9180_Jaworzyny_i_lasy_klonowo_lipowe_na_stromych_stokach_i_z.pdf

Lasy i bory

*9180

*Jaworzyny i lasy

klonowo-lipowe na

stromych stokach

i zboczach

(Tilio platyphyllis-Acerion

pseudoplatani)

wych przemieszczajàcych si´ równolegle do powierzchni

stoku. Mikroklimaty siedlisk sà z regu∏y ch∏odne i wilgot-

ne, bardzo cz´sto o charakterze klimatu górskiego. Wy-

jàtkiem sà ciep∏olubne postacie lasów klonowo-lipo-

wych, które przy zachowanej charakterystyce pozosta-

∏ych czynników rozwijajà si´ na stromych stokach o wy-

stawie po∏udniowej.

W drzewostanie panujà gatunki ekologicznie przystoso-

wane do tych trudnych warunków siedliskowych, zdolne

do tworzenia wielopniowych, odroÊlowych form i do

szybkiego rozwoju m∏odych drzewek na ruchomym pod-

∏o˝u. Najbardziej charakterystycznymi dla tego siedliska

drzewami sà: jawor, w wielu wypadkach tworzàcy jedno-

gatunkowe drzewostany, oraz lipa szerokolistna. W wy˝-

szych po∏o˝eniach wspó∏dominujà jarzàb pospolity i buk

zwyczajny, z domieszkà jod∏y i Êwierka, zaÊ w ni˝szych

klon pospolity i jesion wynios∏y, z domieszkà wiàzu gór-

skiego, lipy drobnolistnej, d´bu bezszypu∏kowego i gra-

ba. Warstwa krzewów osiàga zwarcie bardzo zró˝nico-

wane, w zale˝noÊci od podtypu i stanowiska, ró˝ny tak˝e

jest jej sk∏ad gatunkowy.

Charakterystycznymi elementami runa sà paprocie i wysokie,

nitrofilne byliny. Z gatunków przywiàzanych do ró˝nych podty-

pów nale˝y wymieniç szczególnie j´zycznik zwyczajny Phyllitis

scolopendrium , miesiàcznic´ trwa∏à Lunaria rediviva , czerniec

gronkowy Actaea spicata , paprotnik kolczysty Polystichum

aculeatum oraz zio∏oroÊlowe byliny z klasy Betulo-Adenostyle-

tea , dominujàce w niektórych zespo∏ach wysokogórskich.

Warstwa mszaków jest wykszta∏cona bardzo s∏abo,

a w niektórych p∏atach brak jej zupe∏nie.

Istnienie uk∏adów ekologicznych charakterystycznych dla

jaworzyn i lasów klonowo-lipowych jest uwarunkowane

okresowo wyst´pujàcymi, umiarkowanymi zaburzeniami

siedliska, wywo∏ywanymi przez zsuwanie si´ pokryw gruzo-

wych oraz schodzenie lawin. Podobnie jak w przypadku la-

sów ∏´gowych, które wymagajà do rozwoju okresowych

zalewów – i tutaj zaburzenia w siedlisku sà niezb´dnym

warunkiem ich funkcjonowania. Przy braku takich zabu-

rzeƒ lasy stokowe stopniowo przechodzà w inne zbiorowi-

ska leÊne, takie jak buczyny lub gràdy.

Siedliska majà charakter naturalny lub pó∏naturalny, na-

wet na stanowiskach, na których notowano w przesz∏oÊci

du˝à presj´ gospodarki cz∏owieka. Powodem jest charak-

ter pod∏o˝a, który utrudnia lub wr´cz uniemo˝liwia pro-

wadzenie racjonalnej i planowej gospodarki leÊnej. Stro-

me stoki, na których w poprzednich wiekach prowadzono

r´bnie na siedliskach jaworzyn, nie nadawa∏y si´ z regu∏y

do powtórnego zalesienia i pozostawiano je do sponta-

nicznej regeneracji, w wyniku której siedlisko odtwarza∏o

swojà pierwotnà struktur´ i sk∏ad gatunkowy. Obecnie

wi´kszoÊç ze stanowisk siedliska jest z ró˝nych powodów

wy∏àczana z gospodarki leÊnej – albo dzi´ki pe∏nionym

przez nie funkcjom glebo- i wodochronnym, albo te˝

wskutek trudnoÊci z pozyskaniem z nich surowca drzewne-

go odpowiednio wysokiej jakoÊci. Du˝a cz´Êç stanowisk

Siedlisko priorytetowe

Kod Physis: 41.4

A. Opis siedliska

g∏ównego typu

Definicja

Wielogatunkowe, ˝yzne lasy jaworowe, jaworowo-bukowe

i klonowo-lipowe rozwijajàce si´ na stromych stokach

i zboczach skalnych, z regu∏y przy nachyleniu 30–50º, na

glebach silnie szkieletowych, cz´sto z wyst´pujàcym na po-

wierzchni rumoszem, g∏azami i blokami skalnymi oraz sil-

nie zaznaczajàcymi si´, aktywnymi procesami erozyjnymi.

W drzewostanie dominujà jawor, klon zwyczajny lub lipa

szerokolistna. W wyst´powaniu ograniczone sà do obsza-

rów górskich i podgórskich Polski po∏udniowej.

Charakterystyka

Jaworzyny i lasy klonowo-lipowe notowane by∏y z ró˝-

nych typów ska∏, zarówno w´glanowych, oboj´tnych, jak

i kwaÊnych. Pod∏o˝em sà gleby inicjalne, rankery lub pa-

rar´dziny, rzadziej gleby brunatne lub r´dziny, prawie

zawsze bardzo ˝yzne i wilgotne, z próchnicà typu mull

lub mull moder, znajdujàce si´ pod wp∏ywem wód stoko-

138

*Jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stromych

stokach i zboczach

znajduje si´ tak˝e pod ochronà prawnà, zarówno w gra-

nicach istniejàcych parków narodowych jak i rezerwatów

przyrody. Stan ochrony ca∏oÊci siedliska nie jest jednak za-

dowalajàcy. Niemal 47% powierzchni siedliska w Sude-

tach, na ich Pogórzu i Przedgórzu nadal znajduje si´

w gospodarstwie przer´bowo-zr´bowym; podobnie poza

ochronà pozostaje wi´ksza cz´Êç karpackich stanowisk ja-

worzyny z miesiàcznicà trwa∏à.

Siedlisko *9180 nale˝y do jednych z najrzadziej spotyka-

nych na terenie Polski. Jego ∏àczna powierzchnia szacowa-

na jest obecnie:

• na terenie Sudetów, ich Pogórza i Przedgórza – oko∏o 500 ha:

– lasy klonowo-lipowe – 350 ha;

– jaworzyna z miesiàcznicà – 100 ha (nie wi´cej ni˝ 150 ha);

• na terenie Karpat – nie wi´cej ni˝ 2300 ha, w tym:

– jaworzyna z miesiàcznicà – nie wi´cej ni˝ 1000 ha;

– jaworzyny i buczyny zio∏oroÊlowe – nie wi´cej ni˝

1000 ha;

– jaworzyna karpacka – ok. 150 ha;

– jaworzyna z j´zycznikiem zwyczajnym – nie wi´cej ni˝

100 ha.

Sà to w skali ca∏ego kraju powierzchnie skrajnie ma∏e,

a nale˝y podkreÊliç, i˝ siedliska te z regu∏y wyst´pujà w po-

staci niewielkich, czasem nawet kilkuarowych p∏atów

wÊród innych zbiorowisk leÊnych. Zarówno niewielka po-

wierzchnia ca∏kowita, jak i du˝a fragmentacja czynià z nich

siedlisko silnie nara˝one na zniszczenie wskutek nawet nie-

wielkich zmian antropogenicznych.

Rozmieszczenie jaworzyn i lasów klonowo-lipowych ogra-

niczone jest do po∏udniowej cz´Êci Polski. Wyst´pujà na te-

renie pasm górskich i pogórzy ∏uku Karpat i Sudetów oraz

na Wy˝ynie Krakowsko-Cz´stochowskiej.

Dla zapewnienia siedlisku ochrony wskazane jest pozo-

stawienie wszystkich rozpoznanych stanowisk w stanie

ochrony Êcis∏ej lub zachowawczej, z umo˝liwieniem za-

chodzenia spontanicznych procesów rozwojowych w war-

stwie drzewostanu i runa. Jakiekolwiek próby przebudo-

wy drzewostanu lub gospodarczej ingerencji powodujà

bowiem odejÊcie od typu siedliska, a w efekcie urucho-

mienie procesów erozyjnych i niemo˝noÊç dalszego wy-

korzystania gospodarczego. Z uwagi na znikomà po-

wierzchni´ oraz niewielkà wartoÊç gospodarczà cz´Êci

drzewostanów, post´powanie takie nie spowoduje istot-

nego zmniejszenia poboru drewna na terenach górskich

i wy˝ynnych. Rezygnacja z poboru u˝ytków na siedliskach

jaworzyn i lasów klonowo-lipowych ma tak˝e uzasadnie-

nie w pe∏nionych przez te lasy funkcjach glebo- i wodo-

chronnych oraz ich ogromnej wartoÊci biocenotycznej,

stanowià bowiem siedlisko wielu rzadkich i cennych ga-

tunków flory oraz fauny. Niektóre ze stanowisk po∏o˝one

sà na stokach tak stromych, i˝ czynnoÊci gospodarcze

i piel´gnacyjne mogà byç niebezpieczne dla wykonujà-

cych zadania pracowników leÊnych.

Wokó∏ znanych stanowisk nale˝y wyznaczyç tak˝e strefy

ochronne, w których pozyskanie drewna prowadzone b´dzie

wy∏àcznie poprzez stosowanie ci´ç w ramach r´bni stopnio-

wej gniazdowej udoskonalonej (IVd) i przer´bowej (V).

Nie nale˝y prowadziç szlaków zrywkowych przez teren i po

granicach siedliska (zarówno z uwagi na mo˝liwoÊç urucho-

mienia procesów erozyjnych, jak i wysoce prawdopodobnà

w takim wypadku inwazj´ roÊlinnoÊci synantropijnej).

Nale˝y ograniczaç intensywne turystyczne wykorzystanie

terenów poroÊni´tych przez jaworzyny i lasy stokowe, po-

niewa˝ wydeptywanie zbyt wielu nowych Êcie˝ek niesie za-

gro˝enia dla pokrywy glebowej. Umiarkowane wykorzysta-

nie w turystyce kwalifikowanej nie niesie dla tego siedliska

istotnych zagro˝eƒ.

*9180

Podzia∏ na podtypy

W niniejszym opracowaniu przyj´to podzia∏ na 7 podty-

pów. Sà to:

*9180-1 Lasy klonowo-lipowe Sudetów, ich Pogó-

rza i Przedgórza – charakteryzujàce si´ mie-

szanym, wielogatunkowym drzewostanem

z przewagà lipy szerokolistnej, klonu zwyczajne-

go, jaworu i jesionu wynios∏ego;

*9180-2 Jaworzyna z j´zycznikiem zwyczajnym –

siedlisko o charakterze podgórskim i górskim,

z drzewostanem zasadniczo jaworowym, jednak

z domieszkà wielu innych gatunków drzew, któ-

rego cechà wyró˝niajàcà jest wyst´powanie

rzadkiej paproci – j´zycznika zwyczajnego;

*9180-3 Karpackie jaworzyny miesiàcznicowe –

lasy jaworowe ∏uku karpackiego, rozwijajàce si´

zasadniczo na pod∏o˝ach kwaÊnych i oboj´t-

nych, z dominujàcà miesiàcznicà trwa∏à Lunaria

rediviva i wieloma karpackimi gatunkami runa;

*9180-4 Sudeckie jaworzyny z miesiàcznicà trwa∏à

– lasy jaworowe z Lunaria rediviva , cz´Êciej noto-

wane na pod∏o˝ach zasobnych w w´glan wap-

nia, charakteryzujàce si´ wyst´powaniem gatun-

ków o rozmieszczeniu zachodnim, generalnie

ubo˝sze florystycznie ni˝ odpowiadajàce im ja-

worzyny karpackie, z nik∏ym udzia∏em gatunków

z klasy Betulo-Adenostyletea i znacznie rzadsze;

*9180-5 Jaworzyna karpacka – siedlisko niskiego,

odroÊlowego lasu jaworowo-jarz´binowego,

z bujnym zio∏oroÊlowym runem, ograniczone do

siedlisk dolno- i górnoreglowych ∏uku karpac-

kiego;

*9180-6 Jaworzyny i buczyny zio∏oroÊlowe Sudetów

– ekstremalnie rzadki typ siedliska znany, jak

do tej pory, z trzech izolowanych p∏atów, znacz-

nie ró˝niàcych si´ pod wzgl´dem florystycznym,

lecz wykazujàcych, jako cech´ wspólnà, wysoki

udzia∏ gatunków z klasy Betulo-Adenostyletea ,

szczególnie Aruncus sylvestris i Veratrum lobe-

lianum .

139

Lasy i bory

*9180

Usytuowanie w polskiej klasyfikacji

fitosocjologicznej

sieci obszarów chronionych Natura 2000. W: Âwierkosz K.

(red.) Europejska sieç ekologiczna Natura 2000 na Dolnym

Âlàsku – waloryzacja przyrodnicza priorytetowych typów sie-

dlisk z za∏àcznika I Dyrektywy 92/43/EEC. DolnoÊlàska Fun-

dacja Ekorozwoju. pp. 41.

DZWONKO Z. 1986. Klasyfikacja numeryczna zbiorowisk le-

Ênych polskich Karpat. Fragm. Flor. Geobot. 30(2): 93–167.

KOZ¸OWSKA A. B., MATUSZKIEWICZ J. M. 1993. Przeglàd fito-

socjologiczny zbiorowisk leÊnych Polski – jaworzyny górskie.

Fragm. Flor. Geobot. 38(1): 277–302.

KWIATKOWSKI P. 2001. Zbiorowiska leÊne Pogórza Z∏otoryjskie-

go [Forest communnities of the Z∏otoryjskie Foothills (Pogórze

Z∏otoryjskie)]. Fragm. Flor. Geobot. Ser. Polonica

8: 173–218.

MATUSZKIEWICZ J. M. 2001. Zespo∏y leÊne Polski. pp. 357. Wy-

dawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

MATUSZKIEWICZ W. 2001. Przewodnik do oznaczania zbioro-

wisk roÊlinnych Polski. Seria Vademecum Geobotanicum . 3.

pp. 536. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

MICHALIK S., SZARY A. 1997. Zbiorowiska leÊne Bieszczadzkie-

go Parku Narodowego. Monogr. Bieszczadzkie 1: 1–175.

SKIBA S., DREWNIK M., PR¢DKI R., SZMUC R. 1998. Gleby Biesz-

czadzkiego Parku Narodowego. Monogr. Bieszczadzkie

2: 1–88.

WILCZEK Z. 1995. Zespo∏y leÊne Beskidu Âlàskiego i zachod-

niej cz´Êci Beskidu ˚ywieckiego na tle zbiorowisk leÊnych

Karpat Zachodnich. Prace Nauk. Uniwer. Âlàskiego w Kato-

wicach. Nr 1490, s.132.

Klasa Querco-Fagetea europejskie, mezo- i eutroficzne la-

sy liÊciaste

Rzàd Fagetalia sylvaticae Mezo- i eutroficzne lasy liÊciaste

zachodniej i Êrodkowej Europy.

Zwiàzek Tilio platyphyllis-Acerion pseudoplatani gór-

sko-podgórskie zboczowe lasy lipowo-jaworowe

Podwiàzek Lunario-Acerenion pseudoplatan i gór-

skie wielogatunkowe lasy zboczowe z przewagà ja-

woru

Zespo∏y:

Phyllitido-Aceretum jaworzyna z j´zycznikiem

zwyczajnym

Lunario-Aceretum jaworzyna z miesiàcznicà

trwa∏à

Sorbo aucupariae-Aceretum pseudoplata-

ni jaworzyna karpacka

Aceri-Fagetum las jaworowo-bukowy

Zbiorowisko Acer pseudoplatanus-Aruncus

sylvestris jaworzyna z parzyd∏em leÊnym

Podzwiàzek Tilienion platyphylli Podgórskie zboczo-

we lasy klonowo-lipowe

Zespó∏ Aceri platanoidis-Tilietum platyphyl-

li zboczowe lasy klonowo-lipowe

Bibliografia

BA¡KOWSKI J., ÂWIERKOSZ K. 2003. Ustalenie po∏o˝enia i po-

wierzchni cennych przyrodniczo siedlisk leÊnych w ramach

Jan Bodziarczyk, Krzysztof Âwierkosz

140

*Jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stromych

stokach i zboczach

B. Opis podtypów:

(fyllity, amfibolity), jednak notowano równie˝ stanowiska

na ska∏ach kwaÊnych (porfiry, granitoidy, gnejsy, szarog∏a-

zy oraz ∏upki) i osadowych (konglomeraty karboƒskie, wa-

pienie, i∏owce).

Gleby kamieniste, cz´sto z rumoszem na powierzchni.

Najcz´Êciej nale˝à do podtypów: gleby brunatne kwaÊne

lub wy∏ugowane, r´dziny i parar´dziny oraz brunatne w∏a-

Êciwe. Rzadko gleby inicjalne, jednak z regu∏y z próchnicà

typu mull lub moder mull. Najcz´Êciej wyst´pujà na pod∏o-

˝ach niestabilnych i podatnych na erozj´, zasilanych wo-

dami opadowymi lub gruntowymi przemieszczajàcymi si´

równolegle do powierzchni stoku, co zapewnia korzystne

stosunki wodne i powietrzne w glebie. Oglejenie jest s∏abe

i pojawia si´ tylko w niektórych odmianach siedliska.

W zale˝noÊci od wystawy stoków i ukszta∏towania powierzch-

ni mikroklimaty wahajà si´ od wilgotnych, umiarkowanie

ch∏odnych, o ma∏ych amplitudach temperatur a˝ do kseroter-

micznych, z du˝ymi wahaniami temperatury i wilgotnoÊci.

*9180

*Klonowo-lipowe lasy

stokowe Sudetów,

ich Pogórza i Przedgórza

Siedlisko priorytetowe

Kod Physis: 41.41

Cechy diagnostyczne

Cechy obszaru

˚yzne lasy liÊciaste wyst´pujàce na terenie Przedgórza i Po-

górza Sudeckiego oraz w Sudetach, na wysokoÊciach

250–650 m n.p.m. Wyst´pujà na stromych stokach, z re-

gu∏y o nachyleniu przekraczajàcym 20º, szczególnie cz´sto

spotykane na stokach bardzo stromych lub urwistych, ska-

listych, Êcianach wàwozów i go∏oborzach. Znane ze wszyst-

kich ekspozycji, najcz´Êciej notowane na stokach pó∏noc-

nych i pó∏nocno-wschodnich.

Pod∏o˝em geologicznym najcz´Êciej sà ska∏y o charakterze

oboj´tnym: magmowe (bazalty, tufy) oraz metamorficzne

Fizjonomia i struktura zbiorowiska

Lasy z regu∏y luêne i Êwietliste (zwarcie koron waha si´ od

50 do 70%), wielogatunkowe, ze zró˝nicowanà strukturà

pi´trowà i wiekowà. Drzewostan tworzà oba gatunki lip,

jesion wynios∏y, klony: jawor i pospolity oraz wiàz górski

i dàb bezszypu∏kowy – w niektórych postaciach pojawiajà

si´ tak˝e grab zwyczajny i buk pospolity, powodujàc cza-

sem nawet mylne okreÊlenie typu siedliska.

Zwarcie warstwy zielnej jest zale˝ne od odmiany siedliska

i waha si´ od 20 do 100%. Jego cechà charakterystycznà

jest wyst´powanie wysokich higro- lub termofilnych bylin,

cz´sto jednak wyst´pujà formy z facjalnym wyst´powaniem

szczyru trwa∏ego, marzanki wonnej, per∏ówki jednokwiato-

wej lub gwiazdnicy wielkokwiatowej. Mozaika mikrosie-

dlisk pozwala na wspó∏wyst´powanie obok siebie, cz´sto

w jednym zdj´ciu fitosocjologicznym, gatunków z bardzo

odr´bnych grup ekologicznych, co jest kolejnà specyficznà

cechà sk∏adu gatunkowego runa tych lasów.

Lasy klonowo-lipowe nale˝à do umiarkowanie bogatych

florystycznie, w zale˝noÊci od stanowiska i odmiany noto-

wano tu Êrednio od 19,4 do 38,5 gatunków roÊlin w zdj´-

ciu fitosocjologicznym.

Reprezentatywne gatunki

Drzewa i krzewy

Lipa szerokolistna Tilia platyphyllos , klon pospolity Acer

platanoides , jesion wynios∏y Fraxinus excelsior , klon jawor

Acer pseudoplatanus , wiàz górski Ulmus glabra , dàb bez-

szypu∏kowy Quercus petraea , porzeczka alpejska Ribes al-

pinum , wiciokrzew suchodrzew Lonicera xylosteum .

Kserotermiczna forma lasu klonowo-lipowego (Ostrzyca Probo-

szczowicka, Pogórze Kaczawskie). Fot. K. Âwierkosz

RoÊliny zielne

Wyka zaroÊlowa Vicia dumetorum , dzwonek jednostronny

Campanula rapunculoides , wyka leÊna Vicia sylvatica , dzwo-

nek szerokolistny Campanula latifolia , fio∏ek przedziwny Vio-

la mirabilis , czerniec gronkowy Actaea spicata , paprotnik

141

Lasy i bory

*9180

kolczysty Polystichum aculeatum , stok∏osa Benekena Bro-

mus benekenii , czosnaczek pospolity Alliaria petiolata ,

dzwonek pokrzywolistny Campanula trachelium , d. brzo-

skwiniolistny C. persicifolia , szczyr trwa∏y Mercurialis

perennis, marzanka wonna Galium odoratum .

∏ówka jednokwiatowa Melica uniflora , ˝ywiec bulwkowaty

Dentaria bulbifera , ˝ywiec dziewi´ciolistny Dentaria enne-

aphyllos ). Z Pogórza Kaczawskiego znamy tak˝e postacie

przejÊciowe pomi´dzy tymi odmianami.

Obie odmiany, w zale˝noÊci od wystawy stoków i ˝yznoÊci

siedliska, zró˝nicowane sà na warianty: wilgotny, Êwie˝y

i typowy.

Odmiana ciep∏olubna, z wieloma gatunkami termofilnymi

i kserotermicznymi, najbli˝sza typowi zespo∏u, znana jest

z po∏udniowych stoków Ostrzycy Proboszczowickiej na Po-

górzu Kaczawskim i Zamkowej Góry ko∏o Wa∏brzycha.

Odmiany

Obecny stan wiedzy pozwala na wyró˝nienie 3 g∏ównych od-

mian siedliska, wewn´trznie dodatkowo zró˝nicowanych na

warianty. Odmiany te ró˝nià si´ na tyle, ˝e w krajach sàsied-

nich wyró˝niane sà w randze osobnych zespo∏ów leÊnych.

Odmiana podgórska, charakteryzujàca si´ licznym wyst´-

powaniem gatunków gràdowych (grab Carpinus betulus ,

gwiazdnica wielkokwiatowa Stellaria holostea , przytulia

Schultesa Galium schultesii ), rozpoznana jest na terenie

Pogórza Kaczawskiego, Pogórza Bolkowskiego, Wzgórz

Strzegomskich i Masywu Âl´˝y, gdzie wyst´puje na wysoko-

Êciach 250–460 m n.p.m. Odmiana górska wyst´puje

rzadko na terenie w∏aÊciwych Sudetów, na wysokoÊciach

400–630 m n.p.m. Zaznacza si´ w niej brak lub znikomy

udzia∏ gatunków gràdowych, a ich rol´ w runie i warstwie

drzewostanu przejmujà gatunki ˝yznych buczyn (liczny

udzia∏ buka w drzewostanie, kostrzewa leÊna Festuca altis-

sima , j´czmieniec zwyczajny Hordelymus europaeus , per-

Mo˝liwe pomy∏ki

Zdarzajà si´ pomy∏ki:

• z lasami gràdowymi rozwijajàcymi si´ na stromych stokach

w ni˝szych partiach Sudetów, ich Podgórza i Przedgórza;

• z ni˝owymi buczynami z per∏ówkà jednokwiatowà;

W przypadku wàtpliwoÊci na korzyÊç lasów klonowo-lipo-

wych przemawiajà zawsze: wielogatunkowy drzewostan

z klonem zwyczajnym, jaworem, jesionem, wiàzem gór-

skim, a przede wszystkim sta∏y udzia∏ lipy szerokolistnej;

udzia∏ gatunków charakterystycznych zespo∏u i zwiàzku

w runie, szczególnie dzwonka jednostronnego Campanula

rapunculoides i wyki zaroÊlowej Vicia dumetorum , paprot-

nika kolczystego Polystichum aculeatum oraz wysoki i sta∏y

udzia∏ czerƒca gronkowatego Actaea spicata i dzwonka

pokrzywolistnego Campanula trachelium . Jako siedliska

gràdowe w takim przypadku nale˝y kwalifikowaç wy∏àcz-

nie drzewostany grabowo-d´bowo-lipowe, bez lipy szero-

kolistnej i ze sporadycznym udzia∏em pozosta∏ych wymie-

nionych gatunków, lub drzewostany z dominujàcym bu-

kiem i bez lipy szerokolistnej. Znane sà tak˝e formy przej-

Êciowe pomi´dzy wymienionymi siedliskami, które nale˝y

wliczaç jednak do typu 9180;

• z górskimi jaworzynami z miesiàcznicà;

W tym przypadku rol´ decydujàcà ma udzia∏ gatunków

wyró˝niajàcych podzwiàzek Tilienion platyphylli (dàb bez-

szypu∏kowy Quercus petraea , konwalia Convallaria maja-

lis , przylaszczka Hepatica nobilis i dzwonek brzoskwinio-

listny Campanula persicifolia ); w sudeckich lasach klono-

wo-lipowych nie by∏y, jak do tej pory, notowane miesiàcz-

nica trwa∏a Lunaria rediviva i gwiazdnica gajowa Stellaria

nemorum , których udzia∏ Êwiadczy na korzyÊç jaworzyny.

Identyfikatory fitosocjologiczne

Zwiàzek Tilio platyphyllis-Acerion pseudoplatani

Podwiàzek Tilienion platyphylli

Zespó∏ Aceri-Tilietum zboczowe lasy klonowo-li-

powe

Dynamika roÊlinnoÊci

Inicjalne postaci lasu klonowo-lipowego na go∏oborzu bazal-

towym (Pogórze Kaczawskie). Fot. K. Âwierkosz

Wi´kszoÊç znanych stanowisk siedliska znajduje si´ pod

dominujàcym wp∏ywem naturalnych procesów dynamicz-

142

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: