botanika -zagadnienia na egzamin, opracowanie.doc

EGZAMIN!

1.       Czym jest i czym się zajmuje któraś z podanych dziedzin nauki: cytologia, histologia, anatomia, fizjologia, morfologia, embriologia, kariologia, ekologia, fenologia, systematyka i geografia roślin lub fitosocjologia

2.       Jak można wyjaśnić, że wszystkie cechy rośliny można zakodować za pomocą 4 zasad DNA?

3.       Transkrypcja, translacja lub cały proces od DNA do białka – opisać.

4.       Czym są i jaką pełnią funkcję pasemka Caspary’ego?

5.       Czym jest blaszka środkowa?

6.       Gdzie występuje i jakie pełnie funkcje miękisz asymilacyjny?

7.       Tkanki liścia – wymienić

8.       Budowa i funkcje ściany komórkowej

9.       Kolejność tkanek w pniu (od zewnętrznej do wewnętrznej lub odwrotnie)

10.   Wiązki przewodzące otwarte i zamknięte – co to i różnice

11.   Włośniki – czym są, jakie pełnią funkcje?

12.   Wyjaśnić mechanizm opadania liści jesienią i wyjaśnić dlaczego tak się dzieje

13.   Co powstaje z zygoty?

14.   Organelle – zapisane mam tylko jako hasło – pewnie będzie któraś do opisu i podania funkcji np. czym jest wakuola i jakie pełni funkcje

15.    

16.   Merystemy – podział, rodzaje, funkcje i ogólnie co to jest

17.   Jakie wiązki przewodzące występują u jedno- lub dwuliściennych?

18.   Czapeczka – co to jest i jakie pełni funkcje

19.   Czym są rośliny jednopienne?

20.   Na czym polega jesienna zmiana barwy liści?

21.   Twardziel i biel – co to i funkcje

22.   Gdzie występuje tkanka spichrzowa i jakie pełni funkcje?

23.   Jak można odróżnić korzeń od pędu podziemnego?

24.   Dzięki czemu widać słoje przyrostów rocznych?

25.   Na czym polega fotosynteza?

26.   Coś o budowie owocu – m .in. co z czego powstaje, może być pytanie typu narysuj zalążnie górną/dolną

27.   Czym jest owoc rzekomy?

28.   Jak odróżnić kolce od cierni?

29.   Aparaty szparkowe – jedno z bardziej lubianych zagadnień;)

30.   Czym się różni biel od bielma?

31.   Nasiona bezbielmowe.

32.   Budowa nasienia

33.   Funkcje łyka/drewna

34.   Różnice pomiędzy genotypem a fenotypem

35.   Czym jest kalus?

36.   Różnica pomiędzy błoną komórkową a ścianą komórkową.

37.   Różnice pomiędzy komórką roślinną a zwierzęcą

38.   Narysować schemat kwiatu i nazwać elementy

39.   Jak odróżnić, czy dany kwiat jest wiatropylny czy zapylany przez owady?

40.   Crossing over

41.   …

Cytologia- biologia komórki, nauka o budowie wewnętrznej i funkcji komórki

Histologia- nauka o rozwoju, budowie i funkcjach tkanek

Anatomia- nauka zajmująca się badaniem budowy i kształtu organizmów

Fizjologia-nauka o mechanizmach rządzących przebiegiem czynności życiowych organizmów

Biologia roślin- Botanika

Kariologia- jądro komórkowe, materiał genetyczny

Embriologia-rozwój zarodkowy roślin

Cytologia- komórki roślin

Fitosocjologia-zbiorowiska roślin

Fenologia- dziedzina zajmująca się fazami rozwojowymi

Systematyka-nauka o pokrewieństwie roślin

Pasemka Casparego- suwerenny pierścień nieprzepuszczalny dla wody, chroni przed wchodzeniem wody niekorzystnej, wymuszają aby transport wody był przez protoplast ( sympoplastyczny transport wody)

Blaszka środkowa- znajduje się pomiędzy ścianami pierwotnymi sąsiadujących komórek, jest warstwą łączącą komórki dzięki pektynom, gdy blaszka ulegnie rozpuszczeniu komórki mogą się przesuwać ( gotowanie jarzyn)

Omnipotencjalność – zdolność komórek do zmiany swojego przeznaczenia.

Miękisz asymilacyjny-składa się z komórek wyposażonych w bardzo liczne chloroplasty, typowy miękisz asymilacyjny występuje w liściach. (miękisz palisadowy -górna  i gąbczasty-dolna część)

Tkanki liścia:

- skórka

- miękisz asymilacyjny- miekisz palisadowy do przeprowadzania fotosyntezy, miękisz gąbczasty ma przestwory międzykomórkowe do magazynowania gazów
- tkanka przewodząca - łyko przewodzi asymilaty, drewno przewodzi wodę i sole mineralne
tkanka wzmacniająca - nadaje sztywność liścia

Bodowa i funkcje ściany komórkowej- tylko u roślin, sztywnie otacza protoplast, chroni przed uszkodzeniami mechanicznymi, sztywna, zawiera mikrofibryle celulozowe ułożone w warstwy otoczone przez hemiceluloz i pektyny matriks, ściana pierwotna u młodych komórek, z aparatu Golgiego przechodzą cząsteczki, które tworzą włókna przy ścianie komórkowej. Micela- składa się z włókienek celulozy. Ściana wtórna: 3 warstwy ułożone pod różnym kątem. W ścianie pierwotnej są otworki dzięki którym mogą się ze sobą łączyć poszczególne komórki, w ścianie wtórnej są żeberka służące do wzmocnienia konstrukcji.

Wiązki przewodzące otwarte- są to wiązki, które między drewnem a łykiem zawierają kambium i przyrastają na grubość, dzieje się to u roślin 2-liściennych

Wiązki przewodzące zamknięte- rośliny pozbawione kambium, nie przyrastają na grubość, u  1-liściennych

Włośniki- tworzą liczne komórki skórki w młodszej strefie korzenia, mają kształt wypustek, komórka włośnikowa wypełniona jest wielką wodniczką, a cytoplazma tworzy wzdłuż ściany cienką wyściółkę, jądro jest w szczytowej partii włośnika, włośniki zwiększają powierzchnię chłonną korzeni, nie tworzą się na korzeniach rosnących w środowisku wodnym.

Mechanizm opadania liści jesienią- między częścią opadającą a ciałem rośliny powstaje specjalna warstwa komórek (warstwa odcinająca) tworzy się ona u nasady ogonka liściowego, oddzielenie odbywa się w ten sposób, że blaszki środkowe między komórkami warstwy odcinającej ulegają rozkładowi (pod wpływem etylenu) i komórki oddzielają się od siebie. Czasami tworzy się w poprzeg ogonka tworzy się w warstwie odcinającej warstwa korka zamykająca dopływ wody tak ,że liść schnie i zostaje zdmuchnięty przez wiatr. Miejsce po liściu zostanie zasłonięte przez wydzieliny otaczających komórek miękiszowych.

Z zygoty powstaje zarodek

Merystemy-są to tkanki odpowiedzialne w roślinie za wzrost. Wyróżnia się merystemy wierzchołkowe  korzeni i merystemy wierzchołkowe pędu. Można też wyróżnić merystemy boczne np. kambium, które produkuje wciąż nowe tkanki przewodzące łodygi i korzenia.

U 1-liściennych – wiązki przewodzące zamknięte

U 2-liściennych- wiązki przewodzące otwarte

Czapeczka-znajduje się na szczycie korzenia i tworzy osłonę tkanki właściwego merystemu wierzchołkowego, zbudowana jest z luźnych tkanek, ułatwia przenikanie w glebie, w niej znajdują się cysto lity odpowiedzialne za geotropizm korzenia, dzięki amyloplastom komórki przesuwają się zawsze w kierunku działania siły ciężkości.

Rośliny jednopienne - kiedy kwiaty rozdzielnopłciowe występują na tym samym osobniku

Rośliny dwupienne- kiedy kwiaty na danym osobniku są tylko męskie albo tylko żeńskie

Jesienna zmiana barwy liści- barwa liścia robi się żółta ponieważ chlorofil rozpada się, a dokładnie chloroplasty przekształcają się w chromoplasty.

Biel- część młodsza, bardziej zewnętrzna część drewna, pełni  funkcje przewodzące, jest jaśniejszą częścią drewna

Twardziel- część starsza drewna, pełni już tylko funkcję mechaniczną, naczynia w tej części drewna wypełniły się garbnikami i ściemniały, brak już żywych elementów ( protoplasty zamierają)

Miękisz spichrzowy - jedna z tkanek roślinnych, miękiszowych. Magazynuje, gromadzi materiały zapasowe (skrobia, tłuszcze, białka) i wodę (miękisz wodny) najczęściej w wakuolach tworzących go komórek. Skrobia gromadzona jest w amyloplastach, białka w proteinoplastach, a tłuszcze w elajoplastach. Miękisz spichrzowy występuje w organach spichrzowych roślin, np. bulwach, korzeniach marchwi zwyczajnej i buraków, tkance spichrzowej nasion. Występuje również w owocach. Miękisz spichrzowy magazynuje związki organiczne potrzebne roślinie do rozwoju.

Dlaczego widać słoje przyrostów rocznych- na jeden przyrost roczny składa się drewno wczesne i późne.  Drewno wczesne ma średnice komórek przewodzących większe, ściany cieńsze, a włókien jest mniej, zaś w drewnie późnym (letnim) ma cewki i naczynia o mniejszych średnicach i grubszych ścianach oraz więcej włókien drzewnych. Drewno wczesne ma barwę jaśniejszą, zaś późne ciemniejszą.

Owoc rzekomy-organ roślin okrytonasiennych zawierający nasiona, który w odróżnieniu od owoców właściwych nie powstaje wyłącznie ze ścian zalążni słupka, lecz także innej części kwiatu. Najczęściej wykształca się z rozrośniętego mięsistego dna kwiatowego, rzadziej okwiatu lub przysadki. Jeden owoc pozorny wywodzi się z jednego wielozalążniowego kwiatu. Przykładami są: truskawka, jabłko

Aparaty szparkowe- istnieją w epidermie, pomagają w wymianie składników z otoczeniem, zbudowany jest z dwóch komórek szparkowych, różniących się od innych komórek skórki kształtem, obecnością chloroplastów, oraz zgrubieniami ścian, które pozwalają zmieniać kształt przy zmianach turgoru, między komórkami występuje wolna przestrzeń (szparka, por), przez którą można kontrolować transpiracje i wymianę gazową ze środowiskiem

Bielmo- tkanka odżywcza w okresie tworzącego się zarodka, zawiera duże ilości substancji pokarmowych, które w okresie kiełkowania umożliwiają zarodkowi wzrost i rozwój w siewkę, do czasu osiągnięcia zdolności samodzielnego wytwarzania asymilatów.

Nasiona bezbielmowe- nasiona, u których bielmo zostało prawie całkowicie zużyte w trakcie rozwoju zarodka, który wtedy przekształca duże liścienie, służące jako organy spichrzowe i zbudowane głownie z miękiszu spichrzowego(np. groch, fasola. Delikatna warstewka otaczająca zarodek stanowi całą pozostałość po bielmie.

Budowa nasienia- typowe nasienie składa się z zarodka, bielma oraz łupiny nasiennej.

Jak odróżnić kolce od cierni: ciernie mają własną wiązkę przewodzącą, która łączy je z częścią    rośliny, na której występują. Ciernie są wzmocnione tkanką podskórną co utrudnia ich złamanie. Kolec jest ostro zakończony, w przeciwieństwie do cierni nie połączony z wnętrzem organu tkankami przewodzącymi.

Funkcje łyka/drewna- łyko- żywa tkanka roślinna odpowiada za przewodzenie organicznych substancji pokarmowych, przewodzi produkty fotosyntezy, czyli związki organiczne Drewno-doprowadzenie wody z solami mineralnymi z korzeni do gałęzi i liści, magazynowanie materiałów zapasowych i wzmocnienie całej rośliny

okwiat- zewnętrzna cześć kwiatu, która pełni funkcję ochronne. składa się na ogół z zielonych działek kielicha i zwykle barwnych kwiatów korony.
pręciki- męskie organy rozrodcze. pręcik składa się z nitki, na której są osadzone dwa pylniki.
słupek- to żeński organ rozrodczy. Składa się z rozszerzonej zalążni, w której znajduje się jeden kub kilka zalążków. Zalążek zawiera komórkę jajową. Na szczycie słupka znajduje się znamię, do którego przyczepiają się ziarnka pyłku.
szypułka- to łodyga kwiatu.
kwiaty roślin okrytonasiennych są zazwyczaj obupłciowe- zawierają zarówno pręciki jak i słupki.

Kwiaty zapylane przez wiatr: produkcja dużej ilości lekkiego pyłku, Intensywny zapach, Długie znamię słupka wystające z kwiatu
Kwiaty zapylane przez zwierzęta: Barwny okwiat, Zredukowany okwiat, Nektar wytwarzany w miodnikach

CROSSING-OVER zjawisko polegające na wzajemnej wymianie odpowiadających sobie położeniem odcinków chromatyd chromosomów homologicznych. Prowadzi do powstania nowych układów genowych, czyli do rekombinacji genetycznej.

...