arkusz maturalny 2008 rozszerzenie.pdf

ARKUSZ ZAWIERA INFORMACJE PRAWNIE CHRONIONE

DO MOMENTU ROZPOCZĘCIA EGZAMINU!

dysleksja

Miejsce

na naklejkę

MPO-R1_1P-082

EGZAMIN MATURALNY

Z JĘZYKA POLSKIEGO

MAJ

ROK 2008

POZIOM ROZSZERZONY

Czas pracy 180 minut

Instrukcja dla zdającego

1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 14stron.

Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu

nadzorującego egzamin.

2. Rozwiązania zadań zamieść w miejscu na to przeznaczonym.

3. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym

tuszem/atramentem.

4. Nie używaj korektora, a błędne zapisy przekreśl.

5. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.

6. Możesz korzystać ze słownika poprawnej polszczyzny

i słownika ortograficznego.

7. Na karcie odpowiedzi wpisz swoją datę urodzenia i PESEL.

Nie wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej

dla egzaminatora.

Za rozwiązanie

wszystkich zadań

można otrzymać

łącznie

50 punktów

Część I – 10 pkt

Część II – 40 pkt

Życzymy powodzenia!

Wypełnia zdający

przed rozpoczęciem pracy

KOD

ZDAJĄCEGO

PESEL ZDAJĄCEGO

Egzamin maturalny z języka polskiego

Poziom rozszerzony

Część I – rozumienie czytanego tekstu

Przeczytaj uważnie tekst, a następnie wykonaj zadania umieszczone pod nim. Odpowiadaj

tylko na podstawie tekstu i tylko własnymi słowami – chyba że w zadaniu polecono inaczej.

Udzielaj tylu odpowiedzi, o ile jesteś proszona/y. W zadaniach zamkniętych wybierz tylko

jedną z zaproponowanych odpowiedzi.

Czesław Miłosz Historia literatury polskiej do roku 1939 1

1. W trakcie pisania, a raczej dyktowania tej książki przyświecał mi cel czysto utylitarny.

Zamierzałem jedynie dostarczyć studentom uniwersytetu tyle informacji, ile to tylko możliwe

w ramach ograniczonej liczby stron, a równocześnie uniknąć uczonej suchości, która

najczęściej wynika z braku uczuciowego zaangażowania autora w swój przedmiot. Pracując,

ani przez chwilę nie odczuwałem nudy; w istocie raczej bawiłem się, niż mozoliłem, i mam

nadzieję, że niektóre ustępy zachowały ślad mojego uśmiechu. Ponieważ zaś każdy czytelnik

potrafi wyczuć nastrój, w jakim dane zdania zostały ułożone, mam nadzieję, że nie zanudzę

ani studentów, ani szerszej publiczności.

2. Ponieważ literatura polska zawsze bardziej skłaniała się ku poezji i teatrowi

niż ku powieściopisarstwu, pozostała słabo znana w krajach anglojęzycznych i często padała

ofiarą wytartych frazesów. Za samo serce polskiej literatury uważano romantyzm, zarówno

jako prąd literacki, jak i postawę polityczną, a za jej nieodłączny składnik – rzymski

katolicyzm. W rzeczywistości jednak te banały są stosunkowo świeżej daty, a dzieje ich

kształtowania się są jednym z tematów mojej książki. Pamiętajmy, że spośród nowoczesnych

języków słowiańskich czeski i polski pierwsze osiągnęły dojrzałość jako narzędzia literackiej

ekspresji. W królestwie Czech stało się to w średniowieczu, w królestwie Polski nastąpiło

w renesansie. W rezultacie „złoty wiek” szesnastego i siedemnastego stulecia nadał polskiej

literaturze trwały kształt i niemal połowa mojej pracy poświęcona jest zjawiskom literackim

wcześniejszym niż pojawienie się romantyzmu na scenie europejskiej. Co do rzymskiego

katolicyzmu prawda jest taka, że język rodzimy, długo tłumiony przez język kościelny, łacinę,

zdobył w Polsce przewagę nad nią głównie dzięki sporom religijnym, wzniecanym najpierw

przez idee Jana Husa, później Lutra i Kalwina. Polska „złotego wieku” była w znacznej

mierze krajem protestanckim, „rajem dla heretyków”. I pomimo późniejszych zwycięstw

kontrreformacji dziedzictwo intelektualnej buntowniczości nigdy nie zostało zatracone; przez

publicystów oświecenia i demokratów dziewiętnastego wieku zostało przekazane liberalnej

inteligencji naszych czasów. Za mniej lub bardziej stały rys polskiej literatury można uznać

ciekawą dychotomię: mianowicie emocjonalny moralizm, najwyraźniej podsycany przez silny

wkład etyki chrześcijańskiej, współistnieje z antyklerykalizmem i skrajnym sceptycyzmem

co do jakichkolwiek dogmatów (czy to religijnych, czy politycznych).

3. Jakkolwiek autor podręcznika powinien być możliwie najbardziej obiektywny,

nie znaczy to, że musi się stać bezosobową maszyną do wyliczania danych. Wnosi on

do swego przedsięwzięcia swój własny porządek informacyjny, widoczny w samym doborze

materiału i w uwypuklaniu pewnych osobowości i kierunków. Niech mi więc wolno będzie

powiedzieć parę słów na temat mojego osobistego punktu widzenia.

4. Wychowany w Polsce, przesiąkłem, na dobre czy na złe, typowym dla wielu

europejskich intelektualistów historycyzmem. Dla czytelnika, który spodziewa się

wnikliwych badań nad wartościami czysto estetycznymi, nie będzie to dobra rekomendacja.

Literatura przedstawia mi się jako seria chwil w życiu gatunku, zatrzymanych w języku,

a przez to dostępnych refleksji potomności. Chociaż dla każdego, kto chce zgłębiać dżunglę

czasu, niezbędną cechą jest rygorystycznie wnikliwy osąd; głos ludzki, który w tej dżungli

słyszymy, zasługuje na szacunek, nawet jeżeli jest nieśmiały i niepewny. Ponieważ w ten

1 Ze wstępu do wydania w języku angielskim.

Egzamin maturalny z języka polskiego

Poziom rozszerzony

sposób to odczuwam, sporo miejsca poświęciłem takim wydarzeniom, które nie są

bezpośrednio odpowiedzialne za jakieś arcydzieła, ale są szczególnie charakterystyczne

dla danego okresu. Nie drwiłem z rzeczy szalonych, śmiesznych czy dziwacznych. Ponadto,

ponieważ literatura w Polsce zawsze silnie reagowała na sytuacje historyczne, a nie zawsze

można zakładać u czytelnika znajomość faktów, do każdego rozdziału dołączyłem jako

wprowadzenie krótki zarys międzynarodowej i krajowej sceny politycznej. W tych wstępnych

uwagach skłaniam się ku historii instytucji i idei.

5. Historia Polski i jej literatury wydaje mi się zwariowana i pełna paradoksów: naród

słowiański, którego pisarze aż do renesansu posługiwali się wyłącznie łaciną; wielkie

państwo, które przez stulecia stawiało czoło Niemcom, Turkom i Moskwie, ale które wskutek

nadużycia swego systemu parlamentarnego dosłownie rozleciało się, a jego niegdyś słabsi

sąsiedzi podzielili je i wymazali z mapy Europy na ponad sto dwadzieścia lat; zadziwiająco

żywotny naród, który popada w tępą apatię, a swoje cnoty objawia w okolicznościach, które

każdą inną ludzką zbiorowość zgniotłyby i zniszczyły; wyrafinowany smak, który stworzył

poezję liryczną porównywalną z poezją Anglii elżbietańskiej, skombinowany z ironią

i błyskotliwością, ale nieustannie zagrożony przez pijackie odrętwienie i parafiański bełkot;

nawyk religijnej i politycznej tolerancji, nabyty w rządzonej przez obieralnego króla

wielowyznaniowej i wielonarodowej Rzeczypospolitej, potem, wskutek zbiorowych

nieszczęść, ustępujący miejsca kalekiemu, chorobliwemu nacjonalizmowi; kraj, o którego

lojalność w drugiej połowie dwudziestego wieku zabiegały dwie, współzawodniczące ze sobą

potęgi, partia komunistyczna i Kościół rzymskokatolicki. Ten chaos pozornie

tak niewspółmiernych, a przecież powiązanych ze sobą jakąś własną logiką elementów, może

zawierać pewną lekcję o uniwersalnym znaczeniu.

6. W celu uporządkowania materiału podręczniki zazwyczaj posługują się jakimś

systemem periodyzacji. Należy się liczyć z pewną dozą arbitralności, jako że strumień historii

rzadko daje się ująć w zgrabne przedziały. Uczeni lubią pięknie brzmiące słowa, takie jak

renesans czy barok, ale trzeba sobie zdawać sprawę z tego, jak względne i nieprecyzyjne

znaczenia te słowa przekazują. Każda faza w życiu danej cywilizacji wykazuje współistnienie

i krzyżowanie się różnych prądów; nowe i stare wpływają wzajemnie na siebie i bynajmniej

nie jest rzeczą pewną, że wszystko, co nowe w myśli czy sposobie odczuwania, zawsze gra

rolę wiodącą tylko dlatego, że jest „na przedzie”. Ponadto niejasność takich terminów, które

uważamy za oczywiste, zniechęca mnie do podejmowania beznadziejnego zadania

uchwycenia ich „istoty” przy pomocy definicji. Jak słusznie powiedział Paul Valery: „Nie da

się poważnie myśleć takimi słowami, jak klasycyzm, romantyzm, humanizm, realizm…

Człowiek nie upija się ani nie gasi pragnienia etykietkami z butelek”. Dla autora podręcznika

etykietki są niezbędne; jednakże niekoniecznie musi on używać ich ze śmiertelną powagą.

Wyznaję, że w przeciwieństwie do tych, którzy w literaturze dopatrują się nieustannego

wzajemnego przenikania „ducha klasycznego” z „duchem romantycznym”, nie wychodzę

poza traktowanie przeważających w danym okresie pojęć i literackich pomysłów jako czegoś,

co w swojej specyficznej odmianie pojawia się tylko raz, w określonym punkcie czasu.

Na podstawie: Czesław Miłosz, Historia literatury polskiej do roku 1939 , Kraków 1993

Egzamin maturalny z języka polskiego

Poziom rozszerzony

Zadanie 1. (1 pkt)

Miłosz stwierdza, że, pisząc książkę o literaturze polskiej, przede wszystkim chciał

czytelnikowi dostarczyć tyle informacji, ile to tylko możliwe . W dalszych partiach tekstu

wskazuje także inne cele swojej pracy. Określ dwa z nich – jeden związany z osobą autora,

drugi – z adresatem.

Cel związany z osobą autora: ......................................................................................................

......................................................................................................................................................

Cel związany z adresatem: ...........................................................................................................

......................................................................................................................................................

Zadanie 2. (1 pkt)

O jakich konsekwencjach typowego dla wielu europejskich intelektualistów historycyzmu,

widocznych w Historii literatury polskiej do roku 1939 , autor uprzedza czytelnika? Wymień

trzy.

.......................................................................................................................................................

Zadanie 3. (2 pkt)

a) Wyjaśnij, na czym – zdaniem Miłosza – polega paradoksalność historii Polski i polskiej

literatury.

b) Wymień trzy przejawy tego zjawiska.

.......................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

Zadanie 4. (1 pkt)

Wyjaśnij, po co Miłosz cytuje Paula Valery`ego?

.......................................................................................................................................................

Egzamin maturalny z języka polskiego

Poziom rozszerzony

Zadanie 5. (2 pkt)

Miłosz polemizuje z niektórymi poglądami literaturoznawców. W poniższej tabeli zapisz,

jakie są jego sądy i jakimi argumentami je uzasadnia.

Pogląd, z którym Miłosz

polemizuje

Pogląd Miłosza

Argument Miłosza

Na kształt literatury polskiej

największy wpływ miał

romantyzm.

Stałym elementem polskiej

literatury jest katolicyzm.

Renesans i barok to pojęcia

opisujące literaturę danej

epoki.

Zadanie 6. (2 pkt)

Za pomocą jakich zabiegów językowych autor sygnalizuje subiektywność prezentowanego

w książce punktu widzenia? Określ dwa i podaj ich przykłady.

.......................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

Zadanie 7. (1 pkt)

W swoim tekście Miłosz wykorzystuje cudzysłów w różnych funkcjach. Określ dwie z nich

i wypisz odpowiednie przykłady.

.......................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: