Większość zwierząt rozmnaża się wyłącznie płciowo, zaś rozmnażanie bezpłciowe występuje u zwierząt niższych.
Organami produkującymi komórki rozrodcze są gonady : żeński – jajniki oraz męskie – jądra
OOGENEZA, czyli rozwój komórki jajowej
Oogania pierwotne komórki płciowe przekształcają się przechodząc liczne podziały mitotyczne i powstają :
OOCYTY 1 RZĘDU
Przechodzą podział mejotyczny, który we wstępnej fazie zatrzymuje się w stadium diplotenu profazy pierwszej, gromadzą się materiały zapasowe w postaci żółtka, następuje zakończenie podziału i powstają 2 komórki :
- POLOCYT- to pierwsze ciałko kierunkowe – mała komórka z jądrem i małą ilością cytoplazmy. Komórka ta może wejść w podział majotyczny, ale komórki szybko obumierają
- OOCYT 2 RZĘDU – ma jedno duże jądro, dużo cytoplazmy z materiałami zapasowymi
Przechodzi II podział mejotyczny i powstają :
- OOTYDA – właściwa komórka jajowa
- Drugie ciałko kierunkowe
Ootyda zostaje otoczona osłonkami i tworzy się jajo. Wyróżniamy osłonki :
- pierwszorzędowe – wytworzone w jajnikach
- drugorzędowe – wytworzone w żeńskich drogach rozrodczych
Ze względu na ilość żółtka wyróżnia się jaja :
- oligolecytalne ( skąpo żółtkowe ) – szkarłupnie, ssaki, jamochłony
- mezolecytalne ( średnia zawartość żółtka ) – ryby, płazy
- polilecytalne ( bogate w żółtko ) – owady, gady, ptaki
Ze względu na umieszczenie żółtka w jaju wyróżnia się jaja :
- anizolecytalne – żółtko skupione w jednej części jaja )
- centrolecytalne – żółtko skupione w centralnej części jaja – owady
- telolecytalne – żółtko skupione w jednym z biegunów jaja – ptaki
- izolecytalne – żółtko rozmieszczone równomiernie – ssaki
W przypadku jajników ssaków – występują twory zwane pęcherzykami Graffa Po dojrzeniu komórki jajowej jego zawartość, po pęknięciu, wylewa się w pobliżu jajowodów. Zjawisko to zwane jest owulacją
SPERMATOGENEZA – tworzenie się męskich komórek rozrodczych – plemników
SPERMATOGONIA – macierzyste komórki z których będą rozwijać się plemniki przechodzą liczne podziały mitotyczne i powstają :
SPERMATOCYTY 1 RZĘDU – przechodzą pierwszy podział mejotyczny, profaza pierwszego podziału trwa krótko i powstają
SPERMATOCYTY 2 RZĘDU – przechodzą drugi podział mejotyczny i powstają
SPERMATYDY – z którego po przekształceniu tworzy się plemnik
Z aparatu Goldiego tworzy się okrosom, który jest na szczycie główki plemnika i służy do przebijania osłonki komórki jajowej, centrosom dzieli się na dwie centriole pierwsza z nich tworzy nitkę, następnie tworzy się główka, której główną część zajmuje jądro oraz szyjka, w której są mitochondria i z której wychodzi wić
Zapłodnienie polega na połączeniu się komórki jajowej z plemnikiem i wytworzeniem zygoty :
- następuje pierwsze bruzdkowanie ( pierwsze podziały ) i powstają plastomery ( komórki )
- grupa plastomerów tworzy monulę
- bruzdkowanie kończy się uformowaniem jednowarstwowego zarodka – blastuli z pierwotną jamą ciała – blastcelem
Wyróżnia się bruzdkowania :
- całkowite – jaja oligolecytalne i mezocytalne – ono może być :
- równomierne – plastomery są jednakowe – jaja centrolecytalne
- nierównomierne – występują komórki większe ( makro mery blastomery ) i mniejsze ( mikromery ) – jaja mezolecytalne i telolecytalne
- powierzchniowe – zachodzi tylko na powierzchni jaja – jaja centrolecytalne
GASTRULACJA – tworzenie listków zarodkowych :
- większość zwierząt tworzy 3 listki zarodkowe
- pierwszym etapem gastrulacji jest utworzenie się wgłębienia w blastuli i powstają pragęby :
- w przypadku zwierząt pierwotnych pragęba stanowi początek otworu gębowego
- u zwierząt wtóroustnych pragęba staje się odbytem, a otwór gębowy powstaje po przeciwnej stronie rozwijającego się zarodka
- komórki zewnętrzne gastruli tworzą ektodermę – pierwszy listek zarodkowy
- komórki znajdujące się w środku tworzą endodermę – drugi listek zarodkowy
- komórki znajdujące się pomiędzy nimi tworzą mezodermę – trzeci listek zar.
Z Ektodermy powstaje
- pokrycie ciała
- układ nerwowy
- wyściółka przedniego i końcowego jelita
Z entodermy :
- układ pokarmowy ( wraz z gruczołami : trzustką, wątrobą )
- układ oddechowy
Z mezodermy :
- tkanka łączna
- tkanka mięśniowa
- narządy wydalnicze
- narządy rozrodcze
U gadów, ptaków i ssaków w rozwoju zarodkowym tworzą się błony płodowe umożliwiające rozwój zarodka poza organizmem
- owodnia
- omocznia
- kosmówka
david0