Wychowanie fizyczne w przedszkolu
Wydanie czwarte
Warszawa 1988
Kazimiera Wlaźnik
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne
BIBLIOTEKA PEDAGOGICZNA NAUCZYCIELA PRZEDSZKOLA
Okładkę projektował
Tadeu.sk. Pietrzyk
Ilustracje wykonał Stanisław Szymański
Redaktor
Henryka Drabikowska Redaktor IV wydania Ewa Skalska
Redaktor techniczny Bożenna Stępień
Korektor
ISBN 33-02-00960-1
@ Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 1972
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. Warszawa 1983
Wydanie czwarte. Nakład 19 860+140 egz.
Arkuszy drukarskich 19; wydawniczych 12,48. Papier druk mat IV kl, 71 g, 82 x 104 Oddano do składania 1987-10-02. Podpisano do druku 1988-06-30 Druk ukończono 1988-08-31 Białostockie Zakłady Graficzne Zam. 1917/87 MOiW
WSTĘP
Stosunkowo bogata jest literatura omawiająca zagadnienie wychowania fizycznego w przedszkolu od strony naukowo-teoretycznej i metodycznej. Natomiast nadal brak jest opracowań, które zawierałyby materiały pomocnicze dla codziennej praktyki. Książka ta zawiera właśnie bogaty zasób zabaw i ćwiczeń, dostosowanych do różnych warunków przedszkoli oraz ognisk przedszkolnych
Treść pierwszego rozdziału stanowią zabawy ruchowe. Są one zebrane rodzajami i usystematyzowane według stopnia trudności. Taki sposób podania materiału stwarza duże
możliwości swobody w wyborze. Należy jednak zawsze brać pod uwagę poziom rozwoju umysłowego i stopień usprawnienia ruchowego dzieci danej grupy.
Drugi rozdział zawiera materiał dotyczący ćwiczeń gimnastycznych. Są to gotowe przykłady ćwiczeń porannych oraz 15—25—30 minutowe zestawy ćwiczeń i zabaw dla dzieci pięcio- i sześcioletnich. Materiał jest bardzo obszerny i bogaty. Należy się spodziewać, że posłuży on nie tylko do mechanicznego odwzorowywania i stosowania, ale również zachęci nauczycielki do tworzenia nowych przykładów, dostosowanych do konkretnych i aktualnych warunków pracy.
Trzeci rozdział poświęcony jest zajęciom na powietrzu. Organizowanie spacerów i zajęć sezonowych, przebywanie z dziećmi na powietrzu, wymaga znajomości przez nauczycielki bogatego i różnorodnego zasobu zabaw i ćwiczeń.
W rozdziale tym podane są gotowe przykłady zajęć do zastosowania w pracy z dziećmi we wszystkich porach roku i w różnych warunkach terenowych.
Czwarty rozdział zawiera zabawy i ćwiczenia kształtujące postawę. Czytelnik znajdzie w nim przykłady ćwiczeń kształtujących mięśnie grzbietu i brzucha oraz ćwiczenia zapobiegające płaskostopiu. Jest to materiał bogato ilustrowany wyrazistymi rysunkami szczególnie w odniesieniu do ćwiczeń przeciw płaskostopiu.
Praca Wychowanie fizyczne w przedszkolu opiera się na doświadczeniach zdobytych przez autorkę w ciągu długoletniej praktyki. Jej czwarte wydanie jest realizacją rzeczywistego zamówienia społecznego. Nauczycielki przedszkoli odczuwały dotkliwie brak materiałów do tego rodzaju pracy metodycznej. Jeśli więc stanie się ona pomocna w ich codziennej pracy i pomoże w rozwiązaniu napotkanych trudności, autorka będzie się czuła dostatecznie wynagrodzona za trud włożony w opracowanie.
Zabawy ruchowe
1. Wskazówki metodyczne
Uwagi ogólne
Zabawy ruchowe są formą działalności ruchowej, charakterystyczną dla wieku przedszkolnego, najbardziej odpowiadającą potrzebom dziecka, wynikającą z właściwości jego rozwoju. Wielka ich różnorodność, wszechstronność oddziaływania oraz łatwość organizowania wysuwa je na pierwsze miejsce w pracy z małymi dziećmi. Zabawy ruchowe wprowadzają radosny nastrój i dobre samopoczucie, sprawność ruchową ćwicząc i doskonaląc takie elementy, jak: chód, bieg, podskok, rzut, wspinanie, włażenie, pokonywanie przeszkód itp. Podnoszą przy tym stan zdrowotny, stwarzają najlepsze warunki do czynnego wypoczynku. Rozległa i wszechstronna skala różnorodnych ruchów, bogaty materiał specjalnych rodzajów zabaw pozwala prowadzić je w ciągu całego roku na wolnym powietrzu, przy pełnym wyzyskaniu powietrza, wody i słońca — najpotężniejszych czynników hartowania.
Zabawy ruchowe utrwalają wiele pojęć i wiadomości, kształtują nawyki kulturalne, pozytywne cechy charakteru, a w szczególności świadomą dyscyplinę i karność oraz umiejętność współżycia w zespole dziecięcym. Za pomocą zabawy rozwijamy spostrzegawczość, orientację w przestrzeni, umiejętność oceny odległości i kierunku, poznawanie stosunków liczbowych, rozpoznawanie barw, kształtów itp.
W zabawach ruchowych pozostawia się swobodę — forma ruchu jest w zasadzie dowolna. Ta nie krępująca dowolność w sposobie wykonania zadania odpowiada aktywności dziecka, wyzwala jego inicjatywę, pomysłowość i samodzielność, pobudza wyobraźnię i ambicję — szczególnie w zabawach, w których przypada mu jakaś określona rola.
Zabawa ruchowa jest przygotowaniem do społecznego współdziałania i współżycia, uczy dziecko przystosowania sic do całego zespołu. Konieczność dostosowania się i przestrzegania przepisów w zabawie dyscyplinuje dziecko, uczy je opanowania, przyzwyczaja do dokładności, odpowiedzialności i uczciwości. Udział w zabawie pozwala dziecku oceniać swoje możliwości w porównaniu z innymi, a wynik budzi wiarę we własne siły, staje się źródłem zdrowego optymizmu. Różnorodność kontaktów, jakie w toku zabaw wytwarzają się między dziećmi na tle rozmaitych przepisów zabaw, stwarza również bogate podłoże do rozwijania uczuć koleżeńskich, umiejętności współdziałania w zespole, uczynności, chęci przyjścia z pomocą innym.
Znaczenie wychowawcze zabawy dobrze zorganizowanej, starannie i konsekwentnie przeprowadzonej, polega przede wszystkim na kształtowaniu cech charakteru i utrwalaniu nawyków koniecznych w życiu społecznym. Duże znaczenie ma treść zabawy, zwłaszcza w pracy z młodszymi dziećmi, które dzięki dużej pobudliwości i żywej wyobraźni mocno przeżywają fabułę, silnie wczuwają się w wyznaczone im role. Opanowanie przez dzieci dużego zasobu wartościowych i atrakcyjnych zabaw stanie się podstawą do racjonalnego wyzyskania czasu przeznaczonego na zabawy dowolne.
Organizacja zabaw ruchowych
Przygotowanie zabawy
Wartość kształcąca i wychowawcza zabawy zależy, między innymi, od właściwego jej przygotowania. Przed przystąpieniem do zabawy prowadząca powinna:
- dostosować zabawę pod względem organizacyjnym i ruchowym do możliwości grupy dziecięcej.
- przygotować odpowiednie przybory, wyznaczyć teren i wciągnąć dzieci do przygotowania zabawy, np. zalecić rysowanie gniazd, garaży itp.,
- wprowadzić dzieci w tematykę zabawy i zainteresować nią.
Uprawnianie zbiórek i czynności pomocniczych.
Wielką pomocą w organizacji zabawy będzie wdrażanie dzieci do szybkiego ustawiania się, odnajdywania swego miejsca, zachowania kolejności i porządku przy rozdawaniu i zbieraniu przyborów oraz współpraca przy wyznaczaniu terenu zabawy.
Podawanie prawideł i przepisów
Wszelkie przepisy oraz prawidła należy formułować jasno i zrozumiale. Mają one wyrabiać wolę, szybką reakcję na sygnały, karność, umiejętność współdziałania w zespole. Prawidła należy podawać w taki sposób, aby; osiągały zamierzone cele wychowawcze, a dla dzieci stały się warunkiem dobrej zabawy.
Udział nauczyciela w zabawie
Dla wydobycia właściwej treści i ułatwienia dzieciom zrozumienia zabawy prowadząca pierwsza bierze na siebie trudniejszą rolę. Po opanowaniu przez dzieci zabawy wciąga się do współdziałania początkowo aktywniejsze jednostki, a następnie, stopniowo, wszystkie. Czynny udział nauczycielki jest podstawowym warunkiem dobrej organizacji zabawy, gdyż pozwala na pominięcie zbyt długich objaśnień, które dla małych dzieci są nudne i nużące.
Aby zabawa osiągnęła zamierzony cel, nauczycielka musi przewidzieć właściwy stosunek części organizacyjnej do ruchowej. Chodzi o to, aby rozdawanie przyborów i ustawianie dzieci nie trwało dłużej niż sama zabawa.
Przybory
Do prowadzenia zabawy potrzebne są różne przybory. Używanie ich ułatwia organizację zabawy, zwiększa zainteresowanie, pobudza wyobraźnię i aktywność dzieci. Duże znaczenie wychowawcze ma przechowywanie, rozdawanie i zbieranie przyborów. Należy ten moment przewidzieć i tak przygotować, aby rozdawanie przyborów nie zabierało zbyt wiele czasu, odbywało się szybko i sprawnie. Możemy to zorganizować w następujący sposób:
- w określonym miejscu ułożone są przybory, do których
kolejno podchodzą dzieci, biorą je do ręki,
- kilkoro wyznaczonych dzieci rozdaje przybory,
- nauczycielka sama rozdaje przybory lub też je rozkłada.
Przybory powinny być utrzymane w dobrym stanie, a ich liczba — zgodna z aktualną potrzebą przedszkola. W celu uniknięcia nieporozumień wszystkie dzieci w danej grupie otrzymują równowartościowe przybory. Można pozwolić na wybieranie kolorów (woreczków, piłeczek, krążków), jeśli nie ma to wpływu na przebieg zabawy. Należy unikać używania w czasie jednej zabawy zbyt wielu przyborów, gdyż rozprasza to uwagę, powoduje zamieszanie i zabiera dużo czasu. Przy wprowadzaniu danego przyboru po raz pierwszy należy pozwolić dzieciom na indywidualną zabawę, aby najpierw zapoznały się z przyborem, obejrzały go, a potem, przy zabawie zorganizowanej, skupiły się na wykonywaniu poleceń nauczycielki.
Używanie sygnałów
Zorganizowana zabawa zespołowa wymaga przestrzegania pewnych warunków: zebrania grupy, ustawienia, jednoczesnego biegu lub zahamowania ruchu. Posługujemy się wtedy podawaniem sygnałów lub haseł. Mogą to być sygnały słuchowe, jak klaśnięcie, uderzenie w bębenek, gwizdek, lub wzrokowe — podniesienie ręki, barwnej tarczy lub chorągiewki.
Stosowanie w zabawie różnorodnych sygnałów, zarówno wzrokowych, jak i słuchowych, ma znaczenie kształcące. Duże znaczenie wychowawcze ma właściwe używanie sygnałów — nie mogą one być zbyt ostre i głośne, gdyż oddziałują wówczas niekorzystnie na układ nerwowy i są niewłaściwe ze względów wychowawczych. Dzieci tracą wrażliwość na sygnały łagodniejsze, przywykają do hałaśliwego zachowania się i reagują wyłącznie na sygnały głośne. Umiejętne posługiwanie się sygnałami i odpowiednie modulowa...
pitcunia