Philip K. Dick Transmigracja Timothy'ego Archera T�umaczy�: Lech J�czmyk Wydanie oryginalne: 1982 Wydanie polskie: 1999 Philip K. Dick urodzi� si� w 1928 roku w Chicago, wi�kszo�� �ycia sp�dzi� w Kalifornii. Zmar� w 1982 roku w Santa Ana. Pozostawi� po sobie imponuj�c� - ilo�ciowo i jako�ciowo - spu�cizn� literack�, na kt�r� sk�adaj� si� setki opowiada� i dziesi�tki powie�ci. W 1962 roku otrzyma� Nagrod� Hugo za nowel� Cz�owiek z Wysokiego Zamku, a w 1974 nagrod� im. Johna W. Campella za P�y�cie �zy moje, rzek� policjant. Dick, zwany Dostojewskim science fiction, jest autorem s�ynnej trylogii VALIS (Valis, Bo�a inwazja, Transmigracja Timothy'ego Archera), kt�rej inspiracj� by�o mistyczne prze�ycie w marcu 1974 roku. Jego tw�rczo�� jest niezwykle oryginalna, zadziwiaj�ca zar�wno bogactwem pomys��w fabularnych, jak i g��bi� rozwa�a� filozoficzno-teologicznych. Tematem przewodnim s� niezmiennie pytania o sens �ycia, o miejsce Boga w �wiecie pe�nym z�a oraz o kondycj� wsp�czesnego cz�owieka d���cego do poznania prawdy. Oda na cze�� tego� Ach, Benie! Na twe skinienie Kt� by raz jeszcze nie siad� Do kt�rej� z Lirycznych Biesiad "Pod S�o�cem", "Pod Psem", czy w tawernie "Potr�jna Beczka", gdzie wiernie Gromadzi� si� nasz Parnas ca�y Na t�go zakrapiane lecz podnios�e sza�y, A przecie� ka�da Zwrotka s�yszana z ust Mistrza By�a s�odsza ni� wino, ni� piecze� mi�sistsza. M�j Benie, Na ziemskiej scenie Sta� zn�w, lub z wy�yn nieba Ze�lij cho�, czego nam trzeba: Zmy�lo�� t�, kt�rej� mia� w nadmiarze; A spraw te�, by�my -jak m�drzy w�odarze - Umieli rz�dzi� si� owym Talentem, Bo gdy staniemy nad �r�d�em wyschni�tem, Gdy strwonimy bezcenny Spadek, nasz Kapita�, Pr�no o Wielkie Wiersze �wiat si� b�dzie pyta�. Robert Herrick, 1648 (t�um. Stanis�aw Bara�czak) 1 Barefoot prowadzi swoje seminaria na �odzi mieszkalnej w Sausalito. Trzeba zap�aci� sto dolar�w, �eby si� dowiedzie�, po co �yjemy na tej ziemi. Dostaje si� te� kanapk�, ale tego dnia nie by�am g�odna. W�a�nie zabito Johna Lennona i chyba wiem, po co �yjemy na tej ziemi. �eby si� dowiedzie�, �e to, co kochamy najbardziej, zostanie nam odebrane raczej na skutek b��du na g�rze ni� w wyniku jakiego� planu. Zaparkowa�am swoj� hond� civic przy parkometrze i siedzia�am, s�uchaj�c radia. Ju� na ka�dej cz�stotliwo�ci mo�na by�o us�ysze� wszystkie kiedykolwiek napisane piosenki Beatles�w. Cholera, pomy�la�am. Czuj� si�, jakbym by�a z powrotem w latach sze��dziesi�tych, a moim m�em by� nadal Jefferson Archer. - Gdzie jest przysta� numer pi��? - spyta�am dw�ch przechodz�cych hipis�w. Nie odpowiedzieli. Zastanawia�am si�, czy s�yszeli ju� o Lennonie. Potem pomy�la�am, co mnie, u diab�a, obchodzi arabski mistycyzm, sufiowie i wszystko to, o czym Edgar Barefoot opowiada w swoim programie radiowym z Berkeley. Ci sufiowie to szcz�liwi ludzie. Dla nich istot� Boga nie jest pot�ga ani m�dro��, ani mi�o��, ale pi�kno. To ca�kowicie nowa idea, nie znana �ydom i chrze�cijanom. Ja nie jestem ani �yd�wk�, ani chrze�cijank�. Nadal pracuj� w sklepie muzycznym przy Telegraph Avenue w Berkeley i usi�uj� sp�aca� raty za dom, kt�ry kupili�my z Jeffem, kiedy byli�my ma��e�stwem. Teraz ja mam dom, a Jeff nie ma nic. Takie by�o ca�e jego �ycie. Dlaczego kto� przy zdrowych zmys�ach mia�by si� przejmowa� arabskim mistycyzmem, zadawa�am sobie pytanie, zamykaj�c hond� i ruszaj�c w stron� �odzi. Zw�aszcza przy takiej pogodzie. Ale co tam, przejecha�am ju� przez most Richardsona, przez tandetne Richmond i obok rafinerii. Zatoka jest pi�kna, a na mo�cie Richardsona ka�dego namierza policja. Licz� czas od momentu, kiedy si� p�aci rogatkowe i zje�d�a z mostu po stronie Marin. Jak si� przyje�d�a do Marin za wcze�nie, p�aci si� kup� forsy. Nigdy nie przepada�am za Beatlesami. Kiedy Jeff przyni�s� do domu p�yt� Rubber Soul, powiedzia�am mu, �e to md�e. Nasze ma��e�stwo zacz�o si� rozpada�, od kiedy musia�am miliard razy, dzie� po dniu, wys�uchiwa� Michelle. To by�o gdzie� oko�o roku sze��dziesi�tego sz�stego. Tu, nad Zatok�, wiele os�b datuje wydarzenia wed�ug ukazywania si� p�yt Beatles�w. Pierwszy solowy album Paula McCartneya ukaza� si� na rok przed nasz� separacj�. Kiedy s�ysz� Teddy Boy, zaczynam p�aka�. To rok, kiedy mieszka�am w naszym domu sama. Nie r�bcie tego. Nigdy nie mieszkajcie same. Jeff do samego ko�ca zajmowa� si� swoj� dzia�alno�ci� pacyfistyczn�. Ja si� wycofa�am i s�ucha�am przez radio muzyki barokowej, niech j� licho porwie. W ten spos�b po raz pierwszy us�ysza�am Edgara Barefoota, kt�rego pocz�tkowo uzna�am za dupka z tym jego cienkim g�osikiem i tonem kogo�, kto zachwyca si� w�asn� dzia�alno�ci� umys�ow�, ciesz�c si� niczym dwulatek ka�dym kolejnym satori. S� dowody, �e by�am nad Zatok� jedyn� osob�, kt�ra tak my�la�a. P�niej zmieni�am zdanie. Stacja KPFA zacz�a nadawa� p�no w nocy nagrane wyk�ady Barefoota, kt�rych s�ucha�am, pr�buj�c zasn��. Kiedy cz�owiek jest na p� przytomny, ca�a ta monotonna recytacja nabiera sensu. Wiele os�b t�umaczy�o mi, �e oko�o roku tysi�c dziewi��set siedemdziesi�tego trzeciego wszystkie programy nadawane w Strefie Zatokowej zawiera�y komunikaty podprogowe, pochodz�ce prawie na pewno od Marsjan. Komunikat, jaki odbiera�am, s�uchaj�c Barefoota, brzmia� mniej wi�cej tak: "Jeste� w istocie dobr� osob� i nie powinna� pozwoli�, �eby kto� inny uk�ada� ci �ycie". W ka�dym razie, w miar� up�ywu czasu, sypia�am coraz lepiej. Zapomnia�am Jeffa i to �wiat�o, kt�re zgas�o wraz z jego �mierci�, tyle �e co pewien czas co� mi si� przypomina�o, zwykle w zwi�zku z jakim� zdarzeniem w sklepie sp�dzielczym na University Avenue. Jeff zwykle wdawa� si� tam w awantury, a mnie to bawi�o. Wchodz�c po trapie na eleganck� ��d� Edgara Barefoota, u�wiadomi�am sobie, �e b�d� datowa� m�j udzia� w tym seminarium od zab�jstwa Lennona i �e te dwa wydarzenia s� dla mnie nieroz��czn� ca�o�ci�. C� za spos�b, �eby zacz�� rozumie� �wiat. Lepiej wracaj do domu i wypal par� skr�t�w. Do licha z dr��cym g�osem o�wiecenia, to jest czas rewolwer�w. O�wiecona czy nie, nie masz tu nic do powiedzenia, jeste� sprzedawczyni� p�yt po studiach humanistycznych. "Najlepszym nawet brak zdecydowania...", co� w tym rodzaju. "C� to za prymitywna bestia... wlecze si� do Betlejem, �eby si� narodzi�". Istota z wad� postawy, zmora �wiata. Mieli�my test z Yeatsa. Dosta�am A minus. By�am dobra. Potrafi�am siedzie� przez ca�y dzie� na pod�odze, jedz�c ser, popijaj�c kozim mlekiem i zastanawiaj�c si�, kt�ra powie�� jest najd�u�sza... przeczyta�am wszystkie d�ugie powie�ci. Uko�czy�am Uniwersytet Kalifornijski. Mieszka�am w Berkeley. Przeczyta�am W poszukiwaniu straconego czasu i nic nie pami�tam. Jak to m�wi�, wysz�am przez te same drzwi, przez kt�re wesz�am. Nic mi to nie da�o, wszystkie te lata w bibliotece, w oczekiwaniu a� zapali si� m�j numer, sygnalizuj�c, �e przyniesiono dla mnie ksi��k�. Pewnie to samo mo�e powiedzie� wi�kszo�� ludzi. Ale i tak zachowuj� te lata w pami�ci jako dobry czas, w kt�rym byli�my m�drzejsi, ni� si� na og� uwa�a. Wiedzieli�my dok�adnie, co mamy robi�: re�im Nixona trzeba obali�; to, co robili�my, robili�my z pe�n� �wiadomo�ci� i nikt z nas tego nie �a�uje. Teraz Jeff Archer nie �yje, od dzisiaj nie �yje John Lennon. Wzd�u� drogi le�� inni nie�ywi ludzie, jakby przejecha�o t�dy co� du�ego. Mo�e dzi�ki sufim z ich przekonaniem o nieod��cznym od Boga pi�knie znajd� szcz�cie. Mo�e to dlatego id� po trapie na t� wytworn� ��d� mieszkaln�: spe�nia si� plan, w kt�rym wszystkie te smutne �mierci ku czemu� prowadz�, w jaki� spos�b owocuj� rado�ci�. - Bilet? - zatrzyma� mnie przera�liwie chudy ch�opak, podobny do naszego znajomego Joe �puna. - Chodzi o to? - Wyj�am z torebki druczek, kt�ry dosta�am poczt� od Barefoota za moje sto dolar�w. W Kalifornii kupuje si� o�wiecenie tak jak groszek w supermarkecie, na wag� i wed�ug obj�to�ci. Poprosz� cztery funty o�wiecenia, powiedzia�am sama do siebie. Nie, lepiej wezm� dziesi�� funt�w, bo nie mam w domu ani uncji. - Prosz� i�� na ty� �odzi - powiedzia� chudy m�odzieniec. - Mi�ego dnia - odpowiedzia�am. Kiedy si� po raz pierwszy widzi Edgara Barefoota, mo�na go wzi�� za mechanika samochodowego. Poniewa� jest niski i gruby, robi wra�enie kogo�, kto od�ywia si� �mieciowym jedzeniem, g��wnie hamburgerami. Jest �ysy. Jak na to miejsce �wiata i ten okres ludzkiej cywilizacji ubiera si� ca�kiem niew�a�ciwie: nosi d�ug� br�zow� marynark�, najzwyklejsze br�zowe spodnie i niebiesk� bawe�nian� koszul�... tylko jego buty wygl�daj� na drogie. Nie wiem, czy to, co ma na szyi, mo�na nazwa� krawatem. Mo�e pr�bowano go powiesi� i okaza� si� za ci�ki. Urwa� si� z szubienicy i wr�ci� do swoich zaj��. O�wiecenie i przetrwanie s� przemieszane, powiedzia�am sobie, zajmuj�c miejsce. Tanie sk�adane krzes�a, tu i �wdzie par� os�b, przewa�nie m�odych. M�j m�� nie �yje i jego ojciec nie �yje. Kochanka jego ojca po�kn�a s��j barbituran�w i le�y w grobie, �pi snem wiekuistym, na czym zreszt� jej zale�a�o. Dziwne to wszystko: biskup nie �yje, a razem z nim jasnow�osa Norwe�ka, kt�r� utrzymywa� z pieni�dzy Funduszu Dyspozycyjnego Diecezji, jak twierdzi� Jeff. Biskup i szwindel. �yjemy w dziwnych czasach, ale tamte by�y du�o dziwniejsze. Edgar Barefoot stan�� przed nami i da� znak, �eby�my si� przesiedli do przodu. Zastanawia�am si�, co by si� sta�o, gdybym zapali�a papierosa. Kiedy� zapali�am papierosa w aszramie po wyk�adzie o Wedach. Odczu�am powszechn� pogard� plus ostrego kuksa�ca w �ebra. Wywo�a�am oburzenie wznios�ych. Dziwna rzecz, �e ci wznio�li umieraj� zupe�nie tak samo jak ci zwykli. Biskup Timothy Archer mia� w sobie mn�stwo wznios�o�ci, na wag� i na obj�to��, i nic mu to nie pomog�o. Le�y jak ca�a reszta pod ziemi�. Tyle, je�eli chodzi o �ycie duchowe. Tyle, je�el...
oRb69