FRANCIS CLIFFORD Ciemna strona ksi�yca Ten znany pisarz angielski, kt�rego prawdziwe nazwisko brzmi Arthur Bell Thompson (1918�1975), )est autorem licznych ksi��ek t�umaczonych na wiele j�zyk�w (w Polsce ukaza�y si� m m Zatrz�s�a si� ziemia, Op�niony, Zielone ��ki raju, Zegna], Grosvenor S�uare) Jako osiemna-stolatek zacz�� pracowa� w londy�skie) firmie prowadz�cej interesy z Dalekim Wschodem, wkr�tce potem wyjecha� do Rangunu (Birma) Kiedy w roku 1942 Japonia napad�a na Birm�, ochotniczo zaci�gn�� si� do armii brytyjskiej Wojna odcisn�a na mm tak silne pi�tno, ze po powrocie do Anglii zacz�� o niej pisa�, aby � jak sam mawia� � �usun�� j� ze swego organizmu" �yczliwe przyj�cie pierwszej ksi��ki pt Ksi�yc w d�ungli zach�ci�o go do dalszych pr�b, na tyle owocnych, ze od roku 1958 m�g� si� po�wi�ci� wy��cznie pisarstwu Ksi��ki Clifforda nie s� zwyk�ymi powie�ciami sensacyjnymi Pisarz szuka w nich odpowiedzi na pytanie, jak pokona� strach, strach, kt�rzy ka�e zabija�, odbiera poczucie odpowiedzialno�ci za czyny, pozbawia cz�owiecze�stwa Jego bohaterowie me zawsze wygrywaj� t� �yciow� walk�, Clifford wszak�e nikogo me os�dza, pozostawiaj�c ocen� czytelnikowi, a dla tych, co ponie�li pora�k�, ma wsp�czucie, kt�re bierze si� z g��bokiej mi�o�ci do istoty ludzkiej i prze�wiadczenia, ze ka�dy cho� raz w �yciu musi stan�� przed Pr�b�, ale nie musi wyj�� z niej zwyci�sko FRANCIS CLIFFORD CIEMNA STRONA KSIʯYCA Prze�o�y�a z angielskiego Danuta Petsch Wydawnictwo �Ksi��nica' Cz�� pierwsza ROZDZIA� PIERWSZY Deszcze nast�powa�y najp�niej w maju i to, czy by�a wojna, czy nie, nie mia�o �adnego znaczenia. Za ludzkiej pami�ci zawsze tak by�o, �e nawet w najpomy�lniej szych czasach pora deszczowa oznacza�a pocz�tek g�odu. Ale najpomy�lniejsze czasy nale�a�y do przesz�o�ci; po trzech latach walk w Biafrze* nikt w to nie w�tpi�. A teraz, bez ostrze�enia, usta�a nagle pomoc organizacji charytatywnych. Z chwili na chwil� sta�o si� w�tpliwe samo przetrwanie. Ju� w pierwszej po�owie czerwca ludzie umierali z g�odu w otaczaj�cych Abagum� wioskach, i w samej misji w Abagumie wszyscy zdawali sobie dobrze spraw� z tego, co ich czeka. Pierwsi umarli starzy; najpierw zazwyczaj jeszcze bardziej chudli, jeszcze bardziej marszczy�a im si� sk�ra, a potem po cichu znikali w sza�asach. Chorzy i dzieci �yli d�u�ej dzi�ki po�wi�ceniu rodzin, a tak�e dlatego �e mieli pierwsze�stwo w przyj�ciu do szpitala misyjnego i pobliskiego prowizorycznego obozu dla uchod�c�w. Ale oni tak�e nie mogli �y� bez dostatecznej ilo�ci bia�ka, witamin i lek�w, ich los by� przes�dzony, bo wsp�czucie nie mog�o za�atwi� wszystkiego. Racje �ywno�ciowe zmniejszono * Biafra � kraina we wschodniej Nigerii, zamieszkana g��wnie przez plemiona Ibo, kt�ra w 1966/67 r. og�osi�a niepodleg�o��. Secesja si� nie powiod�a i wojska rz�du centralnego Nigerii (zdominowanego przez plemi� Hausa) spacyfikowa�y Biafr�. W wyniku trwaj�cych trzy lata walk zgin�o ponad milion Nigeryjczyk�w (przyp. red.). nie jeszcze o po�ow�, ale ci�ar�wki z pomoc� humanitarn� nie nadchodzi�y. Nawet w�r�d zdrowych pojawi�y si� z�owieszcze �lady g�odu: plamy na �uszcz�cej si� sk�rze, opuchni�te brzuchy, ciekn�ce krosty, zniekszta�cenia wychud�ych ko�czyn. W sennych, �zawych oczach odbija�o si� cierpienie. Gdy g��d dopada ludzi os�abionych, ich stan pogarsza si� bardzo szybko. A kt� po tych trzech latach m�g� by� silny? Cz�� mieszka�c�w oblega�a budynki szpitalne w nadziei, �e ich przyjm�, gdy zwolni� si� miejsca po �mierci wcze�niejszych pacjent�w, pozostali k�adli si� zrezygnowani na placach w mie�cie. Niekt�rzy odchodzili w sobie tylko znanych kierunkach, maj�c nadziej�, �e unikn� brygad cmentarnych. Pomin�wszy muchy i robaki, chyba jedynymi �yj�cami stworzeniami by�y s�py, oczekuj�ce bezwstydnie na dachach i drzewach. Nie by�o ju� zwierz�t domowych, nawet szczury sta�y si� rzadkim luksusem. Niewielkie rezerwy sztokfisza i mleka w proszku szybko si� kurczy�y, a na podmok�ej, kr�tej drodze z po�udnia ci�gle nie by�o wida� nadci�gaj�cej pomocy. Czasami u schy�ku dnia z oboz�w uchod�c�w wydobywa� si� monotonny, zgodny j�kliwy �piew; od czasu do czasu odg�os strzelaniny z zamglonej dali dawa� o sobie zna�, jakby ku przypomnieniu wszystkim, dlaczego tak cierpi�. Ale przez wi�kszo�� dnia i nocy w Abagumie by�o cicho jak w grobie, a rozgrzana, rozmok�a ziemia pachnia�a jak sama �mier�. Min�� czerwiec i Richard Lawrence wiedzia�, �e dalsze zwlekanie nic nie da. W pierwszy pi�tek lipca sko�czy� odprawianie mszy w male�kim ko�ci�ku bez �cian i postanowi� natychmiast uda� si� do szpitala. Tu nie by�o nikogo, z kim m�g�by porozmawia�, rz�dy �awek pod s�omianym dachem sta�y puste. Jego rozpacz si�gn�a dna. Znu�ony szed� przez plac oddzielaj�cy ko�ci� od szpitala. Koczuj�cy pod budynkiem wznosili do niego rozgor�czkowane, b�agalne oczy albo wyci�gali wyschni�te r�ce ze s\owamifa-da...fa-da, bo tak miejscowi przekr�cali angielskie s�owo father. Szpital sk�ada� si� z trzech parterowych d�ugich budynk�w i kilku sza�as�w ustawionych na wewn�trznym ogrodzonym placyku. Richard min�� bram� wej�ciow� i zn�w us�ysza� zachryp�e g�osy b�agaj�ce, by dokona� czego�, co nie mie�ci�o si� w jego mo�liwo�ciach. On jednak byl ju� odr�twia�y od tych wo�a� o lito��. Przy g��wnym wej�ciu siedzia�a stara kobieta z du�ym wolem; patrzy�a na niego t�pym wzrokiem, a wychudzona dziewczyna wybiera�a jej wszy z w�os�w. Drewniany budynek by� pokryty blach� i ustawiony na podporach, nieco nad ziemi�, ze wzgl�du na mr�wki. Richard wszed� po skrzypi�cych schodach i gdy drzwi zatrzasn�y si� za nim, zacz�� rozgl�da� si� za siostr� Mari�. By�a na samym ko�cu sali wype�nionej rz�dami le��cych na pod�odze materac�w. Ostro�nie stawiaj�c kroki mi�dzy chorymi, podszed� do niej. � Czy siostra mo�e mi powiedzie�, gdzie jest Albert? � By� tutaj przed paru minutami. Jej blada twarz by�a �ci�gni�ta zm�czeniem, oczy podkr��one. Wraz z siostr� Assumpt� od lat prowadzi�y t� plac�wk� przy pomocy doktora Okawe, smaruj�c wola, robi�c zastrzyki przeciw frambezji, stosuj�c �rodki przeciw malarii. I dalej to robi�y, cho� zapasy lek�w ju� si� ko�czy�y, a one same by�y bliskie za�amania. Richard zawsze je podziwia�, ale teraz ogarnia�a go rozpacz. � Wyruszam na po�udnie, siostro. Co� trzeba zrobi�. Nie mo�emy biernie czeka�. � Gdzie si� ojciec udaje? � Przmkn�o jej przez my�l, �e mo�e chce uciec. � Do Uziamy. � To trzydzie�ci do trzydziestu pi�ciu mil. � Uruchomili tam prowizoryczne l�dowisko. S�ysza �em w radio wczoraj wieczorem, �e dostarczaj� tam pomoc humanitarn�. Nagle jedna ze skulonych postaci krzykn�a zduszonym g�osem, jak d�awi�cy si� pies. � Id� � odpowiedzia�a siostra Maria, a jej l�kki irlandzki akcent wyra�nie dawa� zna�, �e pochodzi�a z Kerry. � Nale�y nam si� co� z tych dostaw � Richard podszed� za ni� do pos�ania, na kt�rym le�a� skurczony, niesamowicie spuchni�ty wyrostek. � Kieruj�cym akcj� w Uziamie trzeba przypom nie� o naszym istnieniu. I to szybko, zanim nie b�dzie za p�no. Od miesi�ca nie dzia�a�y po��czenia telefoniczne, nie by�o s�u�b publicznych, na pilne listy wysy�ane przez powsta�c�w do diecezji i w�adz cywilnych nie by�o odpowiedzi. Mo�liwe, �e ich w og�le nie dor�czono, pos�a�cy tak�e nie wracali. Oddzia�y wojskowe od czasu do czasu zagl�da�y i tutaj, ale nie by�y wcale lepiej poinformowane ni� oni. Jedynym ogniwem ��czno�ci ze �wiatem le��cym za horyzontem d�ungli by�o radio. M�wi�o jednak g��wnie o zagro�eniach i raczej robi�o nadziej� na pomoc, ni� j� zapowiada�o. Uziama nale�a�a do wyj�tk�w, Abagum� natomiast uwa�ano za nieznacz�cy, �lepy zau�ek, a teraz zupe�nie o niej zapomniano. Zapomniano, a mo�e nie by�o mo�liwo�ci z ni� si� skomunikowa�? R�nica by�a bez znaczenia. Siostra Maria zdawa�a sobie z tego spraw�. Wszyscy czworo wiedzieli. � Kiedy ojciec wyruszy? � Dzisiaj, niebawem. Rozs�dek powinien by� kaza� mi wyjecha� jeszcze w czerwcu... Musz� si� zobaczy� z Albertem. Zamilk� na chwil�. Przez moment wyobra�a� sobie, �e b�dzie go namawia�a, aby zaniecha� tych plan�w, myli� si� jednak. Lekkie skinienie g�ow� by�o znakiem, �e sko�czy�a z nim rozmow�, jakby musia�a zachowa� resztki energii dla innych. � Wr�c� tak szybko, jak tylko si� da. Znalaz� doktora Okawe w trzecim sza�asie. By�a z nim siostra Assumpta, dawniej zawsze weso�a i gotowa do �miechu. Ostatnie tygodnie dokona�y swego dzie�a, pogod- ny wyraz twarzy znikn��, m�ode br�zowe oczy zmatowia�y. Wygl�da�a na tak samo chor� jak piel�gnowani przez ni� ludzie. Albert Okawe, pochylony nad rodz�c� kobiet� w gor�czce, podni�s� pos�pny wzrok. L�ni�ca czarna sk�ra ciasno opina�a ko�ci jego twarzy. � Kolejne sze�� os�b zmar�o tej nocy � powiedzia� matowym g�osem. � Nie przys�ano po mnie. � Nie nale�eli do twego ko�cio�a. Richard wzruszy� ramionami. Liczby straci�y znaczenie. Tylko w czerwcu pochowa� ponad osiemdziesi�ciu katolik�w, a na ka�dego z nich, oboj�tnie czy by� to m�czyzna, kobieta czy dziecko, kt�rych nama�ci� olejami, przypada�o co najmniej dw�ch umieraj�cych, kt�rzy zanosili b�agania do starych bog�w poga�skich. Ka�da z tych �mierci by�a niepowetowan� strat�, zniewag�, obraz�. � Chc� z tob� porozmawia�, Albercie. Przeszli do oddzielonego kotarami przedsionka, gdzie na rozchwianym biurku le�a�y w nie�adzie karty choroby. Dowiedziawszy si� o zamiarach Richarda lekarz zacisn�� grube wargi i pokiwa� g�ow�. � Nie ma nic do stracenia, moim zdaniem machn�li na nas r�k�. � Mo�e si� okaza�, �e rzeki s� nie do przebycia. � Mi�osierdzie wymaga wielkiego wysi�ku. Gorycz �atwiej by�o osi�gn��. � W ka�dym razie wkr�tce dowiem si� wszystkiego. � Kiedy wyruszasz? � Za godzin�. Przygotuj spis najbardziej potrzebnych �rodk�w. Richard rzuci� okiem na zas�an� materacami pod�og�. Ludzie le�eli nawet mi�dzy pos�aniami. B�d� go potrzebowal...
Jagusia_17