Hagiografia
Św. Piotr, apostoł (zm. 67). Syn rybaka z Betsaidy Galilejskiej. Nosił imię Szymon. W Ewangelicznej relacji o ustanowieniu składu 12 apostołów otrzymał od Jezusa imię Piotr- skała. Ewangelie ukazują jego szczególną pozycję wśród Dwunastu. Po Zesłaniu Ducha Świętego wygłosił mowę do Żydów, stając na czele uczniów i wyznawców Chrystusa. Duszpasterską działalność prowadził poza Jerozolimą: w Samarii, Liddzie, Jaffie, Cezarei Nadmorskiej. Wędrował do Antiochii, następnie do Azji Mniejszej, a potem do Rzymu. Tam założył gminę chrześcijańską i został jej pierwszym biskupem. Podczas prześladowań chrześcijan przez Nerona w latach 64- 67 św. Piotr został aresztowany i ukrzyżowany głową w dół.
W ikonografii przedstawiany jest w stroju apostoła, jako biskup lub papież w pontyfikalnych szatach. Od VI w. ustalił się typ ikonograficzny św. Piotra- szerokie rysy twarzy, łysina lub lok nad czołem, krótka, gęsta broda. Jego atrybutami są: anioł, dwa klucze symbolizujące klucze Królestwa Bożego, kogut, odwrócony krzyż, łódź, księga, ryba, sieci, skała.
Św. Paweł, (zm. 67). Apostoł Narodów. Autor 13 listów do gmin chrześcijańskich, włączonych do N.T. Szaweł urodził się w Tarsie ok. 5-10 roku po Chrystusie. Pochodził z żydowskiej rodziny silnie przywiązanej do tradycji. Byli niewolnikami, którzy zostali wyzwoleni. Szaweł odziedziczył po nich obywatelstwo rzymskie. Był zagorzałym przeciwnikiem i prześladowcą Kościoła. Brał jako świadek udział w kamieniowaniu św. Szczepana. Ok. 35 roku udał się do Damaszku, gdzie na drodze „olśniła go nagle światłość z nieba. A gdy padł na ziemię, usłyszał głos: Szawle, Szawle, dlaczego mnie prześladujesz?- Kto jesteś, Panie?- powiedział. A On: Jestem Jezus, którego ty prześladujesz. Wstań i wejdź do miasta tam ci powiedzą, co masz czynić( Dz 9,3-6). Po nawróceniu nagłym i cudownym przyjął chrzest i zmienił imię na Paweł. Po krótkim pobycie w Damaszku i Jerozolimie odbył 3 podróże misyjne: pierwszą w latach 44-49, drugą w latach 50-53, trzecią w latach 53-58. W Palestynie został aresztowany i dwa lata przebywał w więzieniu o dość łagodnym regulaminie. Uwolniony udał się do Efezu, Hiszpanii (?) i na Kretę, gdzie został ponownie aresztowany. W Rzymie oczekiwał na zakończenie procesu i wyrok. Zginął śmiercią męczeńską przez ścięcie mieczem w 67 roku.
W ikonografii przedstawiany jest w długiej tunice i płaszczu. Jego atrybutami są: miecz, baranek, kość słoniowa.
Św. Tomasz, apostoł (zm. ok. 67). Zwany jest także Didymos- bliźniak. Należał do 12 apostołów. Ewangelie wspominają go kilkakrotnie: kiedy jest gotów pójść za Jezusem na śmierć (J 11,16); w Wieczerniku podczas Ostatniej Wieczerzy (J 14,5); osiem dni po zmartwychwstaniu, kiedy ze sceptycyzmem wkładał palce w rany Chrystusa (J 21, 2). Według tradycji Tomasz chrystianizował Partów. Dotarł do Indii, gdzie poniósł męczeńską śmierć w Kalaminie, pochowano go w Mailapur. W III wieku relikwie przeniesiono do Edessy, potem na wyspę Chios.
W ikonografii św. Tomasz przedstawiany jest jako młodzieniec ( do XIII w. na Zachodzie, do XVIII w. na Wschodzie), później jako starszy mężczyzna w tunice i płaszczu. Atrybutami są: kątownica, kielich, księga, miecz, serce, włócznia, którą go przebito, zwój.
Św. Jakub Młodszy, apostoł (zm. ok 62). Był synem Kleofasa i Marii, rodzonym bratem Judy Tadeusza, krewnym Jezusa. Pochodził z Nazaretu. Po opuszczeniu przez św. Piotra Jerozolimy pierwszy biskup w tym mieście. Poniósł śmierć męczeńską- strącony ze szczytu świątyni, a następnie ukamienowany. Pisze o tym w „Dawnych dziejach Izraela” Józef Flawiusz.
W ikonografii przedstawiany jest w tunice i płaszczu, z mieczem oraz księgą. Czasami jako biskup rytu wschodniego. Jego atrybutami są: halabarda, kamienie, korona w rękach, torba podróżna, zwój.
Św. Juda Tadeusz, apostoł (I w.). Piszą o nim Ewangeliści: św. Jan, Mateusz i Marek. Jest autorem jednego z listów Nowego Testamentu. Po zesłaniu Ducha Św. Miał prowadzić misję w Edessie. Według innych źródeł apostołował w Mezopotamii, gdzie poniósł śmierć męczeńską razem ze św. Szymonem.
W ikonografii przedstawiany jest w długiej, czerwonej szacie lub w brązowo- czarnym płaszczu. Trzyma medalion z wizerunkiem Jezusa. Jego atrybutami są: barka rybacka, kamienie, krzyż, księga, laska, maczuga, miecz, pałki którymi został zabity.
Św. Maciej, apostoł (zm. ok. 50). Był jednym z 72 uczniów Jezusa. Wybrany przez Apostołów po zdradzie i śmierci Judasza. Poza opisem powołania nie ma o nim żadnych pewnych informacji. Według tradycji głosił Ewangelię w Judei, Etiopii, Kolchidzie. Euzebiusz z Cezarei podaje, że w Jerozolimie poniósł śmierć męczeńską przez ukamienowanie, natomiast Klemens Aleksandryjski odnotowuje, że zmarł śmiercią naturalną.
W ikonografii przedstawiany jest w długiej, przepasanej tunice i w płaszczu. Jego atrybuty: halabarda, księga, krzyż; kamienie, miecz, topór, włócznia- którymi miał być dobity.
Św. Andrzej, apostoł (zm. ok. 70 r.).Pochodził z Betsaidy, brat św. Piotra. Początkowo był uczniem Jana Chrzciciela. Pod jego wpływem poszedł za Jezusem, gdy Ten przyjmował chrzest w Jordanie. Pierwszy powołany przez Jezusa na Apostoła. Przez cały okres publicznej działalności Chrystusa należał do Jego najbliższego otoczenia. Po zesłaniu Ducha Św. Według apokryfów Andrzej Apostoł miał pracować w Poncie i Bitynii, oraz w Tracji, Scytii i Grecji. Tam też 30 listopada 70 roku w Patras, przeżegnawszy zebranych wyznawców, został ukrzyżowany głową w dół na krzyżu w kształcie litery x.
W ikonografii przedstawiany jest jako starszy mężczyzna o gęstych, siwych włosach i krzaczastej, krótkiej brodzie. Jako apostoł nosi długi płaszcz. Czasami ukazywany jest jako rybak w krótkiej tunice. Powracającą sceną w sztuce jest chwila jego ukrzyżowania. Atrybutami jego są: krzyż św. Andrzeja, księga, ryba, sieć
Św. Bartłomiej, apostoł, (zm. I w.). Pochodził z Kany Galilejskiej. Wymieniają go ewangeliści synoptyczni. Św. Jan nazywa go Natanelem. Jezus powiedział powołując go „ To prawdziwy Izraelita, w którym nie ma podstępu”. ( J 1, 47). Późniejsze komentarze utożsamiają Natanela z Bartłomiejem. Wg różnych źródeł Bartłomiej głosił Ewangelię w Armenii, Indiach, Arabii Saudyjskiej, a nawet w Etiopii. Podobno miał nawrócić brata króla Armenii, Polimpiusza. Z rozkazu króla Astiagesa pojmano Bartłomieja w Albanopolis, żywcem obdarto ze skóry i ukrzyżowano, a potem ścięto.
W ikonografii przedstawiany jest w długiej tunice, przepasanej paskiem, czasami z anatomiczną precyzją jako muskularny mężczyzna. Bywa ukazywany ze ściągniętą z niego skórą. Jego atrybutami są: księga, nóż, zwój.
Jakub Starszy, apostoł, (zm. 43 lub 44) – jeden z 12 apostołów Jezusa Chrystusa, Jakub Większy, apostoł, był bratem świętego Jana (Mt 4, 21-22), synem rybaka Zebedeusza i kuzynem Jezusa Chrystusa. Mieszkał prawdopodobnie nad Jeziorem Galilejskim. Matką jego była Salome, należące do grona osób towarzyszących i posługujących Jezusowi (Mk 15, 40). Należał do uprzywilejowanych uczniów Chrystusa, którzy byli świadkami wskrzeszenia córki Jaira (Mk 5,37) przemienienia na górze Tabor (Mt 17, 1; Mk 9, 1; Łk 9, 28) oraz modlitwy w Ogrójcu (Mt 16, 1-37) Jakub i Jan znani byli z porywczego charakteru dlatego też Chrystus nazwał ich Synami Gromu (Łk 9, 53; Mk 3, 17 - Bene-Regesz) Herod Agryppa I wnuk Heroda Wielkiego, kazał ściąć go mieczem (Dz 12, 1-2) podczas pierwszego prześladowania. Tradycja utrzymuje, że apostoł przed śmiercią żałował swego kata, który wzruszony taką postawą, nawrócił się na wiarę chrześcijańską. W ikonografii przedstawiany jest jako starzec o silnej budowie ciała w długiej tunice i w płaszczu lub pielgrzym w miękkim kapeluszu z szerokim rondem. Jego atrybutami są: bukłak, kij pielgrzyma, księga, miecz, muszla, torba, zwój.
Jan Chrzciciel (zm. ok. 32 r.)- urodził się w Judei jako syn kapłana Zachariasza i Elżbiety. Był krewnym Jezusa Chrystusa. Przez dłuższy czas wiódł życie pustelnika. Na przełomie 28/29 roku nad Jordanem, w pobliżu Jerycha, rozpoczął publiczne nauczanie o przyjściu Mesjasza. Uchodził za proroka. Wystąpił przeciw królowi Herodowi Antypasowi, potępiając jego kazirodcze małżeństwo z Herodiadą, bratową. Został przez niego aresztowany i uwięziony w twierdzy Macherontu, a następnie ścięty. Miał wówczas trzydzieści kilka lat. Był pierwszym świętym czczonym w całym Kościele.
W ikonografii przedstawiany jest jako dziecko, młodzieniec lub mąż ascetyczny, ubrany w skórę zwierzęcą lub płaszcz z sierści wielbłąda. Jego atrybutami są: Baranek Boży, głowa w misie, baranek na księdze lub u stóp.
Św. Anna i Św. Joachim ( zm. I w.). Rodzice Maryi. Ewangelie nie przekazały o nich żadnych wiadomości. Jednak milczenie Biblii dopełnia bogata literatura apokryficzna. Anna pochodziła z rodziny kapłańskiej z Betlejem. Apokryficzna „Protoewangelia Jakuba”, podaje, że Anna i Joachim byli bezdzietni. Joachim będąc w podeszłym wieku udał się na pustynię i tam przez 4o dni i nocy błagał Boga o potomstwo. Anna zaś błagała Boga w domu. Zostali oni wysłuchani. Anioł zapowiedział im, że narodzi im się dziecko. Po urodzeniu Maryi, spełniając złożone śluby oddali córkę na służbę do świątyni. Według tradycji Annie przypisuje się „trinubium”- po śmierci Joachima miała wyjść jeszcze 2 razy za mąż.
W ikonografii Anna ukazywana jest w scenach z apokryfów oraz obrazujących życie Maryi. Przedstawiana jest jako starsza kobieta z welonem na głowie. Od XIV w. pojawia się nowy motyw tzw. „Anna Samotrzecia”- ukazujący Annę z Maryja i Dzieciątkiem Jezus. Niektóre jej atrybuty to: palec na ustach, księga, lilia.
Św. Joachim ukazywany jest jako starszy, brodaty mężczyzna w długiej sukni lub w płaszczu. Jego atrybutami są: Anioł, dwa gołąbki w słoniach, jagnię u stóp, kij pasterski, laska.
Józef cieśla, opiekun Maryi. Wywodził się z rodu króla Dawida. Mimo wysokiego pochodzenia nie posiadał żadnego majątku. Na życie zarabiał stolarstwem, ciesielką. Po raz ostatni św. Józef pojawia się na kartach NT podczas pielgrzymki do Jerozolimy z 12-letnim Jezusem. Uważa się, że zmarł jeszcze przed rozpoczęciem publicznego nauczania Jezusa Chrystusa. Apokryfy i pisma Ojców Kościoła wysławiają jego cnoty i niesłychanie powołanie.
W ikonografii przedstawiany jest z Dzieciątkiem Jezus na ręku, z lilią w dłoni. Jego atrybutami są: narzędzia ciesielskie, bukłak na wodę, kij wędrowca, kwitnąca różdżka.
Maria Magdalena. Według biblijnej relacji pochodzi z Magdali nad Jeziorem Galilejskim. Jezus wyrzucił z niej 7 złych duchów. Odtąd zalicza się ją do kręgu Jego uczniów i wraz z innymi niewiastami troszczyła się o wędrujące wraz z Nim grono. Była obecna podczas ukrzyżowania i śmierci Jezusa, oraz gdy Go zdjęto z krzyża i w czasie pogrzebu. Była jedną z tych trzech Marii, które udały się do grobu, aby namaścić ciało Chrystusa, ale grób zastały pusty. Ukazał jej się Chrystus jako ogrodnik. Ona pierwsza powiedziała apostołom, że Jezus żyje. W czasie wieków Marię Magdalenę utożsamiano z innymi Mariami, np. z Marią, siostrą Łazarza; z Marią, grzesznicą obmywającą nogi Chrystusa w domu Szymona oraz z Marią Egipcjanką, nierządnicą. Według greckiej tradycji Maria Magdalena zmarła w Efezie. Według zachodniej tradycji przybyła ona do południowej Francji, gdzie głosiła wiarę w Chrystusa w okolicach Marsylii i Aix. Potem 30 lat spędziła na pustyni w St. Baume.
W ikonografii przedstawiana jest według tradycji, która utożsamiała ją z innymi Mariami. Ukazywana w długiej szacie z nakrytą głową; w bogatym książęcym wschodnim stroju lub jako pokutnica, której ciało osłaniają długie włosy. Jej atrybutami są: dyscyplina, instrumenty muzyczne, krucyfiks, naczynie z olejkiem, gałązka palmowa, czaszka, włosienica, zwierciadło.
Jan Napomucen (1348- 1393), męczennik. Był notariuszem biskupa i proboszczem w Pradze. Został wysłany do Padwy na studia i skończył je jako doktor prawa. Podczas trwającego sporu między Wacławem IV Luksemburczykiem a arcybiskupem Pragi św. Jan, został aresztowany, uwięziony i poddany torturom przez porywczego króla. Następnie został zrzucony do Wełtawy. Zginął ponieważ odmówił ujawnienia tajemnicy spowiedzi małżonki królewskiej- Zofii. Jest orędownikiem w czasie powodzi. Został beatyfikowany w 1721 r, a kanonizowany w 1729.
W ikonografii przedstawiany jest w stroju kapłańskim, w sutannie, rokiecie, birecie. W rękach ma palmę męczeńską. Niekiedy trzyma palec na ustach (symbol zachowania tajemnicy, przez co zginął). Jego atrybuty to: klucz, książka, kłódka, krzyż w ręce, zapieczętowany list, woda.
Św. Krzysztof ( zm. ok. 250r.), męczennik. Pochodził prawdopodobnie z Samon w Azji Mniejszej. Poniósł męczeńską śmierć w czasach prześladowań za Dioklecjana. Jeden z Czternastu Wspomożycieli, czyli szczególnych patronów. Jest orędownikiem w śmiertelnym niebezpieczeństwie.
W ikonografii przedstawiany jest jako młodzieniec, najczęściej jednak jako olbrzym przechodzący przez rzekę na barkach niosący Dzieciątko Jezus, w ręku trzyma maczugę, czasami kwitnącą. A czasami jako mężczyzna z głową lwa. Atrybuty jego to: dziecko królujące na globie, palma męczeńska, pustelnik z lampą, wiosła.
Św. Wacław ( zm. 929), męczennik. Urodził się ok. 907 roku jako syn księcia czeskiego Wratysława I. Został wychowany przez swoją babkę, św. Ludmiłę. W wieku 18 lat objął rządy. Starał się o rozszerzenie chrześcijaństwa, popierając misjonarzy. Zginął z rąk siepaczy nasłanych przez rodzonego brata Bolesława Okrutnego w Starym Bolesławcu. Mordu dokonano u bram kościoła.
W ikonografii atrybutami jego są: anioł podający włócznię, aniołowie niosący jego trumnę, korona, sztylet, którym go zabito, zbroja rycerska z białym orłem na tarczy lub proporcu.
Św. Florian, męczennik. Dowódca wojsk rzymskich. Podczas prześladowania chrześcijan przez Dioklecjana został aresztowany wraz z 40 żołnierzami i przymuszony do złożenia ofiary bogom. Wobec odmowy wychłostano go i poddano torturom. 4 maja 304 roku uwiązano mu kamień młyński u szyi i rzucono do rzeki Enns.
W ikonografii przedstawiany jest jako żołnierz rzymski z naczyniem- gaszący pożar. Czasami jako książę. Bywa, że w ręku trzyma chorągiew. Jego atrybuty to: kamień młyński u szyi, kolczuga, czerwony i biały krzyż, palma męczeńska, miecz, zbroja, tarcza.
Św. Benedykt z Nursji, opat. Urodził się w Nursji ok. 480 roku. kształcił się w Rzymie, lecz przerwał naukę i podjął życie pustelnika w Affile. Po paru latach przeniósł się w góry niedaleko Subdiaco. Kiedy zaczęli gromadzić się wokół niego uczniowie, założył w okolicy 12 klasztorów. Później przeniósł się w ruiny opuszczonej, niewielkiej fortecy na Monte Casino, gdzie założył opactwo. Tam napisał „Regułę”, która stała się podstawą życia monastycznego na Zachodzie. Umarł 21 marca 547 roku.
W ikonografii przedstawiany jest w habicie benedyktyńskim, w kukulii, z krzyżem w dłoni. Jego atrybutami są: anioł, bicz, hostia, kielich z wężem, kruk z chlebem w dziobie.
Św. Bernard z Clairvaux, opat. Urodził się w rycerskim rodzie burgundzkim pod Dijon w 1090 roku. Mając 22 lata wstąpił do opactwa cystersów w Citeaux, pociągając za sobą trzydziestu towarzyszy młodości. Trzy lata później założył opactwo w Clairvaux i był tam przełożonym do śmierci. Nazywano go „wyrocznią Europy”. Położył kres schizmie Anakleta w Rzymie. Ogłosił 2 krucjatę krzyżową. Napisał regułę templariuszy. Był jednym z największych piewców Matki Bożej. Umarł 20 sierpnia 1153 roku. został kanonizowany 1174.
W ikonografii przedstawiany jest w stroju cysterskim. Jego atrybutami są: księga, krzyż opacki, strój, krucyfiks, Matka Boska z Dzieciątkiem, trzy infuły u stóp.
Św. Norbert z Xanten, bp. Urodził się ok 1080 roku w Nadrenii. Był subdiakonem i kanonikiem w Xanten. Przebywając na dworze arcybiskupa Kolonii Fryderyka II i cesarza Henryka V prowadził życie świeckie. W 1115 roku podczas burzy prawie nie zginął od pioruna. Po tym wydarzeniu wstąpił do benedyktynów, wyrzekł się godności i majątków kościelnych. Po przyjęciu święceń kapłańskich zaczął pracować jako wędrowny kaznodzieja. W 1120 roku założył zakon według reguły św. Augustyna w Premontre (norbertanów). Od 1126 roku był abp Moguncji, gdzie pracował nad odnową kościoła. Umarł w 1134 roku. Kanonizowany został w 1582 roku.
W ikonografii przedstawiany jest w stroju biskupim, stroju norbertanów, w mitrze, z krzyżem w dłoni. Jego atrybutami są: anioł z mitrą, diabeł u stóp, kielich, monstrancja, pająk, model kościoła.
Św. Franciszek z Asyżu, stygmatyk. Jan Bernardone urodził się w Asyżu w 1182 roku. Był synem zamożnego kupca Piotra i jego żony Joanny Pica. Ojciec po powrocie z Francji do imienia syna Jan dodał Franciszek. Jako młody człowiek odznaczał się wrażliwością. Podczas zbrojnego konfliktu między Asyżem a Perugią dostał się do niewoli. Roczny pobyt w więzieniu bardzo nadwyrężył jego zdrowie i po powrocie do domu ciężko zachorował. W czasie choroby postanowił zmienić swoje życie, ale ten zamiar nie był długotrwały. W 1205 roku otrzymał ostrogi rycerskie i udał się na wojnę, prowadzoną między Fryderykiem II a papieżem. W Spoletto miał sen, w którym usłyszał wezwanie od Boga. Powrócił do Asyżu gdzie podjął modlitwę, umartwianie i posługę ubogim. Pewnego dnia w kościele usłyszał głos: „Franciszku, napraw mój Kościół”. Zrozumiał to dosłownie i zabrał się za odbudowywanie zniszczonego kościoła. Aby uzyskać na ten cel odpowiednie fundusze wyniósł z domu kawał sukna. Ojciec za to go wydziedziczył. Aby nadać temu charakteru oficjalnego uczynił to wobec biskupa. Po decyzji ojca Franciszek zdjął z siebie ubranie, które kiedyś od niego dostał. Założył zakon Braci Mniejszych, franciszkanów w 1209 roku. Później z pomocą św. Klary założył zakon żeński- klaryski. W 1224 roku otrzymał stygmaty Męki Pańkiej. Umarł w 1226 roku, w 1228 został kanonizowany.
W ikonografii przedstawiany jest w habicie franciszkańskim, czasami ze stygmatami. Bywa przedstawiany w otoczeniu ptaków. Jego atrybutami są: baranek, krucyfiks, księga, ryba w ręku.
Św. Dominik Guzman. Urodził się ok. 1172 roku w Kastylii. Po studiach teologicznych został kapłanem i kanonikiem katedralnym w Osma. Udał się do Rzymu ze swym przyjacielem biskupem Diego di Acebes. Następnie towarzyszył mu w misji dyplomatycznej do Danii. Wysłany przez papieża Innocentego III do południowej Francji, dotkniętej herezją albigensów, zrozumiał, że do takiej pracy potrzeba misjonarzy głęboko wykształconych i żyjących w ewangelicznym ubóstwie. W tym celu założył po Tuluzą Zakon Kaznodziejski- dominikanów, oparty na regule św. Augustyna. Zakon został zatwierdzony w 1216 roku. Św. Dominik pracował jako wędrowny kaznodzieja we Francji, Hiszpanii, Italii. Umarł w 1221 roku. Kanonizowany został w 1234 roku.
W ikonografii przedstawiany jest w habicie dominikańskim. Jego atrybutami są: gwiazda sześcioramienna, infuła u stóp, lilia, księga, podwójny krzyż procesyjny, pastorał, pies w czarne i białe łaty trzymający w pysku pochodnię- symbol zakonu.
Św. Teresa od Jezusa, doktor Kościoła. Urodziła się w 1515 roku. Pochodziła z zamożnej i szlacheckiej rodziny mieszkającej w Avili. Jako dziecko marzyła o męczeństwie za wiarę. W wieku 20 lat wstąpiła do zakonu karmelitanek w Avili. Po złożeniu ślubów ciężko zachorowała, przez rok leczyła się poza klasztorem. Przeprowadziła reformę swojego zakonu fundując 32 klasztory. Część życia spędziła w ciągłych podróżach. Z pomocą św. Jana od Krzyża przedsięwzięła również reformę karmelitów. W oparciu o własne doświadczenie Teresa napisała dzieła, np. „Twierdza wewnętrzna”. Umarła w 1582 roku. Beatyfikowana została w 1614r, a kanonizowana w 1622 roku.
W ikonografii przedstawiana jest w habicie karmelitanki. Jej atrybutami są: anioł przeszywający jej serce strzałą miłości, gołąb, krzyż, pióro, strzała, napis Misericordias Domini in aeternum cqantabo.
Św. Ignacy Loyola, kapłan. Urodził się w 1491 roku w kraju Basków. Był paziem ministra skarbu króla hiszpańskiego, następnie służył jako oficer w wojsku wicekróla Nawarry. W czasie walk hiszpańsko- francuskich znalazł się w oblężonej Pampelunie. Zraniony poważnie w nogę został przewieziony do rodzinnego zamku. Po powrocie do zdrowia zawiesił oręż przed cudownym obrazem Matki Boskiej w opactwie benedyktyńskim Monteserrat i zamieszkał w grocie pod Manrezą. Tam napisał „Ćwiczenia duchowe”. W 1523 roku przez Rzym udał się do Ziemi Świętej, gdzie chciał pozostać do końca życia. Dopiero po naleganiach tamtejszego legata papieskiego wrócił do kraju. Uczył się i studiował w Barcelonie, Alcala, Salamance, Paryżu. Tam też w 1534 roku złożył z sześcioma przyjaciółmi śluby ubóstwa, czystości, oraz wierności Kościołowi, a zwłaszcza papieżowi. Dał początek nowemu zakonowi- Towarzystwu Jezusowemu (jezuici). W 1537 roku Ignacy przyjął święcenia kapłańskie, a w 1540 roku Paweł III zatwierdził nową wspólnotę. Ignacy zmarł w 1556 roku. Beatyfikowany został w 1609 roku a kanonizowany w 1622 roku.
W ikonografii przedstawiany jest w sutannie i birecie lub w stroju liturgicznym z imieniem IHS na piersiach. Jego atrybutami są: księga, globus który popycha nogą, monogram Chrystusa- IHS, napis AMDG- Ad maiorem Dei gloriam, serce w romieniach, łzy, smok, sztandar, zbroja.
Św. Bonawentura, doktor Kościoła. Jan di Fidanza Urodził się ok. 1217 roku w Bagnoregio koło Viterbo. Studiował filozofię w Paryżu. W wieku 25 lat wstąpił do franciszkanów przyjmując imię zakonne Bonawentura. Następnie skończył studia teologiczne i podjął wykłady. W 1257 roku został generałem zakonu i na tym urzędzie zasłużył sobie na miano drugie założyciela franciszkanów. Papież Grzegorz X mianował go kardynałem- biskupem Albano. Przygotowywał sobór w Lyonie. W czasie jego trwania umarł w 1274 roku. Pozostawił po sobie wiele traktatów i dzieł teologicznych. Kanonizowany został w 1482 roku.
W ikonografii przedstawiany jest w habicie franciszkańskim z biskupim krzyżem na piersiach; jako kardynał w cappa magna; jako teolog nad pulpitem. Jego atrybutami są: anioł przynoszący mitrę, kapelusz kardynalski leżący u stóp, księga, krzyż w dłoniach, drzewo Krzyża Świętego jako aluzja do traktatu „Ecce lignum Vitae”.
Św. Antoni z Padwy, doktor Kościoła. Ferdynand Bulonne urodził się w Lizbonie w 1195 roku. W młodym wieku wstąpił do kanoników regularnych w Coimbrze, gdzie na uniwersytecie zdobył gruntowne wykształcenie teologiczne. Przyjął imię Antoni. Później przeszedł do franciszkanów, aby głosić ewangelię w Afryce. Skierowano go jednak do Europy. Działał na rzecz ubogich i pojednania. W 1230 roku przybył do Padwy i zmarł tam w 1231 roku. W 1232 został kanonizowany. Pozostawił po sobie dorobek pisarski.
W ikonografii przedstawiany jest w habicie franiszkańskim, nieraz głosi kazanie, czasami trzyma Dziecię Jezus, które mu się ukazało. Jego atrybutami są: księga, lilia, serce, ogień- symbol gorliwości, bochen chleba, osioł, ryba.
Św. Antoni Pustelnik, (251- 356) zwany w Kościele Wschodnim „wielkim”, urodził się w Środkowym Egipcie. Rodziców stracił wcześnie. W wieku 20 lat rozdał ubogim odziedziczony majątek i udał się na pustynię, gdzie prowadził życie pełne umartwiania, milczenia i modlitwy. Miał dar widzenia rzeczy przyszłych.
W ikonografii przedstawiany jest jako pustelnik, czasami w długiej szacie mnicha. Szczególnie interesował artystów temat kuszenia św. Antoniego. Jego atrybutami są: jeden, dwa lub trzy diabły; diabeł z pucharem; dzwonek; dzwonek i laska; krzyż egipski w kształcie litery Tau; księga reguły monastycznej; lampka oliwna; lew kopiący grób; świnia, pod postacią której kusił go szatan; źródło.
Św. Marcin z Tours, biskup. Urodził się w 316/317 roku w Sabarii- na terenie dzisiejszych Węgier. Mając 15 lat wstąpił do armii Konstancjusza II. Żebrakowi proszącemu o jałmużnę u bram miasta Amiens oddał połowę swego płaszcza. Następnej nocy ukazał mu się Chrystus odziany w ten płaszcz. Pod wpływem tego przyjął chrzest i opuścił wojsko. Odwiedził rodziców których doprowadził do chrześcijaństwa. Potem był uczniem św. Hilarego. Po pewnym czasie osiadł jako pustelnik na wysepce Gallinaria w pobliżu Genui. W 361 roku założył pierwszy klasztor w Liguge. W 371 roku lud wybrał go biskupem Tours.
W ikonografii przedstawiony jest w stroju biskupim lub jako żołnierz oddający płaszcz żebrakowi. Jego atrybutami są: dzban, gęś na księdze, gęś u jego stóp, , model kościoła, dwa psy lub żebrak u jego stóp.
Św. Helena Cesarzowa. Urodziła się w 255 roku w Bitynii. Została żoną Konstancjusza Chlorusa, zarządcy prowincji. W 274 roku urodziła syna Konstantyna. W 282 roku jej mąż został wyniesiony do godności cesarza. Ze względów politycznych musiała usunąć się na ubocze. W 306 roku jej syn został obwołany przez legiony cesarzem, a swoją matkę wyniósł do godności augusty- cesarzowej. Przyjąwszy chrześcijaństwo stała się gorliwą protektorką. Fundatorka wielu kościołów w Rzymie, Konstantynopolu oraz w Ziemi Świętej. Pod koniec życia odbyła pielgrzymkę do Jerozolimy. Zmarła podczas podróży w 328 roku. Od IV wieku tradycja przypisuje jej odnalezienie drzewa krzyża świętego.
W ikonografii przedstawiana jest w stroju cesarskim z koroną na głowie lub w bogatym wschodnim stroju, czasami w habicie mniszki. Jej atrybutami są: krzyż stojący przy niej; krzyż, który otacza ramieniem; mały krzyż w dłoni; krzyż i trzy gwoździe; model kościoła.
Św. Katarzyna ze Sieny, doktor Kościoła. Urodziła się w 1347 roku w Sienie. Katarzyna jako kilkuletnie dziecko była przeniknięta duchem pobożności. Mając kilkanaście lat wstąpiła do zakonu dominikanek. W wieku 20 lat jest już wielką mistyczką. W 1375 roku otrzymała stygmaty. Podczas wówczas konfliktów na terenie Italii i w samym Kości...
odk2008