbietowe (mięsień nadgrzebieniowy), natomiast przy zewnętrznej- brzuszne części pierścienia rotatorów. Dodatkowo można wykonać test polegający na utrzymaniu kończyny na poziomie łopatek po ich odwiedzeniu do 90º,z wyprostowanymi stawami łokciowymi oraz dłońmi zwróconymi ku górze, tzn. w maksymalnej rotacji zewnętrznej.
Test ten jest podobny do opisanego przez Jobe’a, lecz ramiona zrotowane są w przeciwną stronę; jeżeli w czasie jego przeprowadzania pojawią się dolegliwości bólowe i trudności w utrzymaniu pozycji, świadczy to o chorobie mięśnia podłopatkowego, głównie zaś jego części górnej.
Ponieważ za rotację wewnętrzną oprócz mięśnia podłopatkowego odpowiedzialne są mięsień piersiowy większy i najszerszy grzbietu, to w przypadku gdy występują w nich zmiany chorobowe, test nie jest wystarczająco specyficzny.
4. Test mięśnia podłopatkowego
Wykonanie: test ten po odwróceniu może być stosowany do oceny mięśnia podgrzebieniowego. Przy nie w pełni zbliżonym do tułowia stawie łokciowym porównuje się w obu stawach ramiennych bierną rotację zewnętrzną, a następnie czynną rotację wewnętrzną wbrew oporowi.
Interpretacja: zwiększona w porównaniu z drugą stroną bierna rotacja zewnętrzna świadczy o uszkodzeniu mięśnia podłopatkowego; nie jest ona znaczna, gdy uszkodzona jest tylko górna jego część.
Główną przyczyną wzrostu rotacji zewnętrznej jest utrata funkcji mięśnia podłopatkowego, a nie samo jego uszkodzenie.
Choroby mięśnia podłopatkowego objawiają się osłabieniem siły rotacji wewnętrznej oraz dolegliwościami bólowymi. Osłabienie siły z niewielkimi dolegliwościami bólowymi świadczy raczej o przerwaniu; przy większych bólach, w większości przypadków, różnicowanie między obecnością i brakiem przerwania mięśnia nie jest możliwe.
Specyficznym testem dla mięśnia podłopatkowego jest wykonanie czynnej rotacji wewnętrznej za plecami, przy czym kończyna górna jest zgięta w stawie łokciowym do 90º i odciągana w kierunku grzbietowym od części lędźwiowej kręgosłupa. Bierna rotacja wewnętrzna jako złożony ruch w stawie ramiennym i znajdującym się między łopatką i klatką piersiową może być oceniona kciukiem w zależności od bezpośrednio osiąganych nim wyrostków rylcowatych części piersiowej i lędźwiowej kręgosłupa.
5. Test mięśnia podgrzebieniowego
Wykonanie: test może być wykonany u chorego w pozycji siedzącej i stojącej. Najlepiej jeżeli zostanie przeprowadzony obustronnie. Ramiona pacjenta zwisają wolno, stawy łokciowe są zginane do kąta 90º, lecz nie przylegają bezpośrednio do tułowia. Badający układa swoje dłonie na grzbietach rąk chorego. Pacjent proszony jest o zrotowanie na zewnątrz przedramion wbrew oporowi stawianemu przez ręce badającego.
Interpretacja: bóle lub osłabienie rotacji zewnętrznej świadczą o chorobie mięśnia podgrzebieniowego. Osłabienie rotacji przemawia za jego uszkodzeniem, ponieważ w większości przypadków przerwanie mięśnia podgrzebieniowego nie sprawia dolegliwości bólowych.
6. Niespecyficzny test mięśnia nadgrzebieniowego
Wykonanie: pacjent w pozycji siedzącej powinien początkowo odwiedzione ramię do kąta 90º dalej odwodzić wbrew oporowi jaki stwarza ręka badającego ułożona na przedramieniu.
Interpretacja: osłabienie przy odwodzeniu i/lub bóle świadczą o chorobie ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego.
7. Bolesny łuk
Wykonanie: z pozycji pośredniej wykonywane jest bierne i czynne odwodzenie ramienia.
Interpretacja: bóle przy odwodzeniu w zakresie między 70 i 120º (rys. 75b) świadczą o uszkodzeniu ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego, które w tym czasie jest uciskane między guzkiem większym i wyrostkiem barkowym (zespół ciasnoty podbarkowej). W przypadku zajęcia stawu barkowo- obojczykowego dolegliwości bólowe występują przy odwodzeniu do kąta 140-180º (rys. 75c.)
Powyżej kąta 120º dolegliwości bólowe zwykle nie występują.
W czasie badania czynnych i biernych ruchów można ominąć bolesny łuk, ponieważ kończyna górna w czasie odwodzenia ulega jednocześnie rotacji zewnętrznej, co zwiększa przestrzeń między wyrostkiem barkowym i przechodzącą pod nim chorą częścią ścięgna pierścienia rotatorów. W takich przypadkach zespół ciasnoty podbarkowej może nie występować w zakresie ruchu od 70 do 120º.
Przyczyną ciasnoty podbarkowej i bolesnego łuku mogą być oprócz całkowitych lub częściowych uszkodzeń pierścienia rotatorów obrzęki i zapalenia kaletek, zmiany na brzegu wyrostka barkowego oraz- rzadko- zwyrodnienie w stawie barkowo- obojczykowym.
8. Test trzasku
Badanie przemieszczenia ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego.
Wykonanie: badający palcem wskazującym i środkowym jadnej ręki ocenia bruzdę międzyguzkową, drugą ręką obejmuje staw promieniowo- nadgarstkowy odwiedzionej do kąta 80-90º i zgiętej do kąta prostego w stawie łokciowym kończyny górnej pacjenta, a następnie wykonuje bierne naprzemienne ruchy rotacyjne w stawie ramiennym.
Interpretacja: w przypadku podwichnięcia ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego z bruzdy międzyguzkowej można palcem wyczuć przeskakujące ścięgno.
9. Test szufladki przedniej i tylnej
Wykonanie: pacjent siedzi. Badający stoi za chorym. W czasie badania prawego ramienia lewą ręką obejmuje i stabilizuje obojczyk oraz górny brzeg łopatki, podczas gdy prawa ręką wykonuje ruchy barku lub głowy kości ramiennej w kierunku brzusznym i grzbietowym.
Interpretacja: wyraźna brzuszna i grzbietowa ruchomość głowy kości ramiennej z lub bez bólu świadczy o niestabilności.
Staw łokciowy
10. Test wymuszonego szpotawienia
Wskazuje na niestabilność więzadłową.
Wykonanie: pacjent siedzi trzymając wyprostowaną kończynę górną. Jedną ręką badający stabilizuje od strony przyśrodkowej ramię, a drugą w stawie łokciowym przywodzi przedramię chorego.
Interpretacja: w tym teście oceniania jest stabilność więzadeł pobocznych po stronie promieniowej stawu łokciowego. Porównując obie strony zwracamy uwagę na bóle oraz nieprawidłowy (nadmierny) zakres ruchu.
11. Test wymuszonego koślawienia
Wykonanie: pacjent siedzi trzymając wyprostowaną kończynę górną. Badający stabilizuje jedną ręką od boku ramię, a drugą w stawie łokciowym odwodzi przedramię chorego.
Interpretacja: w tym teksie oceniana jest stabilność więzadeł pobocznych po stronie łokciowej stawu łokciowego. Porównując obie strony należy zwrócić uwagę na występowanie dolegliwości bólowych oraz nadmierną ruchomość.
12. Test Thomsona (objaw łokcia tenisisty)
Wskazuje na obecność zespołu bolesności bocznego przedziału stawu łokciowego.
Wykonanie: pacjent jest proszony o nieznaczne wyprostowanie nadgarstka, zgięcie palców w pięść oraz wyprostowanie stawu łokciowego. Jedna ręka badającego fiksuje nadgarstek od strony dłoniowej, podczas gdy druga obejmuje pięść chorego. Następnie chory powinien prostować pięść wbrew oporowi badającego lub badający powinien starać się zginać dłoniowo wyprostowany nadgarstek wbrew oporowi stawianemu przez chorego.
Interpretacja: znaczy ból nad bocznym nadkłykciem i po stronie promieniowej loży mięśni prostowników skłania do podejrzenia obecności zespołu bolesności bocznego przedziału stawu łokciowego.
13. Objaw łokcia gracza w golfa
Świadczy o obecności zespołu bolesności przyśrodkowego przedziału stawu łokciowego.
Wykonanie: pacjent zgina łokieć oraz dłoniowo rękę. Badający chwyta rękę chorego. Drugą ręką fiksuje ramię. Pacjent powinien starać się wbrew oporowi ręki badającego wyprostować kończynę górną w stawie łokciowym.
Interpretacja: bóle nad nadkłykciem przyśrodkowym świadczą o zespole bolesności przedziały przyśrodkowego stawu łokciowego (łokieć gracza w golfa).
6
Skaut26