LUKIAN DIALOGI SATYRYCZNE.pdf

LUKIAN Z SAMOSTATY

DIALOGI SATYRYCZNE

EDYCJA KOMPUTEROWA:

WWW.ZRODLA.HISTORYCZNE.PRV.PL

MAIL: HISTORIAN@Z.PL

MMIII®

ZGROMADZENIE BOGÓW

DZEUS: Już nie pomrukujcie, bogowie, i po kątach się nie

zbierajcie, i niech jeden drugiemu do ucha nie szepce wyrazów

oburzenia o to, że wielu niegodnych z nami zasiada do stołu.

Skoro się w tych sprawach zwołało zgromadzenie, to niech każdy

mówi otwarcie, co- myśli i niech wygłasza oskarżenie. Ty bądź

heroldem, Hermesie — obwieszczenie według prawa!

HERMES: Słuchajcie, cicho tam! Kto chce przemawiać spośród

bogów rzeczywistych, którym przemawiać wolno? Sprawa dotyczy

przesiedleńców i obcokrajowców.

MOMOS: Ja, Momos, jeżelibyś mi, Dzeusie, głosu udzielił.

DZEUS: Już samo ogłoszenie pozwala mówić; mnie do tego

wcale nie będzie potrzeba.

MOMOS: Mówię tedy, że niektórzy z nas robią źle i to jest

niebezpieczne, bo nie dość im, że sami stali się bogami z ludzi,

ale jeszcze, jeśli który swoich towarzyszów i służących nie każe

otaczać czcią równą naszej, to zdaje mu się, że niczego wielkiego

nie dokazał i nie dowiódł, że jest młody. Uważam, Dzeusie, że

powinieneś mi pozwolić mówić otwarcie. Ja bym nawet nie potra-

fił inaczej — wszyscy wiedzą, że mam język nieskrępowany i nie

potrafiłbym niczego zamilczeć, jeżeli się dzieje coś, co nie jest

w porządku.

Ja wyśledzam wszystko i wypowiadam swoje zdanie publicz-

nie; ani się nie boję kogokolwiek, ani ze wstydu nie ukrywam

swego zdania. Toteż nieznośny się wydaję niejednemu i niby wy-

glądam na donosiciela z urodzenia — oni mnie nazywają jakby

oskarżycielem publicznym. Zresztą, skoro wolno jest i to jest

ogłoszone, i ty, Dzeusie, pozwalasz mówić swobodnie, to będę

mówił śmiało, nie tając niczego.

Więc powiadam, że wielu jest takich, którym nie dość tego,

że sami biorą udział w naszych zebraniach i bankietach na równi

z nami, chociaż są w połowie śmiertelni, to jeszcze swoich służą-

cych i uczestników proqesyj wprowadzili do nieba i wpisali do

ksiąg, i oni teraz na równi z nami uczestniczą w podziałach

i w ofiarach, a nawet nam nie zapłacili taksy za pobyt.

DZEUS: Żadnych zagadek, Momosie, tylko jasno i wyraźnie

mów i podawaj nazwiska; teraz twoja mowa pada na środek zgro-

madzenia i niejeden zacznie się domyślać tego lub owego i przy-

stosowywać sobie to, co się mówi; jeden tak, drugi inaczej. Ktoś taki

otwarty jak ty nie powinien się wahać mówić niczego.

MOMOS: To doskonale, Dzeusie, że jeszcze mnie pobudzasz

do otwartości. To jest z twojej strony krok naprawdę królewski

i wspaniałomyślny. Zatem będę wymieniał i nazwiska. Więc taki

oto najwyżej urodzony Dionysos — to jest półczłowiek i nawet

nie Hellen po kądzieli, tylko Syrofenicjanin, syn córki jakiegoś

kupca, Kadmosa.

Skoro mu przyznano nieśmiertelność — jaki on tam jest, już

nie mówię, ani o tej jego mitrze, ani o pijaństwie, ani o tym, jak

chodzi — myślę, że wszyscy widzicie, jaki jest zniewieściały

i kobiecy z natury, półobłąkany i od rana pachnie mocnym winem.

