Bo�ena Budzi�ska Sezon na pomara�cze M.M. na pami�tk� Sezonu 1989/90 �Niech B�g zabierze kr�la... a mnie zostawi ten �wiat, bym si� nim pobawi�� (Ryszard III) Sezon na pomara�cze Od dziecka marzy�em o plantacji pomara�czy, cho� moi rodzice, s�ynni botanicy, spodziewali si�, �e p�jd� ich �ladem i b�d� bada� dziwne ro�liny w oran�erii, kt�r� stworzyli przez lata pracy naukowej. Ojciec zajmowa� si� genetyk� ro�lin i krzy�owa� przer�ne storczyki, chc�c uzyska� nowe odmiany i kolory, a udawa�o mu si� wszystko; odwiedzali nas powa�ni handlowcy i specjali�ci z dziedziny hodowli ro�lin, podziwiaj�c, kupuj�c, �echc�c ambicje hodowcy. Do siedemnastu tysi�cy znanych ju� odmian dorzuci� jeszcze par� innych. Szczeg�lnie ulubion�, kt�r� krzy�owa� na wszystkie mo�liwe sposoby, by�a cattieya horace z tropikalnej Ameryki. Nim po raz pierwszy ofiarowa�em j� Annie Marii, mia�em okazj� pozna� wszystkie zwyczaje tego kwiatu. Mieszka w najbardziej wilgotnej komorze szklarni, gdzie a� zatyka mnie prawie skraplaj�ce si� na wargach powietrze. Gdy dojrzewa, potrzebuje p�mrocznej szaro�ci. �atwo j� zabi�, wystawiwszy na pe�ne �wiat�o s�oneczne. Na jej li�ciach o aksamitnym po�ysku wykwitn� brunatno-czarne plamy i skurczy si� ca�a, skarleje, z�erana b�lem oparzelin. T� ro�lin� szczeg�lnie ukocha� ojciec i wynalaz� nowe odmiany - vand� i olivi�, a s� to imiona mej matki, kt�ra malowa�a kwiaty do ilustrowanych album�w, wydawanych w wielu krajach �wiata. W ro�linnych wariacjach najbardziej pasjonowa�y ojca barwy, kwiat powinien opalizowa� nimi w zale�no�ci od o�wietlenia i miejsca, w jakim zostanie ustawiony. Kwitn�ca we wrze�niu, pod s�onecznym znakiem Panny cattleya horace przypomina kszta�tem sp�dnic� ta�cz�cej samb� Brazylijki, rozrastaj�c� si� u kolan w pl�taninie zmy�lnie postrz�pionych wst��ek i kawa�k�w bia�ego tiulu. Biel delikatnie wgryza si� w materi�, podkre�la nier�wno�ci, granulowan� struktur� powierzchni korony. Cattleya ojca jest o tyle niezwyk�a, �e w swej podstawowej formie osi�ga wszystkie mo�liwe odcienie krwi i przetacza si� przez nie w swym zakwitaniu i wi�dni�ciu od barwy wody, do kt�rej wlano zaledwie par� kropel czerwieni, po zastygaj�c� czerwonoczarn� ple��, podczas gdy u innych hodowc�w ucieka w r�e, wi�niowo-bia�e kompozycje i fiolety. Vanda zakwita zim�, przera�a�a mnie zawsze, bo z jej wn�trza spogl�da co� niesamowitego, co �amie moj� wiedz� sw� magiczn� moc�; ka�dy nerw tej b��kitnej damy podkre�laj� faluj�ce pr�gi, kt�re uderzaj� w blady b��kit swym niespokojnym granatem, tworz�c jakby rozpryskuj�ce si� o brzeg morski dotkni�cia wodnych pian. �wiatowym sukcesem okaza�a si� jednak nie vanda, lecz olivia, kr�lowa sierpnia, o kszta�cie podnosz�cego si� do lotu motyla, mo�liwa tylko w cieplarni ojca, gdy� jako jedyne z jego dzie� dosz�a w swych permutacjach do doskona�ej czerni. Storczyki kochaj� si� w bieli i barwach lata, jakby w tym stroju wybiera�y si� ze swych �� lub dolin na fascynuj�ce wycieczki, ona jedna w wij�cych si� d�ugich i poskr�canych li�ciach uj�a ca�y smutek gor�ca, niemoc, jak� wyra�a poza beznogiej tancerki, kt�ra swe kalectwo kryje w szatach, przebogatych draperiach sypialni, gdy zaprosi kochanka. Za ni� ojciec dosta� wiele nagr�d na pokazach kwiat�w i tyle ofert od najdro�szych kwiaciarni �wiata, �e zbudowa� sobie nad Amazonk�, w naturalnych dla storczyk�w warunkach, do�wiadczaln� stacj� botaniczn�, mnie pozostawiaj�c do dyspozycji ca�y dom, szklarni� i le��c� od�ogiem urodzajn� ziemi�. Z lito�ci pozwoli�em zosta� pracownikom obs�uguj�cym storczykowy dom i nadal wyp�acam im pensje, hoduj� w ko�cu, nie tw�rczo ju� wprawdzie, kwiaty na m�j prywatny u�ytek. Sprowadzi�em ogrodnika i kaza�em za�o�y� plantacj� pomara�czy, sztucznie nawadnian� i nowoczesn�. W�a�nie mija rok od czasu, kiedy da�a mi pierwsze owoce. Oczekuj� wspania�ego zbioru, bowiem jako cz�owiek praktyczny chc� wykorzysta� dar rodzic�w, zarobi� na utrzymanie plantacji i �y� na pewnym poziomie, o co nie�atwo w naszych ci�kich czasach. A kiedy zn�w spotkam pi�kn� kobiet�, ka�� przygotowa� dla niej kompozycj� vanda-cattleya horace i ofiaruj� bez s��w, bo moje gospodarstwo powinno mie� pani�, by rozkwita�o codzienno�ci� i spokojem. Jej idea�em by�aby Anna Maria, jedyna jak dot�d kobieta, kt�ra zafascynowa�a mnie i dosta�a storczyki mego ojca. Ale opu�ci�a mnie, znik�a bez s�owa podczas pierwszego zbioru pomara�czy. Jeszcze wieczorem spotkali�my si� w barze, gdzie robotnicy pili wino, ta�cz�c i ciesz�c si� z udanego dnia, a ja patrzy�em na ich szcz�cie, ruch i s�ucha�em piosenek, zadowolony, �e wreszcie mam w�asne �ycie dzi�ki tym soczystym owocom. Ca�a tajemnica istnienia - odgadn�� swoj� ro�lin�. Ta�czy�em z Ann� Mari�, pi�em wino z kufla jak i moi pracownicy, a kiedy zostali�my z ni� sam na sam, powiedzia�em co powinienem by� rzec i cieszy�em si� z odpowiedzi; noc by�a bezksi�ycowa, ciemna, odp�yw w zatoce, pami�tam, �odzie do�� wcze�nie wychodzi�y na pot�w. Spa�em d�ugo i rano bola�a mnie g�owa, jakby udzieli�o mi si� zm�czenie d�wigaj�cych skrzynki Metys�w. W tym znu�eniu by�o co� jeszcze, czego nie mog�em zrozumie�. Chyba przeczu�em odej�cie mej pani, bo od razu po wstaniu z ��ka zacz��em jej szuka�. ��ko w go�cinnym pokoju by�o zas�ane, okno zamkni�te, pewnie wcale nie k�ad�a si� spa�. Tak jakby uciek�a w po�piechu, zostawiwszy wszystkie swoje rzeczy, spakowana walizka sta�a ko�o drzwi, wi�c przenios�em j� do wn�trza pokoju i z powrotem uwiesi�em sukienki w szafie, aby si� nie pogniot�y, nim wr�ci Anna Maria. Czeka�em par� dni i dopiero wtedy powiadomi�em inspektora policji o moich k�opotach, potraktowa� rzecz powa�nie, skoro przes�ucha� wszystkich w��cz�g�w z okolicy i Cygan�w nawet, ale �adnego �ladu nie pochwyci�, uda�em si� wi�c do prywatnego detektywa, a potem do wied�my Weroniki, kt�ra d�ugo patrzy�a mi w oczy, pocieszy�a i rzek�a, i� powinienem poczeka� na nast�pne zbiory, gdy� wtedy poznam mi�o�� mego �ycia. Lubi� przechadza� si� po plantacji. Mam wra�enie, jakby i ona nale�a�a do mego domu. Ka�da grupa drzew pomara�czy to ma�a komnata pa�acu, pe�na go�ci w porze urodzaju. Sam dom nie zmieni� si� prawie od chwili wyjazdu rodzic�w, pozwalam ustawia� kompozycje storczykowe na ich dawnych miejscach, w r�nych kombinacjach barwnych, ale w sypialni trzymam tylko olivi�, bo to ona da�a mi w m�odo�ci samodzielno�� i jest wci�� bardzo modnym kwiatem. Stary botanik Flin, kt�rego ojciec nie zabra� nad Amazonk� w trosce o jego zdrowie, uk�ada mi z p�d�w olivii ornamenty w kszta�cie kulistych spirali, po��czonych z sob� po dwie albo trzy, w tym celu zamawia specjalne doniczki i p�ytkie wazy, w kt�rych olivia, prawo lub lewoskr�tnie wkomponowana w puszyste li�cie, noc� zdaje si� emanowa� bia�ym okr�g�ym �wiat�em, unosz�cym si� wysoko nad miejscem, gdzie stoi doniczka. Na plantacji owoce nabieraj� ju� barw, osi�gn�y w�a�ciwe rozmiary; sp�dzam w�r�d drzewek ca�e przedpo�udnia, by si� nimi nacieszy�, wdycham delikatny aromat, wiedz�c, �e za dnia stawa� si� b�dzie coraz s�odszy. Widocznie na mojej ziemi wszystko wyrasta troch� odmienne ni� gdzie indziej, pomara�cze pachn� bowiem czym� jeszcze opr�cz swego naturalnego zapachu, jak gdyby kompozycj� r�ano-fio�kow�, miesza mi si� od niej w g�owie, jakbym zn�w oddycha� zapachem Anny Marii, na tyle tajemniczym, �e jestem got�w rozwi�zywaniu tej zagadki po�wi�ci� ca�e �ycie. Kiedy przechadzam si� �cie�kami ogrodu, od paru dni ko�o po�udnia spotykam Weronik�; jak na stuletni� pono� czarownic� ma ca�kiem przyjemn� powierzchowno��; k�ania mi si� z daleka i �egna si� na m�j widok w odwrotnym ni� obyczaj ka�e kierunku; nie b�d� z tego robi� afery, byleby nie widzia� nikt z robotnik�w, kt�rzy jutro zjad� przygotowa� skrzynki, ju� dzi� mechanik szykowa� ci�ar�wki i przyczep�. B�dzie co wozi�! Pora zbioru wypad�a na pe�ni�, przeciwnie ni� w zesz�ym roku, starzy hodowcy twierdz�, �e owoce b�d� smaczne i bardziej trwa�e, gdy srebrny promyk o�wietli je przed zerwaniem. B�d� m�g� by� przy nich tak�e noc�, w ca�kowitej ciemno�ci ba�bym si�, �e zab��dz�, tak wymy�lne kszta�ty przybieraj� �cie�ki po zmroku, przej�cia zarastaj�, zaciskaj�c wok� nieproszonych go�ci pier�cie�, kt�ry otwiera si� dopiero rano, a wtedy z�odziej nie umknie ju� pilnuj�cym owoc�w stra�nikom. Tylko im i mnie samemu wolno noc� chodzi� po ogrodzie, ale i nas podczas nowiu ogarnia l�k tak irracjonalny, �e �aden nie pozosta�by tam samotnie, wi�c w te noce bezksi�ycowe chodz� obaj jakby do siebie przykuci i to najch�tniej brzegami ogrodu, ko�o bramy, gdzie i tak rabu� nie zagrozi�by mej w�asno�ci. Jak dot�d nie mam problem�w ze z�odziejami. W okr�gu zdarza si� sporo w�ama� i kradzie�y owoc�w, ale m�j po�o�ony na odludziu dom omijaj� przygody tego rodzaju, jestem zreszt� ubezpieczony w tutejszym towarzystwie asekuracyjnym. S�siedzi trzymaj� psy, specjalnie tresowane na ludzi, lecz u mnie nie zda�y egzaminu, wy�y ca�� dob� i przeszkadza�y mi w czytaniu, a mia�em wyb�r opowiada� pisarza, zapomnia�em nazwisko, co tworzy z pozoru zwyk�e �wiaty, w kt�rych nagle zaczyna dzia� si� co� dziwnego i z tej niesamowito�ci wyzwoli� si� ju� nie mo�na do samego ko�ca, nawet je�li zginie si� i zostanie ro�lin�, bo urodzi� si� trzeba od nowa, jeszcze raz i jeszcze, a tajemnicy prawdziwego odej�cia nie zna ani jeden z aktor�w tej gry, wszyscy skazani s� na inkarnacje i przemiany, nie dziwi�c si� wcale i nie walcz�c. Bezwolni biedacy, nie umia�bym tak istnie� dla samej ci�g�o�ci cudzego pomys�u, wierz�, �e B�g nie wtr�ca si� w moje istnienie, najch�tniej odrzuci�bym go zupe�nie, ale zachowam t� ksi��eczk� kredytow� na wieczno��, uprawiaj�c pomara�cze, jego najpi�kniejsze dzie�o. A psy kaza�em u�pi� rakarzowi ju� po tygodniu, zosta� po ...
Jagusia_17