prymasi polscy od 1918 r.pdf

PRYMASI POLSCY OD 1918 ROKU

Edmund Dalbor

Edmund Dalbor (ur. 30 października 1869 w Ostrowie Wlkp. , zm. 13 lutego 1926 w Poznaniu ) -

kardynał , arcybiskup metropolita poznański i gnieźnieński, prymas Polski .

W 1893 otrzymał święcenia kapłańskie w Rzymie . W 1915 mianowany arcybiskupem, metropolitą

gnieźnieńskim i poznańskim, prymasem Polski. 15 grudnia 1919 kreowany (m.in. wraz z

Aleksandrem Kakowskim ) kardynałem - prezbiterem (z kościołem tytularnym Sancti Joannis ante

Portam Latinam) w Rzymie. W 1921 mianowany doktorem honoris causa Uniwersytetu

Warszawskiego oraz lwowskiego , Münsteru .

W rodzinnym Ostrowie Wielkopolskim uhonorowany został ulicą swojego imienia oraz tablicą

pamiątkową na konkatedrze św. Stanisława .

August Hlond

August Hlond SDB (ur. 5 lipca 1881 w Mysłowicach-Brzęczkowicach, zm. 22 października 1948

w Warszawie) - salezjanin, arcybiskup metropolita gnieźnieński i poznański (1926- 1946 ),

arcybiskup metropolita gnieźnieński i warszawski (1946-1948), kardynał , prymas Polski , Sługa

Boży .

Proces beatyfikacyjny trwa od 1992 .

Biografia

Drugie dziecko Jana (dróżnika kolejowego) i Marii (z d. Imiel) Hlondów, brat Antoniego i Ignacego

- również salezjanów. Uczeń szkoły salezjańskiej, w 1893 wysłany z niej do Włoch celem

kontynuowania nauki. 13 października 1896 wstąpił do zgromadzenia księży salezjanów i 3

października 1897 złożył śluby zakonne . Studia na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim

zakończył 10 lipca 1900 doktoratem z filozofii i teologii . 15 września 1904 zdał maturę w

Cesarsko-Królewskim Gimnazjum we Lwowie . 17 grudnia 1904 otrzymał tonsurę oraz niższe

święcenia kapłańskie , 18 marca 1905 subdiakonatu , 9 lipca diakonatu , a 23 września święcenia

kapłańskie w Krakowie . W latach 1900- 1909 kolejno nauczyciel i kierownik domów salezjańskich

w Oświęcimiu , Krakowie, Przemyślu i Lwowie. W 1919 prowincjał salezjańskiej prowincji

niemiecko-austriacko-węgierskiej w Wiedniu , gdzie poznał Achille Rattiego, późniejszego papieża

Piusa XI , który wpłynął na jego późniejszą karierę. W 1922 mianowany administratorem

apostolskim w Katowicach, w części diecezji wrocławskiej , przyznanej Polsce w wyniku

plebiscytu .

Po utworzeniu w końcu 1925 diecezji katowickiej mianowany, a 3 stycznia 1926 konsekrowany na

biskupa. 24 czerwca 1926 mianowany arcybiskupem gnieźnieńskim i poznańskim, prymasem przez

papieża Piusa XI, a 20 czerwca 1927 kreowany kardynałem. Jako prymas wiele wysiłku włożył w

organizację Akcji Katolickiej , z centralą w Poznaniu , powstałej w 1930 . Brał również udział w

licznych międzynarodowych kongresach eucharystycznych oraz zorganizował w 1927

międzynarodowy kongres misyjny w Poznaniu. W 1932 wraz z ks. Ignacym Posadzym utworzył

Towarzystwo Chrystusowe dla Polonii Zagranicznej . Prezentował ugodowe stanowisko względem

rządu, zarówno przed, jak i po przewrocie majowym , odcinając się zarówno od skrajnej prawicy,

jak i lewicy. Odznaczony w 1932 Orderem Orła Białego .

Sprzeciwiał się planom wprowadzenia prawa małżeńskiego, które wprowadzało świeckie

małżeństwa cywilne i rozwody w całej Polsce (istniały one tylko w zaborze pruskim) - w efekcie

projekt zarzucono, a małżeństwa cywilne i rozwody wprowadzono dopiero w 1947 roku.

W 1936 roku w przededniu pogromu w Przytyku , wystosował list pasterski odczytany w całej

Polsce.

W dniu 10 września 1939 został ranny podczas nalotu na stację kolejową w Siedlcach. 14 września

przekroczył granicę Polski, udając się początkowo do Rumunii . Tam prezydent Mościcki rozważał

jego osobę jako kandydata na prezydenta . Zrezygnował z niej jednak, lecz desygnowany na to

stanowisko Bolesław Wieniawa-Długoszowski chciał powierzyć mu urząd premiera , z czego

prymas zrezygnował.

19 września 1939 przybył do Watykanu . Działał tu na rzecz sprawy polskiej poprzez przemówienia

w watykańskim radiu, udzielając wywiadów prasie oraz wykorzystując swoje wpływy osobiste. W

związku z przygotowaniami Włoch do wojny z Francją musiał opuścić Rzym . Od 9 czerwca 1940

do 6 kwietnia 1943 przebywał w Lourdes , gdzie informował przywódców Zachodu o sytuacji w

okupowanej Polsce.

Zmuszony przez rząd Vichy przeniósł się do opactwa w Hautecombe koło Aix-les-Bains . 3 lutego

1944 aresztowany przez gestapo i internowany w Paryżu , a potem kolejno w klasztorach w Bar-le-

Duc i Wiedenbrück (w Westfalii ). W Paryżu był nakłaniany do podpisania kilku niemieckich odezw

propagandowych skierowanych do Polaków, w zamian za zwolnienie. Propozycje te spotkały się ze

zdecydowaną odmową oraz oskarżeniem Hitlera o spowodowanie tragedii narodu polskiego.

August Hlond sformułował jednocześnie warunki, które w przyszłości określiłyby pojednanie

między narodem polskim a niemieckim, uzależniając je od wyrzeczenia się przez Niemców

zaborczych zamiarów ( Drang nach Osten ), naprawienia szkód i zajęcia pokojowej postawy wobec

Polski i świata.

Po wyzwoleniu przez Amerykanów udał się do Rzymu, skąd, mimo sprzeciwu rządu w Londynie ,

20 lipca 1945 wrócił do Poznania. 4 marca 1946 z jego inspiracji Papież Pius XII rozwiązał

istniejącą od 1821 unię personalną metropolii poznańsko-gnieźnieńskiej i utworzył nową

warszawsko-gnieźnieńską stawiając go na jej czele. Kardynał naznaczył swe urzędowanie

odbudową kościołów Warszawy, powołując w tym celu radę prymasowską. W 8 września 1946 w

Częstochowie poświęcił naród polski Niepokalanemu Sercu Maryi Panny. W 1948 KUL przyznał

mu tytuł doktora honoris causa .

August Hlond został pochowany w podziemiach Archikatedry św. Jana w Warszawie.

Stosunek do Żydów

Wobec potęgujących się nastrojów antysemickich w Polsce drugiej połowy lat trzydziestych,

wystosował 29 lutego 1936 roku list pasterski do wiernych odczytany w całej Polsce, w którym

potępił stosowanie wszelkich form przemocy, wezwał do traktowania Żydów jak bliźnich i

sąsiadów. Zarzucił jednocześnie części Żydów propagowanie ruchu bolszewickiego, pornografii,

dopuszczanie się oszustw, lichwy i handlu żywym towarem oraz wywieranie ujemnego wpływu na

młodzież katolicką [2] .

W 1946 roku po pogromie kieleckim odmówił wyraźnego potępienia zajść, ale jednocześnie

wystosował list, w którym potępił wszelkie morderstwa. Podkreślił w nim postawę Polaków, którzy

ratowali Żydów z narażeniem życia, a za psucie dobrych stosunków obarczył odpowiedzialnością

żydowskich komunistów. Gdy biskup Teodor Kubina w sposób jednoznaczny potępił pogrom

kielecki, kardynał Hlond był jednym z inicjatorów odezwy episkopatu, która go za to pośrednio

skrytykowała .

Stefan Wyszyński

Stefan Wyszyński (ur. 3 sierpnia 1901 w Zuzeli , zm. 28 maja 1981 w Warszawie) – arcybiskup

metropolita gnieźnieński i warszawski, kardynał , prymas Polski (zwany Prymasem Tysiąclecia ).

Sługa Boży Kościoła katolickiego .

Biografia

Dzieciństwo i młodość

Drugie dziecko Stanisława (organisty miejscowego kościoła) i Julianny (z d. Karp) Wyszyńskich,

urodzony 3 sierpnia 1901 r. w Zuzeli nad Bugiem – miejscowości położonej na pograniczu Podlasia

i Mazowsza. W 1910 rodzina przeniosła się do Andrzejewa, gdzie umarła matka. Przed śmiercią

prosiła syna: "Stefan, ubieraj się". Chłopiec chciał założyć palto, myśląc, że matka chce kogoś

zawołać, lecz ona dodała: "Ubieraj się, ale nie tak". Ojciec wytłumaczył mu, że chodziło jej o

ubranie w szatę duchowną[ potrzebne

źródło

Kapłaństwo

Święcenia kapłańskie przyjął 3 sierpnia 1924, w dniu swoich 23. urodzin, z rąk biskupa Wojciecha

Stanisława Owczarka we włocławskiej bazylice katedralnej . W latach 1925 - 1929 student Wydziału

Prawa Kanonicznego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego , który ukończył z doktoratem na

temat "Prawa rodziny, Kościoła i państwa do szkoły". W 1931 roku był wikariuszem w Parafii

Świętej Rodziny w Przedczu . Od 1932 pełnił obowiązki redaktora naczelnego miesięcznika

włocławskiego "Ateneum Kapłańskie", kierując jednocześnie sodalicją mariańską, prowadził

chrześcijański uniwersytet robotniczy i działalność społeczno-oświatową w chrześcijańskich

związkach zawodowych. Po wybuchu II wojny światowej z polecenia bpa Michała Kozala ukrywał

się przed gestapo . W okresie powstania warszawskiego kapelan Grupy AK Kampinos (działającej

m.in. w Laskach ), oraz szpitala powstańczego pod pseudonimem Radwan III .

Biskupstwo

Po zakończeniu wojny wrócił do Włocławka, gdzie reorganizował seminarium duchowne i pełnił

obowiązki rektora . W 1946 mianowany biskupem lubelskim, a święcenia biskupie otrzymał z rąk

kardynała Augusta Hlonda , prymasa Polski. W swoim herbie biskupim umieścił słowa Soli Deo tzn.

Jedynemu Bogu (służba Bogu samemu przez Maryję była widoczna w jego całym życiu. Zapiski

więzienne zawierają pewną syntezę jego maryjności, której początki sięgają czasu dzieciństwa i

młodości: "Wcześnie – napisał – straciłem matkę rodzoną, która miała szczególne nabożeństwo do

Matki Ostrobramskiej , dokąd jeździła z pielgrzymką, jeszcze z Zuzeli. Mój ojciec natomiast ciągnął

zawsze na Jasną Górę . Cześć Matki Bożej w życiu domowym była bardzo rozwinięta. Często

odmawialiśmy wspólnie różaniec w godzinach wieczornych").

Arcybiskupstwo

Po śmierci prymasa Augusta Hlonda w 1948, gdy najpoważniejszy kandydat na jego następcę

biskup łomżyński Stanisław Kostka Łukomski zginął w spowodowanym przez UBP wypadku

samochodowym – Wyszyński niespodziewanie został mianowany arcybiskupem metropolitą

warszawsko-gnieźnieńskim, prymasem Polski . 12 stycznia 1953 na konsystorzu w Rzymie

nominowany kardynałem – członkiem kolegium kardynalskiego przez papieża Piusa XII (jako

jedyny polski kardynał brał udział w czterech konklawe , w 1958 kiedy oddano na niego kilka

głosów i w 1963 był jedynym przedstawicielem Europy Wschodniej).

Porozumienie z władzami komunistycznymi

14 kwietnia 1950 podpisał porozumienie z władzami komunistycznymi w imieniu Episkopatu

]. W latach 1912 - 1915 uczeń Gimnazjum Górskiego w

Warszawie. Z powodu wojny, w latach 1914 - 1917 uczęszczał do gimnazjum męskiego im. Piotra

Skargi w Łomży . W latach 1917- 1920 uczeń Liceum włocławskiego im. Piusa X (Niższe

Seminarium Duchowne). W latach 1920-1924 kleryk Wyższego Seminarium Duchownego we

Włocławku.

