Okres przechowalniczy -czas jaki upływa między umieszczeniem owocu w obiekcie
przechowalniczym a końcem jego przechowywania.

Dojrzałość zbiorcza – stan fizjologiczny owoców charakteryzujący się najmniejszą intensywnością oddychania, w którym są one zupełne wykształcone i wyrośnięte, szypułki zaś łatwo oddzielają się od pędów.

Dojrzałość konsumpcyjna -stan fizj. owoców w którym osiągają one najbardziej atrakcyjny wygląd, i
optymalne właściwości smaków.

Zdolność przechowalnicza wyraża się długim okresem przechowywania, odpornością na gnicie i
choroby fizjologiczne oraz wykazywane przez owoce optymalnego smaku i atrakcyjnego wyglądu z
chwilą osiągnięcia dojrzałości konsumpcyjnej

Wilgotność względna-stosunek ilości pary wodnej zawartej w jednostce objętości powietrza do ilości
pary wodnej potrzebnej do całkowitego wysycenia, wyrażony w procentach.

Klimakteryka - najwyższy punkt oddychania owoców po zbiorze. Termin klimakteryki oraz jej
intensywność są ściśle uzależnione od temp. Owoce klimakteryczne -jabłka. gruszki śliwki borówki
morele, banany, brzoskwinie. Owoce nieklimakteryczne: czereśnie, wiśnie, truskawki maliny
pomarańcze, cytryny, winogrona

Krzywa klimakteryczna-linia obrazująca intensywność oddychania po zbiorze. Termin klmiaktervki oraz jej intensywność są ściśle uzależnione od temp.

Aby owoce dobrze się przechowywały muszą być:

1. najwyższej jakości zebrane w optymalnej fazie dojrzałości zbiorczej.

2. przechowywane w optymalnych warunkach (odpowiednia temp i wilg względna oraz skład

atmosfery)

3.muszą być szybko schładzane po zbiorze

wskaźniki wyznaczające dojrzałość zbiorczą jabłek:

-wielkość owoców - im bliżej optymalnej dojrzałości zbiorczej tym dobowe przyrosty objętości oraz

masy owoców są mniejsze

-łatwość oddzielania się szypułki owoców od pędu

-zmniejszanie się jędrności owoców,

-zmiana barwy zasadniczej skórki (skala barw 4,6,9 stopniowa)

-zawartość skrobi

-suma aktywnych temp.

-liczba dni od pełni kwitnienia do zbioru: letnia 67-95, jesienna 95-126, zimowe 126-146,

późnozimowe 146-160 i więcej

-zawartość etylenu,

-kalendarzowy termin zbioru: odm jesienna II dekada IX, odm. zimowa II dek IX, odm. późnozimowa II

dek X

-zawartość ekstraktu - od 9 do ponad 16             

-kwasowość owocu od 0,6 do ponad 1%

Fizjologia owoców po zbiorze:

•         wzrost zawiązków owoców (faza podziału komórek, faza powiększania się poszczególnych komórek, faza dojrzewania owoców),

•         zmniejszanie się jędrności miąższu,

•         zmiany barwy zasadniczej skórki,

•         wykształcenie rumieńca

oddychanie - jest to uwolnienie energii zgromadzonej w substancjach zapasowych w celu utrzymania
metabolizmu komórki. Stosunek ilości wydzielanego C02 do ilości pobranego 02 nazywamy ilorazem
oddechowym. W normalnych warunkach jest zbliżony do 1.             

Intensywność oddychania jest zwykle wyrażana w mg C02 wydzielanego przez 1 kg owoców w ciągu 1 h. Czynniki wpływające na oddychanie: cecha odmianowa (genetyczna) - niezależnie od odm jabłka uwalniają C02 od momentu dojrzałości technicznej do fizjologicznej, stan fizjologiczny - im bardziej dojrzałe owoce tym intensywność oddychania się zwiększa, zawartość wapnia (zmniejsza się intensywność oddychania i wytwarzania etylenu a owoc jest dobrze odżywiony), warunki przechowywania. Poziom oddychania w temp 5 st. (mg C02 /KG/H):

•         b. niski do 5 orzechy,

•         niski 5-10 jabłka cytryny, winogrona,

•         średni 10-20 morele, banany

Transpiracja: odparowywanie wody. Utrata H20 w postaci pary wodnej. Swobodne wyparowywanie H20 odbywa się na skutek różnicy prężności pary wodnej poza owocem i pary wodnej w przestrzeniach międzykomórkowych. Wynikiem transpiracji jest ubytek masy a objawem fizycznym marszczenie się owoców.

Transpiracja zależy od

a)      temp – im wyższa temperatura owocu lub otoczenia tym wyższy jest niedosyt pary wodnej

b)     od niedosytu pary wodnej - im niższa wilgotność względna tym wyższa transpiracja

c)      warstwy wosku pokrywającej skórkę - im grubsza warstwa (owoce dojrzałe; tym mniej są

narażone na więdnięcie i okres przechowywania jest krótszy ze względu na przejrzewanie owocu

d)     uszkodzenia - każde uszkodzenie przyczynia się do zwiększenia transpiracji,

e)      ilości przetchlinek na owocach,

f)       powierzchni owoców. Widoczne objawy marszczenia się skórki jest gdy ubytek masy wynosi 4-5%.

Etylen - zwiększa intensywność procesów metabolicznych zwłaszcza oddychanie i przyspiesza

dojrzewanie owoców. Etylen to produkt uboczny oddychania. Jego zawartość w gnieździe nasiennym

przed zbiorem wynosi 0,1 ppm

Metody pomiaru etylenu:

1) pomiar indukowanej produkcji etylenu - ilość godzin niezbędna do zakumulowania 0,5 ppm etylenu

przez owoce umieszczone w hermetycznym pojemniku w temp ok. 20 st. Czas wykonania próby-na 2

tyg. Przed zbiorem: Ilość owoców –10 szt zdrowych dobrze wykształconych.

Dodatek – wapno hydratyzowane pochłania CO2. Dla danej odmiany 5-6 prób. Umieszczamy owoce w 5 - 10 litrowym

pojemniku hermetycznym. Po kilkunastu godzinach od zamknięcia słoi należy pobrać strzykawką po 1 ml powietrza z każdego słoja i na chromatografie gazowym oznaczyć zawartość etylenu. Po 3-5 dniach próbę powtarzamy. Na podstawie ilości godzin upływających do zakumulowania przez jabłka stężenia 0,05 ppm etylenu sporządza się wykres, z którego można odczytać optymalny termin zbioru. Można też liczbę godzin pomnożyć przez 0,125.

2)Chromatograf gazowy - bezpośredni pomiar etylenu w komarach nasiennych. Próbka 30 jabłek.

Pobieramy strzykawka 1ml powietrza z komór. Jeżeli 1/3 jabłek zawiera >0,1-0,2 ppm etylenu to

znaczy ze znajdują się w fazie klimakterycznej. Jeżeli 4/5 owoców wykazuje zawartość etylenu w

gniazdach nasiennych <0,1 ppm to znaczy ze są w fazie przedklimakterycznej. Taki pomiar ułatwia

nam podjecie decyzji jak długo przechowywać owoce.

W komorach może być powyżej 100 ppm etylenu.

Reakcja na etylen - zwiększenie produkcji endogennego etylenu (intensywne oddychanie),

dostarczanie z zewnątrz nie przerywa produkcji endogennego etylenu.

Podwyższona zawartość C02 3-5 %

Usuwanie etylenu z komór 1 ppm

czynniki mające wpływ na termin dojrzewania:

1.      wiek drzewa - owoce z drzew młodszych szybciej dojrzewają

2.      zróżnicowanie na drzewie-najpierw dojrzewają owoce z pąka szczytowego, później z bocznych - 2 fazowy zbiór. Najpierw zbieramy jabłka większe po ok. 2 tyg pozostałe. Jabłka pąków szczytowych mają mniej cukrów.

3.      podkładkach - owoce z drzew o bardziej karłowych podkładkach dojrzewają wcześniej

4.      gleba - na lżejszych owoce doirzewają wcześniej

czynniki decydujące o dobrym przechowywaniu

1.      termin zbioru

2.      prawidłowy zbiór - jabłka powinno się zdejmować z drzew, konieczny jest zbiór z szypułkami by owoce nie gniły. Zbieramy owoce bez uszkodzeń. Nie ściskamy jabłek by nie powstawały uszkodzenia

3.      owoce przechowuje się w skrzynkach jedynkach lub uniwersalnych lub skrzyniopaletach. Skrzynie na 2 dni przed zbiorem wstawiamy do sadu by wchłonęły wilgoć z powietrza a nie z jabłek.  

    Przyspieszanie dojrzewania owoców:

1.      Temp. 15-18 st

2.      Wilgotność względna 90-95 %

3.      Stężenie etylenu 10-100 ppm

4.      Czas działania etylenu 24-72 h

Opóźnienie dojrzewania owoców:

Niska temp-1-2 (4) st

Niski poziom O2 1-3%

Czynniki wpływające na jakość i zdolność przechowalniczą owoców

I. Czynniki klimatyczne:

1.      temp w okresie wegetacji

2.      opady

3.      nasłonecznienie

na to wpływa szerokość geograficzna i wys npm.

II Własności biologiczne drzew:

1.      położenie owocu na drzewie

2.      wiek drzewa

3.      typ podkładki

4.      wielkość plonu

III. Zabiegi agrotechniczne

1.      nawożenie

2.      system uprawy

3.      ochrona roślin

4.      regulacja wzrostu

5.      termin zbioru

6.      uszkodzenia mechaniczne

CZYNNIKI KLIMATYCZNE:

Najważniejsze jest położenie sadu (szerokość geograficzna). Jabłka i gruszki klimat umiarkowany lub chłodny daje dobra jakość. Wysokość npm -sady na Pomorzu i Podkarpaciu. Na Podkarpaciu owoce są wyższej jakości (kiedy pojawi się rumieniec i na jakiej powierzchni). Gdy jest duże nasłonecznienie i wys. temp

Temperatura w okresie wegetacji:

a)              w okresie kwitnienia roślin sadowniczych

temp dość wysoka 20-24 st sprzyja zapyleniu i zapłodnieniu. Temp poniżej 20 st ok. 2 tygodnie po kwitnieniu może powodować ordzawienia (Golden Delicious). Odm które są mało odporne na niskie temp w zimie są mało odporne na niskie temp podczas kwitnienia zapobieganie ordzawieniom:

-          unikać odmian podatnych na ordzawienia

-          unikać barier przed zimnym wiatrem

-          mieszać warstwy powietrza

-          palenie opon (zadymianie)

-          dmuchawy ogrzewające powietrze

-          palenie ognisk co kilka metrów

b) późnowiosenne przymrozki do poł V zimni ogrodnicy

c) temp okresu wegetacji

d) temp w okresie poprzedzającym zbiór

e) gdy nie ma przejścia lata w jesień albo jest wczesny jesienny przymrozek lub wysoka  temp przed zbiorem to skraca się okres przechowywania

OPADY

Groźna jest susza w maju zrzucanie zawiązków. Jeżeli jest brak wody w glebie to występuje
konkurencja w koronie i zwyciężają pędy, a na samym końcu owoce. W okresie bezdeszczowym

jeśli jest wysoka temp owoce będą słabiej wykształcone. Opady sprzyjają rozwojowi chorób (szczególnie jeśli na 2 tygodnie przed zbiorem są silne opady- może się wtedy pojawić na zdrów/v owocach parch). Grad powoduje obicia i uszkodzenia a to nasila ryzyko chorób.. Po gradobiciu na owocach mogą tworzyć się miejsca w których komórki miękiszu są martwe (korek) a skórka owocu jest żywa

Nadmierny opad powoduje:

-          Zwiększenie podatności na gnicie

-          Przedłuża wegetacje

-          Sprzyja wyrastaniu dużych owoców które gorzej się przechowują

-          Owoce mają słabo wykształconą warstwę kutikuli

-          Dojrzewanie mniej równomierne             

W okresie przechowywania słabiej tworzą olejki eteryczne (są mniej aromatyczne).

POŁOŻENIE OWOCU NA DRZEWIE

Owoce na szczycie i na obrzeżach korony są większe, mają więcej suchej masy i skł miner, (cukry, K), są lepiej wybarwione, mają mniej azotu i wapnia. Takie owoce będą się krócej przechowywały, będą się krócej przechowywały, będą się na nich pojawiały choroby fizjologiczne, ale za to owoce będą bardziej dojrzałe fizjologicznie w momencie zbioru. Owoce z części peryferyjnych zbiera się ok. tydzień wcześniej od przeciętnej daty

zbioru              .

TYP PODKŁADKI

Im mniejsza siła wzrostu podkładki tym mniejszy system korzeniowy

Drzewa karłowe:

Wcześniej wchodzą w okres owocowania, plonują obficie i corocznie, wchodzą wcześniej w dojrzałość

zbiorczą są większe i maja większą jakość ale krócej się przechowują i są bardziej podatne na

choroby fizjologiczne. Grusza uszlachetniona na podkładce karłowej często cierpi na kamienistość miąższu.

WIELKOŚĆ PLONU

Zależy od odmiany, warunków atmosferycznych, stanu fizjologicznego drzewa, zaopatrzenia w wodę i

składniki pokarmowe.

Najbardziej wartościowe są owoce z drzew o średnim plonie.

Wpływ bezpośredni:

- sumaryczna wielkość powierzchni liści przypadająca na jeden owoc (im mniejsza tym gorsza

jakość owoców)

- ilość dobrze wyrośniętych i zdrowych liści potrzebna do wyprodukowania jednego owocu: drzewa silnie rosnące 30-40, drzewa karłowe 20 liści.

Wysoki stosunek liści do owoców:

- duża przeciętna średnica owoców

- owoce dobrze wybarwione

- wysoka zawartość skł min, cukrów oraz K,P,Mg w stosunku do wapnia

- komórki miękiszowe duże

- wysoki udział przestworów kom. W miąższu - wyższa podatność na uszkodzenia
mechaniczne              .

Niski stosunek liści do owoców:

- owoce mniejsze niż przeciętne dla danej odmiany

- z mniejszym rumieńcem

- niższa zawartość s.m i cukrów

- wyższa zawartość kwasów

...