Hańba domowa - 2005.pdf - Testy maturalne - hopcia81

Tu komisja naklei kod

(Wpisuje zdający przed

rozpoczęciem pracy)

Tu wpiszesz kod

Miejsce

na naklejkę

z kodem

KOD ZDAJĄCEGO

ĆWICZCIE Z NAMI!

W maju, na egzaminie maturalnym,

otrzymacie analogiczny arkusz. Dokład-

nie przeczytajcie 1. stronę.

Arkusz I obowiązuje wszystkich matu-

rzystów. Spróbujcie zmierzyć się z za-

daniami, które proponujemy. Tematy

maturalne owiane są tajemnicą, ale to

ćwiczenie czyni mistrza.

Komentarz do zadań i przykładowe

wypracowania realizujące zamieszczone

tu tematy znajdziecie w Cogito (str. 86

– 94) i na www.cogito.com.pl.

Redakcja opiera się na informacjach

i wzorze formularza ze strony

www.cke.edu.pl, podanych do wiado-

mości publicznej.

EGZAMIN MATURALNY

Z JĘZYKA POLSKIEGO

Arkusz I

Czas pracy 170 minut

ARKUSZ I

Instrukcja dla zdającego

MAJ

ROK 2005

1. Proszę sprawdzić, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 8 stron.

Ewentualny brak należy zgłosić przewodniczącemu zespołu

nadzorującego egzamin.

2. Część 2 arkusza zawiera dwa tematy wypracowania.

Do opracowania trzeba wybrać jeden z nich i podkreślić.

3. Proszę zaplanować czynności tak, by było możliwe

rozwiązanie zadań z obu części arkusza w ciągu 170 minut.

4. Pracę proszę napisać czytelnie.

5. Proszę pisać tylko w kolorze niebieskim lub czarnym; nie pisać

ołówkiem.

6. Nie wolno używać korektora.

7. Błędne zapisy trzeba wyraźnie przekreślić.

8. Wszelkie notatki należy sporządzać tylko w brudnopisie,

który nie będzie oceniany.

9. Podczas egzaminu można korzystać ze słownika poprawnej

polszczyzny i słownika ortograficznego.

10. Do ostatniej kartki arkusza dołączona jest karta odpowiedzi ,

którą wypełnia egzaminator .

Za opracowanie tematu

można otrzymać

70 punktów

20 za część 1

50 za część 2

Życzymy powodzenia!

(Wpisuje zdający przed rozpoczęciem pracy)

Opracowanie i komentarz:

Iza Galicka-Płachta

Iza Zasłona

PESEL ZDAJĄCEGO

Tu wpiszesz swój

PESEL

Egzamin maturalny z języka polskiego

Arkusz I

Część I – rozumienie czytanego tekstu

Przeczytaj uważnie tekst Jacka Trznadla, a następnie odpowiedz na pytania. Odpowiadaj tylko na podstawie

tekstu, własnymi słowami. Udzielaj tylu odpowiedzi, o ile jesteś proszony.

Jacek Trznadel

HAŃBA DOMOWA (fragment)

1. Mówiąc o tych najogólniejszych procesach akceptacji życia w Polsce powojennej pra-

gnę jeszcze przypomnieć rozróżnienie, stanowiące jakby jedno z milczących założeń tej

całej analizy. Otóż nie zaliczam do dziedziny „hańby domowej” owego spontanicznego

i „bezwarunkowego refleksu” społecznego, jakim była konieczność odbudowania funkcji

kultury po wojnie i dźwignięcia polskiej gospodarki, jednym słowem dążenia do stworze-

nia normalnego życia. Wymagało to włączenia się w struktury oficjalne, kontrolowane przez

komunistów, w coraz szerzej przez nich zagarnianych dziedzinach życia. Stąd też koniecz-

ność różnych ustępstw i kompromisów, które trudno oceniać (…). Do dziedziny „hańby

domowej” zaliczam natomiast udział w nowej ideologii, danie wiary kłamstwu i wspoma-

ganie go w różny sposób.

2. Że rozmaite dziedziny i sposoby budowy nowego życia po wojnie bywały transmisją

niebezpiecznej zmiany postaw, ułatwiały ją lub stymulowały – to rzecz oczywista. To uplą-

tanie w sprzeczne lub niebezpieczne okoliczności jest, oczywiście, jedną ze stron dramaty-

zmu postaw, związanych z tragicznymi złudzeniami i przekraczaniem niewidocznej grani-

cy, której przekraczać nie należało. Są to jak zawsze rachunki osobiste i szczegółowe, ale

istniała też określona wyżej sytuacja ogólna. Na okręcie, nawet opanowanym przez korsa-

rzy, pompują wszyscy, jeśli nie chcą utonąć. Oczywiście, ta analogia ma swoje granice.

Przypomnę to, co pisałem tu o swoim ojcu. Położył niemałe zasługi w organizowaniu no-

wego życia na Dolnym Śląsku. Kres tej decyzji i tego zaangażowania wyznaczył jednak

przymus zapisania się do partii – nie zrobił tego nigdy.

3. Ze wszystkich wymienionych tu powodów ulegał i ulega zmianie obraz powojennej epoki

literackiej. Ten proces wciąż trwa. Odeszła do lamusa duża część ówczesnej twórczości

wielu znanych pisarzy. Te zmiany oddziałają dopiero na literackie hierarchie, gdyż mity

hierarchii trwają dłużej. Nie miejsce tu na szczegóły. Część literatury powojennej kształto-

wała się w związku z nową ideologią, i z kolei utwory te wpływały na sytuację kulturową.

Pewną rolę w tych procesach odegrała pośrednio także literatura o wojnie. Wśród powo-

jennych debiutów największe poruszenie wywołali: Tadeusz Borowski w prozie i Tadeusz

Różewicz w poezji. I tutaj zachodzą przewartościowania. Wydaje mi się, że przestanie być

swoistym mitem twórczość Tadeusza Borowskiego i wyjdzie na jaw – już wychodzi – po-

wierzchowność jego myślenia intelektualnego i jednostronność wartościującej syntezy kul-

tury, nie tylko w żałosnym okresie Muzyki w Herzenburgu czy Małych kronik , ale właśnie

w jego drapieżnych nowelach obozowych. Tak mówiąc, nie neguję wybitnej wartości tych

nowel, patrzyliśmy na nie jednak bez luzu interpretacyjnego. (…) I niewątpliwie pobled-

nie o wiele gwiazda poezji Tadeusza Różewicza, łącznie z jego utworami najwcześniejszy-

mi przez niektórych najwyżej cenionymi. Utwory tych dwu pisarzy powstały zresztą jeszcze

właściwie bez udziału nowej ideologii, a nawet zostały przez nią później jakby częściowo

potępione, jako „zarażenie wojną”.

4. A jednak wizja ta tworzyła i mogła tworzyć tło dla jeszcze innych ocen. Obaj ci pisarze

zostali uznani przez krytykę za wybitnych świadków literackich tej epoki, która spalała

Egzamin maturalny z języka polskiego

Arkusz I

ludzi w obozowych piecach. I zrozumiano ich tak właśnie: że mieli nazizm hitlerowski za

końcowy wytwór dotychczasowej kultury. Zbrodnia ta miała przewyższać wszelkie popeł-

nione przedtem, w tym samym czasie i później. Runęła wartość całej cywilizacji. W ten

sposób rezygnowano – nie w samym proteście tych pisarzy przeciw zagładzie, lecz w uogól-

nieniach – z klasycznej wizji człowieka, ze śródziemnomorskiego humanizmu. (…)

5. Na tym tle Medaliony Zofii Nałkowskiej są czymś zupełnie osobnym. Ona też nie wypo-

wiada się na temat gułagów, gdzie odpowiednikami pieców były zamrażalnie. Ale oskar-

żenie jej mierzy w mechanizm monopartyjny i ideologiczny, wytwarzający nieludzki faszyzm

jako dzieło człowieka, niekoniecznie Niemca. Aż dziwne, że Medaliony mogły tak długo,

także w lekturach szkolnych spełniać rolę utworu skierowanego wyłącznie przeciw faszy-

zmowi niemieckiemu. Każdy może być do tego zdolny, pisze Nałkowska w jednym z opo-

wiadań. Każdy, kto wierny jest do ślepoty jednej partii, dopowiada w drugim. W noweli

Człowiek jest mocny słowa tytułowe włożone są ironicznie w usta niemieckiego żandarma,

domagającego się jeszcze większego wysiłku od swojej ofiary. Czytając to myślę zawsze

o dewizie Gorkiego „człowiek to brzmi dumnie”, którą pani Nałkowska niewątpliwie znać

musiała. (…)

6. To wszystko każe myśleć, że będzie także butwieć materia wielu esejów krytycznych, nie

mówiąc o podręcznikach i pomocach naukowych, odpowiedzialnych za wiele kryteriów

ocen i hierarchii. Wiele wywodów straci swoją oczywistość. Przygasną i tutaj nazwiska, sta-

nie się to także z uznawanymi niegdyś autorytetami. Tych przewartościowań dokona nie

tylko krytyka, ale także zmiana generacji czytelników, nowi czytelnicy nie będą już po pro-

stu wiedzieli o wielu dawnych hierarchiach.

(Tekst opracowany na podstawie:

Bożena Chrząstowska, Ewa Wiegandtowa, Seweryna Wysłouch, Literatura współczesna

Poznań 1994)

Egzamin maturalny z języka polskiego

Arkusz I

Zadanie 1.

Jakie postawy ludzkie określa autor mianem „hańby domowej”? Odpowiedz własnymi słowa-

mi (nie cytuj).

____________________________________________________________________________________

Komentarz do zad. 1.: Możesz użyć kilku różnych sformułowań. Najpierw, oczywiście, musisz znaleźć kluczowe zdania w tekście

– na przykład ostatnie zdanie akapitu. Pamiętaj jednak, że nie wolno Ci cytować zdań, pytanie wymaga od Ciebie własnego

przetworzenia przeczytanej treści.

Zadanie 2.

Jakie działania ludzkie wyłącza autor z pojęcia „hańby domowej”? Zacytuj dwa przykłady

sformułowań z tekstu.

____________________________________________________________________________________

Komentarz do zad. 2.: Jak widzisz, w akapicie jest więcej niż dwie odpowiedzi. Pytanie jest typowo analityczne i wymaga

bardzo dokładnego, wnikliwego przeczytania fragmentu. Spośród kilku możliwych, wybierz te odpowiedzi, które uznasz za

najistotniejsze.

Zadanie 3.

Na podstawie pierwszego i drugiego akapitu wyjaśnij sens metafory o tonącym okręcie, obec-

nej w akapicie drugim.

____________________________________________________________________________________

Komentarz do zad. 3.: Metafora tonącego okrętu powinna być Ci znajoma – choćby z Kazań sejmowych Piotra Skargi. Jako że

jest to przenośnia dość schematyczna w literaturze, odcyfrowanie jej nie powinno przyczyniać szczególnych kłopotów.

Egzamin maturalny z języka polskiego

Arkusz I

Zadanie 4.

Jaką funkcję spełniają refleksje o ojcu pisarza, kończące akapit drugi?

a) Są podsumowaniem jego treści.

b) Są przykładem potwierdzającym wcześniejsze rozważania.

c) Są metafora ilustrującą tezę autora.

____________________________________________________________________________________

Komentarz do zad. 4.: Zwróć uwagę, że metafora mówi o pewnej sytuacji ogólnej, podsumowanie zaś zmierza również do

ogólnego ujęcia wcześniejszych, cząstkowych treści. Natomiast Ty masz na końcu akapitu do czynienia z opisem sytuacji

ukonkretnionej, dotyczącej poszczególnej jednostki. W takiej formie występuje najczęściej przykład, czyli egzemplifikacja.

Zadanie 5.

Jaką zależność dostrzega autor między literaturą a polityką? (akapit 3.)

____________________________________________________________________________________

Komentarz do zad. 5.: Pytanie jest stosunkowo proste – wzajemny związek między literaturą a polityką jest oczywisty i typowy

dla wielu epok – weź na przykład pod uwagę romantyzm. Pewną pułapkę może stanowić użyte w tekście słowo „ideologia”, ale

pamiętaj, że każdy ustrój polityczny, a zwłaszcza komunizm, był związany z ideologią.

Zadanie 6.

Na czym polega ambiwalentna ocena utworów Borowskiego przez Trznadla? (akapit 3.)

____________________________________________________________________________________

Komentarz do zad. 6.: Aby odpowiedzieć na to pytanie, musisz rozumieć termin „ambiwalentny”. Oznacza on dwubiegunowość,

sprzeczność odczuć i postaw wobec tej samej rzeczy. Ważne, abyś pamiętał, że wolno Ci używać sformułowań obecnych w tekście,

ale nie możesz przepisywać całych zdań.

Hańba domowa - 2005.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: