CHIRURGIA SZCZĘKOWO-TWARZOWA
W1 03.03.2006
Urazy szczękowo-twarzowe
Głowa składa się z dwóch głównych części:
1. część twarzowa czaszki – trzewna
2. część mózgowa
Część twarzowa:
Najbardziej do przodu wysunięta do przodu część głowy – tworzy jej przednią ścianę. Od przodu ma kształt owalny u góry zaś jest oddzielona od czaszki mózgowej linią włosów. Od dołu ogranicza ją od szyi fałd bródkowo - szyjny. Obie linie – górna i dolna zbiegają się ku tyłowi łącząc się na wysokości uszu, ograniczając od tyłu część twarzową czaszki.
Twarz to część twarzowa czaszki poniżej brwi.
Część twarzowa czaszki dzieli się na piętra:
§ górne
§ środkowe
§ dolne.
Twarz dzieli się na:
§ górny masyw twarzy (GMT)
§ dolny masyw twarzy (DMT)
GMT jest to środkowe piętro twarzoczaszki – 13 zespolonych ze sobą kości:
§ 1 nieparzysta - lemiesz
§ 6 parzystych - nosowa, łzowa, szczękowa, jarzmowa, podniebienna, małżowina nosowa dolna
GMT jest podwieszony do przedniej podstawy czaszki i połączony mocnymi szwami z kośćmi:
§ czołową
§ sitową
§ klinową
§ jest zbudowany z kości zbitej i gąbczastej.
GMT jest zbudowany z kości zbitej i gąbczastej jednak w wielu miejscach poprzedzielany jest cienkimi i kruchymi papierowtymi kościami.
W obszarze anatomicznym GMT wg Felizeta wyróżnia się trzy łuki:
§ kłowy,
§ jarzmowy,
§ skrzydłowy,
§ i trzy linie strefy osłabienia – Le Fort I, II, III.
Pozwoli to na wyróżnienie rozdzieleń:
§ wysokich
§ średnich
§ niskich czaszkowo-twarzowych
Trzy linie osłabienia wg Rene Le Forta:
1. Wysokie rozdzielenie czaszkowo-twarzowe – Le Fort III:
§ całkowite oderwanie GMT od kości podstawy czaszki. GMT zawiera obie kości nosowe, sitowe, szczęki oraz jarzmowe
2. Średnie rozdzielenie czaszkowo-twarzowe – Le Fort II:
§ piramidowe – oderwanie i przemieszczenie monobloku dwu szczękowego w kształcie piramidy obejmującej również obie kości nosowe najczęściej w połowie oraz przednią część sitowia. Nigdy nie dochodzi do rozdzielenia czaszki jarzmowego. Masyw jarzmowy pozostaje nadal zespolony z kością
3. Niskie rozdzielenie czaszkowo-twarzowe – Le Fort I:
§ podstawne oderwanie i przemieszczenie w bloku od reszty GMT płyty podniebiennej wraz z wyrostkami zębodołowymi i dolnymi częściami wyrostków skrzydłowych kości klinowej.
Podział wg Sichera:
Trzy parzyste i symetryczne słupy z beleczek istoty gąbczastej. Rozpoczynają się na wyrostkach zębodołowych, idą do góry aż do podstawy czaszki, tam łączą się z łukami podporowymi Felitza.
Belki oporowe Oberdmana – strefy wzmocnień istoty zbitej.
· Le Fort III – strop sitowy – blaszka sitowa nie uszkodzona
· Le Fort II – trzon kości jarzmowej - nie jest uszkodzony
· Urazy izolowane – wydzielone, dyslokacje
Uraz pada centralnie na piramidę kości nosa i doprowadza do jej złamania na przyśrodkowo – dolnych brzegach.
Leczenie: chirurgiczne zrekonstruowanie przyśrodkowo – dolnych brzegów oczodołu i nosa, jednoczasowo.
Duża siła, centralnie na piramidę nosa.
Po wypadku:
- ocena stanu chorego
- drożność dróg oddechowych
- zatrzymać krwawienie
- anatoksyna, antybiotyk
- równowaga wodno – elektrolitowa
I. Izolowane złamanie dna oczodołu -„objaw spadającej kropli” w RTG – pośredni objaw radiologiczny złamania dna oczodołu.
Leczenie:
- zachowawczo - jeżeli nie ma dyslokacji
- chirurgicznie - upośledzenie odwodzenia żuchwy
- zaburzenia anatomiczno – czynnościowe
Objawy:
- podwójne widzenie
- zapadnięcie się gałki ocznej w głąb oczodołu
wskazania bezwzględne – szpetota
- upośledzenie odwodzenia żuchwy
- odzyskanie prawidłowego widzenia
wskazania względne – asymetria twarzy
- niedoczulica
Cel:
- odpowiedni kształt
- skorygowanie podwójnego widzenia, opadania powiek
- zapewnienie ruchomości żuchwy
- likwidacja zaburzeń czucia.
Przyczyny urazów szczękowo – twarzowych:
1. wypadki komunikacyjne
2. pobicia
3. wypadki związane z wykonywaną pracą
Mechanizm
Parzysty układ 16-u kości tworzących wraz z żuchwą szkielet czaszkowo - twarzowy warunkuje istnienie miejsc położonych centralne lub po bokach, które są najbardziej wysunięte w stosunku do pozostałych części szkieletu. One to właśnie skupiając i pochłaniając większość przypadków urazów spełniają jednocześnie rolę zderzaków twarzowych:
1. zderzak czołowo – gładzikowy
2. zderzaj jarzmowy
3. zderzak przysieczny
4. zderzak bródkowy
5. zderzak nosowy
Złamania szkieletu czaszkowo-mózgowego powstają w 2 głównych mechanizmach:
· w mechanizmie bezpośrednim w wyniku zmiażdżenia
· w mechanizmie pośrednim w wyniku wyprostowania fizjologicznych krzywizn szkieletu
Strefy przyłożenia urazów:
· kierunek podania urazów
· punkt i powierzchnia przyłożenia w antomoiczym obszarze szkieletu czaszkowo – twarzowego – znaczenie ma siła, przyłożenie, kierunek
W osi pionowej 3 typy:
· wysoki (czaszkowy)- uraz pada na obszar sklepienia czoła, guzów czołowych, łuków brwiowych
· niski (twarzowy) - uraz w jakimkolwiek punkcie masywu górnego lub dolnego twarzy, dotyczy też żuchwy
· globalny (czaszkowo-twarzowy) - uraz o dużej sile, szerokiej powierzchni, łączy w sobie 1 i 2.
W osi poziomej:
· Centralny – środek części sklepienia czoła, gładzizna, piramida nosa, okolica przysieczna, żuchwa.
· Boczny – po jednej stronie guz czołowy, łuk brwiowy, górny brzeg oczodołu, wyrostek jarzmowy kości czołowej, boczny i dolny brzeg oczodołu, kość jarzmowa, żuchwa
· Obrażenia miejscowe
· Obrażenia wielomiejscowe
· Obrażenia wielonarządowe
Zasady postępowania:
1. Ocena stanu ogólnego ABCD
2. Rozpoznanie wszystkich złamań i innych obrażeń
3. Ustalenie wymogów leczenia ogólnego
4. Jak najszybsze rozpoczęcie leczenia
Leczenie miejscowe:
Nastawienie natychmiastowe- wykonać ręcznie lub chirurgicznie bezpośrednio z odsłonięciem szczeliny złamania lub pośrednio.
Nastawienie czasowe- wyciągi elastyczne zewnętrzne i wewnętrzne.
® 2006 AŁ
teresawawa