Christie Morderstwo na plebanii.txt

AGATHA CHRISTIE

MORDERSTWO NA PLEBANII

T�UMACZY�A WAC�AWA KOMARNICKA
TYTU� ORYGINA�U: THE MURDER AT THE VICARAGE
ROZDZIA� PIERWSZY
Trudno mi si� zdecydowa�, od czego zacz�� t� opowie��, ale po namy�le wybra�em 
pewn� �rod�. Jedli�my w�a�nie obiad na plebanii. Rozmowa przy stole na og� nie 
pozostawa�a w zwi�zku z interesuj�cymi nas sprawami, pad�o jednak kilka zda�, 
kt�re wywar�y wp�yw na dalszy bieg wydarze�.
Zako�czy�em w�a�nie krajanie sztuki mi�sa (nawiasem m�wi�c, zdumiewaj�co 
twardej) i siadaj�c stwierdzi�em tonem zgo�a dla duchownego niestosownym, �e 
ka�dy, kto zamorduje pu�kownika Protheroe, odda �wiatu wielk� przys�ug�.
Dennis, m�j m�ody siostrzeniec, odpar� natychmiast:
� B�dzie to policzone za dow�d przeciwko tobie, kiedy starego znajd� w ka�u�y 
kiwi. Mary z�o�y zeznania. Prawda. Mary? I opisze, jak wywija�e� przy tym 
gro�nie no�em do krajania mi�sa.
Mary, kt�ra traktuje s�u�b� na plebanii za szczebel do lepszych posad i wy�szych 
pobor�w, powiedzia�a tylko g�o�no i rzeczowo: �Jarzyna� i z naburmuszon� min� 
podsun�a Dennisowi wyszczerbiony p�misek.
� Czy by� bardzo niezno�ny? � spyta�a ze wsp�czuciem moja �ona.
Nie odpowiedzia�em od razu, gdy� Mary. odstawiwszy z �oskotem jarzyn� na st�, 
podsun�a mi w�a�nie pod nos p�misek szczeg�lnie wilgotnych i nieapetycznych 
jab�ek w cie�cie.
� Dzi�kuj� � rzek�em, na co Mary z trzaskiem cisn�a p�misek na st� i wysz�a z 
pokoju.
� Jaka szkoda, �e taka ze mnie okropna gospodyni � zauwa�y�a ze szczerym �alem 
moja �ona.
Sk�onny by�em przyzna� jej racje. �onie mojej na imi� Gryzelda � imi� bardzo 
stosowne dla �ony pastora. Na tym si� jednak rzecz niestety wyczerpuje. Gryzelda 
nie ma w sobie nic z pokory chrze�cija�skiej.
Zawsze by�em zdania, �e duchowny nie powinien si� �eni�. Wobec tego jest dla 
mnie po dzi� dzie� tajemnic�, dlaczego po dwudziestoczterogodzinnej znajomo�ci 
b�aga�em Gryzeld�, �eby za mnie wysz�a. Ma��e�stwo, s�dzi�em zawsze, jest rzecz� 
powa�n� i nale�y je zawiera� jedynie po d�u�szym okresie namys�u i rozwagi, przy 
czym zgodno�� upodoba� i sk�onno�ci winna by� najwy�szym wzgl�dem.
Gryzelda jest blisko o dwadzie�cia lat m�odsza ode mnie. Na domiar z�ego jest 
prze�liczna i nie potrafi nic bra� na serio. Jest te� najzupe�niej pozbawiona 
zmys�u praktycznego i bardzo trudna w po�yciu. Traktuje parafi� jak �wietny 
kawa�, kt�ry kto� sp�ata� specjalnie po to. �eby j� zabawi�. Pr�bowa�em 
kszta�towa� jej umys� i ponios�em kompletne fiasko. Obecnie �ywi� 
prze�wiadczenie � mocniejsze ni� kiedykolwiek � �e duchowni winni trwa� w 
celibacie. Napomykam o tym niejednokrotnie Gryzeldzie, ale ona zbywa moje uwagi 
�miechem.
� Moja droga � rzek�em teraz � gdyby� si� tylko troch� postara�a�
� Staram si� czasem � odpar�a Gryzelda. � Ale na og� kiedy si� staram, wszystko 
idzie jeszcze gorzej. Nie jestem wida� stworzona na gospodyni�. Przekona�am si�, 
�e lepiej zda� si� na Mary i godzi� si� z tym, �e w domu panuje nie�ad, a 
jedzenie jest okropne.
� O m�u wcale nie my�lisz, kochanie? � powiedzia�em z wyrzutem i id�c za 
przyk�adem szatana, kt�ry cytowa� Pismo �wi�te dla osi�gni�cia swoich niecnych 
cel�w, kontynuowa�em: � �Rozejrza�a si� po swoim gospodarstwie��
� Pomy�l, jakie masz szcz�cie, �e ci� lwy nie szarpi� na sztuki � przerwa�a mi 
szybko Gryzelda. � Albo �e ci� nikt nie pali na stosie. Niesmaczne jedzenie, 
kurz w mieszkaniu i nie�ywe osy to doprawdy nie s� rzeczy a� tak wa�ne, �eby si� 
nimi przejmowa�. Opowiedz mi lepiej o pu�kowniku Protheroe. W ka�dym razie 
pierwsi chrze�cijanie byli o tyle szcz�liwsi, �e nie znali rady parafialnej.
� Nad�ty stary osio� � wtr�ci� Dennis. � Nic dziwnego, �e pierwsza �ona od niego 
uciek�a.
� Nic innego jej chyba nie pozostawa�o � stwierdzi�a moja �ona.
� Gryzeldo! � napomnia�em j� ostro. � Nie mog� s�ucha� takich rzeczy.
� Kochany � rzek�a czule moja �ona � opowiedz mi o pu�kowniku. O co chodzi�o? 
Czy o to, �e pan Hawes w ko�ciele wci�� si� kiwa i �egna?
Hawes to nasz nowy wikary. W tym czasie by� u nas zaledwie od trzech tygodni. 
Ci��y ku Wysokiemu Ko�cio�owi i po�ci w pi�tek. Pu�kownik Protheroe jest 
przeciwnikiem wszelkich obrz�dk�w przypominaj�cych obrz�dek katolicki.
� Tym razem nie o to chodzi�o. Wprawdzie poruszy� t� spraw� mimochodem, ale 
kamieniem obrazy by� nieszcz�sny banknot pani Ridley.
Pani Ridley jest moj� bardzo gorliw� parafiank�. B�d�c w rocznic� �mierci syna 
na wczesnym nabo�e�stwie, po�o�y�a na tacy banknot warto�ci jednego funta 
szterlinga. Nast�pnie, gdy otrzyma�a poczt� list� sk�adek, stwierdzi�a z 
przykro�ci�, �e najwy�sz� pozycj� by� banknot dziesi�cioszylingowy.
Zwr�ci�a si� do mnie ze skarg�,� ja za� odpar�em � moim zdaniem jak najs�uszniej 
� �e musia�a si� pomyli�.
� Nikt z nas nie m�odnieje � doda�em, staraj�c si� za�atwi� spraw� taktownie � i 
to s� w�a�nie przykre strony podesz�ego wieku.
Rzecz dziwna, moje s�owa roznieci�y tylko jej gniew. O�wiadczy�a, �e wszystko to 
wygl�da bardzo podejrzanie i dziwi j� bardzo, i� nie jestem tego samego zdania. 
Odesz�a zaperzona i uda�a si�, jak s�dz�, do pu�kownika Protheroe. Ot� 
pu�kownik nale�y do ludzi, kt�rzy lubi� robi� z ig�y wid�y, tote� uderzy� na 
alarm. Szkoda tylko, �e wybra� do tego �rod�, bo w �rod� wyk�adam w szk�ce 
ko�cielnej i wprawia mnie to w stan podra�nienia nerwowego, po kt�rym a� do 
wieczora nie mog� odzyska� r�wnowagi.
� C�, on te� musi mie� troch� rozrywki � powiedzia�a moja �ona takim tonem, jak 
gdyby pragn�a uj�� rzecz bezstronnie. � Nikt si� doko�a niego nie uwija, nie 
nazywa go �kochanym proboszczem�, nie haftuje dla niego potwornych rannych 
pantofli i nie daje mu w prezencie ciep�ych skarpetek na gwiazdk�. Zar�wno jego 
�ona, jak c�rka maj� go po uszy. Wi�c jest mu na pewno przyjemnie, kiedy si� 
czuje wa�n� person�.
� Ale nie powinien by� taki napastliwy � odrzek�em cierpko. � Mam wra�enie, �e 
nie zdaje sobie dok�adnie sprawy ze znaczenia tego, co m�wi. Chce przejrze� 
wszystkie rachunki ko�cielne, �eby si� upewni�, czy nie ma brak�w. Tego s�owa 
u�y�. Braki! Czy podejrzewa mnie o sprzeniewierzenie fundusz�w ko�cielnych?
� Nikt ci� o nic nie podejrzewa, kochanie � powiedzia�a Gryzelda. � Jeste� tak 
niew�tpliwie ponad podejrzeniami, �e doprawdy m�g�by� z tego skorzysta�. Bardzo 
bym chcia�a, �eby� sprzeniewierzy� fundusz misyjny. Nie znosz� misjonarzy � ca�e 
�ycie ich nie cierpia�am.
By�bym skarci� Gryzeld� za te gorsz�ce s�owa, lecz w tej samej chwili wesz�a 
Mary z na p� ugotowanym budyniem ry�owym. Pr�bowa�em protestowa�, ale Gryzelda 
o�wiadczy�a, �e Japo�czycy zawsze jedz� niedogotowany ry� i s� dzi�ki temu 
wybitnie uzdolnieni.
� My�l� nawet � doda�a � �e gdyby� na co dzie�, a� do niedzieli jada� taki 
budy�, wyg�osi�by� cudowne kazanie.
� A niech B�g broni � zawo�a�em, bo ciarki mnie przesz�y. � Protheroe przyjedzie 
jutro wieczorem i mamy razem sprawdzi� rachunki � ci�gn��em dalej. Musz� wi�c 
jeszcze dzi� sko�czy� przem�wienie dla �M�skiego Stowarzyszenia Wyznawc�w 
Ko�cio�a Anglika�skiego�. Szukaj�c cytatu, tak si� zag��bi�em w lekturze 
Rzeczywisto�ci biskupa Shirley, �e niewiele napisa�em. A co ty dzisiaj robisz, 
Gryzeldo?
� Spe�niam sw�j obowi�zek � oznajmi�a Gryzelda � obowi�zek pani pastorowej. 
Herbatka i ploty o p� do pi�tej.
� Kto b�dzie?
Gryzelda ze �wi�tobliw� min� zacz�a wylicza� na palcach.
� Pani Ridley, panna Wetherby. panna Hartnell i ta okropna panna Marple.
� Ja lubi� pann� Marple � powiedzia�em. � Ma przynajmniej poczucie humoru.
� To najwi�ksza plotkarka w miasteczku � stwierdzi�a Gryzelda. � Przy tym zawsze 
wie o wszystkim, co si� dzieje, i wyci�ga z ka�dego zdarzenia jak najgorsze 
wnioski.
Gryzelda, jak ju� wspomnia�em, jest znacznie m�odsza ode mnie. W moim wieku wie 
si� ju�, �e najgorsze wnioski zwykle s� s�uszne.
� No, mnie si� w ka�dym razie nie spodziewaj na podwieczorku, Gryzeldo � 
o�wiadczy� Dennis.
� Wstr�tne zwierz�!
� Zgoda, ale pa�stwo Protheroe rzeczywi�cie zaprosili mnie dzi� na tenisa.
� Wstr�tne zwierze! � powt�rzy�a Gryzelda. Dennis wycofa� si� przezornie, 
Gryzelda za� i ja poszli�my razem do mojego gabinetu.
� Ciekawa jestem, kogo si� b�dzie obrabia�o przy herbacie � powiedzia�a 
Gryzelda, sadowi�c si� na moim biurku. � Pewnie doktora Stone�a, pann� Cram i 
mo�e pani� Lestrange. Nawiasem m�wi�c, wst�pi�am do niej wczoraj, ale nie by�o 
jej w domu. Tak, jestem pewna, �e b�dzie mowa o pani Lestrange. Tajemnicza 
historia, prawda? Przyjecha�a tak niespodziewanie, wynaj�a tutaj dom i nigdy 
prawie z niego nie wychodzi. Co� jak: �Kim by�a owa tajemnicza kobieta o 
pi�knej, bladej twarzy? Jakie by�y jej dzieje? Nikt tego nie wiedzia�. Mia�a w 
sobie co� z�owieszczego�. Mam wra�enie, �e doktor Haydock co� nieco� o niej wie.
� Czytasz za du�o powie�ci kryminalnych, Gryzeldo � zauwa�y�em delikatnie.
� A ty? � odparowa�a cios. � Kt�rego� dnia. kiedy� ty siedzia� tutaj i pisa� 
kazanie, szuka�am wsz�dzie Plamy na schodach. A kiedy wreszcie przysz�am tu 
zapyta�, czy� jej nie widzia�, co zasta�am?
Przyznaj�, �e si� zaczerwieni�em.
� Wzi��em j� od niechcenia do r�ki. Jakie� przypadkowe zdanie mnie 
zainteresowa�o i�
� Znam te przypadkowe zdania � odpar�a Gryzelda. Zacytowa�a z naciskiem: � �A 
w�wczas sta�a si� rzecz bardzo dziwna � Gryzelda wsta�a, przesz�a przez pok�j i 
uca�owa�a czule swojego starego m�a�.
Wprowadzi�a te s�owa w czyn.
� Takie to bardzo dziwne? � spyta�em.
� Oczywi�cie. Czy zdajesz sobie z tego spraw�, Len, �e mog�am wyj�� za ministra, 
za baroneta, za bogatego przemys�owca, za trzech porucznik�w i jednego nicponia 
o znakomitych manierach, a zamiast tego wybra�am ciebie? Czy ci� to nie 
zdumiewa?
� W swoim czasie zdumiewa�o mnie bardzo � odrzek�em. � Zastanawia�em si� cz�sto, 
czym si� kierowa�a�.
Gryzelda roze�mia�a si�.
� Bo mi to dawa�o poczucie w�asnej pot�gi � szepn�a. � Tamci uwa�ali mnie za 
�smy cud �wiata, wi�c oczywi�cie cieszyliby si� bardzo, gdyby...