Otóż on tutaj całe bractwo wprowadził do nas i jest tu razem

z całą procesją, którą za sobą wodzi i bogiem ogłosił Pana i Seile-

na i Satyrów, jakichś dzikusów i kozopasów bez liku, jakichś

skoczków o niesamowitych kształtach — jeden ma rogi na głowie

i od połowy w dół do kozy podobny, a brodę długą zapuścił, tak

że mało się różni do capa; drugi znowu łysy staruszek, z perkatym

nosem, przeważnie na ośle jeździ: to Lidyjczyk—a Satyrowie mają

uszy kończyste i też łyse głowy a rogate. Takie im rożki rosną jak

nowonarodzonym koźlętom. To są jacyś tam Frygijczycy. A ogony

mają wszyscy też. Widzicie, jakich nam bogów robi ten panicz?

Potem my się dziwimy, jeżeli nami ludzie gardzą, kiedy patrzą

na takich śmiesznych bogów i cudacznych. Ja już nie mówię, że

i dwie kobiety tutaj na górę sprowadził: Jedna była jego kochan-

ką — Ariadna — i jej wianek też włączył do chóru gwiazd, a druga

to córka chłopa, Ikariosa. A co ze wszystkiego najśmieszniejsze

— bogowie — to to, że on i psa Erigony, i jego też tu na górę spro-

wadził, aby się kobietka nie nudziła, jeżeli nie będzie miała

w niebie swojego pieska, do którego się przyzwyczaiła i bardzo

go lubi. Czy wam się to nie wydaje krokiem śmiałym a trochę po

pijanemu i na śmiech? A słyszeliście o innych też.

DZEUS: Nic, Momosie, nie mów ani o Asklepiosie, ani o He-

raklesie. Bo ja widzę, do czego ty zmierzasz. A oni przecież —

jeden kuruje i chorych stawia na nogi, i jest ,,wart tyle, co moc

ludzi innych, a Herakles to mój syn i niemałymi trudami kupił

sobie nieśmiertelność. Więc nie skarż na nich!

MOMOS: Ja zamilczę, Dzeusie, chociaż w związku z tobą

dużo mogę powiedzieć. Już, jeśli nie co innego, to znaki od ognia

oni jeszcze mają. A gdyby wolno było mówić otwarcie o tobie

samym, to dużo miałbym do powiedzenia.

DZEUS: O, tak! O mnie samym można śmiało. Chyba ty —

mnie też — nie skarżysz o obce pochodzenie?

MOMOS: To, to można tylko na Krecie usłyszeć — tam i co

innego o tobie mówią, i grób twój pokazują. Ja im nie wierzę;

ani tym, którzy mówią, że jesteś podrzutkiem — mówią o mieście

Ajgion i o Achai.

Ale to, co by moim zdaniem najbardziej należało zbadać i zga-

nić, to powiem. Bo początek przekroczeniom tego rodzaju i przy-

czynę tego, że się nasze zgromadzenie zaroiło od nieuprawnionych,

dałeś ty, Dzeusie, obcując z kobietami śmiertelnymi i schodząc do

nich raz w tej, raz w innej postaci. Tak że my się boimy, żeby cię

kto nie zabił na ofiarę, jak cię złapie, kiedy będziesz bykiem, albo

cię opracować gotów jaki złotnik, kiedy złotem będziesz, i zamiast

Dzeusa zrobi się nam naszyjnik albo naramiennik, albo kolczyk.

I zapełniłeś niebo tymi półbogami. Już nie mogę inaczej powie-

dzieć. To bardzo zabawna rzecz, kiedy ktoś nagle usłyszy, że He-

rakles został między bogów przyjęty, a Eurysteus, który mu roz-

kazy dawał, umarł i blisko świątyni Heraklesa, który był sługą,

leży grób Eurysteusa, jego pana. Albo znowu w Tebach Dionysos

jest bogiem, a jego kuzyni, Pentheus i Aktaion, i Learchos, to naj-

więksi biedacy spośród wszystkich ludzi.

Odkąd ty, Dzeusie, otworzyłeś drzwi dla takich typów i za-

cząłeś się interesować kobietami śmiertelnymi, wszyscy cię na-

śladują i to nie tylko mężczyźni, ale, co największy wstyd, bogi-

nie również. Któż bo nie wie o Anchizesie i o Titonosie, i o Endy-

mionie, i o Jasijonie, i innych? Tak że to już wolę pominąć. Bo

długo by trzeba mówić, żeby to przebadać całkowicie.

DZEUS: Tylko nic nie mów o Ganymedesie — Mój Momo-

sie — bo będę się gniewał, jeżeli obrazisz chłopaka, kiedy mu wy-

jedziesz na familię.

MOMOS: Nieprawdaż — w takim razie o orle też nie mam

mówić, że ten również jest w niebie, na berle królewskim siada

i omal że ci gniazda na głowie nie zrobi, bo uchodzi za boga?

Czy i temu mamy dać pokój ze względu na Ganymedesa? A taki

Attis, Dzeusie, i Korybas, i Sabadzios — skąd ci weszli w nasze

koło — i ten Mitras, Med, w kaftanie z długimi rękawami i z tiarą

na głowie? Nawet mówić po grecku nie umie. Tak że kiedy ktoś

pije w jego ręce on nic nie rozumie. Toteż Skytowie i Getowie

widząc, że oni tacy, przestali się w ogóle na nas oglądać i sami

obdarzają nieśmiertelnością i wybierają na bogów, kogo chcą.

W ten sam sposób, jak to Zamolksis, choć był niewolnikiem, zo-

stał w poczet bogów wpisany — sam nie wiem, jak to się mogło

stać tak po cichu.

Chociaż, moi bogowie, to jeszcze wszystko pół biedy, ale ty

z psią twarzą, ty prześcieradłami poobwijany Egipcjaninie, ty kto

jesteś, dobra duszo, i jak t y śmiesz podawać się za boga — szcze-

kając? A czego chce ten łaciaty byk z Memfis, przed którym biją

pokłony i on udziela wyroczni, i ma swoich proroków? Już mi

wstyd wymieniać ibisy i małpy, i capy, i inne stwory, jeszcze

bardziej zabawne — ja nie wiem, jak się to z Egiptu napchało do

nieba i jak wy, bogowie, możecie na to patrzeć, kiedy się im ludzie

po równi z wami a nawet bardziej niż wam kłaniają? Albo ty,

Dzeusie, jak.ty to znosisz, kiedy ci baranie rogi rosną?

DZEUS: To jest rzeczywiście wstyd — to, z tym Egiptem. Ale

wiesz, Momosie, tam u nich jest wiele rzeczy zagadkowych i nie

bardzo trzeba to wyśmiewać, kiedy się nie jest wtajemniczonym.

MOMOS: Bardzo nam tajemnic potrzeba, żeby wiedzieć, że

bogowie to bogowie, a pawiany to pawiany!

DZEUS: Daj pokój, mówię, zostaw sprawy egipskie. Innym

razem to rozpatrzymy, przy wolnym czasie. A ty wymieniaj

innych.

MOMOS: Wymieniam, Dzeusie, Trofoniosa, a co mnie naj-

więcej gnębi, to: Amfiloch. Przecież to syn człowieka obłożo-

nego klątwa, człowiek, który matkę rodzoną zabił, a udał się

i wróżb udziela w Kilikii, kłamie często i szarlatanerią się bawi

dla tych dwóch obolów. Dlatego ty, Apollonie, już nie masz daw-

nej sławy, bo dzisiaj każdy kamień i każdy ołtarz udziela wy-

roczni, jeżeli go tylko oblać oliwą i powiesić na nim wianek,

a znajdzie się do niego jakiś szarlatan, których jest wielu. Już

i posąg Polydamasa, atlety, leczy gorączki w Olympii, a Teage-

nesa — w Thasos i Hektorowi składają ofiary w Ilionie, a Prote-

silaosowi naprzeciw, na Chersonezie. Odkądeśmy się tacy zro-

bili, przybyło wiele krzywoprzysięstwa i świętokradztwa na świe-

cie i w ogóle gardzą nami ludzie i dobrze robią.

Tyle o tych nieprawego pochodzenia i później wpisanych.

Ale ja, oprócz tego, słyszę już wiele obcych nazw, chociaż ani

u nas nie ma nikogo takiego, ani w ogóle ktoś taki w ciele i ko-

ściach istnieć nie może i bardzo się, Dzeusie, tym również bawię.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: