propozycje_posilkow[1].pdf

dr inż. Jadwiga Hamułka

dr inż. Magdalena Górnicka

dr inż. Joanna Frąckiewicz

dr hab. Agata Wawrzyniak

PROPOZYCJE

POSIŁKÓW DLA DZIECI

Wydawca:

Miasto Stołeczne Warszawa 00-950 Warszawa, pl. Bankowy 3/5

Wydanie pierwsze

W PRZEDSZKOLACH I SZKOŁACH

Koncepcja publikacji:

Centrum Komunikacji Społecznej Urzędu m.st. Warszawy

Redakcja: Marta Widz

Korekta: Maria Gajda

Opracowanie graﬁ czne, skład i łamanie: printinghouse.pl

Druk i oprawa: printinghouse.pl

Konsultacja merytoryczna:

prof. dr hab. Anna Gronowska-Senger

ISBN 978-83-60830-18-5

Warszawa 2009

Autorzy są pracownikami Katedry Żywienia Człowieka

Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie

Niniejsze opracowanie zostało przygotowane

na zamówienie Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy

w ramach kampanii „Wiem, co jem”.

Spis treści

Opracowanie zawiera propozycje 60 zestawów jadłospisów składających się z trzech

posiłków (śniadanie, obiad, podwieczorek) zalecanych w warszawskich przedszkolach.

Jadłospisy zostały podzielone na dwa sezony: jesienno-zimowy i wiosenno-letni, przede

wszystkim z uwagi na różną dostępność produktów na rynku w wyżej wymienionych porach

roku. W związku z tym w sezonie jesienno-zimowym przeważają propozycje posiłków zawie-

rających więcej sezonowych warzyw i owoców, a także produktów mrożonych, które mogą

być wykorzystywane zwłaszcza w zimie. Ponadto propozycje podwieczorków w sezonie

jesienno-zimowym to w dużej mierze posiłki ciepłe, bazujące głównie na różnorodnych

produktach i przetworach zbożowych z dodatkiem sezonowych owoców lub warzyw,

natomiast w sezonie wiosenno-letnim mają charakter przede wszystkim zimnych deserów,

z większym udziałem dostępnych owoców krajowych.

1. wstęp ....................................................................................... str. 6

2. zasady planowania jadłospisów .............................................. str. 8

3. jadłospisy jesienno-zimowe .................................................. str. 17

4. jadłospisy wiosenno-letnie .................................................... str. 79

Przekazując Państwu to opracowanie, mamy nadzieję, że będzie ono inspiracją i pomoże

w planowaniu racjonalnych posiłków dla dzieci w wieku przedszkolnym.

Autorzy

WSTĘP

Zdrowie dziecka, jego prawidłowy wzrost i rozwój, dobre samopoczucie, korzystne relacje

między rówieśnikami zależą między innymi od odpowiedniego żywienia, czyli w dużej mierze

od właściwie zestawionych i rozłożonych posiłków w ciągu dnia.

Prawidłowe żywienie w pełni zaspokaja wszystkie potrzeby człowieka w ciągu całego jego

życia. We wczesnym okresie pozwala na właściwy wzrost i rozwój, a w późniejszym – na

utrzymanie zdrowia oraz sprawności ﬁ zycznej i psychicznej przez długie lata. Odgrywa ono

istotną rolę przez całe nasze życie, jednak na szczególną uwagę zasługują dzieci, są one

bowiem najbardziej narażone na błędy w żywieniu. W tym okresie następuje bardzo inten-

sywny wzrost i rozwój organizmu. Dodatkowo duża aktywność ﬁ zyczna dzieci przejawiająca

się bardzo ruchliwym trybem życia zwiększa zapotrzebowanie na energię i składniki budul-

cowe na kg masy ciała. Organizm dziecka szybko rośnie i rozwĳ a się, a do prawidłowego

funkcjonowania potrzebuje kilkudziesięciu niezbędnych składników odżywczych. Brak lub

nieodpowiednie proporcje tych składników w diecie mogą spowodować zaburzenia w stanie

zdrowia, np.:

• niedobór białka (zwłaszcza pochodzenia zwierzęcego) powoduje gorszy ogólny rozwój

organizmu;

• niedobór żelaza i witaminy B 12 pochodzących z mięsa i jego przetworów przyczynia się

do powstawania niedokrwistości;

• niedobór wapnia, fosforu, magnezu i witaminy D wpływa na gorszą mineralizację kości

oraz niższą szczytową masę kostną, co w późniejszym wieku może skutkować częstszymi

złamaniami osteoporotycznymi.

(np. cukrzycy czy miażdżycy). Dlatego tak ważne jest, aby pożywienie przeznaczone dla

dzieci i młodzieży zawierało wszystkie niezbędne składniki odżywcze w odpowiednich

ilościach i wzajemnych proporcjach. Propozycje jadłospisów obliczone są dla dzieci w wieku

3 do 7 lat, niemniej zwiększając gramaturę poszczególnych produktów, można je stosować

dla dzieci starszych.

Warto podkreślić, że młody organizm reaguje nie tylko na niedobory żywieniowe, lecz

także na nadmiar składników pokarmowych , szczególnie tłuszczów zwierzęcych, cukrów

prostych, soli kuchennej oraz na zbyt dużą ogólną kaloryczność pożywienia. Przekarmianie

może prowadzić do nadwagi, a następnie otyłości, próchnicy zębów i wielu innych schorzeń

ZASADY PLANOWANIA JADŁOSPISÓW

Z = S1U1 + S2U2 + … + SxUx

gdzie:

Z – średnioważone zapotrzebowanie na energię lub dany składnik

odżywczy dla całej grupy osób żywionych;

S1, S2 … Sx – zapotrzebowanie na energię lub składnik odżywczy

dla każdej z „x” grup osób wchodzących w skład całej grupy

osób żywionych;

U1, U2 … Ux – procentowy udział poszczególnych grup osób

w całej grupie osób żywionych.

Podstawowym celem planowania jadłospisów, czyli opracowywania zestawów racji po-

karmowych, jest stworzenie możliwości zastosowania w praktyce zasad prawidłowego

żywienia.

W planowaniu racjonalnego żywienia należy zwrócić uwagę na następujące kwestie:

Racje pokarmowe (jadłospisy) należy planować na dłuższy okres, co najmniej dziesięć

dni lub więcej (najlepiej na cały miesiąc). Jest to konieczne przede wszystkim ze wzglę-

du na lepsze gospodarowanie masą żywnościową oraz na organizację pracy związaną

z przyrządzaniem posiłków. Ponadto pozwala to uniknąć błędów żywieniowych związa-

nych z częstym powtarzaniem się tych samych produktów lub potraw, niewłaściwym ich

zestawieniem, monotonią żywienia itp.

Wartość energetyczna całodziennego pożywienia powinna być dostosowana do

potrzeb żywieniowych danej grupy osób, zależnie od ich wieku, płci, aktywności ﬁ zycznej.

Przykładowo dla dzieci wskazane jest planowanie większej liczby posiłków o mniejszej

objętości.

Gdy grupa osób, dla której planujemy żywienie, jest zróżnicowana pod względem płci

i wieku, niezbędne jest ustalenie średnioważonej normy żywienia według następującego

wzoru:

Zgodnie z zaleceniami racjonalnego żywienia przyjęto, iż żywienie w przedszkolu obejmuje

trzy posiłki i powinno dostarczać ok. 75% całodziennego zapotrzebowania na energię

i składniki odżywcze.

Istotna jest także liczba i wielkość spożywanych posiłków w ciągu dnia, regularność

ich spożywania oraz długość przerw między posiłkami . Dzieciom zaleca się podawanie

czterech, a najlepiej pięciu posiłków. Przerwy między nimi nie powinny być dłuższe niż

3-3,5 godziny.

Prawidłowy rozkład całodziennego zapotrzebowania energetycznego

na poszczególne posiłki w zależności od liczby posiłków

Rodzaj posiłku

Procentowy udział poszczególnych posiłków w dostarczaniu energii

3 posiłki/dzień 4 posiłki/dzień 4 posiłki/dzień 5 posiłków/dzień

I Śniadanie

30-35%

25-30%

II Śniadanie

—

5-10%

—

5-10%

Obiad

35-40%

30-35%

Podwieczorek

—

5-10%

Kolacja

25-30%

15-20%

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: