ZYGMUNT  MYSŁAKOWSKI    (1890 – 1971)

     Zygmunt Mysłakowski urodził się 4 lipca 1890 r. w Nowym Mieście nad Pilicą. Pierwsze 5 lat życia spędził w Łubkach, małej wiosce, o której w późniejszych latach życia mówił, iż był to „świat pełen dobroci i szczęścia”.

     Jako autor prac pedagogicznych przywiązywał duże znaczenie do roli nauczyciela. Twierdził, że w okresie kształtowania się zamiłowań szkolnych, a więc w wieku 10-18 lat, nauczyciel staje się dla ucznia autorytetem.

Był przeciwnikiem naturalizmu pedagogicznego. Sens wychowania widział w świecie kultury. Uważał bowiem, „jest to jedyny rodzaj świata, w którym odnajdujemy czy stwarzamy samych siebie; świat najgłębszej tęsknoty, ostatecznej miłości, czułości, świat w którym żyje on, umiera, i odradza się”. Wartości te nie są wcale wynikiem subiektywnych reakcji. Z jednej strony zależą one od wzajemnego ustosunkowania się pewnych przedmiotów i potrzeb, z drugiej są trwałymi regulatorami działania, warunkowanymi pamięcią społeczną grupy. Ich przedmiotowość polega na tym, że stwarzają pewien zakres porozumienia i wspólnoty duchowej.

     Proces wychowania musi iść w dwóch kierunkach: po pierwsze – przekazywania kultury, po drugie – wzbudzania i kształcenia zdolności jej rozumienia. Jednostka musi być nie tylko wprowadzona w świat tradycji kulturowej, ale także przygotowania do postawy czynnej, do przekształcania i dalszego rozwijania kultury.

     Mysłakowski próbował proces wychowania interpretować ze stanowiska socjologicznego. Czysty socjologizm, traktujący osobowość jako bierną, bezkierunkową masę, uważał on za tak samo błędny jak naturalizm pedagogiczny. Zarówno wychowanie pierwotne, opierające się na instynktach, jak i wychowanie wtórne posługujące się doświadczeniami społecznymi, kształtujące jednostkę za pomocą pojęć, norm i wartości nie umożliwia powstania indywidualnych form życia. Mysłakowski  uważał, iż osoba jest wartością społeczną, dlatego za najwyższy cel wychowania stawiał kształcenie osobowości, jako zorganizowanej, sensownej całości. Kształcenie osobowości według niego polega na rozwijaniu związku pomiędzy człowiekiem, a pewną strefą dóbr kulturalnych, na wplataniu ponadindywidualnych wartości w system celów życiowych jednostki. Jego zdaniem osobowość powstaje i rozwija się przez uczestniczenie w społeczności duchowej, utożsamianie się z jej ideałami i wierzeniami.

Zgodnie z Kerschenseinerem przyznał. iż nie każda strefa kultury jest jednakowo otwarta dla naszej psychiki, nie każdy rodzaj wartości pobudza nasze siły duchowe. Każda jednostka związana jest z innym środowiskiem, sytuacjami, które są przedmiotem jej zainteresowań i działalności. Każdy przynależy do pewnej społeczności duchowej, według której dokonuje selekcji celów i wartości życiowych. Człowiek w zależności od struktury psychicznej nawiązuje kontakt tylko z tymi strefami kultury, które mu odpowiadają (jego psychice).

     Mysłakowski dużą rolę rozwoju osobowości przypisywał stosunkowi do tradycji. Uważał, że stosunek do kultury tradycjonalnej musi być bardziej osobisty i swobodny (należy pominąć to wszystko co było, ale w chwili obecnej nie jest czynne w żadnej formie). Według niego szkoła powinna ułatwić wychowankowi nawiązanie kontaktu osobistego z tradycją, przez wyrabianie w młodzieży prospektywnej postawy psychicznej.

Zarówno wychowanie narodowe, jak i państwowe zmierza do wyzwolenia w jednostce tego, co prowadzi ją do uspołecznienia, co jest fundamentem osobowości i wychowania.

      zadaniem wychowawcy jest towarzyszenie dziecku i młodzieńcowi w tych sytuacjach, które sprzyjają powstawaniu normalnego planu życiowego, które ułatwiają proces uspołecznienia. Uspołecznienie to powinno zachodzić stopniowo. Mysłakowski dokonał takiego podziału:

-          kontakt matka-dziecko

-          kontakty rodzinne

-          kontakty pozarodzinne

-          kontakty z grupami rówieśniczymi

-          kontakty wtórne (naród, państwo)

-          zasady życia personalnego (wewnętrzne)

Takiego stopniowego wdrażania kontaktów może dokonać jedynie nauczyciel, który ma właściwy stosunek pedagogiczny do ucznia. W przeciwnym razie wywoła objawy buntu i wewnętrznego oporu. Do podstawowych składników talentu pedagogicznego Mysłakowski zaliczał żywość wyobraźni, instynkt rodzicielski, zdolność do wyrażania uczuć i nastawienie psychiki na zewnątrz. Obecność tych cech sprzyja kontaktowości.

     Ogromne znaczenie w procesie powstawania osobowości przypisywał poczuciu godności osobistej. Domagał się, aby nie poniżać dziecka, aby nie sugerować mu jego słabości, ani nie stawiać go w sytuacjach przerastających jego siły. Zwracał również uwagę na szkodliwość nadmiernej opieki i ochrony roztaczanej nad dzieckiem.

      Ostatnim ważnym czynnikiem w procesie kształtowania się osobowości jest samowychowanie. Proces ten może powstać wówczas, gdy obniżenie się poczucia własnej wartości i niezadowolenie z siebie jest wywołane przez zespół cech, należących do społecznego układu wartości. Jednostka dążąc do przywrócenia swojej równowagi wewnętrznej, ustosunkowuje się do cech, nabytych „z zewnątrz” i przekształca swoją osobowość według idealnego „ja”.

      Zygmunt Mysłakowski przez większość życia zajmował się problemami współistnienia, współżycia i współdziałania ludzi ze sobą. Swoją ogromną wiedzę zawarł w wielu pracach, które przyniosły mu uznanie i sławę w gronie pedagogów. Zmarł w 1971 roku.