Rola ćwiczeń oddechowych i sposoby ich stosowania.
U większości dzieci z wadami postawy występuje zmniejszenie wydolności układu krążeniowo-oddechowego. Do poprawienia tego stanu dąży się przez stosowanie ćwiczeń ogólnousprawniających i wytrzymałościowych, trenujących w/w układ, lecz także przez ćwiczenia oddechowe.
Zadania ćwiczeń oddechowych polegają na zwiększeniu pojemności płuc oraz poprawieniu ruchomości i ukształtowania klatki piersiowej.
Ćwiczenia oddechowe u dzieci przede wszystkim są egzekwowane przy wykorzystaniu jak najbardziej naturalnych form ruchu odpowiadających psychice dziecka. Dziecko samo reguluje rytm oddechowy i wyrównuje zmęczenie. Przy wszystkich ćwiczeniach oddechowych należy zwracać uwagę na wydech, który powinien być pełny i przedłużony. Nie potrzeba natomiast akcentować głębokiego wdechu, ponieważ po pełnym wydechu następuje on automatycznie, a jego głębokość uzależniona jest od aktualnego zapotrzebowania organizmu na tlen.
Celem ćwiczeń oddechowych jest nauczenie prawidłowej czynności oddychania, zwiększenie wydolności i sprawności narządu oddechowego, zniesienie przykurczów, ćwiczenia poszczególnych faz oddechowych w zależności od wskazań. Ćwiczenia oddechowe pod wzgledem działania można podzielić na:
- ogólne (marsze, biegi, podskoki, zabawy ze śpiewem),
- specjalne (uruchomienie odcinka piersiowego, wzmocnienie mm. grzbietu, rozciągnięcie skróconych mm.piersiowych i wzmocnienie mm. oddechowych).
W trakcie ćwiczeń zwraca się uwagę na rytmiczność oddechów oraz na niewstrzymywanie oddechów w czasie ćwiczeń o dużym natężeniu. Ćwiczenia oddechowe mogą być wykonywane w różnych pozycjach wyjściowych, które stwarzają odmienne warunki pracy dla układu oddechowego. W zależności od sposobu wykonywania, ćwiczenia oddechowe można podzielić na: wolne, wspomagane, sterowane, oporowe.
Celem ćwiczeń oddechowych wolnych jest nauka prawidłowego, swobodnego oddychania, z wykonywaniem wdechu przez nos, a wydechu przez usta, względnie przez nos, oraz z zachowywaniem kolejnych faz najbardziej fizjologicznego oddychania żebrowo-przeponowego.
Ćwiczenia oddechowe wspomagane mają na celu, przez ruchy kończyn i tułowia, powiększenie objętości klatki piersiowej przy wdechu, a zmniejszenie jej przy wydechu oraz zmobilizowanie dodatkowych mięśni oddechowych i zwiększenie ruchomości klatki piersiowej.
Ćwiczenia oddechowe sterowane - polegają na koncentrowaniu uwagi przy oddychaniu na maksymalnym rozprężeniu określonych partii płuc.
Ćwiczenia oddechowe oporowe przyczyniają się do zwiększenia roprężalności tkanki płucnej oraz wzmocnienia mięśni oddechowych. Opór może być stawiany zarówno dla wdechu jak i wydechu.
Ćwiczenia odgrywają dużą rolę w leczeniu zachowawczym bocznych skrzywień kręgosłupa. Świadomie kierowany oddech stanowi swego rodzaju środek korekcji wewnętrznej (kształtujące oddziaływanie na klatkę piersiową "od wewnątrz"). Zniekształcona klatka piersiowa może zmienić swój kształt pod wpływem specjalnych ćwiczeń oddechowych. Lehnert-Schroth zaleca stosowanie ćwiczeń wentylacyjnych, zwanych także “obrotowo-kątowym oddechem”. Wdech połączony jest tu z odpowiednimi ruchami, których kierunek związany jest z lokalizacją zkszywienia. Faza wdechu występuje razem z maksymalnym wyciągnięciem się, natomiast wydech połączony jest z maksymalnym napięciem mięśni. Towarzyszy temu ruch obrotowy odpowiednich segmentów ciała zależny od rodzaju i stopnia lokalizacji wady.
Zasadniczym celem ćwiczeń oddechowych w bocznych skrzywieniach kręgosłupa jest:
- nauka poprawnego oddychania trzema torami (piersiowym, przeponowo-żebrowym i przeponowym) w pozycji leżąc tyłem, a następnie w skorygowanych pozycjach wyjściowych,
- nauka przedłużonego wydechu zapewniającego automatycznie głęboki wdech,
- stosowanie ćwiczeń kompleksowych, stanowiących połączenie ćwiczeń oddechowych z możliwie wszechstronnym ruchem,
- poprawa wymiany gazowej w płucach,
- stosowanie ćwiczeń oddechowych oporowych symetrycznych i asymetrycznych,
- uruchomienie żeber po stronie wklęsłości skrzywienia oraz mobilizacja poszczególnych segmentów ruchowych kręgosłupa.
Podniesienie pojemności życiowej płuc można uzyskać poprzez ćwiczenia korekcyjne zwiększające ruchomość klatki piersiowej i maksymalne wzmocnienie mięśni oddechowych. Odpowiednie ćwiczenia dobieramy w zależności od bilansu sprawności układu oddechowego. Ćwiczenia oddechowe należy prowadzić przede wszystkim w pozycjach izolowanych, najlepiej w leżeniu na plecach, klęku podpartym, siadzie prostym, postawie zasadniczej, a także w zwisach. Przy ćwiczeniach zwracamy uwagę, aby wakcji odechowej brała udział tkanka płucna i część klatki piersiowej po stronie wklęsłej skrzywienia (kinezyterapeuta ręką kontroluje czynność klatki piersiowej podczas ruchów oddechowych).
Poza podstawowymi ćwiczeniami oddechowymi wskazane są ćwiczenia oddechowe w formie gier i zabaw, ćwiczenia w wodzie oraz marsze i biegi ze zwróceniem uwagi na rytm i prawidłowość oddechu. Przed rozpoczęciem ćwiczeń sala powinna być przewietrzona. Każde ćwiczenie rozpoczynamy w odpowiednio dobranym ułożeniu ciała. Ruchy należy wykonywać dokładnie, bez nadmiernego napinania mięśni.
Po wykonaniu ruchu następuje powrót do pozycji wyjściowej i krótki odpoczynek dla rozluźnienia mięśni. Liczba powtórzeń każdego ćwiczenia jest indywidualna, tempo ćwiczeń jest w okresie ich uczenia się wolne, a w miarę opanowywania poprawności ruchów zwiększa się.
pudzio