Wilgotność względna-stosunek ilości pary wodnej zawartej w jednostce objętości powietrza do ilości pary wodnej potrzebnej do całkowitego wysycenia, wyrażony w procentach.

Klimakteryka - najwyższy punkt oddychania owoców po zbiorze. Termin klimakteryki oraz jej intensywność są ściśle uzależnione od temp. Owoce klimakteryczne -jabłka. gruszki śliwki borówki morele, banany, brzoskwinie. Owoce nieklimakteryczne: czereśnie, wiśnie, truskawki maliny pomarańcze, cytryny, winogrona

Krzywa klimakteryczna-linia obrazująca intensywność oddychania po zbiorze. Termin klmiakteryki oraz jej intensywność są ściśle uzależnione od temp. Aby owoce dobrze się przechowywały muszą być:

1. najwyższej jakości zebrane w optymalnej fazie dojrzałości zbiorczej.

2. przechowywane w optymalnych warunkach (odpowiednia temp i wilg względna oraz skład

atmosfery)

3.muszą być szybko schładzane po zbiorze

Wskaźniki wyznaczające dojrzałość zbiorczą jabłek:

-wielkość owoców - im bliżej optymalnej dojrzałości zbiorczej tym dobowe przyrosty objętości oraz masy owoców są mniejsze

-łatwość oddzielania się szypułki owoców od pędu

-zmniejszanie się jędrności owoców,

-zmiana barwy zasadniczej skórki (skala barw 4,6,9 stopniowa)

-zawartość skrobi

-suma aktywnych temp.

-liczba dni od pełni kwitnienia do zbioru: letnia 67-95, jesienna 95-126, zimowe 126-146, późnozimowe 146-160 i więcej

-zawartość etylenu,

-kalendarzowy termin zbioru: odm jesienna II dekada IX, odm. zimowa II dek IX, odm. późnozimowa II dek X

-zawartość ekstraktu - od 9 do ponad 16

-kwasowość owocu od 0,6 do ponad 1%

Fizjologia owoców po zbiorze:

•          wzrost zawiązków owoców (faza podziału komórek, faza powiększania się poszczególnych komórek, faza dojrzewania owoców),

•          zmniejszanie się jędrności miąższu,

•          zmiany barwy zasadniczej skórki,

•          wykształcenie rumieńca

oddychanie - jest to uwolnienie energii zgromadzonej w substancjach zapasowych w celu utrzymania metabolizmu komórki. Stosunek ilości wydzielanego C02 do ilości pobranego 02 nazywamy ilorazem oddechowym. W normalnych warunkach jest zbliżony do 1.

Intensywność oddychania jest zwykle wyrażana w mg C02 wydzielanego przez 1 kg owoców w ciągu 1 h. Czynniki wpływające na oddychanie: cecha odmianowa (genetyczna) - niezależnie od odm jabłka uwalniają C02 od momentu dojrzałości technicznej do fizjologicznej, stan fizjologiczny - im bardziej dojrzałe owoce tym intensywność oddychania się zwiększa, zawartość wapnia (zmniejsza się intensywność oddychania i wytwarzania etylenu a owoc jest dobrze odżywiony), warunki przechowywania. Poziom oddychania w temp 5 st. (mg C02 /KG/H):

•          b. niski do 5 orzechy,

•          niski 5-10 jabłka cytryny, winogrona,

•          średni 10-20 morele, banany

Transpiracja: odparowywanie wody. Utrata H20 w postaci pary wodnej. Swobodne wyparowywanie H20 odbywa się na skutek różnicy prężności pary wodnej poza owocem i pary wodnej w przestrzeniach międzykomórkowych. Wynikiem transpiracji jest ubytek masy a objawem fizycznym marszczenie się owoców.

Transpiracja zależy od

a)   temp – im wyższa temperatura owocu lub otoczenia tym wyższy jest niedosyt pary wodnej

b)   od niedosytu pary wodnej - im niższa wilgotność względna tym wyższa transpiracja

c)   warstwy wosku pokrywającej skórkę - im grubsza warstwa (owoce dojrzałe; tym mniej są

narażone na więdnięcie i okres przechowywania jest krótszy ze względu na przejrzewanie owocu

d)   uszkodzenia - każde uszkodzenie przyczynia się do zwiększenia transpiracji,

e)   ilości przetchlinek na owocach,

f)   powierzchni owoców. Widoczne objawy marszczenia się skórki jest gdy ubytek masy wynosi 4-5%.

Etylen - zwiększa intensywność procesów metabolicznych zwłaszcza oddychanie i przyspiesza dojrzewanie owoców. Etylen to produkt uboczny oddychania. Jego zawartość w gnieździe nasiennym przed zbiorem wynosi 0,1 ppm

Metody pomiaru etylenu:

1) pomiar indukowanej produkcji etylenu - ilość godzin niezbędna do zakumulowania 0,5 ppm etylenu

przez owoce umieszczone w hermetycznym pojemniku w temp ok. 20 st. Czas wykonania próby-na 2tyg. Przed zbiorem: Ilość owoców –10 szt zdrowych dobrze wykształconych. Dodatek – wapno hydratyzowane pochłania CO2. Dla danej odmiany 5-6 prób. Umieszczamy owoce w 5 - 10 litrowym pojemniku hermetycznym. Po kilkunastu godzinach od zamknięcia słoi należy pobrać strzykawką po 1 ml powietrza z każdego słoja i na chromatografie gazowym oznaczyć zawartość etylenu. Po 3-5 dniach próbę powtarzamy. Na podstawie ilości godzin upływających do zakumulowania przez jabłka stężenia 0,05 ppm etylenu sporządza się wykres, z którego można odczytać optymalny termin zbioru. Można też liczbę godzin pomnożyć przez 0,125.

2)Chromatograf gazowy - bezpośredni pomiar etylenu w komarach nasiennych – Próbka 30 jabłek. Pobieramy strzykawka 1ml powietrza z komór. Jeżeli 1/3 jabłek zawiera >0,1-0,2 ppm etylenu to znaczy ze znajdują się w fazie klimakterycznej. Jeżeli 4/5 owoców wykazuje zawartość etylenu w gniazdach nasiennych <0,1 ppm to znaczy ze są w fazie przedklimakterycznej. Taki pomiar ułatwia nam podjecie decyzji jak długo przechowywać owoce. W komorach może być powyżej 100 ppm etylenu.

Reakcja na etylen - zwiększenie produkcji endogennego etylenu (intensywne oddychanie), dostarczanie z zewnątrz nie przerywa produkcji endogennego etylenu. Podwyższona zawartość C02 3-5 % Usuwanie etylenu z komór 1 ppm

POŁOŻENIE OWOCU NA DRZEWIE

Owoce na szczycie i na obrzeżach korony są większe, mają więcej suchej masy i skł miner, (cukry, K), są lepiej wybarwione, mają mniej azotu i wapnia. Takie owoce będą się krócej przechowywały, będą się krócej przechowywały, będą się na nich pojawiały choroby fizjologiczne, ale za to owoce będą bardziej dojrzałe fizjologicznie w momencie zbioru. Owoce z części peryferyjnych zbiera się ok. tydzień wcześniej od przeciętnej daty

zbioru              .

TYP PODKŁADKI

Im mniejsza siła wzrostu podkładki tym mniejszy system korzeniowy

Drzewa karłowe:

Wcześniej wchodzą w okres owocowania, plonują obficie i corocznie, wchodzą wcześniej w dojrzałość zbiorczą są większe i maja większą jakość ale krócej się przechowują i są bardziej podatne na choroby fizjologiczne. Grusza uszlachetniona na podkładce karłowej często cierpi na kamienistość miąższu.

WIELKOŚĆ PLONU

Zależy od odmiany, warunków atmosferycznych, stanu fizjologicznego drzewa, zaopatrzenia w wodę i składniki pokarmowe. Najbardziej wartościowe są owoce z drzew o średnim plonie.

Wpływ bezpośredni:

- sumaryczna wielkość powierzchni liści przypadająca na jeden owoc (im mniejsza tym gorsza jakość owoców)

- ilość dobrze wyrośniętych i zdrowych liści potrzebna do wyprodukowania jednego owocu: drzewa silnie rosnące 30-40, drzewa karłowe 20 liści.

Wysoki stosunek liści do owoców:

- duża przeciętna średnica owoców

- owoce dobrze wybarwione

- wysoka zawartość skł min, cukrów oraz K,P,Mg w stosunku do wapnia

- komórki miękiszowe duże

- wysoki udział przestworów kom. W miąższu - wyższa podatność na uszkodzenia mechaniczne.

Niski stosunek liści do owoców:

- owoce mniejsze niż przeciętne dla danej odmiany

- z mniejszym rumieńcem

- niższa zawartość s.m i cukrów

- wyższa zawartość kwasów

- wyższa jędrność podczas zbioru

- owoce b.długo się przechowują;

Owoce duże w porównaniu do małych:    .

- są bardziej dojrzałe w chwili zbioru

- krócej się przechowują

- są bardziej podatne na gnicie i choroby fizjologiczne

- zbierać ostrożnie

- po zbiorze szybko schładzać

- przechowywać w optymalnych warunkach

WIEK DRZEWA

Owoce z drzew młodych:

-     b. dobrze wyrośnięte

-     dobrze wybarwione

-     zawierają dużo cukrów

-     wcześnie osiągają dojrzałość zbiorczą

-     krócej się przechowują i silniej ulegają gniciu

Owoce z drzew starszych:

-     słabiej wyrośnięte

-     na ogół bogate w cukry

-           mniejsza zawartość N

-           jędrniejsze

-           dobrze wybarwione

-           dłużej się przechowują

-           mniej podatne na gnicie i choroby fizjologiczne

ZABIEGI AGROTECHNICZNE
1. Nawożenie

-           wpływ bezpośredni: - na intensywność wzrostu owoców i wielkość plonu

-           wpływ pośredni - na jakość i zdolność przechowalniczą owoców

Niedobory lub nadmiary składników min - zachwianie równowagi np. zwiększone nawożenie N to wzrost zawartości K i Mg w jabłkach. Brak makroelementów NPK po zapłodnieniu wpływa na zmniejszenie się wielkości komórek w owocach o 20-40% w związku z czym owoce są mniejsze o 20%

N

-     najsilniejszy wpływ

-     zwiększa zawartość azotu białkowego, chlorofilów i karotenoidów

-     zmniejsza zawartość antocyjanów

-     zwiększa intensywność przemian metabolicznych - owoce szybciej dojrzewają, krótszy potencjalny okres przechowywania

-     barwa zasadnicza skórki jest ciemniejsza

-     duże owoce

-     mała zawartość cukrów

Forma nawozu azotowego:

a)              siarczan amonowy i saletra amonowa zmniejszają zawartość Ca w owocach i powodują silniejsze występowanie GPP

Zawartość N w liściach powyżej 2 - 2,1 % obniża zdolność przechowywania jabłek

b)              jesienny oprysk mocznikiem (4-5%) zwiększa plonowanie drzew, powoduje zwiększenie wycofania N z liści do drzewa (poprawa jakości kwiatów), uszkadza liście - obniża mrozotrwałość drzew, pomaga w likwidacji parcha

K

- antagonista w stosunku do Ca i Mg

- dokarmione owoce są bogatsze w cukry i mają więcej suchej masy

- zwiększenie występowania GPP i gnicia owoców. Zawartość potasu w liściach (w sierpniu) nie powinna przekraczać 1,5-16%

P

- niewielkie znaczenie

- brak spowodowany jest niskim pH gleby i chemicznemu uwstecznianiu

- objawy niedoboru są głównie na jabłoniach odmian Jonagold, Gloster, Elstar i Rubin

- poprawa wybarwienia owoców

Ca

- ok. 55% gleb w Polsce ma odczyn kwaśny

- duży wpływ na występowanie chorób fizjologicznych

-niedobór przyspiesza tempo przemian metabolicznych - szybsze dojrzewanie i mięknięcie skraca przechowywanie

- dostarczany jako oprysk od momentu zawiązków

Bor

- niedobór powoduje słabe zawiązywanie owoców, zniekształcenie owoców, skorkowacenie miąższu

Czynniki przyspieszające opadanie owoców:

- znaczny przyrost masy owocu

- wystąpienie suszy lub gwałtowna zmiana zaopatrzenia owoców w wodę

- wysoka temp w okresie dojrzewania nocą i duże zachmurzenie w dzień

- nadmierne plonowanie do ulistnienia

- uszkodzenia owoców przez szkodniki

Łatwo zrzucają owoce:

- odm letnie: szampion, fiesta, ligol, mcintosh

- odm wiążące po kilka owoców na jednym pędzie mutacje mcintosh, Topaz

- odm o krótkich i grubych szypułkach: Lobo, Cortland, Topaz

Zapobieganie przedwczesnemu zrzucaniu owoców:

- stosowanie substancji wzrostowych przeciwdziałających tworzeniu się warstwy odcinającej

- stosowanie substancji hamujących produkcję etylenu: Alar, Tain (AVG)

Zalety stosowania preparatów przeciwdziałających opadaniu:

- przedłużenie okresu zbioru

- jabłka nie tracą jędrności

- wysoka zawartość skrobi

- owoce lepiej wybarwione i większe

- organiczny, bezpieczny dla ludzi i środowiska

Wady: - b. drogie

Traktowanie owoców po zbiorze:

1. Gazowanie owoców

1-MPC -inhibitor działania etylenu

- jabłka zachowują wysoką jędrność

- wysoka zawartość kw. organicznych

- eliminacja podatności na oparzeliznę powierzchniową

2. Traktowanie owoców ciepłą wodą:

- eliminacja zarodników grzybów
- usunięcie zabrudzeń

- poprawa struktury wosków - zmniejszają transpirację

- owoce mniej intensywnie oddychają w chłodni

- wyższa jędrność po przechowaniu

- zmniejszona zawartość kwasów przy tej samej zawartości ekstraktu

- możliwość naniesienia mikroorganizmów antagonistycznych w stosunku do grzybów: szarej pleśni, mokrej zgnilizny

3. Traktowanie podwyższoną zawartością C02

a) owoce jagodowe - po szybkim schodzeniu poddajemy działaniu podwyższonego stężenia C02 (do 20 % w mieszaninie z powietrzem atmosferycznym)
korzyści: przedłużona trwałość w transporcie i w. obrocie towarowym

Warunek: utrzymanie owoców w temp poniżej 2 st. szczelne zapakowanie owoców przed traktowaniem.

WNIOSKI:

1.                     Produkcja owoców mało wrażliwych na choroby fizjologiczne to produkcja na drzewach o małej objętości, podkładkach karłowych i silniej rosnących oraz przy średnim nawożeniu N

2.                     czynniki poprawiające jakość wewnętrzną owoców i zdolność przechowalniczą to przerzedzanie zawiązków, odpowiednie nawożenie, zbiór we właściwym terminie, szybkie schłodzenie owoców po zbiorze - max 24 h od zbioru do temp 6 st i umieszczenie w KA

Technologie przechowywania owoców:

1. normalna atmosfera

a) w przechowalniach

b) w chłodniach

2. kontrolowana atmosfera

a) suma zawartości 02 i C02 wynosi zawsze 21 %(MA)

b) przechowywanie w standardowej atmosferze (KA) 5% C02 i 3% 02

c) z tlenem na bardzo niskim poziomie (ULO) 1-1,5% O2, 4-4%CO2

d) z etylenem o bardzo niskiej wartości

e) po poddaniu ich krótkotrwałemu działaniu wysokiego stężenia C02

Rodzaje izolacji w przechowalnictwie:

- izolacja termiczna - stanowi przeszkodę dla przenikania ciepła przez konstrukcję. Materiały: poliuretan, wełna mineralna, styropian, beton, cegła, grubość na ścianach 10 cm a na stropie 12 cm

- izolacja paro chłonna – zabezpiecza izolację termiczną przed zawilgoceniem parą wodną, zapobiega pogorszeniu właściwości izolacyjnych a nawet ich trwałości. Styropian zawilgocony traci tylko 10% wartości. Materiały: Abizol R, Bitizoi, lepik na gorąco, folie, gr, warstwy 1-2 mm

- izolacja gazoszczelna - uniemożliwia przedostanie się gazów przez ściany, strop i podłogę. Materiały: żywice apoksydowe zbrojone włóknem szklanym, lakier poliureatanowy, blacha ocynkowana, gr warstwy ok. 2mm

Zadania obiektów przechowalniczych:

1. przechowywanie zebranych owoców czyli zabezpieczenie ich przed szybkim dojrzewaniem i gniciem.

2. umożliwienie przygotowania owoców dla odbiorców, czyli sortowania, kalibrowania

Lokalizacja obiektu przechowalniczego:

1 .Możliwie blisko sadu, ale:

- konieczność doprowadzania energii elektrycznej, wody

- budowa kotłowni i dróg dojazdowych

- budowa zaplecza,

- dowożenie i odwożenie załogi

- trudności z nadzorem

- dowożenie owoców z odległych sadów

Działka pod obiekt przechowalniczy:

- duża z możliwością ewentualnej przyszłej rozbudowy

- część wolna nawet 5 krotnie większa niż zabudowa

Przechowalnia: napowierzchniowa lub zagłębiona:

- brak urządzeń chłodniczych, komory o poj. 70-120t, obiekty zaopatrzone w duże pakownie

- wymiana ciepła samoczynna (grawitacyjna) i wymuszona (wentylator)

- trudności ze wstępnym schłodzeniem owoców

- trudno w niej utrzymać optymalną temp

- zwiększona transpiracja owoców

- regulacja wilgotności powietrza wylewając wodę pod ażurową podłogę

- przechowujemy odm późnodojrzewające

Chłodnia,

- posiada urządzenia chłodnicze i wymiana ciepła: wymuszony wewnętrzny obieg powietrza

...