Polski (w zamian za zagwarantowanie nauczania religii w szkołach i funkcjonowanie KUL-u polski

kościół uznał granice wschodnie PRL i potępił "bandy reakcyjnego podziemia" ).

Represje

We wczesnych latach pięćdziesiątych, w okresie napięć między państwem a Kościołem polityka

władz PRL , zależnych od ZSRR , zmierzała do złamania opozycji i wszelkich niezależnych

instytucji, z których jedyną pozostał Kościół katolicki na czele z prymasem. Sprawą zajęło się

Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego , powstałe na bazie RBP przy PKWN aresztując go 25

września 1953 w ramach represji komunistów wobec Kościoła katolickiego. Więziony z siostrą

zakonną Marią Leonią Graczyk i ks. Stanisławem Skorodeckim .

Miejsca odosobnienia

( 25 września 1953 – 12 października 1953)

• Stoczek Warmiński

(12 października 1953 – 6 października 1954 )

(6 października 1954 – 27 października 1955 )

• Komańcza

(27 października 1955 – 26 października 1956 zwolniony, tutaj 16 maja 1956

napisał tekst Jasnogórskich Ślubów Narodu Polskiego )

Jasnogórskie Śluby Narodu Polskiego

Izolowany w klasztorze Sióstr Nazaretanek w Komańczy nie chciał pisać tekstu ślubów. Do ich

powstania przyczyniła się Maria Okońska , dając za przykład św. Pawła , piszącego listy do wiernych

z więzienia. W końcu napisał tekst ślubów narodowych, które miały być odnowieniem królewskich

ślubów lwowskich Jana Kazimierza w ich trzechsetną rocznicę. 26 sierpnia 1956 pielgrzymom (ok.

1 mln) zebranym na Jasnej Górze odczytał je bp Michał Klepacz , pełniący obowiązki

przewodniczącego Episkopatu Polski.

Normalizacja stosunków z władzami komunistycznymi

W latach 1957 - 1966 przeprowadził obchody Tysiąclecia Chrztu Polski . W 1958 , doprowadził do

obniżenia rangi dyplomatycznej ambasady polskiego rządu emigracyjnego przy Stolicy

Apostolskiej . Uczestniczył w obradach Soboru Watykańskiego II . W 1965 był jednym z inicjatorów

wystosowania orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich . Wspierał działania, posłów

środowisk katolickich (ZNAK, "PAX" i ChSS), w Sejmie PRL. Konsultował z nimi wiele ważnych

decyzji. Władze komunistyczne PRL za rządów Gomułki w ramach represji odmawiały mu

udzielenia paszportu do Włoch. W 1972 dzięki jego długoletnim staraniom Watykan ostatecznie

uznał granice zachodnie PRL i zawiesił stosunki dyplomatyczne z polskimi władzami na emigracji.

W roku 1976 premier Piotr Jaroszewicz złożył Prymasowi życzenia z okazji 75. rocznicy urodzin,

co było próbą poprawy stosunków Państwa z Kościołem po stłumieniu przez władze PRL protestów

robotniczych. W czasie polskiego sierpnia 1980 , w trosce o pokój i dobro narodu, ustawicznie

wzywał do rozwagi i odpowiedzialności. W latach 1980 -1981 Wyszyński pośredniczył w

rozmowach między władzami PRL, a Solidarnością .

Choroba i śmierć

W połowie marca 1981 ujawniła się w jego organizmie choroba nowotworowa . Mimo starań

lekarzy nie dało się zahamować rozwoju choroby. 16 maja 1981 prymas przyjął sakrament

namaszczenia chorych . Po przyjęciu sakramentu zwrócił się do zebranych przy łóżku, nawiązując

m.in. do zamachu na życie papieża Jana Pawła II , który miał miejsce 13 maja , powiedział:

Uważam, że powinienem dzielić dolę Ojca Świętego, który wprawdzie później, ale włączył się w

moje cierpienia [1] .

• Rywałd

• Prudnik

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: