Tkanki roślinne dzielimy na:
1. Tkanki twórcze (merystematyczne):
a) merystemy pierwotne:
stożek wzrostu łodygi
stożek wzrostu korzenia
b) merystemy wtórne:
miazga korkorodna
kambium międzyzwiązkowe
merystemy wierzchołkowe korzeni bocznych
merystemy wierzchołkowe korzeni
merystemy wierzchołkowe pędów przybyszowych.
2. Tkanki stałe:
a) tkanka okrywająca :
epiderma (skórka)
peryderma (korkownica),
b) tkanka miękiszowa (parenchymatyczna):
miękisz zasadniczy
miękisz asymilacyjny
miękisz spichrzowy
miękisz powietrzny,
c) tkanka przewodząca:
drewno (ksylem)
łyko (floem),
d) tkanka wzmacniająca:
kolenchyma (zwarcica)
sklerenchyma (twardzica),
e) tkanka wydzielnicza.
Funkcje:
· Tkanki twórcze odpowiedzialne są za wzrost rośliny.
· Zbudowane są z żywych, zdolnych do częstych podziałów komórek.
· Tkanki twórcze mogą być pochodzenia pierwotnego (embrionalnego). Są to merystemy pierwotne, które znajdowały się już w zarodku.
· Do merystemów pierwotnych zaliczamy stożki wzrostu korzenia głównego i łodygi, odpowiedzialne za wydłużanie się rośliny, oraz miazgę (kambium) wiązkową, odpowiedzialną za tworzenie pierwotnych wiązek przewodzących.
· Tkanki powstałe w wyniku działalności merystemów pierwotnych są tkankami pierwotnymi. Dają one w rezultacie tzw. pierwotną budowę anatomiczną rośliny.
· Merystemy wtórne są pochodzenia wtórnego, tzn. powstają przez odróżnicowanie się już ukształtowanych tkanek pełniących inne (nie wzrostowe) funkcje.
· Merystemami wtórnymi są: miazga (kambium) międzywiązkowa, merystemy wierzchołkowe korzeni bocznych, korzeni i pędów przybyszowych, tkanka korkotwórcza. Merystemy wtórne warunkują wzrost elongacyjny korzeni bocznych oraz przyrost organów na grubość.
· Tkanki powstałe w wyniku działalności mersytemów wtórnych są tkankami wtórnymi. Dają one tzw. wtórną budowę anatomiczną rośliny.
TKANKI TWÓRCZE-Np. tkanka twórcza stożka wzrostu korzenia i łodygi-Np. miazga
TKANKA OKRYWAJĄCA-Skórka - tkanka okrywająca z zewnątrz korzeń, łodyga i liść - Tworzą ją żywe, prostokątne komórki, ściśle przylegające do siebie-Taka budowa pozwala na zabezpieczenie organów przed działaniem czynników zewnętrznych oraz utratą wody-W łodydze i liściu komórki skórki z zewnątrz mają zgrubiałą ścianę komórkową – kutykulę, wysyconą kutyną – substancja nie przepuszczającą wody-Nieprzepuszczalna warstwa kutyny nie pozwala na wymianę gazową, dlatego proces ten u roślin odbywa się poprzez aparaty szparkowe znajdujące się przede wszystkim w dolnej skórce liścia-Często w łodygach i liściach różnych roślin (np. pelargonii, mięty) są ostro zakończone włoski mechaniczne. Chronią one rośliny przed zjadaniem łodyg i liści przez zwierzęta i zabezpieczają roślinę przed przegrzaniem i nadmiernym parowaniem wody poprzez odbijanie promieni słonecznych-Łodygi krzewów i drzew chroni warstwa korka-W tym wypadku wymiana gazowa zachodzi przez przetchlinki – miejsca, gdzie jest tylko luźna warstwa komórek, przepuszczająca powietrze
TKANKA OKRYWAJĄCA - pełni funkcje ochronne. Komórki tej tkanki ściśle do siebie przylegają. Ze względu na kolejność powstawania w trakcie rozwoju osobniczego, tkankę okrywającą dzieli się na dwie odmiany:
1.Tkanka pierwotna - skórka (epiderma)
Najczęściej jednowarstwowa, występuje w peryferycznych częściach rośliny, na powierzchni młodych organów. Charakterystycznym wytworem tej tkanki są aparaty szparkowe występujące w nadziemnych częściach rośliny.
Komórki skórki mogą być skutynizowane, czyli adkrustowane kutyną lub woskiem (substancja o charakterze tłuszczowym, materiał izolacyjny). Na skórce powstaje wówczas warstwa zwaną kutykulą (im grubsza warstwa tym liść bardziej się błyszczy).
Skórka może wytwarzać na powierzchni specjalne wyrostki, włoski lub kolce. Gęsta, wełnista powłoka z włosków to kutner (chroni przed nadmierną transpiracją i przed uszkodzeniami). Obok funkcji okrywającej skórka wytwarzająca włoski wydzielnicze spełnia także rolę tkanki wydzielniczej. Wśród włosków występują m.in.: włoski parzące (np. u pokrzywy), włoski gruczołowe (pachnące), czepne.
Ze względu na inną niż w pędzie strukturę, skórka korzenia nosi nazwę ryzodermy. Komórki tej skórki wytwarzają włośniki, które zwiększają powierzchnię chłonną korzenia w tzw. strefie włośnikowej, co ułatwia wnikanie wody i soli mineralnych z roztworu glebowego
Okrywa starsze organy roślinne. Komórki korka są martwe, ściśle do siebie przylegają, tworzą charakterystyczne warstwy. Ich ściany komórkowe są skorkowaciałe - adkrustowane suberyną (związek tłuszczowy). Korek stanowi warstwę izolacyjną. W tkance tej występują przetchlinki.
TKANKA PRZEWODZĄCA
Tkanka stała, niejednorodna, odpowiada za transport substancji w roślinie, dzieli się ją na łyko i drewno.
1. łyko (=floem) odpowiada za przewodzenie organicznych substancji pokarmowych, asymilatów z liści do łodygi i korzenia. Funkcje przewodzenia pełnia głównie rurki sitowe, czyli zespoły żywych, wydłużonych komórek, zawierających w ścianach poprzecznych perforacje tzw. sita.
2. drewno (=ksylem) transportuje wodę i sole mineralne z korzenia do łodygi i liści. Jest tkanką niejednorodną. Wyróżniamy tu dwa elementy: naczynia i cewki. Naczynia tworzą komórki martwe o zgrubiałych ścianach, przeważnie pozbawione są one ścian poprzecznych.
Miękisz asymilacyjny (inaczej: miękisz zieleniowy, chlorenchyma) - tkanka roślinna, wyspecjalizowany miękisz, złożony z komórek zawierających liczne soczewkowate chloroplasty. Jest tkanką żywą. Zachodzi w nim proces fotosyntezy, a przez to odżywianie rośliny. Występuje głównie w liściach i młodych łodygach. W liściach występuje najbliżej jego powierzchni. Jego komórki nie są jednorodne. Wyróżnić można w jego obrębie miękisz palisadowy, miękisz gąbczasty i miękisz wieloramienny.
TKANKA MIĘKISZOWA-Wnętrza organów wypełniają komórki tkanki miękiszowej-Są one owalne, cienkościenne, luźno ułożone względem siebie i żywe-W przestrzeniach międzykomórkowych gromadzi się tlen i para wodna-W młodych korzeniach komórki miękiszowe przewodzą wodę i sole mineralne ze skórki do tkanek przewodzących, natomiast w starszych magazynują substancje zapasowe-Funkcję spichrzową – gromadzenie substancji zapasowych lub wody u niektórych roślin pełni miękisz łodygi (kalarepa, kaktusy) i liści (cebula, aloes)-Miękisz zawierający chloroplasty bierze udział w fotosyntezie
TKANKA MIĘKISZOWA
Zajmuje znaczne przestrzenie w organach roślinnych. Jej komórki są żywe, cienkościenne i dość silnie zwakuolizowane. Ze względu na pełnione funkcje tkankę miękiszowa dzielimy na następujące odmiany:
1. miękisz asymilacyjny (palisadowy lub gąbczasty) spełnia funkcje asymilacyjne w nadziemnych częściach roślin, zawiera liczne chloroplasty
2. miękisz zasadniczy wypełnia przestrzeń pomiędzy tkankami
3. miękisz spichrzowy występuje w organach podziemnych rośliny lub w głębszych warstwach łodygi, magazynuje substancje zapasowe w postaci skrobi, tłuszczów i białek; miękisz wodonośny jest odmianą miękiszu spichrzowego, magazynuje duże ilości wody (występuje m.in. w kaktusie, aloesie i agawie)
4. miękisz powietrzny (=aerenchyma) charakterystyczny dla roślin wodnych, obserwujemy tu silny rozwój przestworów międzykomórkowych, pełni funkcje tkanki przewietrzającej
TKANKA MECHANICZNA
Usztywnia roślinę, chroni ją przed rozerwaniem lub złamaniem. Tkankę dzielimy na:
1. kolenchymę (=zwarcicę) - jest to tkanka wzmacniająca, której komórki są żywe, a ich celulozowe ściany komórkowe tworzą charakterystyczne zgrubienia (stąd podział na kolenchymę kątową i kolenchymę płatową), występuje w peryferycznych, młodych częściach łodyg, w ogonkach liściowych
2. sklerenchymę (=twardzicę), której komórki są martwe, ściany komórkowe zdrewniałe, inkrustowane ligniną. Tkanka ta występuje w dwóch formach: jako włókna np. w lnie i komórki kamienne (=sklereidy) np. w owocu gruszy.
-TKANKA WYDZIELNICZA-Włoski wydzielnicze wydzielają olejki eteryczne (np. u pelargonii, mięty, chmielu)-Włoski parzące u pokrzywy zawierają ciecz parzącą-Substancje wydzielnicze odstraszają zwierzęta roślinożerne.-Tkankę wydzielnicza stanowią również miodniki – produkują nektar zwabiający owady
Tkanka wydzielnicza
Wytwarza i wydziela produkty, które nie są zużywane przez roślinę jako substancje odżywcze; tworzą ją pojedyncze wyspecjalizowane komórki lub zespoły komórek wydzielające określone substancje do wnętrza lub na zewnątrz rośliny. Komórki tej tkanki położone są w różnych miejscach rośliny, gromadzą lub wydzielają substancje o różnym charakterze chemicznym.Produkowanie i wydalanie substancji na zewnątrz:- Włoski gruczołowe – kilkukomórkowe twory na powierzchni epidermy; wydzielają śluzy, olejki eteryczne.- Hydatody – wielokomórkowe twory; wydzielają nadmiar wody, soli mineralnych.- Miodniki – wydzielają roztwór cukru; nektar wabiący owady; zlokalizowane głównie w kwiatach.- Gruczoły trawienno - chłonne – wielokomórkowe twory na liściach roślin owadożernych; wytwarzają enzymy trawienne i chłoną strawione tkanki owadów.Produkowanie i magazynowanie wydzielin:- Komory wydzielnicze – zamknięte twory międzykomórkowe, do których wydzielane są śluzy, żywice, olejki eteryczne (rośliny iglaste, cytrusowe).- Kanały wydzielnicze – silnie wydłużone, rurkowate przestwory międzykomórkowe, do których wydzielane są śluzy, gumy, żywice.- Rurki mleczne – tworzą je komórki, w których zanikły ściany poprzeczne; zawierają sok mleczny, w skład którego wchodzą żywice, kauczuk, gutaperka, białka, cukry, woski, garbniki, alkaloidy (np. mak lekarski trujący alkaloid – opium).- Idioblasty wydzielnicze – pojedyncze, rozrzucone w innych tkankach komórki, gromadzące różne substancje, np. garbniki, kryształy szczawianu wapnia, węglanu wapnia, śluzów.
1.BUDOWA I FUNKCJE ŁODYGI
Pęd – jest to część rośliny która wyrasta ponad ziemię. Jego głównym elementem jest łodyga, która stanowi łącznik między korzeniami i liśćmi.
Łodyga:
- Umożliwia przepływ wody oraz innych związków między poszczególnymi organami rośliny;
- Utrzymuje w odpowiednim położeniu pozostałe elementy pędu
- Może służyć do rozmnażania bezpłciowego.
BUDOWA ZEWNĘTRZNA ŁODYGI
Cecha wspólna wszystkich łodyg to obecność pąków, węzłów i międzywięźli
*Na szczycie każdej łodygi znajdyje się pąk wierzchołkowy ( odpowiada za wzrost rośliny)– składa się:
- ze stożka wzrostu;
- zawiązków liści ( wytworzonych u podstawy sożka wzrostu)
- pędów bocznych.
Pąki są bardzo wrażliwe więc chronione są przez:
- starsze zawiązki liści;
- łuski (u pąków drzew i krzewów podczas niesprzyjających warunków, np. podczas zimy)
· poniżej znajdują się pąki boczne - zawiązki liści lub odgałęzień bocznych. (mogą znajdować się w nich zawiązki kwiatów i są to wtedy pąki kwiatowe)
bardzo często pąki boczne nie rozwijają się od razu i są to tzw. pąki uśpione (ich wzrost jest hamowany przez substancje produkowane w pąku wierzcholkowym które przemieszczając się w dół pędu oddziałują na pąki boczne. Jest to tzw. dominacja wierzchołkowa)
po usunięciu pąka wierzchołkowego pąki uśpione zaczynają normalny wzrost ( wykorzystuje się to w ogrodnictwie aby uzyskać bardziej rozkrzewione rośliny)
· węzły – miejsca osadzenia liści, a tym samym pąków bocznych
· międzywęźla – bezlistne odcinki łodyg pomiędzy węzłami.
BUDOWA WEWNĘTRZNA ŁODYGI
-...
cllaudiiee